မူဆလင္ေတြကို မူဆလင္အခ်င္းခ်င္းကဘဲ သတ္ျဖတ္ေနျကတာေလ အာရပ္ကမၻာမွာ ၾကည့္က်ပါလား?

မူဆလင္ေတြကို မူဆလင္အျခင္းျခင္းကလဲ သတ္ျဖတ္ေနျကတာေလ အာရပ္ကမၻာမွာ ၾကည့္က်ပါလား?
အာရွ အလယ္ပိုုင္းေတြမွာ သူတိုု႔ အစၥလမ္ ဘာသာခြဲေတြ အခ်င္းခ်င္း သတ္ျဖတ္ေနကတာဟုုတ္ဖူးလားဗ်....

 Rohingya violence is 'Muslims killing Muslims' not ethnic cleansing, says Aung San Suu Kyi.

■ နိုင္ငံေတာ္၏အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိုလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုျကည္၏ သီးသန့္ေတြ့ဆံု ေမးျမန္းခန္း ■

British Broadcasting Corporation - BBC သတင္းဌာနမွ ထုတ္လွြင့္ခဲ့သည့္ နိုင္ငံေတာ္၏အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိုလ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုျကည္အား BBC သတင္းဌာနမွ သတင္းေထာက္ Fergal Keane က ေတြ့ဆံုေမးျမန္းမႈ(အဂၤႅိပ္ဘာသာ) အား ျမန္မာဘာသာသို့ျပန္ဆိုခ်က္နွင့္ အတူေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။

(Fergal Keane, BBC News) : ေျပာင္းလဲမႈကိုေျပာရမယ္ဆိုရင္ သာမာန္ျပည္သူေတြရဲ့ဘဝမွာေပါ့ ၊ ေတာင္အာဖရိကမွာ ေတြ့ျကံုခဲ့ရတဲ့ အေျခအေနမ်ိုးေပါ့၊ လြတ္ေျမာက္ေရးလႈပ္ရွားမႈတစ္ရပ္အျပီး အာဏာရ လာတဲ့အခ်ိန္မွာ စိတ္တိုင္းမက်ျဖစ္တဲ့ အေနအထားမ်ိုးေတြရွိေနတယ္လို့ ခံစားမိပါသလား။ ျပည္သူေတြရဲ့ဘဝေတြပိုမိုေကာင္းမြန္ဖို့ ဘာေတြမ်ားလုပ္ေပးျပီးပါျပီလဲ။

State Counsellor ■ လက္ေတြ့က်က်ေျပာမယ္ဆိုရင္ လမ္းေတြအမ်ားျကီးေဖာက္ခဲ့တယ္။ ရွင္တို့အေနနဲ့ ဒီလိုလုပ္ တာဟာဘာမွ ျကီးျကီးမားမားမဟုတ္ဘူးလို့ ထင္ေကာင္းထင္မယ္။ ဘာျဖစ္လို့လဲဆိုေတာ့ ရွင္တို့ဆီမွာ လမ္းေတြဟာဘိုးဘြားေတြလက္ထက္ကတည္းက ေဖာက္လုပ္ျပီးေနျပီေလ၊ ကြ်န္မတို့ဆီမွာေတာ့ အဓိပၸါယ္အမ်ားျကီးရွိပါတယ္။ ရာသီမေရြးသြားလာနိုင္တဲ့ လမ္းေတြဟာ လူေတြအတြက္ အမ်ားျကီးေျပာင္းလဲေစတဲ့ အက်ိုးေက်းဇူးေတြရွိပါတယ္။ မနွစ္ကဆိုရင္ ကြ်န္မတို့ရဲ့ ဦးစားေပးလုပ္ငန္းေတြထဲ မွာ အလုပ္အကိုင္ဖန္တီးေရးကို ဦးစားေပးတစ္ရပ္အေနနဲ့ ထားခဲ့တယ္။ တစ္နွစ္အတြင္းမွာ သတိျပုမိတာက ရာသီမေရြးသြားနိုင္တဲ့ လမ္းေတြေဖာက္ လုပ္နိုင္ရင္ ၊ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား ေတြပိုမိုျဖန့္ျဖူးနိုင္ရင္ ျပည္သူေတြအေနနဲ့ သူတို့ကိုယ္တိုင္က စတင္ျပီး လုပ္ငန္းေတြလုပ္ကိုင္လာနိုင္ျကမွာ ျဖစ္ပါတယ္၊ ဒီလိုျဖစ္လာတာဟာ ျကီးမားတဲ့ ေျပာင္းလဲမႈေတြကို ျဖစ္ေစပါတယ္။

SC ■ ဒါေပမယ့္ ကြ်န္မတို့အေနနဲ့ ေကာင္းမြန္ေအာင္လုပ္နိုင္ခဲ့တဲ့ လုပ္ငန္း တစ္ခုကေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဉ္ကို ေရွ့ဆက္နိုင္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ နိုင္ခဲ့တာ ဟာလည္း ပိုျပီး သိသာတဲ့ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ လို့ထင္ပါတယ္။ ကြ်န္မတို့အေနနဲ့ လိုရာ ေရာက္ျပီလို့ေတာ့မေျပာနိုင္ေသးပါဘူး၊ ဒါေပမယ့္ ေအာင္ျမင္မႈ တစ္ရပ္ပါ၊ အထူးသျဖင့္ ျပည္သူေတြပိုမိုပါဝင္လာတာျဖစ္ပါတယ္။

BBC: အစ္မျကီးအေနနဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဉ္ဟာ ျပီးခဲ့တဲ့ တစ္နွစ္တာအတြင္းရရွိခဲ့တဲ့ ေအာင္ျမင္မႈ တစ္ရပ္လို့ေျပာခဲ့ပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္အခ်ို့ နယ္စပ္ေဒသေတြမွာ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ မ်ားနဲ့ တိုက္ပြဲေတြျပင္းျပင္းထန္ထန္ျဖစ္ေနတာကို ေတြ့ေနရပါတယ္။

SC ■ ကြ်န္မတို့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ လုပ္ျကတယ္ဆိုတာ တိုက္ခိုက္မႈေတြရွိေနလိုေပါ့။ တိုက္ခိုက္ မႈေတြသာ မရွိရင္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္စရာလည္း လိုဦးမွာလား၊ တိုက္ခိုက္မႈအားလံုး အဆံုးသတ္ျပီး အားလံုးအေျခအတက်ျဖစ္ေနျပီဆိုရင္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဉ္ဆိုတာလဲ ျပီးဆံုး သြားျပီလို့ ဆိုရမွာေပါ့၊ ဒါ့ေျကာင့္ အစကတည္းက ကြ်န္မတို့အေနနဲ့ လိုရာေတာ့မေရာက္ေသးဘူး လို့ေျပာခဲ့တာေပါ့။

BBC : အစ္မျကီးအေနနဲ့ တပ္မေတာ္ အေပၚမွာလား ထိန္းခ်ုပ္နွိုင္မႈမရွိဘူး၊ လံုျခံုေရးတပ္ဖြဲ့ေတြကိလည္း မထိန္းခ်ုပ္နိုင္ဘူး၊ တိုက္ပြဲေတြျဖစ္တဲ့ အခါမွာ သူတို့ေတြအေနနဲ့ လုယက္မႈ၊ မုဒိမ္းမႈနဲ့ နွိပ္စက္ ညွင္းပန္းမႈေတြကို သူတို့ လုပ္ေနက်အတိုင္း လုပ္ေနတာကိုေရာ။

SC ■ သူတို့ေတြအေနနဲ့ လုယက္မႈ၊ မုဒိမ္းမႈနဲ့ နွိပ္စက္ညွင္းပန္းမႈေတြကို လုပ္ခြင့္ မရွိပါဘူး၊ သူတို့ေတြအေနနဲ့ တိုက္ပြဲေတြကိုေတာ့ တိုက္ခိုက္ နိုင္ပါတယ္၊ ဖြဲ့စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွာ စစ္ေရးစစ္ရာကိစၥေတြကို တပ္မ‌ေတာ္ ကသာ စီမံခန့္ခြဲပိုင္ခြင့္ ျပဌာန္းထားတယ္ေလ၊ ဒါ့ေျကာင့္လဲ ကြ်န္မတို့အေနနဲ့ အေျခခံဥပေဒကို ေျပာင္းဖို့ျကိုးစားေနတာေပါ့ ၊ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္နိုင္ ဖို့ဆိုတာ ကြ်န္မတို့ရဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ေတြထဲက တစ္ခုေပါ့၊ ဘာျဖစ္လို့လဲဆိုေတာ့ NCA ရဲ့ေနာက္ဆံုး ပန္းတိုင္က ဖယ္ဒရယ္စနစ္အေျခခံတဲ့ ဖြဲ့စည္းပံုအ‌ေျခခံ ဥပေဒကို ျပဌာန္းနိုင္ဖို့ေလ။

BBC : ျမန္မာ့ သမိုင္းလမ္းေျကာင္းကို ျပန္ျကည့္မယ္ဆိုရင္ လြပ္လပ္ေရးရျပီးကတည္းက ဘာေတြျဖစ္ေန တာပါလဲ။

SC ■ ရွင့္အေနနဲ့ ေတာင္အာဖရိကမွာ ေနဖူးျကံုဖူးခဲ့တာပဲ၊ အသားအေရာင္ခြဲျခားမႈ မူဝါဒကို အဆံုး သတ္နိုင္ခဲ့တယ္။ ရွင့္အေနနဲ့ေတာ့မဟုတ္ဘူးေပါ့။ ေတာင္အာဖရိက ျပည္သူျပည္သား ေတြအားလံုး ဝိုင္းဝန္း လုပ္ေဆာင္နိုင္ခဲ့တာပဲ၊

BBC : ဘယ္အခ်ိန္အတိုင္းအတာကို ေျပာေနတာလဲ။ လပိုင္းအတြင္းလား နွစ္ပိုင္းအတြင္းလားခင္ဗ်ား။

SC ■ နွစ္အနည္းငယ္ထက္ေတာ့ ပိုမျကာသင့္ဘူးလို့ ေမွ်ာ္လင့္ထားပါတယ္၊ အဲဒီလိုျဖစ္ေအာင္လည္း ရည္မွန္းေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။

BBC : ေနာက္တစ္ခုေမးခ်င္တာကေတာ့၊ အစ္မျကီးလည္း သိျပီးသားပါ။ ယခု နိုင္ငံတကာ မွာ စိုးရိမ္ပူပန္မႈေတြျဖစ္ေပၚေနျပီး ၊ အစ္မျကီးအေပၚ နိုင္ငံတကာ အသိုက္အဝန္းရဲ့ အျမင္ပါ။ သတင္းစာ ေခါင္းျကီးပိုင္းေတြကိုလည္း အစ္မျကီးေတြ့ျပီးျဖစ္မွာပါ။ အစ္မျကီးအေနနဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာမူဆလင္ေတြကိစၥ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းမႈနဲ့ ပတ္သက္ျပီး နိုင္ငံတကာမွာ ထင္ေပၚ ေက်ာ္ေဇာသူေတြက ေဝဖန္ရႈတ္ခ်ေျပာဆိုေနတဲ့ ကိစၥပါ။

SC ■ သူတို့က ဘာကို ရႈတ္ခ်ေနတာလဲ။

BBC : ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းကို ကုလသမဂၢရဲ့ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးအဖြဲ့ တစ္ဖြဲ့ ေစလွြတ္တာကို အစ္မျကီးကို လက္ခံေစခ်င္တဲ့ကိစၥပါ။

SC ■ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒါက အခုမွျဖစ္တာေလ၊ ျပီးခဲ့တဲ့ လကမွ သူတို့ေတာင္းဆို တာေလ၊ ျပီးခဲ့တဲ့ တစ္နွစ္လံုး ဘာေတြကို ရႈတ္ခ်ေနတာလဲ။

BBC : လူေတြအမ်ားျကီးကေပါ့၊ အစ္မျကီးအေပၚစာနာစိတ္ရွိတဲ့လူေတြ အပါအဝင္ေပါ့၊ လူ့အခြင့္အေရး အထင္ကရပုဂၢိုလ္တစ္ဦးအေနနဲ့ ဘာေျကာင့္ဒီကိစၥကို တစ္စံုတစ္ရာမေျပာတာလဲ ဆိုျပီးေတာ့ ေပါ့ေနာ္။

SC ■ တစ္စံုတစ္ရာ ေျပာဆိုမႈ မျပုဘူးဆိုတာ ဘာကိုေျပာတာလဲ။ ဒီေမးခြန္းမ်ိုး ယခင္ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ ရခိုင္အေရးကိစၥ ျဖစ္စဉ္ကလည္း ေမးခဲ့ျကတယ္ေလ။ အဲ့ဒီတုန္းကလည္း သူတို့ေတြ့ ေမးခဲ့သမွ် ကြ်န္မျပန္ေျဖခဲ့တယ္။ ဒါေမမယ့္ ကြ်န္မဘာမွ မေျပာဘဲေနတယ္လို့ပဲေျပာျကျပန္ေရာ။ အဲဒါက ရွင္းပါတယ္၊ ကြ်န္မက သူတို့ျကားခ်င္တဲ့ စကားမ်ိုး မေျပာလို့ေလ၊ သူတို့ျကားခ်င္တာက အသိုက္အဝန္း နွစ္ခုတည္းက တစ္ခုကို ေရြးခ်ယ္ျပီး ျပစ္တင္ေဝဖန္တာ ကို ျကားခ်င္တာပါ။

BBC : နိုဘယ္ဆုရွင္ေတြရဲ့ ေျပာခဲ့တဲ့စကားအခ်ို့ကို ကိုးကားေျပာခ်င္ပါတယ္။ “ေဒၚေအာင္ဆန္းစုျကည္ အား အျကိမ္ျကိမ္အခါခါ အသနားခံေျပာျကား ခဲ့ေသာ္လည္း ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားရဲ့ တန္းတူရည္တူရွိမႈ နွင့္ နိုင္ငံသားအခြင့္အေရး အျပည့္အဝ ရရွိခံစားနိုင္ေရးအတြက္ အေရးယူေဆာင္ရြက္ ေပးျခင္း မရွိသည့္အတြက္ စိတ္ပ်က္ရေျကာင္း” ၊ ျပီးေတာ့ “ေဒၚေအာင္ဆန္းစုျကည္ဟာ ေခါင္းေဆာင္ တစ္ေယာက္အေနနဲ့ သတၱိရွိရွိ၊ လူသားဆန္ဆန္ နွင့္ သနားျကင္နာမႈနဲ့ အဓိကဦးေဆာင္ရမည့္ တာဝန္ရွိေျကာင္း၊” အခ်ုပ္အားျဖင့္ အစ္မျကီးအေနနဲ့ လူသားဆန္တဲ့စိတ္ဓာတ္ရွိ/မရွိဆိုတဲ့ စမ္းသတ္ခ်က္ျဖစ္ျပီး အမ္မျကီးအေနနဲ့ က်ရံႈးတယ္လို့ သူတို့ရႈျမင္ေျကာင္း။

SC ■ ဒါကေတာ့ သူတို့ရဲ့အျမင္ျဖစ္ပါတယ္။ အမွန္တရားကေတာ့ ကြ်န္မတို့ အေနနဲ့ နိုင္ငံတာဝန္ စယူတဲ့အခ်ိန္မွာ ပထမဦးဆံုးေဆာင္ရြက္ခဲ့ကိစၥက နိုင္ငံသားစိစစ္ေရးလုပ္ငန္းစဉ္ဆိုတာကို သူတို့ထည့္ သြင္းစဉ္းစားမိပါသလား။ နိုင္ငံသားျဖစ္ထိုက္သူေတြ နိုင္ငံသားျဖစ္လာေစဖို့ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တာပါ။ ကြ်န္မတို့ နိုင္ငံသားစိစစ္ေရးလုပ္ငန္းစဉ္နဲ့အတူ ေဒသဖြံ့ျဖိုးေရးလုပ္ငန္း မ်ားကိုပါ စလုပ္ေဆာင္ခဲ့ျပီး ေဒသအတြင္းတည္ျငိမ္းေအးခ်မ္းဖို့နဲ့ သဟဇာတ မွ်တညီညြတ္ေရးကို ေဖၚေဆာင္ေပးေနတာပါ။ ရခိုင္ျပည္နယ္ အတြင္းမွာ ရွိတဲ့ျပႆနာအေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အရင္းအျမစ္ရွားပါးမႈ နဲ့ အသိုက္ အဝန္းနွစ္ခုဟာ သူတို့ရဲ့ေရွ့ေရးကို စိုးရိမ္ေျကာင့္ျကမႈ ေတြရွိေနပါတယ္။

SC ■ ေအာက္တိုဘာလမွာ နယ္ျခားေစာင့္ရဲစခန္းေတြကို တိုက္ခိုက္မႈေတြျပုလုပ္ခဲ့တာနဲ့ ပတ္သက္ျပီး ဘာေျကာင့္ျဖစ္လာတယ္ ဆိုတာကို ဘယ္လိုမွစဉ္းစားလို့မရဘူး၊ အဲဒီအခ်ိန္မွာ နိုင္ငံသားစိစစ္ေရး ကိစၥေတြ၊ IDP စခန္းကလူေတြကို ျပန္လည္ေနရာခ်ထားဖို့ကိစၥေတြ စတင္ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အခ်ိန္ပါ။ ေရွာေရွာရႈရႈ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ကိစၥေတြ အားလံုး အခု တိုက္ခိုက္မႈေတြေျကာင့္ ကေမာက္ကမျဖစ္ကုန္တယ္။ ဘာအေျကာင္းေျကာင့္ ဒီလိုျဖစ္စရာရွိလဲဆိုတာကို နားမလည္ နိုင္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ လူအေတာ္မ်ားမ်ားက အဲဒီလို အေျခအေန (ဒီလိုျဖစ္လာေအာင္ ဖန္တီးေနတဲ့ အ‌ေျခအေန) ေတြကို မသိက်ိုးကြ်ံမ်က္ကြယ္ျပုေနျကသလိုပါပဲ ။ ဘာေျကာင့္မ်က္ကြယ္ျပု ေနတာလဲ။

BBC : ကြ်န္ေတာ္ ရဝမ္ဒါ၊ ေဘာ္လ္ကန္ေဒသမ်ားမွာ အျကိမ္ျကိမ္ ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က်သြားေရာက္၍ ေတြ့ျမင္ခဲ့ျခင္း၊ လူအမ်ားအားေမးျမန္းမႈ ျပုခဲ့လုပ္ျခင္းစသည့္အေတြ့အျကံုမ်ားမွ လူမ်ိုးေရး မုန္းတီးမႈနဲ့ လူမ်ိုးစုမ်ိုးသုန္း သတ္ျဖတ္မႈ ကြားျခားခ်က္ကို ေကာင္းေကာင္းနားလည္ထားပါေျကာင္း၊ ရခိုင္ေဒသမွာ စိတ္မေက်မနပ္မႈေတြ တိုးတက္မ်ားျပားလာတဲ့အတြက္ေျကာင့္ အစြန္းေရာက္ စစ္ေသြးျကြေတြရဲ့ လက္ထဲေရာက္သြားျပီး ယခုလို တိုက္ခိုက္မႈ ေတြျဖစ္ပြားျခင္းျဖစ္တယ္လို့မ်ား ထင္ပါသလား။

SC ■ ကြ်န္မတို့ခ်ိန္ဆနိုင္တာကေတာ့၊ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အားလံုးေအးေအးခ်မ္းခ်မ္းရွိေနတယ္။ ဘာျဖစ္လို့ လဲဆိုေတာ့ လူေတြက ကြ်န္မတို့ရဲ့ ဖြံ့ျဖိုးေရးလုပ္ငန္းစဉ္ေတြ၊ နိုင္ငံသားစိစစ္ေရး လုပ္ငန္းစဉ္ ေတြရဲ့ ရလဒ္ေတြကို ေစာင့္ျကည့္ေနလို့ပါ။ အဲဒီလုပ္ငန္းေတြကို ရပ္ဆိုင္းသြားေအာင္ ေသခ်ာတြက္ ခ်က္ျပီး ေဆာင္ရြက္တာလားလို့ ထင္ရပါတယ္။

BBC : ဒါေတြကိုရွင္းလင္းသြားဖို့အတြက္ နိုင္ငံတကာ အခ်က္ အလက္ရွာေဖြေရးအဖြဲ့ နဲ့ နိုင္ငံတကာ ေအဂ်င္စီေတြကို လာခြင့္ျပုလိုက္ရင္ မေကာင္းဖူးလား၊ လာခြင့္ေကာျပုမွာလား။

SC ■ ဘာကိစၥမွ မျဖစ္ခင္ကတည္းက ရခိုင္အေရးကိစၥမ်ားေလ့လာသံုးသပ္ေပး ဖို့ မစၥတာကိုဖီအာနန္ရဲ့ ေကာ္မရွင္ကို ဖိတ္ျကားခဲ့တယ္ေလ။

SC ■ ဒီလိုလုပ္ခဲ့တာ ကုလသမဂၢကေတာင္းဆိုလို့လဲမဟုတ္ဘူး။ ဘယ္ အဖြဲ့အစည္းကမွ ကြ်န္မတို့မွာ အခ်က္လက္ရွာေဖြေရးမစ္ရွင္ လိုအပ္တယ္လို့မေျပာခင္ကတည္းက၊ ေဒါက္တာကိုဖီအာနန္ကို ဖိတ္ေခၚခဲ့ျပီး ေကာင္မရွင္ကိုဖြဲ့စည္းတယ္။ ရခိုင္ကိစၥကို ေရရွည္ေျဖရွင္းနိုင္မယ့္ နည္းလမ္း ေတြရွာေဖြေပးပို့အကူအညီေတာင္းခဲ့တယ္။ ေကာ္မရွင္ကေပးထားတဲ့ အျကံျပုခ်က္ေတြကို ကြ်န္မတို့ ဘယ္လိုအေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္မႈ အေျခအေနဘယ္လိုရွိေန လဲဆိုတာကို သူကို တစ္ေခါက္ ျပန္လာျပီး ျကည့္ေစခ်င္ပါတယ္။

BBC : ဘဂၤႅားေဒ့ရွ္နိုင္ငံဘက္ကို ထြက္ေပးသြားတဲ့ သူေတြကို ျပန္လာဖို့ေခၚမွာလား၊ ျပန္လာရင္ လံုျခံုစိတ္ခ်ရပါတယ္လို့ ေျပာမွာလား။

SC ■ သူတို့ျပန္လာရင္ လံုျခံုမွာပါ၊ ျပန္လာတာ မလာတာ သူတို့ရဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ပါ၊ တခ်ို့ျပန္လာ ျကပါတယ္၊ ထြက္သြားတဲ့သူေတြကို ဘာေျကာင့္ ထြက္သြားတယ္ဆိုတာေမးေတာ့ သူတို့ေနတဲ့ ေနရာေဒသေတြမွာ တိုက္ခိုက္မႈေတြျဖစ္လို့ ထြက္ေျပးတာလို့ေျပာတယ္၊ တိုက္ခိုက္မႈ ေတြျဖစ္ေနဦးမယ္ ဆိုလွ်င္ေတာ့ သူတို့ ျပန္လာခ်င္မွာ မဟုတ္ဘူးေပါ့။

BBC : သူတို့ကို လက္ခံမွာလား။

SC ■ လက္ခံမွာပါ၊ ျပန္လာေနျကတာဘဲ၊ ျပန္လာတဲ့သူေတြကိုလည္း လက္ခံေနတာဘဲ၊

BBC : အစ္မျကီးကို လူေတြက မိမိတိုင္းျပည္မွာ လူမ်ိုးသုဉ္း သုတ္သင္ရွင္းလင္းမႈျဖစ္ေပၚေနတာကို တားဆီးဖို့ ပ်က္ကြက္ခဲ့တဲ့ နိုဘယ္ဆုရွင္တစ္ေယာက္အျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ လူ့အခြင့္အေရး အတြက္ အထင္ကရ ရပ္တည္သူ ပုဂၢိုလ္တစ္ေယာက္အျဖစ္လည္းေကာင္း မည္သို့ အ

မွတ္တရ က်န္ရစ္ခဲ့မည္ကို စိုးရိမ္မႈမ်ား ထားရွိပါသလား။

SC ■ မျဖစ္ပါဘူး ။ ဘာေျကာင့္လဲဆိုေတာ့ အခုဟာက လူမ်ိုးသုဉ္း သုတ္သင္ရွင္းလင္းမႈျဖစ္ေနတာမွ မဟုတ္တာ၊ လူမ်ိုးသုဉ္းသုတ္သင္ ရွင္းလင္းမႈ ဆိုတာ အခုျဖစ္ေနတဲ့အေျခအေနကိုေျပာဖို့အတြက္ မကိုက္ညီပါဘူး။ ျပင္းထန္ လြန္းပါတယ္။

BBC : ကြ်န္ေတာ္ျမင္ခဲ့ေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ေျပာရမွာပဲ

SC ■ ကြ်န္မ ေထာက္ျပခဲ့သလိုပဲ အဲဒီမွာ အာဃာတအမုန္းတရား ျကီးမားျကပါတယ္။ ယံုျကည္သူေတြကပဲ အာဏာပိုင္ေတြနဲ့ ပူးေပါင္း သူေတြလို့ထင္တဲ့ မူဆလင္ ေတြကို မူဆလင္ေတြက သတ္ျဖတ္ ေနျကတာေလ။ ဒါကို လူမ်ိုးသုဉ္းရွင္းလင္းသုတ္သင္မႈလို့ေျပာလို့မရဘူးေလ၊ အဲဒါက တစ္ဖက္နဲ့ တစ္ဖက္ကြာျခားေနတဲ့ အသိုက္အဝန္းျကားမွာ ရွိေနတဲ့ လူေတြအျကားျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ပဋိပကၡ ကိစၥပါ၊ အဲဒီကြာျခားေနမႈေတြကို ကြ်န္မတို့က ျကိုးစား နီးစပ္ေအာင္ လုပ္ေပးေနတာပါ။ အတတ္နိုင္ဆံုး ဒီထက္ပိုျပီး ကြာျခားမသြားဖို့ ျကိုးပမ္းေဆာင္ရြက္ေပးေနတာပါ၊

BBC : အေနာက္နိုင္ငံက လူေတြအေနနဲ့ အစ္မျကီးအေပၚ အထင္အျမင္ နားလည္မႈ လြဲမွားေနတယ္။ အစ္မျကီးရဲ့ စရိုက္လကၡဏာအေပၚ သံုးသပ္မႈ လြဲမွားေနတယ္လို့ ထင္ျမင္ပါသလား။ အစ္မျကီး ကို သူတို့အေနနဲ့မဟတၱမဂနၵီ နဲ့ မာသာထရီဆာတို့ကဲ့သို့ ျမင္ခ်င္ေနပံုေပၚတယ္လို့ ထင္ပါသလား? ဒါမွမဟုတ္ မာဂရက္သက္ခ်ာလို ဆံုးျဖတ္ခ်က္ျပတ္သားျပီး သံမဏိကဲ့သို့ မာေက်ာသူလို့မ်ား ျမင္ေနမလားလို့။

SC ■ မထင္ပါဘူး။ ကြ်န္မက နိုင္ငံေရးသမားတစ္ေယာက္ပါ၊ မာဂရက္သက္ခ်ာနဲ့လည္းမတူပါဘူး၊ တစ္ဘက္မွာလည္း မာသာထရီဆာလည္း မဟုတ္ပါဘူး၊ သူတို့နဲ့တူေအာင္လည္း တစ္ခါမွ မေျပာခဲ့ပါဘူး၊ မဟတၱမ ဂနၵီကေတာ့ အင္မတန္မွ ပါးရည္နပ္ရည္ရွိတဲ့ နိုင္ငံေရးသမား တစ္ေယာက္ပါ။

BBC : မဟတၱမဂနၵီအေနနဲ့ သူ့ရဲ့အသက္အနၱရာယ္ကို မငဲ့ဘဲ လူနည္းစု မူဆလင္ေတြအတြက္ ကာကြယ္ဖို့လုပ္ခဲ့တာေပါ့ေနာ္၊ အဲဒီလိုမ်ိုး နမူနာယူစရာလို့ မထင္ဘူးလား?

SC ■ မိမိအသက္ကို စြန့္စားျပီး လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ စံနမူထက္ သူရဲ့ မြန္ျမတ္တဲ့နိယာမ သေဘာတာရားေတြကို ေလးစားလိုက္နာ ေနထိုင္သြားတာက ပိုအေရးပါပါတယ္။

BBC : ေနာက္ဆံုးေမးခြန္းပါ၊ ဘာ့ေျကာင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ကို ကိုယ္တိုင္သြားျပီး အသိုက္အဝန္း နွစ္ခုလံုးနဲ့ေတြ့ျပီး ျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ တိုက္တြန္းတာမ်ိုးမလုပ္တာလဲ?

SC ■ ဘာေျကာင့္လည္းဆိုေတာ့ ရခိုင္ကိစၥနဲ့ ပတ္သက္ျပီး ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့သူေတြ သူတို့လုပ္ငန္းကို ေအာင္ျမင္ေအာင္ေဆာင္ရြက္နိုင္တဲ့ စြမ္းရည္ ရွိေျကာင္းကို ျပျကဖို့ အခြင့္အလမ္း ေပးထားတာပါ။ ကြ်န္မတို့လူေတြလုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေနတာကို ၊ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္နိုင္တဲ့ အစြမ္းအစရွိတာကို ယံုျကည္သူ နည္းပါးေနတယ္ေလ။

BBC : အေျခခံဥပေဒကို ေျပာင္းလဲဖို့မလိုလားတဲ့သူေတြ ၊ တပ္နဲ့ပတ္သက္ျပီး အျမစ္တြယ္ေနတဲ့သူေတြ၊ ေထာက္လွမ္းေရးပတ္သက္ျပီးရွိေနသူေတြ အေနနဲ့ အစ္မျကီးနဲ့အစ္မျကီးပတ္ဝန္းက်င္က လူေတြကို ပစ္မွတ္ထားလာမွာကို မစိုးရိမ္ဘူး လားခင္ဗ်?

SC ■ ဒါ ကြ်န္မစိတ္ထဲထားတဲ့ ကိစၥမဟုတ္ပါဘူး၊ ဘာျဖစ္လို့လည္းဆိုေတာ့ NLD စတင္တည္ ေထာင္ခ်ိန္ကစျပီးလြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္ ၃၀ လံုး အဲဒီလို အေမးခံရပါတယ္။ လုပ္ျကံနိုင္တဲ့သူေတြရဲ့ လုပ္ျကံခံရမွာ ၊ အမ်ိုးစံုေသာ အနၱရယ္ေပးခံရမွာမစိုးရိမ္ဘူလားလို့ ေမးခံရပါတယ္၊ ဒီကိစၥေတြ ကေတာ့ေန့တဓူဝ စဉ္စားေလ့ရွိတဲ့ကိစၥမဟုတ္ပါဘူး၊ ဒါ အလုပ္နဲ့ပါလာတဲ့ အစိတ္အပိုင္းပဲေပါ့။

********

Q: In terms of change, in the lives of ordinary people, one of the things that has happened, as in South Africa, is there is a massive sense of disappointment when a liberation movement comes into power. What have you done to make their life better?

A: In practical ways, lots of roads. You think that may not be much because you come from a country where there were roads from your grandfathers time. But in our country that means a lot. Because all-weather roads make a great difference to ones lives. Last year one of our priorities was job creation. We discovered over this one year that if you start constructing all-weather Roads and provide electrification, people start creating jobs for themselves. That is what has made one of the big differences.

A: But I think, we think, what we've done better, or what I think we have done better is take forward the peace movement. We can't say that we are there by any means, and we can't say we at the point where we are home and dry. But still, there has been success there, particularly because the people have become involved in it.

Q: You mentioned the peace process, and you felt proud that it was an achievement last year, but right at this moment you have some of the most bitter fighting taking place on the borders of this country with ethnic groups ?

A: But Fergal, you work for peace particularly because there is fighting. If there were no fighting there would be no need for us to work for peace. If there were no fighting at all, if all this settles down, that means the peace process is over. Now I did say at the beginning that we are not there yet.

Q: You don't control the army, you don't control the security forces, and when fighting breaks out, they are free to do what they have always done, rape, pillage and torture?

A: They are not free to rape, pillage and torture. That they are not free to do. They are free to go in and fight. That is in the constitution. Military matters are to be left to the army. And that is why we are trying to change the constitution, we feel very awkward about it. Amending the constitution is one of our aims. Because according to the national ceasefire agreement, one of the last steps would be to adopt a federal constitution.

Q: If you look at the history of this country, that has been going on since independence?

A: Fergal, you were in South Africa, and you did manage to end apartheid there didn't you, not you, but the South Africans.

Q: Are we talking months or years?

A: We hope that it will not be more than a few years, that's what we're aiming at.

Q: Can I come to the issue which has caused most international concern and which has led to a real turn about in the way you are perceived internationally and you are aware of this. You have seen the newspaper headlines. The comments from international figures condemning how you have handled the issue of the Rohingya muslims ?

A: What exactly is it that they are condemning?

Q: They want you to let a UN fact finding mission into Rakhine State?

A: But that is just now, that is what they asked for last month. What have they been condemning over the last year?

Q: Many many people, including those who would be sympathetic to you look at the situation and say why have you not spoken out ? Here is an icon of human rights?

A: What do you mean by speaking out, Fergal, this question has been asked since 2013, when the last round of troubles broke out in Rakhine. And they would ask me questions and I would answer them and people would say I said nothing. Simply because I did not make the statements people wanted, which people wanted me to make, simply to condemn one community or the other.

Q: Well let me quote to you what your fellow Noble Laureates have said, despite repeated appeals to DASSK we are frustrated that she has not taken any initiative to ensure full and equal citizen rights to the Rohingya. Daw Suu Kyi is the leader with the prime responsibility to lead with courage, humanity and compassion. Basically they are saying you have failed the test of humanity?

A: Well that is their perception, but have they considered the fact that one of the first thing we did after we took over the administration was to go through the national verification process to give citizenship to all those who were entitled to it. And we started doing this and engaging in other developments activities to try to bring about stability and harmony.A lot of the problems in the Rakhine State are due to the fact that resources are limited and both communities are anxious about how their lives are going to pan out.

A: In October there were these totally unexpected attacks on police outposts for no reason we could think of......because we had started the citizenship verification process, the process of bringing people back from the IDP camps, and resettle them, but the whole thing went awry because these attacks took place. We had no idea why these attacks took place. But a lot of people prefer to ignore the fact that these had happened at all. Why?

Q: I have been there, on the ground, on a number of occasions, and interviewed people, and I would say I am someone who recognises ethnic hatred and not ethnic cleansing when I see it, after Rwanda and The Balkans. Maybe the attacks took place because ....there is a rising sense of frustration and that has fed into the hands of the militants...?

A: But as far as we could make out, at that time, things were calm because people were waiting to see how are development plans would work and our nationality verification plan. I just wonder if these attacks were calculated to put a stop to this process.

Q: Wouldn't the wisest thing to do to clear up all of this, would be to allow an international fact finding mission there ? To allow international agencies in ?

A: Well we invited Dr. Annan and the commission to look into Rakhine before anything happened.

A: Well this happened not because the UN asked for this, or any other body said we should have a fact finding mission, we invited Dr Kofi Annan to form this commission and look into the problems in the Rakhine and help us to find long term solutions. We would very much like him to come back to see how we are getting on with the implementation of his recommendations.

Q: Would you be happy, would you appeal to those tens of thousands who have fled the country into refugee camps in Bangladesh to come back ? And would you tell them that they would be safe if they do ?

A: If they come back they will be safe. It is up for them to decide, some have come back. And we have tried to find out why they fled. We have asked them why they fled and they said it is because of the fighting in their area. They did not want to come if there was still fighting.

Q: And you will welcome them back ?

A: We welcome them. It is not a matter, we will welcome them back. They have been coming back. And those who have come back have been welcomed.

Q: Do you ever worry that you will be remembered as the champion of human rights, the Nobel laureate who failed to stand up to ethnic cleansing in her own country .?

A: No, because I don't think there is ethnic cleansing going on. I think ethnic cleansing is to strong an expression to use for what is happening.

Q: It is what I think I saw there I have to say.

A: Fergal I think there is a lot of hostility there, and as I pointed out just now, it is Muslims killing Muslims, as well if they think they are collaborating with authorities. It is not just a matter of ethnic cleansing. It is a matter of people on different sides of a divide, and this divide we are trying to close up. As best as possible and not to widen it further.

Q: Do you think people in the west misjudged you or mischaracterised you or misunderstood you. Expecting you to be this sort of amalgam of Mahatma Gandhi and Mother Teresa's, for example, and actually maybe your closer in your determination and steeliness to someone like Margaret Thatcher?

Well No. I am just a politician. I am not quite like Margaret Thatcher, no. But on the other hand I am no mother Teresa either. I have never said that I was. Mahatma Gandhi was a very astute politician.

Q: He did put his own life at risk and ultimately tragically his life to protect his own minority Muslim population, was that an example you would not be tempted to follow?

A: I don’t think putting one’s life at risk is a particular example that I would like to follow. I would like to think we could live up to his high principles.

Q: One last question. What would stop you now going to Rakhine State and talking to all communities and appealing for peace? On the ground yourself?

A: Because I want to give those who are working on the Rakhine a chance to show that they are capable of it. I think there's not enough confidence in what our people are capable of doing.

Q: Do you worry that people who do not want you to change the constitution, who are embedded in the military, embedded in intelligence are going to target you and the people round you?

A: Well it is not something I think about, because we were asked the same set of questions over the last 30 years since I started working for the NLD. That’s aren't you worried about an assassination, and all kinds of other dangers coming from the powers that be. Those who are in a position to engage in these activities. But it is not something you think about on a day to day basis, it's just part of your job.

* * * * *