စေတာ့ေဈးကြက္အေျခခံသေဘာတရားမ်ားအား ေလ့လာျခင္း Stock

 စေတာ့ေဈးကြက္အေျခခံသေဘာတရားမ်ားအား ေလ့လာျခင္း

အက်ဥ္းခ်ဳပ္

    ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္သည့္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ စေတာ့ေဈးကြက္(Stock market) ျဖစ္ထြန္းေပၚေပါက္ လာၾကရစၿမဲျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံေရးအရ ဒီမိုကေရစီစနစ္ႏွင့္ စီးပြားေရးအရ လြတ္လပ္သည့္ ေဈးကြက္စီးပြားေရး စနစ္တက်ေပါင္းစပ္႐ုပ္လုံးေဖာ္ေဆာင္မႈက စတင္ကာ စေတာ့ေဈးကြက္မ်ားေပၚေပါက္လာျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ စေတာ့ ေဈးကြက္ေပၚထြန္းလာေစရန္၊ မူဝါဒမ်ားခ်မွတ္ထားမႈအေပၚ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ႏိုင္ေစရန္စေတာ့   ေဈးကြက္ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အေျခခံသေဘာတရားမ်ားအား ေရးသားျပဳစုတင္ျပျခင္းျဖစ္ပါ သည္။

---

စေတာ့

၁။ စေတာ့ဆိုသည္မွာ အမ်ားပိုင္ကုမၸဏီမ်ားက  လိုအပ္ေနသည့္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံေငြမ်ားျပားလာ ေစရန္အတြက္ ကုမၸဏီ၏လုပ္ငန္းအစိတ္အပိုင္းကို စေတာ့မ်ားအျဖစ္ ထုတ္ေရာင္းလိုက္ျခင္းျဖစ္ သည္။ စေတာ့ကိုဝယ္ယူျခင္းအားျဖင့္ ကုမၸဏီ၏လုပ္ငန္းအစိတ္အပိုင္းကို ပိုင္ဆိုင္ပါသည္။ ၎ ကုမၸဏီကႏွစ္ခ်ဳပ္၍ အျမတ္ေငြရလၽွင္ စေတာ့ပိုင္ဆိုင္သူမ်ားကို ပိုင္ဆိုင္သည့္အခ်ိဳးက်ခြဲေဝေပး ရပါသည္။

စေတာ့ေစ်းကြက္

၂။ စေတာ့ေစ်းကြက္ဆိုသည္မွာ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္မ်ား၊ စေတာ့မ်ား၊ စေတာ့ေငြေခ်း စာခ်ဳပ္မ်ား၊ အစိုးရေငြတိုက္စာခ်ဳပ္ Bonds မ်ားႏွင့္ အျခားေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္မ်ား အေရာင္းအဝယ္ပုံမွန္ရွိသည့္ေနရာ သို႔မဟုတ္ ေရာင္းဝယ္သည့္စနစ္သည္ စေတာ့ေစ်းကြက္ပင္ ျဖစ္ပါသည္။

စေတာ့ေဈးကြက္၏ရည္႐ြယ္ခ်က္

၃။ စေတာ့ေဈးကြက္၏ရည္႐ြယ္ခ်က္မွာ ကုမၸဏီမ်ားအတြက္လိုအပ္သည့္ ကာလရွည္ေငြ ေၾကးအရင္းအႏွီးကိုရရွိေစရန္၊ ျပည္သူလူထုအတြက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈအခြင့္အလမ္းသစ္မ်ားရရွိ ေစရန္၊ ကိုင္ေဆာင္ထားသည့္ စေတာ့ရွယ္ယာမ်ားအတြက္ ေငြျဖစ္လြယ္မႈ(Liquidity) ျဖစ္ေစ သည့္ ေဈးကြက္ကိုဖန္တီးေပးရန္၊ လြတ္လပ္ပြင့္လင္းမၽွတသည့္ ေဈးကြက္တစ္ခုျဖစ္ေစရန္အျပင္ လူလတ္တန္းစားေပၚေပါက္ေရးအတြက္ ေျမေတာင္ေျမႇာက္ေပးေသာ ေဈးကြက္တစ္ခုျဖစ္ေပၚလာ ေစရန္တို႔ျဖစ္ပါသည္။  

စေတာ့ေဈးကြက္၏သေဘာသဘာဝမ်ား

၄။ စေတာ့ေစ်းကြက္ကို အေကာင္ထည္ေဖာ္ေဆာင္႐ြက္ရာတြင္ အမ်ားပိုင္ကုမၸဏီမ်ားက ၎ တို႔၏ရွယ္ယာမ်ားကို အမ်ားျပည္သူသို႔ ဖိတ္ေခၚေရာင္းခ်ၾကပါသည္။ စေတာ့ေစ်းကြက္စည္း မ်ဥ္းအရ ထုတ္ေဝေရာင္းခ်သည့္ ကုမၸဏီ၏လုပ္ငန္းလမ္းၫႊန္ရွင္းတမ္းမ်ားကို ႀကိဳတင္ျဖန္႔ေဝ ရပါသည္။  စေတာ့ေစ်းကြက္သေဘာသည္ နာမည္ေကာင္းျဖင့္ေအာင္ျမင္ေနသည့္ ကုမၸဏီ၏ စေတာ့မ်ားကိုဝယ္ယူထားျခင္းျဖင့္  စီးပြားေရးလုပ္ငန္းပိုင္ရွင္ တစ္ေယာက္ျဖစ္လာႏိုင္သည့္ သေဘာျဖစ္ပါသည္။ စေတာ့ေဈးႏႈန္းသည္ စေတာ့ေဈးကြက္တြင္ နာမည္ရကုမၸဏီမ်ားက ၎တို႔ ၏ကုမၸဏီအက်ိဳးအျမတ္မ်ားမ်ားရရွိ ေအာင္ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္သည့္ အေပၚမူတည္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ကုမၸဏီ၏လုပ္ေဆာင္မႈေကာင္းလၽွင္ အက်ိဳးခံစားခြင့္မ်ားစြာရရွိႏိုင္သကဲ့သို႔ စေတာ့ေဈးကြက္တြင္ စေတာ့ေဈးႏႈန္းမ်ားလည္း ျမင့္တက္လာေစၿပီး ကုမၸဏီ၏လုပ္ေဆာင္ခ်က္မေကာင္းလၽွင္ အက်ိဳး ခံစားခြင့္မ်ားမရရွိႏိုင္ဘဲ စေတာ့ေဈးကြက္တြင္လည္း စေတာ့ေဈးႏႈန္းမ်ားက်ဆင္းသြားတတ္ ပါသည္။ ေဈးကြက္ကိုေလ့လာမည္ဆိုပါက အသိအကၽြမ္းမ်ား၊ အိမ္နီးနားခ်င္းမ်ား၊ ႐ုပ္သံမ်ားမွ ေဝဖန္ေရးသမားမ်ား၊ စာေရးဆရာမ်ား၏စကားမ်ားကို နားမေယာင္ရန္ႏွင့္ အေရးႀကီးဆုံး ေဈးကြက္အၫႊန္းကိန္းမ်ားကို ေလ့လာရန္လိုအပ္ပါသည္။  

၅။     စေတာ့ေစ်းကြက္၏သေဘာသဘာဝကို က်ယ္ျပန္႔ႏွံ႔စပ္မႈမရွိဘဲ စေတာ့ေစ်းကြက္အတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္မည္ဆိုလၽွင္ ဆုံး႐ႈံးမႈမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရတတ္ပါသည္။  စေတာ့ေဈးကြက္ကို ႀကိဳတင္ ေလ့လာထားမွသာလၽွင္ စေတာ့မ်ားအက်ဘက္သို႔ ေရာက္ေနသည့္ကာလ၌ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္မႈ မ်ားျပဳလုပ္ႏိုင္ၿပီး အတက္ဘက္သို႔ေရာက္ေနလၽွင္လည္း မွန္ကန္သည့္ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို ခ်မွတ္ႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။

ေဈးကစားျခင္းႏွင့္ စေတာ့ေဈးကြက္

၆။    ေဈးကစားျခင္း(Speculation) ဆိုသည့္အဓိပၸါယ္မွာ ကုန္စည္သို႔မဟုတ္ ေငြေၾကး တစ္ရပ္ သို႔မဟုတ္ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္တစ္ခုခုကို ေဈးကြက္တြင္ တန္ဖိုးေျပာင္းလဲမည္ ဟူေသာေမၽွာ္လင့္ခ်က္ျဖင့္ ေရာင္းဝယ္ျခင္းမ်ိဳးကိုဆိုလိုသည္။ စီးပြားေရးပညာရွင္မ်ား သည္ ေမၽွာ္လင့္ခ်က္(၃) မ်ိဳးျဖင့္ေငြကိုင္ေဆာင္ထားၾကသည္။ ပထမေမၽွာ္လင့္ခ်က္မွာ ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္ မ်ား၊ စေတာ့မ်ားေဈးက်သည့္အခါဝယ္ယူကိုင္ေဆာင္ထားၾကသည္။ ယင္းစေတာ့မ်ား၊ ေငြေခ်း စာခ်ဳပ္မ်ားေဈးျပန္တက္မည္ဟု ေမၽွာ္လင့္ထားေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ဒုတိယေမၽွာ္လင့္ခ်က္ အေနျဖင့္ စေတာ့မ်ား၊ ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္မ်ားေဈးတက္ေနခ်ိန္တြင္ ေငြသားကိုသာ ကိုင္ေဆာင္ထား ၾကၿပီး ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္မ်ား၊ စေတာ့မ်ားထိပ္ဆုံးေရာက္ၿပီး တစ္ခ်ိန္တြင္ျပန္လည္က်ဆင္းမည္ဟု ေမၽွာ္လင့္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ တတိယေမၽွာ္လင့္ခ်က္အေနျဖင့္ ေငြသား ကိုင္ေဆာင္မႈ ပမာဏ ႏွင့္အတိုးႏႈန္းမ်ားျပန္ရသည့္အခ်ိဳးမွာ ေျပာင္းျပန္အခ်ိဳးသက္ေရာက္ေနသျဖင့္ ၎တို႔၏ေမၽွာ္ လင့္ခ်က္သည္အတိုးမ်ားႏွင့္ ျပန္ရခ်က္မ်ားျမင့္မားလာမႈပင္ျဖစ္သည္။

စေတာ့ေဈးကြက္တြင္းရွိ အဓိကပါဝင္သည့္အခန္းက႑မ်ား

၇။    စေတာ့ေစ်းကြက္အတြင္းတြင္ အဓိကက်သည့္ မ႑ိဳင္ႀကီး(၃) ရပ္ရွိၿပီး ၎တို႔မွာ-

(က)    ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ လုပ္ငန္းႀကီးၾကပ္ေရးေကာ္မရွင္ (Securities Exchange  Commission-SEC)

(ခ)    စေတာ့အိပ္ခ်ိန္း (Stork Exchange)

(ဂ)    ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူျပည္သူမ်ား(Investors) တို႔ျဖစ္ပါသည္။

ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ လုပ္ငန္းႀကီးၾကပ္ေရးေကာ္မရွင္ (Securities Exchange  Commission-SEC)

၈။    စေတာ့ေဈးကြက္ကို အဓိကထိန္းေက်ာင္းသည့္ မ႑ိဳင္ (၃) ခုအနက္ ေငြေခ်းသက္ေသခံ လက္မွတ္ေကာ္မရွင္ (Securities Exchange Commission – SEC) သည္ တစ္ခုအပါအဝင္ ျဖစ္သည္။ ယင္းေကာ္မရွင္သည္ ျပ႒ာန္းထားသည့္ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္မ်ား လဲ လွယ္ ေရာင္းဝယ္ေရးဥပေဒ(Securities Exchange Law) အရ စေတာ့ေဈးကြက္ကို အဓိကထိန္း ေက်ာင္းရန္ေပၚေပါက္လာသည့္ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ၏ ေအဂ်င္စီမ်ားအျဖစ္ ရပ္တည္ေလ့ရွိၾကပါသည္။

၉။    ေကာ္မရွင္ကို စေတာ့ေဈးကြက္ကၽြမ္းက်င္သူမ်ား၊ ဥပေဒပညာရွင္မ်ား၊ စာရင္းကိုင္ ပညာရွင္မ်ား၊ စီးပြားေရးပညာရွင္မ်ား၊ စုံစမ္းေထာက္လွမ္းမႈကၽြမ္းက်င္သူမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထား ပါသည္။

၁၀။ ေကာ္မရွင္သည္စေတာ့ေဈးကြက္အတြင္းရွိ စေတာ့ေဈးႏႈန္းမ်ား မူမွန္မႈရွိမရွိစုံစမ္းျခင္း၊ အမ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ ကုမၸဏီမ်ား၏လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို စုံစမ္းစစ္ေဆးျခင္း၊ ကုမၸဏီ ဒါ႐ိုက္တာမ်ားႏွင့္ အဆင့္ျမင့္အရာထမ္းမ်ား၏ လုပ္ငန္းေဆာင္႐ြက္မႈမ်ားကို စုံစမ္းေထာက္ လွမ္းျခင္း၊ ကုမၸဏီအတြင္းလူမ်ားမွတစ္ဆင့္ ရွယ္ယာေဈးကေမာက္ကမျဖစ္ေစရန္ ေဆာင္႐ြက္မႈ ရွိမရွိစစ္ေဆးျခင္း၊ ကုမၸဏီမ်ားေပါင္းစပ္ျခင္း၊ ဝယ္ယူျခင္းစသည့္လုပ္ငန္းမ်ားကို စဥ္ဆက္ မျပတ္ေဆာင္႐ြက္ရပါသည္။ စေတာ့ေဈးကြက္အတြင္းေပၚေပါက္ေနသည့္ သတင္းအခ်က္ အလက္မ်ားအား အမ်ားျပည္သူသို႔သိရွိရန္ သတင္းထုတ္ျပန္ေပးျခင္း၊ ျပည္တြင္းျပည္ပစေတာ့ ေဈးကြက္အတြင္း ေပၚေပါက္ေနသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား၊ ကမၻာ့စီးပြားေရးဆိုင္ရာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကိုလည္း အမ်ားျပည္သူသို႔ထုတ္ျပန္ ေၾကညာေပးရန္တာဝန္ရွိပါ သည္။

၁၁။ လိုအပ္သည့္အမိန္႔ႏွင့္ ၫႊန္ၾကားခ်က္မ်ားကို အခါအားေလ်ာ္စြာထုတ္ျပန္ေပးၿပီး ထုတ္ျပန္ေပးထားသည့္ဥပေဒႏွင့္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ားသည္ စေတာ့ေဈးကြက္ႏွင့္ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြမႈရွိမရွိသုံးသပ္ျခင္း၊ ႏိုင္ငံတကာစေတာ့ေဈးကြက္မ်ားႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြမႈရွိမရွိသုံး သပ္ျခင္း၊ စေတာ့ေရာင္းဝယ္ေရးႏွင့္ စာရင္းရွင္းလင္းေရးစနစ္မ်ားကို လိုအပ္သလိုျပင္ဆင္ ေဆာင္႐ြက္ရပါသည္။ ေဈးကြက္အတြင္းေရာင္းဝယ္မႈမ်ား၊ စာရင္းရွင္းလင္းမႈမ်ား၊ ေဈးႏႈန္းမ်ား ႏွင့္ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားမႈမ်ားေပၚေပါက္လာပါက ခုံသမာဓိလူႀကီးမ်ားအျဖစ္ေဆာင္႐ြက္ျခင္း၊ ေဈးကြက္အတြင္း ပါဝင္သည့္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ ဥပေဒအရသတ္မွတ္ထား ေသာစည္းကမ္းမ်ားကိုေဖာက္ဖ်က္ပါက ေကာ္မရွင္အေနႏွင့္ လိုအပ္သလိုတရားစြဲျခင္း၊ သတိေပး ျခင္း၊ အေရးယူျခင္းစသည္တို႔ကို ေဆာင္႐ြက္ရပါသည္။

၁၂။    စေတာ့ေဈးကြက္ျဖစ္ထြန္းေနေသာ ထိုင္း၊ မေလးရွား၊ စကၤာပူ၊ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံတို႔အျပင္ ဂ်ပန္၊ တ႐ုတ္၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ သီရိလကၤာႏိုင္ငံမ်ား၏ ေငြေၾကးသက္ေသခံ လက္မွတ္ေကာ္မရွင္မ်ားတြင္ တူညီသည့္ ရည္႐ြယ္ခ်က္မ်ားစြာရွိပါသည္။ ယင္းေကာ္မရွင္မ်ား ၏တူညီေသာ ရည္႐ြယ္ခ်က္မ်ားမွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ပါသည္ -

(က)    ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္မ်ားကို ဝယ္ယူရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံထားသူ အမ်ားျပည္သူ၏ အက်ိဳးကိုကာကြယ္ရန္ႏွင့္ ျပည္သူလူထုမွ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ေဈး ကြက္အား ယုံၾကည္မႈရွိလာေစရန္၊

(ခ)     ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ေဈးကြက္တစ္ခုလုံးအား မၽွတေသာ၊ ပြင့္လင္းေသာ၊ ထိေရာက္ေသာ ေဈးကြက္တစ္ခုျဖစ္လာေစရန္၊

(ဂ)     ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္မ်ားထုတ္ျခင္း၊ ေရာင္းျခင္းမ်ားတြင္ ေလ်ာ္ကန္ေသာ နည္းစနစ္မ်ား က်င့္သုံးျခင္းရွိမရွိ၊ ခ်မွတ္ျပ႒ာန္းထားေသာ ဥပေဒမ်ားကိုလိုက္နာ ေဆာင္႐ြက္ျခင္း ရွိမရွိေစာင့္ၾကပ္စစ္ေဆးရန္၊

(ဃ)     ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ေဈးကြက္အတြင္း ဆုံး႐ႈံးႏိုင္ေျခရွိမႈမ်ား (Risk) မ်ား ကိုေလ်ာ့ခ်ရန္၊

(င)     ႏိုင္ငံေတာ္၏ဘ႑ာေရးမူဝါဒမ်ားကို အေထာက္အကူျပဳရန္စသည္တို႔ျဖစ္ပါသည္။

၁၃။ တူညီသည့္ေမၽွာ္မွန္းခ်က္မ်ားအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံတစ္ခု၏ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ႀကီးတစ္ခု လုံးကိုအေထာက္အပံ့ေပးႏိုင္သည့္ ကာလရွည္ေစ်းကြက္တစ္ခု ေပၚထြန္းလာေစရန္၊ ေရရွည္ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ၿပီး ေကာင္းမြန္သည့္စီးပြားေရး အသိုက္အဝန္းတစ္ခုထူေထာင္ႏိုင္ရန္ ႏွင့္ ပုဂၢလိကက႑ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးကို အေထာက္အကူျဖစ္ေပၚလာေစရန္တို႔ျဖစ္ပါသည္။

စေတာ့အိပ္ခ်ိန္း(Stock Exchange)

၁၄။    စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းသည္ စေတာ့ေစ်းကြက္တြင္ရွိသည့္ ေစ်းတစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။ စေတာ့ အိပ္ခ်ိန္းတြင္ အရည္အခ်င္းျပည့္မီေသာ ကုမၸဏီလုပ္ငန္းမ်ား၏ စေတာ့မ်ား၊ သက္ေသခံလက္မွတ္ မ်ားေရာင္းဝယ္မႈစနစ္ႏွင့္ နည္းလမ္းမ်ားကိုပံ့ပိုးျခင္းျဖင့္ စုစည္းေဆာင္႐ြက္ျခင္း၊ ျပန္လည္ ႐ုပ္သိမ္းျခင္းတို႔အျပင္ အစုရွယ္ယာအက်ိဳးအျမတ္ Dividends မ်ားေပးေဝျခင္းကိုလည္း ေဆာင္႐ြက္ေပးပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းသည္ စေတာ့ေစ်းကြက္တစ္ခုလုံးရွိ စေတာ့ မ်ားထဲမွ အရည္အေသြးျပည့္မီေသာ အမ်ားပိုင္ကုမၸဏီမ်ား၏ စေတာ့မ်ားကိုသာ လဲလွယ္ေရာင္း ဝယ္ျခင္းျဖစ္သည္။  

၁၅။    စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းအသီးသီးတြင္ ကြဲျပားျခားနားေနေသာ ေရာင္းဝယ္မႈနည္းစနစ္မ်ားကို အသုံးျပဳေလ့ရွိပါသည္။ အသုံးအမ်ားဆုံးေသာနည္းစနစ္မွာ ေလလံေရာင္းဝယ္မႈ နည္းစနစ္ (Auction System) ျဖစ္ၿပီး စေတာ့ပြဲစားမ်ားထံမွေရာက္ရွိလာသည့္ အမွာလႊာမ်ားကို စေတာ့ အိပ္ခ်ိန္းရွိ ေရာင္းဝယ္မႈကၽြမ္းက်င္သည့္ ဝန္ထမ္းမ်ားကေဆာင္႐ြက္ၾကၿပီး ၎တို႔ကို Specialist မ်ား သို႔မဟုတ္ ေဈးကြက္ဖန္တီးသူမ်ား(Market-maker) ဟုေခၚဆိုႏိုင္ပါသည္။ စေတာ့ပြဲစား ကုမၸဏီမ်ားထံမွေပးပို႔လာေသာ အမွာစာမ်ားသည္ စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းရွိ ေဈးကြက္ဖန္တီးသူမ်ား၏ လက္ထဲသို႔ေရာက္ရွိလာၿပီး ေရာင္းရန္အတြက္ေရာက္ရွိလာသည့္ ေအာ္ဒါမ်ားကို ေရာင္းရန္ေဈး ႏႈန္း (Asked Price) မ်ားႏွင့္ ဝယ္ယူရန္အတြက္ေရာက္ရွိလာသည့္ စေတာ့မ်ားကိုေရာင္းရန္ ေဈးႏႈန္း (Bid Price) စေတာ့စာရင္းအတြင္း ထည့္သြင္းၾကရပါသည္။ စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းတြင္ လုပ္ငန္းကုမၸဏီအမ်ိဳးမ်ိဳး၏ ေျပာင္းလဲေနသည့္ စေတာ့ေစ်းႏႈန္းအတက္အက်မ်ားကို စကၠန္႔ႏွင့္ အမၽွတိုက္႐ိုက္ ထုတ္ျပန္ေပးရပါသည္။

ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူျပည္သူမ်ား (Investors)

၁၆။     စေတာ့ေစ်းကြက္တစ္ခု ေအာင္ျမင္စြာလည္ပတ္ႏိုင္ေစရန္ အဓိကအက်ဆုံးသူမ်ားမွာ  ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ားတြင္ တစ္ဦးခ်င္းရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္းအလိုက္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ အဖြဲ႕အစည္းအလိုက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ား ဆိုရာတြင္ ပင္စင္ရန္ပုံေငြအဖြဲ႕မ်ား၊ အက်ိဳးတူရန္ပုံေငြအဖြဲ႕မ်ား၊ ဘဏ္မ်ား၊ ဌာနဆိုင္ရာသက္သာ ေခ်ာင္ခ်ိေရးအဖြဲ႕မ်ား၊ ဘာသာေရးေဂါပကအဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ လူမႈေရးအသင္းအဖြဲ႕မ်ား စသည္တို႔ပါဝင္ ပါသည္။

၁၇။    စေတာ့ေစ်းကြက္တြင္ တစ္ဦးခ်င္းရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ားသည္ ေစ်းကြက္လႈပ္ရွားတက္ႂကြ ေစေရးအတြက္အဓိကက်သည့္ေနရာမွ ပါဝင္ေဆာင္႐ြက္သလို အဖြဲ႕အစည္းအလိုက္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံ သူမ်ားသည္လည္း စေတာ့ထုတ္ေဝေရာင္းခ်သည့္ကုမၸဏီမ်ားအတြက္အားကိုးအားထားျပဳရာ အဖြဲ႕မ်ားျဖစ္ပါသည္။ အဖြဲ႕အစည္းအလိုက္   ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူအမ်ားစုသည္ စေတာ့ေစ်းကြက္၏ ဆင့္ပြားေစ်းကြက္ (Secondary Market)၌ ဝင္ေရာက္ေရာင္းဝယ္ျခင္းမျပဳဘဲ အျမတ္ေဝစု ရရွိေရး၊ အဖြဲ႕ဝင္မ်ား၏ ဝင္ေငြရရွိေရးအတြက္သာ အာ႐ုံစူးစိုက္ေလ့ရွိပါသည္။  ၎တို႔သည္ ေစ်း ကြက္အတြင္း ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမည့္ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္မ်ားအတြက္ သုေတသနဌာနမ်ား ဖြဲ႕စည္းျခင္း၊ ျပင္ပသုေတသနအဖြဲ႕မ်ား ငွားရမ္းျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ၿပီး အေကာင္းဆုံးရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ပုံသ႑ာန္ကို ဖြဲ႕စည္းေလ့ရွိပါသည္။ စေတာ့ေစ်းကြက္ကို တည္ၿငိမ္ေစေရးအတြက္ အဖြဲ႕အစည္း အလိုက္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ားက အဓိကေနရာမွပါဝင္လ်က္ရွိပါသည္။

ဝယ္ယူသူတို႔၏တာဝန္

၁၈။    ဝယ္ယူသူတို႔၏အဓိကတာဝန္မွာ မဝယ္ယူမီ စေတာ့ပြဲစားကုမၸဏီမ်ား၊ ေငြေခ်းသက္ေသ ခံလက္မွတ္ကုမၸဏီမ်ားမွ အႀကံဉာဏ္ကိုရယူရန္ႏွင့္ သုေတသနအဖြဲ႕မ်ားမွထုတ္ျပန္ေသာ အခ်က္ အလက္မ်ားကို စနစ္တက်ေလ့လာဖတ္႐ႈရန္ျဖစ္သည္။ စည္းမ်ဥ္းထိန္းေက်ာင္းသူ၏ ႀကိဳတင္ သတင္းရမႈကိုအခြင့္ေကာင္းယူကာ ေရာင္းဝယ္မႈ (Insider Trading)မ်ားကို ေထာက္လွမ္းရန္၊ ေကာလာဟလထုတ္လႊင့္သူမ်ား၊ အလံ႐ူးမ်ား၏ရန္ကိုကာကြယ္ရန္ ျပင္ပသတင္းအခ်က္        အလက္မ်ားကို စုံစမ္းရန္ျဖစ္ပါသည္။ စေတာ့ရွယ္ယာ၏ေဈးအတက္အက်ဆိုသည္မွာ ကုမၸဏီ၏ Fundamental အခ်က္အလက္မ်ားေပၚတြင္ အမ်ားႀကီးမူတည္ေနပါသည္။ ရွယ္ယာတစ္ခုကို မဝယ္ခင္တြင္ ကုမၸဏီ၏ Performance ကိုေသခ်ာ Valuation လုပ္ဖို႔လိုပါသည္။ နည္းပညာ မ်ားကအေရးပါသလို သူမ်ားေရာင္းလၽွင္လိုက္ေရာင္းၿပီး သူမ်ား ဝယ္လၽွင္လိုက္ဝယ္သည့္ အမ်ား ေနာက္လိုက္မျဖစ္ေစရန္ႏွင့္ Emotion မျဖစ္ရန္ အေရးႀကီးပါသည္။

ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ၏ မဟာဗ်ဴဟာမ်ား

၁၉။    ေငြေၾကးတစ္ရပ္ကို တိုးပြားေအာင္ျပဳလုပ္လိုသူအားလုံးသည္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမဟာဗ်ဴဟာ မ်ိဳးစုံကိုေ႐ြးခ်ယ္က်င့္သုံးတတ္ရန္လိုအပ္ပါသည္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမဟာဗ်ဴဟာဆိုသည္မွာ ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံမႈျပဳရန္အတြက္ ႀကိဳတင္ခ်မွတ္ထားသည့္ စည္းမ်ဥ္းႏွင့္လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ရပ္ ကိုေခၚဆိုျခင္း ျဖစ္ၿပီး မိမိျပန္ရႏႈန္းႏွင့္ ခံႏိုင္ရည္ရွိသည့္ဆုံး႐ႈံးႏိုင္ေခ် (Risk) တို႔ကို သတ္မွတ္ကာ မည္သည္ကို စတင္ဝယ္ယူသင့္သည္အား ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

၂၀။    စေတာ့မ်ားသည္ စြန္႔စားမႈမ်ားျဖင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံေနရၿပီး စြန္႔စားမႈမ်ားေလ အက်ိဳးခံစား ခြင့္ႀကီးမားေလျဖစ္သည္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ားအေနျဖင့္ စြန္႔စားမႈျဖစ္လာလၽွင္ ခံႏိုင္ရည္ရွိမရွိ မိမိကိုယ္တိုင္ဆုံးျဖတ္ၾကရမည္ျဖစ္ပါသည္။ အေျခခံအားျဖင့္စေတာ့တစ္ခုကိုေဈးတက္ေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ဝယ္ယူ၍ ေဈးျပန္မက်မီ ျပန္ထုတ္ေရာင္းရမည္ဆိုသည္မွာ သာမန္အားျဖင့္သိရွိႏိုင္ပါ သည္။

၂၁။    လူအသိအမ်ားဆုံးမဟာဗ်ဴဟာတစ္ခုမွာ Buy and Hold ဝယ္ယူၿပီးကိုင္ေဆာင္ထား သည့္ဗ်ဴဟာျဖစ္သည္။ ဗ်ဴဟာအရ မည္သည့္စေတာ့မ်ားသည္ မိမိေ႐ြးခ်ယ္သည့္ဆုံး႐ႈံးမႈ (Risk) ႏွင့္ကိုက္ညီသည္။ မည္သည့္စေတာ့က ထူးျခားသည့္ တိုးတက္မႈရရွိႏိုင္သည္ကို ေ႐ြးခ်ယ္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ တန္ဖိုးတက္စေတာ့မ်ားကို ႀကိဳက္ႏွစ္သက္သူမ်ားအေနႏွင့္ ဤနည္းစနစ္အား က်င့္သုံးေလ့ရွိပါသည္။ ဤစနစ္ကိုက်င့္သုံးသူတို႔သည္ ရွယ္ယာမ်ားကို ထပ္တလဲလဲဝယ္ယူျခင္း၊ ရရွိသည့္အျမတ္ေဝစုကို ရွယ္ယာမ်ားထပ္မံဝယ္ယူျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ၿပီးခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာသည့္စနစ္ အားက်င့္သုံး၍ အတက္အက်ျမန္ဆန္သည့္သံသရာကို ေရွာင္ရွားေလ့ရွိပါသည္။

၂၂။    ဒုတိယအေနျဖင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမဟာဗ်ဴဟာတစ္ခုမွာ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာရင္းႏွီးျခင္း (Diversification) ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းဗ်ဴဟာအရ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူတစ္ဦးသည္ မိမိ၏ရင္းႏွီးေငြ ကို စေတာ့အမ်ိဳးအစားတစ္ခုတည္းတြင္ ပုံေအာရင္းႏွီးျခင္းမျပဳၾကပါ။ ဤသို႔ ပုံေအာျခင္းသည္ စြန္႔စားမႈ(Risk)အလြန္မ်ားသည့္ ကိစၥျဖစ္ပါသည္။ သို႔အတြက္ ရင္းႏွီးေငြကို စေတာ့အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ အျခားေသာရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားတြင္ ခြဲျခမ္းကာထည့္ဝင္ရင္းႏွီးၿပီး စြန္႔စားမႈ (Risk)မ်ားကိုျဖန္႔ က်က္ရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စေတာ့ေဈးကြက္တြင္ အတက္အက်သံသရာမ်ားရွိေနျခင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံ ၏စီးပြားေရးမတည္ၿငိမ္သည့္တိုင္ေအာင္ ကိုင္ေဆာင္ထားသည့္စေတာ့အစုကို ထိခိုက္ေစမည္ မဟုတ္ပါ။

၂၃။    အကယ္၍ေ႐ြးခ်ယ္ဝယ္ယူထားသည့္ စေတာ့မ်ားသည္ စီးပြားေရးက႑တစ္ခုတည္းက ျဖစ္မည္ဆိုလၽွင္ ေ႐ြးခ်ယ္ထားသည့္က႑တစ္ခု စီးပြားေရးက်ဆင္းသည္ႏွင့္ ကိုင္ေဆာင္ထား သည့္ စေတာ့မ်ားအားလုံးဆုံး႐ႈံးမႈႏွင့္ ႀကဳံေတြ႕ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ပါ၍ ကုမၸဏီအမ်ိဳးအစားမတူညီ သည့္စေတာ့မ်ားကို အမွန္တကယ္ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာဝယ္ယူရင္းႏွီးႏိုင္မွသာ စေတာ့ကိုင္ေဆာင္သူ အေနႏွင့္ စီးပြားေရးဂယက္တစ္ခုက်ေရာက္တိုင္း စေတာ့တစ္ခုလုံးကို ထိခိုက္မႈသက္သာေစမည္ ျဖစ္ပါသည္။ စီးပြားေရးဂယက္တစ္ခု၏ သက္ေရာက္မႈတိုင္းသည္ ေျပာင္းလဲအက်ိဳး သက္ေရာက္ ႏိုင္သည့္ ေ႐ြးခ်ယ္မႈျဖစ္ရန္လိုအပ္ပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္စေတာ့ေဈးကြက္ျဖစ္ေပၚလာေစရန္ အစိုးရ၏ေဆာင္႐ြက္ခ်က္မ်ား

၂၄။    ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းေဈးကြက္ကို ၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလတြင္ စတင္ ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ေနပါသည္။ စေတာ့ေစ်းကြက္ျဖစ္ေပၚလာေစရန္ ရည္႐ြယ္ ၍ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၃၁ ရက္တြင္ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္မ်ား လဲလွယ္ေရာင္းဝယ္ေရး ဥပေဒကို ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ ဥပေဒအမွတ္ ၂၀ ျဖင့္ျပ႒ာန္းေပးခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာ မွ နည္းဥပေဒမ်ားကို ေလ့လာၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ၏အေျခအေနႏွင့္ ကိုက္ညီေသာလုပ္ထုံးလုပ္နည္း ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ပါဝင္သည့္ နည္းဥပေဒကို ေရးဆြဲထားပါသည္။ အစုရွယ္ယာဆိုင္ရာေကာ္မရွင္ ကိုလည္းဖြဲ႕စည္းခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါသည္။ ရန္ကုန္စေတာ့ေဈးကြက္ဖြင့္လွစ္ေရးအတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဗဟိုဘဏ္ႏွင့္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံဒိုင္ဝါစေတာ့ရွယ္ယာအုပ္စု၏ သုေတသနဌာန DIWA Research Institute ႏွင့္ဂ်ပန္စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းတို႔ပူးေပါင္းၿပီး Joint Venture စနစ္ျဖင့္ေဆာင္႐ြက္ရန္ သေဘာတူလက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကပါသည္။ ရန္ကုန္စေတာ့ေဈးကြက္ ဖက္စပ္ကုမၸဏီ၏ ၅၁ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္က ပိုင္ဆိုင္မွာျဖစ္ၿပီး၊ က်န္သည့္ ၄၉ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ဂ်ပန္ စေတာ့ရွယ္ယာကပိုင္ဆိုင္မည္ျဖစ္ပါ သည္။ ေငြေခ်း သက္ေသခံလက္မွတ္ ေကာ္မရွင္ SEC ႐ုံးကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ ျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္ေနရာတြင္ ဖြင့္လွစ္မည္ျဖစ္ပါသည္။

ႏိုင္ငံတကာ၏ေဆာင္႐ြက္ေနမႈမ်ား

၂၅။    ႏိုင္ငံတကာတြင္ အမ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္သည့္ ကုမၸဏီမ်ားက စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းတြင္စာရင္းဝင္ ၾကရသည္။ ႏိုင္ငံျခားစေတာ့ေစ်းကြက္တြင္ စေတာ့ရွယ္ယာမ်ားကို အမ်ားျပည္သူသို႔ေရာင္းခ်ရာ ၌ သုေတသနအဖြဲ႕၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဘဏ္၊ တာဝန္ခံျဖန္႔ခ်ိေရာင္းခ်သူ၊ တြဲဖက္တာဝန္ ခံေရာင္းခ်သူ စသည့္အဆင့္ေပါင္းမ်ားစြာကို ျဖတ္သန္းၾကရသည္။

၂၆။    ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံသည္ စေတာ့ေစ်းကြက္ကို ၂၀၀၀ ခုႏွစ္တြင္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းစင္တာကို ဟိုခ်ီမင္းၿမိဳ႕တြင္ စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။ ၎ေစ်းကြက္တြင္ ႏိုင္ငံျခား သားမ်ားကို ပါဝင္ရင္းႏွီးခြင့္ေပးျခင္းေၾကာင့္ ဖက္စပ္ကုမၸဏီမ်ား၏ စေတာ့ရွယ္ယာေဈးႏႈန္း တန္ဖိုးမ်ားျမင့္တက္သြားၿပီး ျပည္တြင္းတိုင္းရင္းသားမ်ား လုပ္ကိုင္ေသာကုမၸဏီမ်ားက ေနာက္ က် က်န္ေနခဲ့သည္ကို ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ၏အေတြ႕အႀကဳံမ်ားအရေတြ႕ရွိရပါသည္။

၂၇။    အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးေဆာင္႐ြက္မႈတြင္ စေတာ့ေဈးကြက္မ်ားသည္ အေရးႀကီး သည့္အခ်က္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ စေတာ့ေဈးကြက္မ်ားမွ စေတာ့မ်ားကိုေရာင္းခ်ျခင္းျဖင့္ ကုမၸဏီ မ်ား၏ေငြေၾကးလည္ပတ္မႈမ်ား က်ယ္ျပန္႔လာပါသည္။ စေတာ့ေဈးကြက္မရွိလၽွင္ ႏိုင္ငံတကာ ကုမၸဏီမ်ားကဲ့သို႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ ကုမၸဏီမ်ား၏လုပ္ငန္းလည္ပတ္မႈသည္လည္း တျဖည္း ျဖည္းေလ်ာ့နည္းလာႏိုင္ပါသည္။ စေတာ့ေဈးကြက္ရွိျခင္းေၾကာင့္ ကုမၸဏီမ်ား၏ေငြေၾကးမ်ား ျမင့္တက္လာၿပီး စေတာ့ေဈးကြက္ယွဥ္ၿပိဳင္မႈႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ၏ကုမၸဏီမ်ားယွဥ္ၿပိဳင္မႈတြင္ တိုးတက္မႈမ်ားရွိလာပါသည္။ အေမရိကန္လူမ်ိဳးပင္စင္စားအမ်ားစုသည္ ၎တို႔၏ေငြေၾကးမ်ား ကိုဘဏ္တြင္အပ္ႏွံျခင္းထက္ စေတာ့ရွယ္ယာမ်ားတြင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံျခင္းျဖင့္ ဝင္ေငြပိုမိုရရွိၾကပါ သည္။  

စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းမွရရွိသည့္ေကာင္းက်ိဳးမ်ား

၂၈။ စေတာ့အိပ္ခ်ိန္း (Stock Exchange) ကို ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ျခင္းအားျဖင့္ ေအာက္ပါ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစပါသည္ -

(က)    အမ်ားပိုင္ကုမၸဏီမ်ားဖြဲ႕စည္း၍ အမ်ားျပည္သူသို႔ စေတာ့ရွယ္ယာမ်ား ထုတ္ေဝ ေရာင္းခ်ျခင္းအားျဖင့္ ကုမၸဏီအဖြဲ႕အစည္းမ်ားအေနျဖင့္ လိုအပ္ေသာအရင္းအႏွီး မ်ားကို အကုန္အက်သက္သာစြာရရွိႏိုင္ျခင္း၊

(ခ)    အမ်ားပိုင္ကုမၸဏီမ်ားမွရရွိလာေသာ အရင္းအႏွီးမ်ားျဖင့္ လုပ္ငန္းမ်ားတိုးခ်ဲ႕ လုပ္ကိုင္ၾကရာ ျပည္သူလူထုအတြင္းအလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းမ်ားေပၚေပါက္ လာျခင္း၊

(ဂ)    ျပည္သူလူထုအတြင္း၌ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈလုပ္ငန္းအသစ္ ေပၚေပါက္လာေစျခင္း၊

(ဃ)    ပင္စင္စားမ်ားႏွင့္သင့္ေလ်ာ္ေသာ ေဈးကြက္အရင္းအႏွီးနည္းပါးသူမ်ားႏွင့္ သင့္ ေလ်ာ္ေသာ ေဈးကြက္မ်ားလည္းအသီးသီးရွိျခင္း၊

(င)    ျပည္သူလူထုအေနျဖင့္ ေဈးကြက္အသီးသီးဝင္ေရာက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံလာမႈေၾကာင့္ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈမ်ားကိုေလ်ာ့က်ေစျခင္း၊

(စ)    ႏိုင္ငံပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးမ်ား၏ ရွယ္ယာမ်ားကို ေဈးကြက္အတြင္းထုတ္ေဝ ေရာင္းခ်ျခင္းအားျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရအေနျဖင့္ လိုအပ္ေသာအရင္းအႏွီးကို ျပည္သူလူထုထံမွလြယ္ကူစြာရရွိႏိုင္ျခင္း၊

(ဆ)    ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရအေနျဖင့္ အခြန္ေငြတိုးပြားလာမည္ျဖစ္၍ ႏိုင္ငံေတာ္၏စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္လာမည္ျဖစ္ၿပီး ျပည္သူလူထုအေနျဖင့္ လူေနမႈအဆင့္အတန္း ျမင့္မားလာမည္ျဖစ္ပါသည္။

စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းမွရရွိသည့္ ဆိုးက်ိဳးမ်ား

၂၉။    စေတာ့ေဈးကြက္မ်ားတြင္လည္း ဆိုးက်ိဳးမ်ားရွိပါသည္။ စေတာ့ေဈးကြက္မ်ားသည္ တစ္ခဏတာေအာင္ျမင္မႈအတြက္ အခ်က္တစ္ခုေတာ့မဟုတ္ပါ။ ေဈးကြက္မ်ားတြင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံ ျခင္းအားျဖင့္ ေငြေၾကးအေျမာက္အျမားရရွိႏိုင္ေသာ္လည္း မ်ားျပားလွေသာစုံစမ္းမႈမ်ား၊ အခ်ိန္ မ်ား၊ ေငြေၾကးမ်ားကိုမ်ားစြာေသာ ကုမၸဏီစေတာ့မ်ားတြင္ ရွယ္ယာထည့္ထားရပါမည္။ မိမိဝယ္ ယူထားေသာစေတာ့မ်ား ေဈးေကာင္းေနခ်ိန္တြင္ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားစြာရရွိႏိုင္ေသာ္လည္း ေဈး က်ေနခ်ိန္တြင္ေတာ့ ေငြေၾကးအ႐ႈံးႏွင့္ရင္ဆိုင္ရႏိုင္ပါသည္။ အခ်ိန္အၾကာႀကီးစေတာ့ေဈးကြက္ မ်ားကို ဘယ္လိုပင္လုပ္ေဆာင္ေနေသာ္လည္း အ႐ႈံးႏွင့္ရင္ဆိုင္ရႏိုင္ပါသည္။ ကုမၸဏီမ်ားေဒဝါလီ ခံၿပီးေနာက္ ရွယ္ယာေဈးႏႈန္းမ်ားက်ဆင္းလာခ်ိန္ (သို႔) စေတာ့မ်ားကို စတင္ဝယ္ယူသည့္ ေဈးႏႈန္းႏွင့္ ေရာင္းခ်သည့္ေဈးႏႈန္းမ်ား ကြာဟေနခ်ိန္တို႔တြင္ အ႐ႈံးႏွင့္ရင္ဆိုင္ရႏိုင္ပါသည္။

နိဂုံး

၃၀။ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမ်ားသည္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံတြင္ရွိသင့္ၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရႏွင့္ အမ်ားျပည္ သူတို႔အတြက္ လြန္စြာအက်ိဳးမ်ားေစပါသည္။ ေရာင္းျခင္း၊ ဝယ္ျခင္း၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံျခင္းႏွင့္ ဆုံး႐ႈံးနစ္နာႏိုင္ေျခမ်ားကိုကာကြယ္ႏိုင္ပါသည္။ ထို႔အျပင္စေတာ့ေစ်းကြက္သည္ ေငြျဖစ္ လြယ္မႈ၊ ေဈးကြက္မၽွတမႈ၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ားအတြက္လည္း မ်ားစြာအက်ိဳးျပဳႏိုင္ပါ သည္။ ပုဂၢလိကေျပာင္းလဲမႈမ်ားႏွင့္ ပုဂၢလိကမွ အရင္းအျမစ္ေဈးကြက္မ်ားကို စီမံခန္႔ခြဲႏိုင္ၿပီး ယွဥ္ၿပိဳင္မႈမ်ားကိုအားေပးၿပီး ေရာင္းလိုအား၊ ဝယ္လိုအားေဈးကြက္ရွယ္ယာတစ္ခုအျဖစ္ ထိန္း ခ်ဳပ္ထားႏိုင္ပါသည္။

သုံးသပ္ခ်က္

၃၁။    ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ယခုအခါ ေျပာင္းလဲက်င့္သုံးလာသည့္ ေဈးကြက္စီးပြားေရးစနစ္ႏွင့္ အညီ စေတာ့ရွယ္ယာေစ်းကြက္သည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ ေဈးကြက္စီးပြားေရးစနစ္ ပီျပင္စြာျဖစ္ေပၚမႈကို အေထာက္အကူျပဳႏိုင္ပါသည္။ စေတာ့ရွယ္ ယာေစ်းကြက္ျဖစ္ေပၚလာပါက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ေရရွည္လိုအပ္သည့္ ေငြေၾကးအရင္းအႏွီးမ်ား စုစည္းရယူႏိုင္ျခင္း၊ ေငြေခ်းသက္ေသခံလက္မွတ္ ေဈးကြက္ေပၚထြန္းလာေစျခင္း၊ အမ်ားျပည္သူမ်ား၏ ေငြေၾကးရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ား တိုးပြားလာ ေစရန္အားေပးျခင္းျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ၏ေငြေၾကးဆိုင္ရာမူဝါဒမ်ားကို အေထာက္အကူျပဳႏိုင္ျခင္း၊ လုပ္သားမ်ားအတြက္အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းမ်ား မ်ားျပားလာျခင္း၊ တိုင္းျပည္၏ထုတ္ကုန္တိုးတက္လာျခင္း၊ လူေနမႈအဆင့္ အတန္းပိုမိုျမင့္မားျခင္း စသည့္အက်ိဳးတရားမ်ားကို ျဖစ္ထြန္းေစမည္ဟု သုံးသပ္ရပါသည္။

---

သတိျပဳရန္

ဤသတင္းအခ်က္အလက္သည္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအား ၎တို႔၏ လႊတ္ေတာ္ဆိုင္ရာတာဝန္မ်ားကို ေဆာင္႐ြက္ရာတြင္ အေထာက္အကူျပဳရန္အတြက္ ျဖစ္ပါသည္။ ပုဂၢိဳလ္ေရးဆိုင္ရာ ကိစၥ တစ္စုံတစ္ခုအတြက္ အသုံးျပဳရန္မဟုတ္ပါ။ အခ်ိန္ႏွင့္တေျပးညီ ေနာက္ဆုံးရ သတင္းျဖစ္မည္ဟု သတ္မွတ္ မထားသင့္ပါ။ ဤအခ်က္အလက္မ်ားအား တရားဝင္ သို႔မဟုတ္ ပညာရွင္ဆိုင္ရာအႀကံေပးခ်က္အျဖစ္ မသတ္မွတ္သင့္ပါ။ အထူးအႀကံေပးခ်က္ သို႔မဟုတ္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားလိုအပ္ပါက အရည္  အေသြးျပည့္မီေသာ သင့္ေလ်ာ္သည့္ ကၽြမ္းက်င္ ပညာရွင္ႏွင့္ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္သင့္ပါသည္။ လႊတ္ေတာ္သုေတသနဝန္ေဆာင္မႈသည္ စာတမ္းတိုမ်ားတြင္ ပါဝင္ေသာအေၾကာင္းအရာမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ လႊတ္ေတာ္ဝန္ထမ္းမ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္ပါသည္။ အမ်ားျပည္သူႏွင့္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္းမရွိပါ။

စေတာ့ေဈးကြက္အေျခခံသေဘာတရားမ်ားအား ေလ့လာျခင္း by Ko Nge on Scribd

Date issused 

Thursday, June 11, 2015 - 13

Research File 

6 Principle of Stock Market.pdf

Research Type 

စီးပြားေရး

Researcher name 

သုေတသနဌာန၊ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ရံုး