Introduction to health insurance

Sunday, December 6, 2009

က်န္းမာေရးအာမခံ - မိတ္ဆက္

“က်န္းမာေရးအာမခံ” ဆိုတာဘာလဲ၊ ဘယ္လို ပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ အလုပ္လုပ္သလဲ စသျဖင့္ သိေကာင္းစရာေလးေတြကို အခန္းဆက္ ေဆာင္းပါးမ်ားနဲ႔ တင္ျပသြားပါမယ္။

လူေတြ မလြန္ဆန္ႏိုင္တဲ့ တရားထဲမွာ “နာျခင္း” က တစ္ခုအပါ၀င္ျဖစ္လို႔ တစ္ေန႔ နာၾကရမယ္ဆိုတာ အေသအခ်ာ သိၾကေပမယ့္ …

• အဲဒီတစ္ေန႔က ဘယ္ေန႔လဲ ဆိုတာ
• ဘယ္ေနရာက နာမယ္ဆိုတာ
• ဘယ္ေလာက္ အတိုင္းအတာအထိ နာမယ္ဆိုတာ
• ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ နာေနမယ္ဆိုတာ

အေသအခ်ာ မသိၾကပါ။
အဲဒီလို ဘယ္ေန႔ ဘယ္ေထာင့္ကေန ဘယ္လို ေပၚလာမယ္မွန္းမသိ၊ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ နာေနမယ္မွန္း မသိတဲ့ “နာျခင္း” ဆိုတာႀကီးကို ကုသဖို႔ရာ ဘယ္ေလာက္ ကုန္က်မယ္ ဆိုတာက ပိုၿပီး မွန္းဆရခက္လာပါတယ္။ အသက္နဲ႔ ယွဥ္လာၿပီ ဆိုေတာ့ တျခားလိုအပ္ခ်က္ေတြ ေဘးခ်ၿပီး က်န္းမာေရးအတြက္ သံုးၾကရပါေတာ့တယ္။ တတ္ႏိုင္ရင္ ေတာ္ေသးရဲ႕ မတတ္ႏိုင္ရင္ ဘယ့္ႏွယ္လုပ္မလဲ။

ဒီလို မသိကိန္းေတြ ရွိေနေပမယ့္ မွန္းဆႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကလည္း ရွိေနျပန္ပါတယ္။

ဥပမာ - ကမာၻေပၚမွာ လူဦးေရ သန္း ၃ေထာင္ရွိတဲ့ အနက္ ဒီႏွစ္ေတာ့ လူ ၈ သန္းေလာက္ တီဘီျဖစ္မယ္၊ သန္း ၂၄၀ ေလာက္ ငွက္ဖ်ား ျဖစ္မယ္ စသျဖင့္ ခန္႔မွန္းလို႔ ရပါတယ္။ တီဘီျဖစ္ျဖစ္ ငွက္ဖ်ားျဖစ္ျဖစ္ ကုသစရိတ္ တစ္ေယာက္ကို ေဒၚလာ ၅၀ ကုန္မယ္ ဆိုပါစို႔။ ဒါဆို စုစုေပါင္း ေဒၚလာ သန္းေပါင္း ၁၂၄၀၀ ကုန္ပါမယ္။ အဲ တစ္ကမာၻလံုးမွာရွိတဲ့ လူဦးေရ သန္း ၃၀၀၀ နဲ႔ပဲ တြက္ဦး လူတိုင္း ေငြေၾကးထည့္၀င္ရင္ တစ္ဦးကို ၄ ေဒၚလာပဲ ထည့္၀င္ရပါမယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း စဥ္းစားစရာေတြက ရွိေနပါေသးတယ္။ ၄ ေဒၚလာဆိုတာဟာ ခ်မ္းသာတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ မုန္႔ဖိုးေလာက္ ရွိေပမယ့္ ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ မိသားတစ္စုရဲ႕ တစ္ရက္စာ ၀င္ေငြ ျဖစ္ရင္ ျဖစ္ေနမွာပါ။ ေနာက္ၿပီး “ကိုယ္က ေရာဂါမျဖစ္ပဲနဲ႔ ေရာဂါျဖစ္ေနတဲ့ လူေတြအတြက္ ကုန္က်စရိတ္ကို မွ်ခံရတာဟာ တရားသလား” ဆိုတာမ်ိဳး ေစာဒဂ တက္မယ္ဆိုရင္လည္း တက္စရာပါပဲ။ အဲ … ကိုယ္ကိုယ္တိုင္က မက်န္းမာတဲ့ လူျဖစ္လာရင္ေတာ့ … “အင္း … က်န္းမာေနတဲ့ လူေတြက ကုသစရိတ္မွ်ခံေပးရင္ေတာ့ ကိုယ့္အတြက္ သက္သာမွာပဲ” လို႔ ေတြးမိစရာ ရွိပါတယ္။ ကဲပါေလ … ဒီလို စဥ္းစားစရာေတြကို ခဏ ေဘးခ်ထားလိုက္ပါဦးမယ္။

ရပ္ကြက္ထဲက ခ်ိဳ႕တဲ့တဲ့ အသိမိတ္ေဆြ တစ္ေယာက္ ေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္လို႔ ရပ္ကြက္သူ ရပ္ကြက္သားေတြ ၀ိုင္းၿပီး ကူေငြ ထည့္ၾကတာက လြယ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕၊ ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံ အေနနဲ႔ ဆိုရင္ လူတိုင္းဆီကေန ေ၀ပံုက် ထည့္၀င္ေငြ ေကာက္ဖို႔ ေနာက္ၿပီး မက်န္းမာသူေတြကို စရိတ္ျပန္ေထာက္ေပးဖို႔ကတင္ အလုပ္တစ္ခု ျဖစ္လာပါတယ္။

ဒီအလုပ္ကို ႏိုင္ငံ အမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ အဖြဲ႔အစည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး(အစိုးရ၊ ပုဂၢလိက၊ သမ၀ါယမ၊ အန္ဂ်ီအို)က တာ၀န္ယူၾကပါတယ္။ တာ၀န္ယူတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ပံုသ႑န္ေပၚမူတည္ၿပီး လုပ္ထံုးလုပ္နည္း အမည္အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲျပားသြားၾကေပမယ့္ “က်န္းမာေရးအာမခံ” ဆိုတဲ့ က်န္းမာေရး ကုန္က်စရိတ္ကို လူအမ်ားရဲ႕ ထည့္၀င္ေငြထဲမွ က်ခံေပးျခင္း အေျခခံသေဘာတရားကေတာ့ မေျပာင္းမလဲရွိေနဆဲပါ။ ေနာက္ပိုင္းေဆြးေႏြးရလြယ္ေအာင္ က်န္းမာေရးအာမခံ ေဆာင္ရြက္ေပးတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းကို အာမခံကုမၸဏီ လို႔႔ပဲ ဆိုၾကပါစို႔ရဲ႕။ ေစာေစာက ေျပာခဲ့သလို အာမခံကုမၸဏီ ဆိုတာဟာ အစုိးရလည္း ျဖစ္ႏိုင္သလို ပုဂၢလိက ဒါမွမဟုတ္ သမ၀ါယမ ဒါမွမဟုတ္ အန္ဂ်ီအို ျဖစ္ႏိုင္တယ္ ဆိုတာကို မွတ္ခ်က္အေနနဲ႔ တို႔ထားခဲ့ခ်င္ပါတယ္။

ဒီေတာ့ က်န္းမာေရးအာမခံ ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရာမွာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေပးသူ၊ လူနာ နဲ႔ အာမခံကုမၸဏီ ဆိုၿပီး သံုးဦး သံုးဖလွယ္ ရွိပါမယ္။ လူနာ (သို႔မဟုတ္) တခ်ိန္ခ်ိန္ လူနာ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ သူေတြက အာမခံကုမၸဏီကို လစဥ္ေၾကး ေပးသြင္းထားၿပီး မိမိေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္လို႔ ေဆးကုသတဲ့အခါမွာေတာ့ အာမခံကုမၸဏီကေန ေဆးကုသစရိတ္ကို ျပန္ထုတ္ေပးပါမယ္။ ဒါက အရိုးရွင္းဆံုး က်န္းမာေရးအာမခံ စနစ္ပါ။ တကယ့္လက္ေတြ႔မွာေတာ့ ဒီ့ထက္ နည္းနည္းပိုၿပီး ရႈပ္ေထြးပါတယ္။

ေနာင္အခါ အျငင္းမပြားရေလေအာင္ ကတိက၀တ္ စာခ်ဳပ္စာတမ္းေတြနဲ႔ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး ခ်ည္ေႏွာင္ထားၾကေလေတာ့ က်န္းမာေရးအာမခံစာခ်ဳပ္မွာ ပါ၀င္တဲ့ အသံုးအႏႈန္းေတြက ဥပေဒ အသံုးအႏႈန္း၊ ေငြေၾကးဆိုင္ရာ အသံုးအႏႈန္း၊ က်န္းမာေရး အသံုးအႏႈန္းေတြနဲ႔ ျပည့္ႏွက္ေနၿပီး သာမာန္အားျဖင့္ လံုးေစ့ပတ္ေစ့ နားလည္ဖို႔ ခက္ခဲပါတယ္။ တကယ္တန္း က်န္းမာေရးအာမခံကို အသံုးခ်ဖို႔ လိုလာၿပီဆိုေတာ့မွ အဆင္မေျပတာေတြ ျဖစ္ျဖစ္လာတတ္လို႔ အဲဒီအသံုးအႏႈန္းေတြထဲက မသိမျဖစ္ သိသင့္တဲ့ အသံုးအႏႈန္းေတြကို ေနာက္ဘေလာက္ပို႔စ္မွာ ဆက္ၿပီး တင္ျပပါမယ္။

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကိုး။

WHO. 2006. Global disease burden 2004 update.

Tuesday, December 15, 2009

Terminologies in health insurance

က်န္းမာေရးအာမခံ ဆိုင္ရာ အသံုးအႏႈန္းမ်ား

က်န္းမာေရးအာမခံ ဆိုင္ရာ အသံုးအႏႈန္းေတြရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကို ရွင္းလင္းထားမွ က်န္းမာေရးအာမခံ ပံုစံကြဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကို ေျပာတဲ့အခါက်ရင္ အဆင္ေျပပါမယ္။ ၀ီကီမွာ ေရးသားထားတဲ့ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြကို အဓိကထား ဘာသာျပန္ၿပီး ဘာ့ေၾကာင့္ ဒီလို သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ထားရတာလဲ၊ ဘယ္လို သတိထားစရာေတြရွိလဲ ဆိုတာကို စာေရးသူရဲ႕ ေလ့လာမႈနဲ႔ အေတြ႔အႀကံဳမ်ားအရ ျဖည့္စြက္ ေျပာသြားပါမယ္။ အသံုးအႏႈန္းအမ်ားစုဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ က်င့္သံုးေနတဲ့ က်န္းမာေရးအာမခံ စနစ္နဲ႔ သက္ဆိုင္တာေတြျဖစ္လို႔ အျခားေသာ ႏိုင္ငံမ်ားက က်န္းမာေရးအာမခံ အသံုးအႏႈန္းမ်ားနဲ႔ အဓိပၸါယ္ ကြဲလြဲေကာင္း ကြဲလြဲႏိုင္တာကို သတိခ်ပ္ပါ။

Insured

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ ထားသူ။

Insurer

အဓိပၸါယ္

အာမခံသူ။ က်န္းမာေရးအာမခံ ကုမၸဏီ။

Health care provider

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးသူ။ ဆရာ၀န္၊ သူနာျပဳ၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း အစရွိသည္။

Health insurance policy

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ စာခ်ဳပ္။ က်န္းမာေရးအာမခံ ထားသူ ႏွင့္ အာမခံ ကုမၸဏီအၾကား ထားရွိေသာ ပဋိညာဥ္။ မည္သူက မည္သည့္ တာ၀န္ရွိသည္ မည္သည့္ကိစၥအတြက္ မည္မွ် ေငြအကုန္အက်ခံမည္ စသည္ျဖင့္ အေသးစိတ္ ေရးသားထားေသာ စာခ်ဳပ္ျဖစ္သည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

ေနာင္တြင္ အျငင္းပြားမႈမ်ား ျဖစ္လာပါက ဤစာခ်ဳပ္က သက္ေသ အေထာက္အထား ျဖစ္ေပမည္။

Premium

အဓိပၸါယ္

အာမခံေၾကး။ အာမခံ ထားသူက အာမခံကုမၸဏီကို လစဥ္ ေပးသြင္းရေငြ။

ရည္ရြယ္ခ်က္

ဤအာမခံေၾကးမ်ားကို စုေပါင္းၿပီး ေနမေကာင္းသူမ်ားကို ေဆးကုသစရိတ္ ျပန္လည္ထုတ္ေပးသည္။ အာမခံေၾကး ေကာက္ခံျခင္း၊ ေဆးကုသစရိတ္ စိစစ္ ထုတ္ေပးျခင္း၊ ဆရာ၀န္၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းမ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ျခင္း တို႔အတြက္ အာမခံကုမၸဏီက ၀န္ေဆာင္ခ ရေလသည္။ အာမခံကုမၸဏီက အစိုးရ သို႔မဟုတ္ အန္ဂ်ီအို ျဖစ္ပါက ရရွိလာေသာ ၀န္ေဆာင္ခမ်ားသည္ လုပ္ငန္း လည္ပတ္ရန္ႏွင့္ တိုးခ်ဲ႕ရန္အတြက္ အသံုးျပဳသြားမည္ ျဖစ္ၿပီး ပုဂၢလိက အာမခံကုမၸဏီ ျဖစ္ပါက ကုမၸဏီ၏ အစုရွယ္ယာ၀င္မ်ားကို အျမတ္ေငြ ခြဲေ၀ေပးသြားမည္ ျဖစ္သည္။

Deductible

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ ထားသူက ကနဦး စိုက္ထုတ္ရမည့္ ေငြပမာဏ။ ေနထိုင္မေကာင္း ျဖစ္လာပါက ေဆးကုသစရိတ္ ရွိလာပါမယ္။ ဒီစရိတ္ေတြကို အာမခံကုမၸဏီက ေငြခ်က္ခ်င္း ထုတ္မေပးေသးပါ။ အာမခံကုမၸဏီနဲ႔ အာမခံထားသူ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ စာခ်ဳပ္ထဲမွာ သေဘာတူညီထားတဲ့ ေငြပမာဏ အထိကို အာမခံ ထားသူကေပးရပါမည္။ ဥပမာ - deductible က ေဒၚလာ ၅၀၀ ျဖစ္ၿပီး ေဆးကုသစရိတ္ ကုန္က်ေငြက ေဒၚလာ ၁၅၀၀ ဆိုပါက အာမခံထားသူ က ၅၀၀ ေပးရၿပီး အာမခံကုမၸဏီက ၁၀၀၀ ေပးပါမည္။ Deductible ကို အခ်ိန္ကာလ တစ္ႏွစ္အတြင္း ပမာဏ မည္မွ်ဟု သတ္မွတ္ေလ့ရွိသည္။ ထိုအခ်ိန္ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္သြားပါက deductible ပမာဏမွာ တစ္က ျပန္စပါမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

က်န္းမာေရးအာမခံ ထားသူ တစ္ဦးအေနျဖင့္ အမွန္တကယ္ လိုအပ္မွသာ ေဆးရံုေဆးခန္းသို႔ သြားေစရန္အတြက္ သတ္မွတ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ မသတ္မွတ္ထားပါက အာမခံကုမၸဏီက ေငြျပန္ေပးမွာပဲ ဆိုၿပီး အနည္းငယ္ ေနထိုင္မေကာင္းဟု ထင္သည္ႏွင့္ ထစ္ခနဲဆို ေဆးရံုေဆးခန္း သြားျပတာမ်ိဳး ျပဳလုပ္လာႏိုင္သည္။ ထိုသို႔ ျပဳလုပ္သူ အေရအတြက္ မ်ားလာလွ်င္ အာမခံကုမၸဏီက ေဆးကုသစရိတ္ စိုက္ထုတ္ရေငြ ပမာဏ မ်ားလာၿပီး အက်ိဳးဆက္အေနျဖင့္ အာမခံထားသူမ်ား၏ လစဥ္ေပးသြင္းေနရေသာ အာမခံေၾကး ျမင့္တက္လာမႈမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္သည္။

သတိျပဳရန္

ေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္ပါက က်န္းမာေရးအာမခံ ရွိေနေသာ္ညား deductible ေငြပမာဏကို မေပးႏိုင္သည့္ အတြက္ ေဆးသြားမကုျခင္း၊ ေဆးရံုေဆးခန္း အေရာက္ ေနာက္က်ျခင္းမ်ား ျဖစ္ႏိုင္။

Co-payment

အဓိပၸါယ္

စရိတ္မွ်ေပး။ စမ္းသပ္ခ နဲ႔ ေဆးဖိုး ကုန္က်စရိတ္ေတြ အတြက္ အာမခံထားသူက ဘယ္ေလာက္ အာမခံ ကုမၸဏီက ဘယ္ေလာက္ ေပးရမယ္ ဆိုၿပီး သတ္မွတ္ထားခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ (၁) - စမ္းသပ္ခအတြက္ co-payment က ေဒၚလာ ၄၀ ႏွင့္ ဆရာ၀န္က စမ္းသပ္ခ ေဒၚလာ ၁၂၀ ေတာင္းသည္ ဆိုပါက အာမခံထားသူက ေဒၚလာ ၄၀ ေပးရမည္ျဖစ္ၿပီး အာမခံ ကုမၸဏီက ေဒၚလာ ၈၀ ေပးမည္။ ဥပမာ (၂) - ေဆးဖိုးအတြက္ co-payment က ၁၀ ေဒၚလာ ျဖစ္ၿပီး ေဆးဖိုးစုစုေပါင္းက ေဒၚလာ ၂၀၀ က်သည္ဆိုပါက အာမခံထားသူက ၁၀ ေဒၚလာ ေပးရၿပီး အာမခံကုမၸဏီက ေဒၚလာ ၁၉၀ ေပးမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

Deductible ႏွင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္တူသည္။

Coinsurance

အဓိပၸါယ္

စရိတ္မွ်ေပး မူကြဲ။ ဒီနည္းမွာေတာ့ အာမခံထားသူနဲ႔ အာမခံကုမၸဏီတို႔ အသီးသီး ေပးရမယ့္ ေငြပမာဏကို ရာခိုင္ႏႈန္း သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ဥပမာ - coinsurance ရာခိုင္ႏႈန္းက ၂၀/၈၀ ဆိုလွ်င္ ေဆးကုသစရိတ္ ကုန္က်ေငြ၏ ၂၀% ကို အာမခံထားသူက ေပးရၿပီး ၈၀% ကို အာမခံကုမၸဏီက ေပးမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

Deductible ႏွင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္တူသည္။

Exclusions

အဓိပၸါယ္

ခြ်င္းခ်က္မ်ား။ က်န္းမာေရးအာမခံ ဆိုေသာ္လည္း ရွိရွိသမွ် ၉၆ ပါး ေရာဂါ အားလံုး အက်ံဳး၀င္ခ်င္မွ အက်ံဳး၀င္မည္။ မည္သည့္ေရာဂါမ်ား သို႔မဟုတ္ ကုသမႈမ်ား အက်ံဳးမ၀င္ပါ ဆိုသည္ကို အာမခံစာခ်ဳပ္တြင္ ေဖာ္ျပေလ့ရွိသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ plastic surgery (မ်က္ႏွာ ခြဲစိတ္ အလွျပင္ျခင္း) ကို exclusion ထဲ ထည့္ထားပါက ၄င္းကုသမႈအတြက္ အာမခံထားသူက ၁၀၀% ေပးရေပမည္။ အာမခံကုမၸဏီက လံုး၀ ေပးမည္ မဟုတ္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

စရိတ္ထိန္းျခင္း ျဖစ္သည္။ မရွိမျဖစ္လိုအပ္သည္ဟု သတ္မွတ္ထားေသာ ကုသမႈမ်ားအပ အျခားေသာ ကုသမႈမ်ားကို ဖယ္ထုတ္ထားျခင္းျဖင့္ က်န္းမာေရးစရိတ္ ႏွင့္ အာမခံေၾကးတို႔ကို ထိန္းထားႏိုင္သည္္။

Coverage limits

အဓိပၸါယ္

အာမခံကုမၸဏီက အမ်ားဆံုး ေငြမည္မွ်အထိ ေပးမည္ဟု သတ္မွတ္ထားခ်က္။ ဥပမာ - coverage limit က ေဒၚလာ ၁ သိန္းခြဲ ျဖစ္ၿပီး ေဆးကုသစရိတ္က ေဒၚလာ ၂ သိန္း ကုန္က်ေနပါက အာမခံ ကုမၸဏီက ေဒၚလာ ၁ သိန္းခြဲ ေပးၿပီး က်န္ေငြ ေဒၚလာ ၅ ေသာင္းကို အာမခံထားသူက ေပးရမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ သို႔မဟုတ္ ကုမၸဏီ တစ္ခု သို႔မဟုတ္ အစိုးရ တစ္ရပ္ အေနျဖင့္ လူနာတစ္ဦးအတြက္ “ေငြမည္မွ်ကုန္ကုန္” ဟု မိုးမဆံုး ေျမမဆံုး အတိုင္းအဆမရွိ အကုန္အက်မခံႏိုင္။ ထို႔ေၾကာင့္ လက္ေတြ႔က်ေသာ အမ်ားဆံုး ေပးမည့္ ေငြပမာဏကို သတ္မွတ္ထားျခင္းျဖစ္သည္။

Out-of-pocket maximums

အဓိပၸါယ္

အာမခံထားသူက အမ်ားဆံုး ေငြမည္မွ်အထိ ေပးရမည္ဟု သတ္မွတ္ထားခ်က္။ (coverage limit ႏွင့္ တူသည္။ သို႔ရာတြင္ out-of-pocket maximum က အာမခံထားသူ အတြက္ သတ္မွတ္ခ်က္ ျဖစ္သည္။) ဥပမာ - out-of-pocket maximum က ေဒၚလာ ၂၀၀၀ ျဖစ္ၿပီး တစ္ႏွစ္အတြင္း ေဆးကုသစရိတ္ စုစုေပါင္းက ေဒၚလာ ၉ ေထာင္ ဆိုပါက အာမခံထားသူက ေဒၚလာ ၂ ေထာင္ အထိ ေပးရၿပီး က်န္စရိတ္ ေဒၚလာ ၇ ေထာင္ကို အာမခံကုမၸဏီက ေပးမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

က်န္းမာေရး ကုန္က်စရိတ္ေၾကာင့္ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ ဘ၀ပ်က္သြားသည္မ်ိဳး ေဒ၀ါလီ ခံလိုက္ရတာမ်ိဳး မျဖစ္ေအာင္ အကာအကြယ္ေပးထားျခင္းျဖစ္သည္။

In-network provider

အဓိပၸါယ္

အာမခံကုမၸဏီႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးသူ (နက္၀ပ္ ဆရာ၀န္)။ အခ်ိဳ႕ က်န္းမာေရးအာမခံမ်ားတြင္ အာမခံကုမၸဏီႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားသည့္ နက္၀ပ္ဆရာ၀န္ ႏွင့္သာ ျပသခြင့္ရွိသည္။ အျခား ဆရာ၀န္ ႏွင့္ ျပသပါက မိမိဖာသာ အစအဆံုး အကုန္အက်ခံရသည္။ အခ်ိဳ႕အာမခံကမူ နက္၀ပ္ထဲက မဟုတ္ေသာ ဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပလွ်င္ လူနာက စိုက္ေပးရသည့္ ေငြပမာဏ ပိုမ်ားသည္။ ဤသည္ကို coinsurance ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားတတ္သည္။ ဥပမာ - နက္၀ပ္ဆရာ၀န္ ႏွင့္ ျပလွ်င္ coinsurance က ၂၀/၈၀ ျဖစ္ၿပီး နက္၀ပ္ထဲက မဟုတ္ေသာ ဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပလွ်င္ coinsurance က ၅၀/၅၀ ျဖစ္မည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

စရိတ္ထိန္းျခင္း ျဖစ္သည္။

Capitation

အာမခံကုမၸဏီက က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈေပးသူ (ဆရာ၀န္၊ သူနာျပဳ၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း) ကို လူနာတစ္ေယာက္လွ်င္ ေငြမည္မွ် ေပးမည္ဟု သတ္မွတ္ထားခ်က္။

Prior authorization

အဓိပၸါယ္

ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳခ်က္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေစ်းႀကီးသည့္ ကုသမႈမ်ား (ဥပမာ - magnetic resonance imaging သံလိုက္ဓာတ္မွန္) မျပဳလုပ္မီ အာမခံကုမၸဏီကို ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳခ်က္ ေတာင္းရန္ လိုအပ္သည္။ သို႔မွသာ အဆိုပါ ကုသမႈအတြက္ အာမခံကုမၸဏီက ေငြေပးေခ်လိမ့္မည္။ ႀကိဳတင္ခြင့္ျပဳခ်က္ မေတာင္းပါက သို႔မဟုတ္ အာမခံကုမၸဏီက ခြင့္မျပဳဟုေျပာပါက အဆိုပါ ကုသမႈအတြက္ စရိတ္ကို အာမခံထားသူက အိတ္စိုက္ေပးရေပမည္။

ရည္ရြယ္ခ်က္

စရိတ္ထိန္းျခင္း ျဖစ္သည္။

Risk

အဓိပၸါယ္

Risk ကို Juan က “ေရာဂါရႏိုင္ေခ်” ဟု ဘာသာျပန္သည္။ လူတစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး က်ား၊မ၊ အသက္အရြယ္၊ အေနအထိုင္ေပၚမူတည္၍ ေရာဂါရႏိုင္ေခ် မတူေပ။ အခ်ိဳ႕က ေရာဂါရႏိုင္ေခ် မ်ားၿပီး အခ်ိဳ႕က နည္းသည္။

Risk distribution

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ၏ အႏွစ္သာရပင္ျဖစ္သည္။ လူတစ္ဦးႏွင့္ တစ္ဦး ေရာဂါရႏိုင္ေခ် မတူညီၾကေသာ္လည္း လူအားလံုး စုေပါင္း၍ ေငြေၾကး သာတူညီမွ် ထည့္၀င္ျခင္းျဖင့္ ေနမေကာင္းသူမ်ား ေဆးကုသစရိတ္ မေထာင္းေစရန္ အကာအကြယ္ေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ တနည္းအားျဖင့္ေျပာရလွ်င္ ေရာဂါရႏိုင္ေခ် တန္းညွိေပးလိုက္ျခင္းပင္။

Moral hazard

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရး အာမခံစနစ္ မရွိေသာ ေနရာမ်ားတြင္ လူနာက ဆရာ၀န္၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းကို ကုန္က်စရိတ္ တိုက္ရိုက္ ေပးေခ်ရေသာ္လည္း က်န္းမာေရးအာမခံ စနစ္တြင္ သာမာန္အားျဖင့္ အာမခံကုမၸဏီက ဆရာ၀န္၊ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းကုိ ကုန္က်ေငြ တိုက္ရိုက္ ေပးေခ်ေလသည္။ ထိုကဲ့သို႔ အာမခံကုမၸဏီက လူနာကို ေက်ာ္ၿပီး က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးသူကို တိုက္ရိုက္ ေငြေပးေခ်ျခင္းကို တတိယလူက ေငြေပးေခ်ျခင္း (Third party payer system) ဟု ေခၚဆိုသည္။ မိမိကိုယ္တိုင္ ေငြမေပးေခ်ရျခင္းေၾကာင့္၄င္း အာမခံေၾကး ေပးသြင္းထားၿပီး ျဖစ္သျဖင့္ မိမိ၏ ရပိုင္ခြင့္ဟု ယူဆေသာေၾကာင့္၄င္း အာမခံထားသူက ေဆးရံု၊ ေဆးခန္း မ်ားကို မၾကာခဏ သြားေရာက္ၿပီး ကုသခံျခင္းမ်ားျဖစ္ေပၚလာႏိုင္သည္။ မိမိဖာသာ ေငြေပးေခ်ရမည္ဆိုလွ်င္ ထိုကဲ့သို႔ အႀကိမ္ေရ မ်ားမ်ား သြားေရာက္ အကုသခံခ်င္မွ ခံေပမည္။ ဤကဲ့သို႔ ပံုမွန္အေနအထားထက္ ပို၍ ေဆးကုသခံယူျခင္းကို moral hazard ဟု ေခၚသည္။

သတိျပဳရန္

က်န္းမာေရး အာမခံထားသူ အေတာ္မ်ားမ်ားက Moral hazard ကို က်င့္သံုးေနလွ်င္ က်န္းမာေရးကုန္က်စရိတ္ တက္လာၿပီး အက်ိဳးဆက္အေနျဖင့္ အာမခံေၾကး တက္လာႏိုင္သည္။

Adverse selection

အဓိပၸါယ္

လူတစ္ဦးသည္ မိမိ၏ က်န္းမာေရး ဆိုးလာစရာ ရွိသည္ဟု သံသယ ရွိေသာ အခါမွ က်န္းမာေရးအာမခံ ၀ယ္ျခင္းမ်ိဳးကို ဆိုလိုသည္။ ဥပမာ - ေဆးလိပ္ေသာက္သူသည္ မေသာက္သူထက္ က်န္းမာေရး ပိုၿပီး ဆိုးႏိုင္သည္။ အာမခံကုမၸဏီက ေဆးလိပ္ေသာက္ေသာက္ မေသာက္ေသာက္ အာမခံေၾကးကို အတူတူ ေတာင္းလွ်င္ ေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ားက မေသာက္သူမ်ားထက္ က်န္းမာေရးအာမခံ ပိုၿပီး ၀ယ္လာၾကစရာရွိသည္။ တဖန္ ထိုေဆးလိပ္ေသာက္သူမ်ားကပင္ ပိုၿပီး ေနထိုင္မေကာင္း ျဖစ္ၾကသျဖင့္ အာမခံကုမၸဏီ အေနျဖင့္ အာမခံေၾကးရသည္ႏွင့္ မကာမိေအာင္ ေဆးကုသစရိတ္ ျပန္ထုတ္ေပးရဖြယ္ရွိသည္။

သတိျပဳရန္

က်န္းမာေရးအာမခံ - မိတ္ဆက္ မွာတုန္းက “လူတိုင္း” ဆိုသည့္ စကားလံုးကို စာလံုးနက္ (Bold type) ျဖင့္ ျပထားခဲ့သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ က်န္းမာေရးအာမခံသည္ လူတိုင္း ၀ယ္မွသာ ေကာင္းမြန္ေသာ စနစ္တစ္ခု ျဖစ္ေပမည္။ ေနမေကာင္းသူမ်ားကသာ က်န္းမာေရးအာမခံ ၀ယ္ၿပီး က်န္းမာေရး ေဒါင္ေဒါင္မည္ေနသူမ်ားက မ၀ယ္လွ်င္ က်န္းမာေရးအာမခံ ေစ်းကြက္ ပ်က္သြားႏိုင္သည္။ Death spiral တြင္ အေသးစိတ္ ဆက္ဖတ္ပါ။

Death spiral

အဓိပၸါယ္

က်န္းမာေရးအာမခံ ကုမၸဏီ၏ ေန၀င္ခ်ိန္။ ေနထိုင္မေကာင္းျဖစ္သူ သို႔မဟုတ္ ေနထိုင္မေကာင္း ျဖစ္လာစရာရွိသည္ဟု မိမိကိုယ္မိမိ သိေနသူမ်ားကသာ က်န္းမာေရးအာမခံ ၀ယ္လွ်င္ အာမခံကုမၸဏီ အေနျဖင့္ တြက္ေခ်မကိုက္ေတာ့။ အာမခံေၾကး ပိုေတာင္းေတာ့မည္။ အာမခံေၾကး ေစ်းတက္လာေသာေၾကာင့္ ေရာဂါႀကီးႀကီးမားမား ရွိသူမ်ားေလာက္သာ အာမခံ၀ယ္ေတာ့မည္။ ထိုအခါ အာမခံကုမၸဏီက ေဆးကုသစရိတ္ ပိုၿပီးမ်ားမ်ား ထုတ္ေပးရဦးမည္။ အာမခံေၾကး ထပ္တက္လာမည္။ ထိုသို႔ သံသရာလည္ၿပီး အာမခံကုမၸဏီ ျပဳတ္သြားေပမည္။

က်န္းမာေရးအာမခံ ပံုစံကြဲအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါဦးမည္။

စာရႈသူမ်ားသို႔ ပန္ၾကားခ်က္။ ။ ပိုမိုသင့္ေလ်ာ္ေသာ ဘာသာျပန္ စကားလံုးမ်ား အႀကံေပးလိုပါက မွတ္ခ်က္တြင္ ေရးသားသြားေစလိုပါသည္။

၀န္ခံခ်က္။ ။ စာေရးသူသည္ က်န္းမာေရးအာမခံ ကုမၸဏီ မပိုင္ပါ။ က်န္းမာေရးအာမခံ ကုမၸဏီ အစုရွယ္ယာလည္း ၀ယ္မထားပါ။

အာေရာဂ်ံ ပရမံ လာဘံ
တကၠသိုလ္ လွမြန္

စာကိုး။

Lecture notes from the U.S. health care system class
http://en.wikipedia.org/wiki/Health_insurance
http://en.wikipedia.org/wiki/Moral_hazard
http://en.wikipedia.org/wiki/Adverse_selection
http://www.hiriautatpa.com/2008/08/12/life-cycle-7/

Ref:Health-ngoinmyanmar.org

က်န္းမာေရးအာမခံစနစ္ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး သိသင့္သမွ်!

Monday, December 28, 2009

က်န္းမာေရးအာမခံဆိုတာ ဘာလဲဆိုတာကို ဆရာရဲမြန္က Introduction to Health insurance  post မွာ ေရးသားခဲ့ျပီးသြားပါျပီ။ အာမခံစနစ္ရဲ႕အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ကိုယ္ေနမေကာင္းျဖစ္တဲ့အခါမွာ ေဆးကုသစရိတ္ကို သံုးႏိုင္ေအာင္ ေငြစုထားျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ေသာ္ တစ္ေယာက္တည္းအတြက္ စုျခင္းမဟုတ္။ စုေပါင္းစပ္ေပါင္း ေငြစုထားျခင္းျဖစ္သည္။ ဥပမာ။   ။ လူတစ္ေယာက္က တစ္လကို အာမခံ ၁၀ က်ပ္ထားသည္ဆိုပါစို႕။ တစ္ႏွစ္ၾကာေသာအခါ သူ၏စုေငြသည္ ၁၂၀ က်ပ္ျဖစ္လာမည္ျဖစ္သည္။ အကယ္၍ သူေနမေကာင္းျဖစ္ေသာအခါ ေဆးကုသစရိတ္သည္ ၂၀၀ က်ပ္ကုန္က်ပါက အာမခံစနစ္က ၂၀၀ က်ပ္ေထာက္ပံ့ေပးပါလိမ့္မည္။ သို႕ေသာ္ သူ႕ထံတြင္ က်န္းမာေရးအာမခံ မထားရိွပါက သူသည္ အိပ္ထဲက ေငြ ၂၀၀ က်ပ္ထြက္ေပေတာ့မည္။ ယခုမူ အာမခံထားေသာေၾကာင့္ ၁၂၀ က်ပ္သာ သူကုန္လိမ့္မည္။ တစ္ဖက္က ျပန္ေတြးၾကည့္ရင္ေတာ့ ကိုယ္ေနမေကာင္းမျဖစ္ပါက အဆိုပါ ေငြ ၁၂၀ က်ပ္သည္ ဆံုးျပီ မဟုတ္ပါေလာ့။ ဤကဲ့သို႕ေတြးပါက မ်က္ခံုးေမႊးတစ္ဆံုးသာ ေတြးျခင္းျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ က်န္းမာေရးအာမခံသည္ မီးအာမခံ၊ အသက္အာမခံတို႕ႏွင့္ မတူသည္ကား လူတိုင္းလူတိုင္းသည္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္တြင္ ေနမေကာင္းျဖစ္မည္သာျဖစ္သည္။ လူတိုင္းသည္ မီးေလာင္ျခင္းကို ၾကံဳေတြ႕ရခ်င္မွ ၾကံဳေတြ႕လိမ့္မည္။ တစ္သက္တြင္ တစ္ခါသာေသလိမ့္မည္။ သို႕ေသာ္ ေနမေကာင္းျဖစ္ျခင္း၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္းတို႕သည္ကား တစ္ၾကိမ္တစ္ခါထက္ မကၾကံဳေတြ႕ရမည္မွာ လူတိုင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ တစ္ခါမွ ေနမေကာင္းမျဖစ္ေသာသူဟူ၍ မရိွတန္ရာ။

အာမခံစနစ္တြင္ ျပည္သူမ်ားက ထည့္၀င္ရသလို အစိုးရမွလည္း အမ်ားၾကီး စိုက္ထုတ္ေပးရပါသည္။ တိုင္းျပည္တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုမတူညီၾကပါ။ မိမိေနထိုင္ရာ တိုင္းျပည္အေပၚမူတည္၍ အစိုးရမွ ေထာက္ပံ့ေပးေသာ ပမာဏ ကြာျခားပါသည္။ အခ်ိန္ၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ် လူတို႕သည္ ပိုမိုက်န္းမာလာျပီး အသက္ရွည္လာၾကသည္။ ထိုအခါ အစိုးရမွ ေထာက္ပံ့ေပးရေသာပမာဏသည္ တျဖည္းျဖည္းမ်ားျပားလာပါသည္။ ေဆးကုသစရိတ္စက မ်ားကလည္း တျဖည္းျဖည္းတိုး၍ တိုး၍သာ လာေသာေၾကာင့္ အစိုးရအေနျဖင့္ အာမခံေထာက္ပံ့ေသာ ပမာဏကို ေလ်ာ့ခ်လိုလာသည္။ မူလကတည္းက အစိုးရ၏ အာမခံစနစ္သည္ ေရာဂါအားလံုး၊ ကုသမွဳအားလံုး၊ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမွဳအားလံုးကို ေထာက္ပံ့သည္မဟုတ္၊ ယခုလို ေလ်ာ့ခ်မည္လုပ္ေသာအခါ ပို၍ ေလ်ာ့နည္းသြားဖို႕သာ ရိွေတာ့သည္။ ထိုအခါ ပုဂၢလိက အာမခံစနစ္၏ အခန္းက႑သည္ အေရးပါလာပါသည္။ Private Insurance ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး အပိုင္း (၂) တြင္ ဆက္လက္ေရးသားပါမည္။

က်န္းမာေရးအာမခံမွ ရရိွေသာရန္ပံုေငြ ျဖင့္ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို တိုးခ်ဲ႕ႏိုင္ေလသည္။ ေရာဂါကာကြယ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားသာမက ျပန္လည္ ေကာင္းမြန္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား (rehabilitation)၊ နာတာရွည္ ေရာဂါသည္မ်ားကို ေထာက္ပံ့သည့္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္း အာမခံေၾကးမ်ားကို အသံုးျပဳပါသည္။ ျပင္သစ္လို တိုင္းျပည္မ်ိဳးတြင္ က်န္းမာေရးအာမခံထားရိွသူသည္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ေသြးတိုးေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ကင္ဆာေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ေစ ကာလၾကာရွည္ေဆးကုသမွဳ ခံယူရပါက အာမခံစနစ္မွ ေဆးဖိုး၀ါးခကို အလံုးစံု တာ၀န္ယူေပးပါသည္။

တဖန္ က်န္းမာေရးအာခံစနစ္ထားရိွျခင္းသည္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳေပးေသာ ဌာနမ်ားကို အရည္အေသြး ထိန္းသိမ္းျပီးသားျဖစ္ေစသည္။ အာမခံထားရိွေသာေၾကာင့္ ျပည္သူတို႕၏ အာမခံေငြေၾကးတို႕ အလဟသတ္ မျဖစ္ေစရန္ သက္ဆိုင္ရာ အဖဲြ႕အစည္းမ်ားက အျမဲတမ္း ေဆးရံုမ်ား၊ ေဆး၀န္ထမ္းမ်ားကို အရည္အေသြး စစ္ေဆးေနမည္ ျဖစ္သည္။ အကယ္၍ ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္သည္ မိမိ၏ ကၽြမ္းက်င္မွဳ အရည္အေသြးကို ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ျခင္း မရိွပါက ေဆးကုသခြင့္လိုင္စင္ ရုတ္သိမ္းခံရမည္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါဆရာ၀န္သည္ က်န္းမာေရးအာမခံရိွေသာ လူနာမ်ားကို ကုသခြင့္ရေတာ့မည္မဟုတ္။ ထို႕ေၾကာင့္ ျပည္သူမ်ားကို မွားယြင္းစြာကုသျခင္းမွ အလိုလိုကာကြယ္ျပီးသားျဖစ္သည္။

Tuesday, December 29, 2009

က်န္းမာေရးအာမခံစနစ္ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး သိသင့္သမွ် (၂)

ကၽြန္ေတာ္ဆက္လက္ေရးသားလိုတာကေတာ့ ပုဂၢလိက အာမခံလုပ္ငန္းအေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျမန္မာ့အာမခံလုပ္ငန္းတစ္ခုပဲရိွေပမယ့္ တစ္ျခားႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ Private company ေတြကပါ အာမခံလုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္ၾကပါတယ္။ အဆိုပါ company သည္ အစိုးရထံတြင္ မွတ္ပံုတင္ျပီး အစိုးရက ခ်မွတ္ထားသည့္ အာမခံႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားကို လိုက္နာရပါမည္။ က်န္းမာေရးအာမခံတြင္ Plan ႏွစ္မ်ိဳးရိွသည္။ Basic plan ႏွင့္ supplementary plan ဆိုျပီး ျဖစ္သည္။ နာမည္ေခၚပံုကြာသြားေသာ္လည္း ႏိုင္ငံတိုင္းနည္းပါးတြင္ အဓိပၸါယ္တူညီၾကပါသည္။ Basic plan ဆိုသည္မွာ လူတိုင္းလူတိုင္းအတြက္ အျဖစ္မ်ားေသာေရာဂါမ်ားကို ေထာက္ပံ့ေပးေသာ အာမခံလုပ္ငန္း ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ေတာ့ TB ေရာဂါတို႕၊ ငွက္ဖ်ားေရာဂါတို႕သည္ အျဖစ္မ်ားေသာေၾကာင့္ အာမခံစနစ္သာ လုပ္ျဖစ္ပါက ၎ေရာဂါမ်ားသည္ basic plan တြင္ ပါ၀င္မည္ျဖစ္သည္။ Basic plan က စရိတ္အမ်ားၾကီးကုန္က်မည့္ ခဲြစိတ္မွဳေတြ၊ Investigation ေတြမပါ။ common disease မ်ားႏွင့္ အေရးေပၚအေျခအေနမ်ားကိုသာေထာက္ပံ့ေပးသည္။ ၎ Basic plan ကို အစိုးရထံတြင္ေကာ private တြင္ပါ ၀ယ္ယူခြင့္ရိွသည္။ ႏိုင္ငံတကာ ရိွ Private insurance company အားလံုးနီးပါးသည္ Basic plan တြင္ အျမတ္ယူခြင့္ မရိွေခ်။ ထို႕ေၾကာင့္ Private ၏ basic plan သည္ အစိုးရႏွင့္ ေစ်းမတူသည့္တိုင္ မ်ားစြာ မကြာလွေပ။

ပုဂၢလိက အာမခံလုပ္ငန္းႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ကၽြန္ေတာ္ ဒီမွပဲ နိဂံုးခ်ဳပ္လိုပါတယ္။ အပိုင္း (၃)တြင္ health system အေၾကာင္း ဆက္လက္ေရးသားပါမည္။

Private ဘက္မွ ျပန္လည္ျငင္းဆိုသည္မွာကား private အာမခံထားရိွေသာေၾကာင့္ ပိုက္ဆံတတ္ႏိုင္သူတို႕သည္ အစိုးရေဆးရံုတြင္ မတက္ေတာ့ေခ်။ ထိုအခါ အစိုးရေဆးရံုမ်ားတြင္ မလိုအပ္ဘဲ လူနာေစာင့္ျခင္းမ်ားနည္းပါးသြားသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အစိုးရကိုပင္ အေထာက္အကူျပဳသည္ဟု ဆိုၾကသည္။ Private က်န္းမာေရးအာမခံတြင္ မိမိတြင္ မူလကတည္းက ရိွသည့္ ကုသ၍ မေပ်ာက္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ားကို အာမခံထားခြင့္ မရိွေခ်။ ဥပမာ။   ။ HIV ေရာဂါပိုးရိွသူမ်ား။ ထိုသူတို႕သည္ HIV ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အာမခံထားလို႕မရပါ။ သို႕ေသာ္အဆိုပါေရာဂါႏွင့္ မသတ္ဆိုင္သည့္ အာမခံမ်ားေတာ့ ထားခြင့္ ရိွသည္။

Private health insurance တြင္လည္း မေကာင္းသည့္ အခ်က္မ်ားရိွပါသည္။ ပထမတစ္ခ်က္ကေတာ့ လစဥ္ လစဥ္ မစားရမေသာက္ရႏွင့္ ေငြေၾကးအမ်ားၾကီးေပးသြင္းရျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ပညာရွင္တစ္ခ်ိဳ႕က ေျပာသည္မွာကား ဤသို႕ အာမခံေၾကးမ်ားေပးသြင္းေနမည့္အစား အဆိုပါေငြျဖင့္ မိမိ၏ က်န္းမာေရးကို ေကာင္းေအာင္ျပဳလုပ္ပါက ပိုမိုအက်ိဳးရိွႏိုင္သည္ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ ထိုသို႕အာမခံစနစ္ထားရိွေသာေၾကာင့္ ပိုက္ဆံရိွသူတို႕သည္ ေငြလမ္းခင္းျပီးေဆးကုသေပးေၾကာင့္ ပိုမိုေကာင္းမြန္သည့္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳကို ရရိွျပီး ဆင္းရဲသားေတြကေတာ့ ထိုေလာက္မေကာင္းသည့္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳကိုသာ ရရိွေလသည္။ ထိုအခါ က်န္းမာေရး မညီမွ်မွဳ (health inequality) မ်ား ျဖစ္လာႏိုင္ပါသည္။

တဖန္ Private တြင္ အာမခံထားျခင္း၏ ေကာင္းသည့္ အခ်က္တစ္ခ်က္ကား ခဲြစိတ္ကုသမွဳခံယူမည္ ဆိုပါက ေစာင့္ဆိုင္းရေသာအခ်ိန္တိုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ပိုက္ဆံမရိွရင္ မ်က္ႏွာငယ္တယ္ဆိုသည့္စကားသည္ ဤေနရာတြင္ ေသြးထြက္ေအာင္မွန္ပါသည္။ England လို တိုင္းျပည္မ်ိဳးတြင္ပင္ Private တြင္ အာမခံ မထားပါက လႏွင့္ခ်ီေအာင္ ေစာင့္ ရသည္မ်ိဳးကို ေတြ႕ရပါသည္။ အစိုးရ၏ က်န္းမာေရးဌာနမ်ားမွာ အျမဲတမ္း အေရးေပၚလူနာမ်ား၊ ေငြေၾကးခ်ိဳ႕တဲ့သူမ်ားႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ေနတတ္ပါသည္။ ထိုသူမ်ားသည္ ေရာဂါျဖစ္လိုက္ရင္လည္း ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါးသာ ျဖစ္ေလ့ရိွေသာေၾကာင့္ ခ်က္ခ်င္းမခဲြလ်င္လည္း ရေသးသည့္ လူနာမ်ားကို ေစာင့္ခိုငး္ရပါသည္။ သို႕ေသာ္ Private အာမခံထားရိွပါက သက္ဆိုင္ရာ အျပင္ private ေဆးရံုတြင္ အခ်ိန္မေရြးခဲြစိတ္လို႕ ရပါသည္။ ျမန္မာျပည္ႏွင့္ England ျပည္ မွာ အဲဒီတစ္ခ်က္ေတာ့ တူပံုရတယ္။ Private ေဆးရံုမ်ားတြင္ လူနာမ်ားကို အခ်ိန္ပိုမိုေပးႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ကုသမွဳလည္း ပိုမိုထိေရာက္သည္။

Supplementary plan တြင္ေတာ့ ပုဂၢလိက အာမခံလုပ္ငန္းမ်ားသည္ အျမတ္ယူခြင့္ရိွသည္။ supplementary ဆိုကတည္းက မယူမေနရ မဟုတ္၊ မိမိလိုခ်င္မွသာ ထပ္မံယူႏိုင္သည့္ plan ျဖစ္သည္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေရာဂါမ်ားသည္ အျဖစ္နည္းေသာ္လည္း ျဖစ္ပြားပါက ကုသစရိတ္ၾကီးမားသည္။ ဥပမာ။    ။ ကင္ဆာေရာဂါ။ ထို႕ေၾကာင့္ ပိုက္ဆံတတ္ႏိုင္သူတို႕သည္ ေနာင္ေရးစိတ္ေအးရေအာင္ ယခုကတည္းက မိမိတြင္ျဖစ္ႏိုင္သည့္ ေရာဂါမ်ားကို ၾကိဳတင္ကာ အာမခံထားလိုက္သည္။ ၎ plan သည္ basic ႏွင့္ယွဥ္လ်င္ မ်ားစြာပိုမိုကုန္က်ပါသည္။ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္လည္း ေပးရသည့္ေငြပမာဏ မတူညီေပ။ Tailor made ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ဥပမာ။    ။ အသည္းေျခာက္ေရာဂါ (cirrhosis) အတြက္ အာမခံထားသည္ဆိုပါစို႕။  အရက္ကို တစ္လေနလို႕မွ တစ္ခါေလာက္မေသာက္တတ္သူ၊ social drink ေလာက္သာေသာက္တတ္သူသည္ ေန႕စဥ္မွီ၀ဲသူေလာက္ အာမခံေၾကးေပးစရာမလိုေခ်။ ထို႕အတူ အဆုတ္ကင္ဆာအတြက္ အာမခံလုပ္လ်င္လည္း တစ္ေန႕ကို ေဆးလိပ္ ၁ ဗူးႏွင့္အထက္ ေသာက္သူသည္ တစ္လိပ္ႏွစ္လိပ္ခန္႕သာေသာက္သူထက္ အာမခံေၾကး ပိုမိုထည့္၀င္ရမည္ျဖစ္သည္။ မိမိ၏ ေရာဂါရာဇ၀င္၊ က်န္းမာေရးအေျခအေန ႏွင့္ မိမိအာမခံထားလိုသည့္ ေရာဂါအေပၚမူတည္ျပီး အာမခံေၾကး ကြာသြားမည္။ အာမခံ company မွ မိမိအား risk assessment လုပ္ျပီးမွသာ မိမိေပးေဆာင္ရမည့္ အာမခံေၾကးကို သတ္မွတ္ေပးမည္ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ေရြးခ်ယ္စရာ မ်ားျပားေသာေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ အစိုးရမွာ အာမခံ မေပးေသာ ေရာဂါမ်ားကို အာမခံထားႏိုင္၍လည္းေကာင္း private ၏ supplementary plan မ်ားသည္ လူၾကိဳက္မ်ားၾကသည္။

Ref:health-ngoinmyanmar.org

အမ်ိဳးသားက်န္းမာေရး ဆိုင္ရာ အယူအဆအလြဲ (၁၂) ခ်က္

အမ်ိဳးသားေတြရဲ့ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အမ်ိဳးသားေတြ ကိုယ္တိုင္ လြဲမွားလက္ခံထားတဲ့ အယူအဆအလြဲေတြ အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္။ အဲဒီအထဲကမွ အမ်ိဳးသားတိုင္း အမွတ္အမွားဆံုး အယူအဆ (၁၂) ခ်က္ကို ေဆးသိပၸံပညာရွင္မ်ားက စစ္တမ္းမ်ားစြာ ျပဳလုပ္ျပီး ေတြ႔ရွိထားပါတယ္။ ဒီအယူအဆ အလြဲေတြရဲ့ ေလာင္းရိပ္ကေန သင္ေကာ လြတ္ကင္းရဲ့လား ဆိုတာ ေအာက္ပါ ေမးခြန္း (၁၂) ခုကို မွား/မွန္ ေျဖၾကည့္ရင္း ဆန္းစစ္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ ေဆးပညာရွင္ေတြရဲ့ သိပၸံနည္းက် အေျဖမ်ားကိုေတာ့ ေမးခြန္းေတြ အဆံုးမွာ ေဖာ္ျပေပးထားပါတယ္။

(၁) ဦးထုပ္ ပံုမွန္ေဆာင္းျခင္း၊ Dryer ေခၚ ဆံပင္အေျခာက္ခံစက္ သံုးျခင္းသည္ ဆံပင္ပါး၍ ထိပ္ေျပာင္ျခင္းကို ျဖစ္ေစသည္။
မွား ( ) မွန္ ( )

(၂) အတြင္းခံေဘာင္းဘီ စြဲစြဲျမဲျမဲ ၀တ္ျခင္းသည္ ဖိုမ်ိဳးပြားဆဲလ္ ျဖစ္ေသာ သုက္ေကာင္ အေရအတြက္ကို က်ဆင္းေစသည္။
မွား ( ) မွန္ ( )

(၃) မုတ္ဆိတ္ေမြးမ်ားသည္ ရိပ္ေလေလ ထူလာေလေလ ျဖစ္သည္။
မွား ( ) မွန္ ( )

(၄) ဖိနပ္ဆိုက္ ၾကီးေလေလ (ေျခေထာက္ အရြယ္အစား ၾကီးေလေလ) အမ်ိဳးသားအဂၤါ ၾကီးေလေလ ျဖစ္သည္။
မွား ( ) မွန္ ( )

(၅) အမ်ိဳးသား တစ္ေယာက္၏ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ စြမ္းရည္သည္ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ ပတ္၀န္းက်င္၌ အျမင့္ဆံုး ျဖစ္သည္။
မွား ( ) မွန္ ( )

(၆) အနာမခံလွ်င္ အသာမစံရ။ ျပင္းထန္ ပင္ပန္းစြာေသာ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွားမွဳမ်ားမွ အက်ိဳးရွိသည္။
မွား ( ) မွန္ ( )

(၇) အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္ ေသေပ်ာက္မွဳ အမ်ားဆံုး ကင္ဆာသည္ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ ျဖစ္သည္။
မွား ( ) မွန္ ( )

(၈) အမ်ိဳးသားမ်ားသည္ ရင္သားကင္ဆာ မျဖစ္ႏိုင္။
မွား ( ) မွန္ ( )

(၉) အမ်ိဳးသားမ်ားသည္ အရိုးပါးေရာဂါ (Osteoporosis) ျဖစ္မလာႏိုင္။
မွား ( ) မွန္ ( )

(၁၀) အမ်ိဳးသား လိင္အဂၤါသည္ က်ိဳးႏိုင္၏။
မွား ( ) မွန္ ( )

(၁၁) ဘီယာေသာက္ျခင္းသည္ ဘီယာဗိုက္ေခၚ ဗိုက္ပူျခင္းကို ျဖစ္ေစသည္။
မွား ( ) မွန္ ( )

(၁၂) မီးကင္ထားေသာ အစားအစာမ်ားတြင္ ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္စြမ္းကို တိုးျမွင့္ေပးေသာ အရာမ်ား ပါ၀င္ေနသည္။
မွား ( ) မွန္ ( )

အေျဖမ်ား
ေအာက္ပါ အေျဖမွန္မ်ားနဲ႔ သင့္ရဲ့ ယူဆခ်က္မ်ားကို တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးၾကည့္ပါ။ မွန္ေနရင္ သင္သိထားတဲ့ ဗဟုသုတ၊ သင္ေတြးထားတဲ့ အေတြးေတြဟာ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္ေနလို႔ ေပ်ာ္စရာ ျဖစ္သလို လြဲေနရင္လည္း အယူအဆမွားကို ပစ္ခ်ကာ အမွန္ကို စြဲမွတ္သြားႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။



(၁) မွား
ဦးထုပ္ ပံုမွန္ေဆာင္းျခင္း၊ Dryer ေခၚ ဆံပင္အေျခာက္ခံစက္ သံုးျခင္းဟာ ဆံပင္ပါးျပီး ထိပ္ေျပာင္ျခင္းကို ျဖစ္ေစတယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္အတြက္ ခိုင္မာတဲ့ သက္ေသ လံုး၀မရွိပါဘူး။ အမ်ိဳးသားေတြ ထိပ္ေျပာင္ရျခင္းဟာ ဆံပင္တြင္းေပါက္ေလးမ်ား တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ေသးငယ္လာျပီး ထြက္တဲ့ ဆံပင္ေတြကလည္း လိုက္ေသးကာ တိုလာျပီး ေနာက္ဆံုး ဆံပင္ မထြက္ေတာ့လို႔ ျဖစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ အသက္အရြယ္အရ ျဖစ္လာတဲ့ ေဟာ္မုန္းနဲ႔ အာဟာရ ခ်ိဳ႕တဲ့မွဳေတြနဲ႔သာ ဆိုင္တယ္လို႔ ေတြ႔ရွိထားရပါတယ္။



(၂) မွား
အမ်ိဳးသားေတြ အတြက္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ အပူခ်ိန္ျမင့္ျမင့္နဲ႔ တင္ပဆံုပိုင္း ထိေတြ႔ေနျခင္းဟာ သားသမီး ရႏိုင္ေရးမွာ အေရးပါတဲ့ သုက္ေကာင္ အေရအတြက္ကို ေလ်ာ့နည္းေစႏိုင္ေပမယ့္ အတြင္းခံေဘာင္းဘီ စြဲစြဲျမဲျမဲ ၀တ္ဆင္ရံုနဲ႔ ဒီလို ထိခိုက္မွဳမ်ိဳး မရွိႏိုင္ဘူးလို႔ ေတြ႔ရွိထားရပါတယ္။



(၃) မွား
မယံုခ်င္စရာ အေျဖပါပဲ။ အေမြးဆိုတာ ရိတ္ေလ သန္ေလ ဆိုတဲ့ ေကာက္ခ်က္ကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ အားလံုး တူညီစြာ လက္ခံထားၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တကယ္တမ္းကေတာ့ ဆံပင္ အပါအ၀င္ ခႏၶာကိုယ္က အေမြးေတြရဲ့ အလံုးအၾကီးအေသးနဲ႔ အႏုအၾကမ္းကို သက္ဆိုင္ရာ ေမြးညွင္းေပါက္ေတြရဲ့ အရြယ္အစားနဲ႔ ပံုသ႑ာန္က အဆံုးအျဖတ္ေပးပါ သတဲ့။ ေမြးညွင္းေပါက္ၾကီးရင္ ဆံလံုးၾကီးမယ္၊ ေသးရင္ ဆံလံုး ေသးမယ္၊ ေမြးညွင္းေပါက္ရဲ့ ပံုစံက မညီညာရင္ ထြက္တဲ့ အေမြးက ေကာက္မယ္၊ ညီညာရင္ ေျဖာင့္စင္းမယ္လို႔ ဆိုလိုခ်င္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ခဏခဏ ရိတ္ေပးျခင္းဟာ မုတ္ဆိတ္ေမြးေတြရဲ့ ေမြးညွင္းေပါက္ေတြရဲ့ အရြယ္နဲ႔ ညီညာမွဳအေပၚ သက္ေရာက္မွဳ မရွိလို႔ အေျဖမွားတယ္လို႔ ေျပာရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အေမြးကို မၾကာခဏျဖတ္ေပးျခင္းဟာ ရွည္ထြက္ျခင္းကို အနည္းငယ္ အားေပးေပမယ့္ အေမြးဆိုတာ ဆဲလ္အေသေတြ စုေပါင္းျပီး ျဖစ္လာရတာမို႔ ဆဲလ္ေသႏွဳန္း ကသာ အေမြးေတြ အရွည္ျမန္ျခင္း မျမန္ျခင္းကို ျပဌာန္းတာ ျဖစ္ပါတယ္။



(၄) မွား
ဒီလို ျပံဳးစရာ ေကာင္းတဲ့ အယူအဆမွားဟာ လူအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ရွိေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အဂၤလန္ႏိုင္ငံ လန္ဒန္ျမိဳ႕၊ စိန္႔ေမရီ ေဆးရံုက ဆီးနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ဆိုင္ရာ အထူးကုဆရာ၀န္ ႏွစ္ဦးက ဒီကိစၥရဲ့ အေျဖကို အမ်ိဳးသားမ်ား အေပၚ သုေတသန မွတ္တမ္းျပဳစုျပီး ရွာေဖြခဲ့ရာမွာ ဒီႏွစ္ခုဟာ တိက်ေသာ ဆက္စပ္မွဳ မရွိတာကို ေတြ႔ရွိခဲ့ရပါတယ္။



(၅) မွန္
အမ်ိဳးသား တစ္ေယာက္ရဲ့ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ စြမ္းရည္ဟာ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ ပတ္၀န္းက်င္မွာ အျမင့္ဆံုး ဆိုတဲ့ အခ်က္ဟာ တကယ္မွန္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသား မ်ိဳးပြားေဟာ္မုန္း တက္စတိုစတီရုန္း (Testosterone) ဟာ အဲဒီအသက္ေလာက္မွာသာ အျမင့္ဆံုး ပမာဏကို ေရာက္ရွိျပီး အသက္ ၂၀ ေက်ာ္ရင္ မသိမသာ စက်ပါတယ္။ တက္စတိုစတီရုန္းရဲ့ အာနိသင္ေၾကာင့္ အဲဒီအရြယ္ ေကာင္ေလးေတြမွာ ေကာင္းတဲ့ဖက္က ၾကည့္ရင္ စြန္႔စားလိုစိတ္၊ မေကာင္းတဲ့ ဖက္က ၾကည့္ရင္ မိုက္ရူးရဲ ဆန္စိတ္၊ တလြဲမာနစိတ္ေတြ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေနတတ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါဟာ ေဟာ္မုန္းသေဘာအရသာ ေျပာတာ ျဖစ္ျပီး လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေတြ႔အၾကံဳနဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ ၾကံ့ခိုင္မွဳက အသက္ ၂၀ ေက်ာ္ကေန ၄၀ ၾကား အမ်ိဳးသားေတြေလာက္ မေကာင္းေသးလို႔ စြမ္းရည္သာ အျမင့္ဆံုး ျဖစ္ျပီး စြမ္းေဆာင္မွဳကေတာ့ အျမင့္ဆံုး ျဖစ္မလာႏိုင္ပါဘူး။


(၆) မွား
ကိုယ္ခႏၶာ ၾကံ့ခိုင္မွဳ ေလ့က်င့္ျခင္းရဲ့ သေဘာမွာ အနာခံျခင္း ဆီကေန ဘာအသာမွ ရစရာ မရွိပါဘူးတဲ့။ နာက်င္တဲ့ ခံစားမွဳ ေရာက္ေအာင္၊ ေက်ာ္လြန္သြားေအာင္ ေလ့က်င့္မယ္ဆိုရင္ ဒဏ္ျဖစ္ျခင္းကိုပဲ ဦးတည္ျပီး ၾကံ့ခိုင္က်န္းမာမွဳ အက်ိဳး တစ္စံုတစ္ရာ သင္မရႏိုင္ပါဘူးလို႔ ကာယပညာရွင္မ်ားက ဆိုပါတယ္။


(၇) မွား
လက္ရွိ ကမၻာတစ္လႊား အမ်ိဳးသားမ်ား ေသဆံုးမွဳ အမ်ားဆံုးကင္ဆာဟာ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ အဓိကျဖစ္ရတဲ့ အဆုတ္ကင္ဆာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္လို အမ်ိဳးသမီးေတြပါ ေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့ အေလ့ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံမွာဆို အမ်ိဳးသမီးေတြမွာပါ အဆုတ္ကင္ဆာဟာ အေသအေပ်ာက္အမ်ားဆံုး ကင္ဆာေတြထဲက နံပါတ္တစ္ ျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ကိုယ္တိုင္မေသာက္ေပမယ့္ သူမ်ားေသာက္တဲ့ ေဆးလိပ္ေငြ႔ ရွဴမိျခင္း (Passive Smoking) ေၾကာင့္လည္း ပါပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ပ်မ္းမွ် အမ်ိဳးသား ၃၆ ဦးမွာ တစ္ဦးသာ ေသဆံုးေစတဲ့ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာဟာ အမ်ိဳးသားေတြ အသက္ကို အျခိမ္းေျခာက္ဆံုး ကင္ဆာေရာဂါ မဟုတ္ေသးဘူး ဆိုတာပါပဲ။



(၈) မွား
ရင္သားကင္ဆာဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာပဲ အျဖစ္မ်ားေပမယ့္ ရွားရွားပါးပါး အေနနဲ႔ အမ်ိဳးသားေတြလည္း ခံစားရႏိုင္တယ္ ဆိုတာ သိထားသင့္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေတြ အသက္ၾကီးလာရင္ အေယာက္ ၁၀၀၀ မွာ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ စစ္တမ္းမ်ားအရ သိရပါတယ္။ မိသားစု မ်ိဳးရိုး ထဲမွာ (အမ်ိဳးသားျဖစ္ေစ အမ်ိဳးသမီးျဖစ္ေစ) ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ဖူးသူ ပါျခင္း၊ မ်ိဳးရိုးဗီဇ အရ အမ်ိဳးသား ျဖစ္ေပမယ့္ အမ်ိဳးသမီးေဟာ္္မုန္း အီစထရိုဂ်င္ (Estrogen) ပမာဏ ေသြးထဲမွာ မ်ားေနျခင္း၊ နာတာရွည္ အသည္းေရာဂါ တစ္ခုခု ရွိျခင္း၊ အရက္အလြန္အကြ်ံ ေသာက္ျခင္းနဲ႔ အ၀လြန္ျခင္း စတဲ့ အခ်က္ေတြ တစ္ခ်က္ခ်က္ ရွိရင္ အမ်ိဳးသားေပမယ့္ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။



(၉) မွား
အရိုးပါးေရာဂါ (Osteoporosis) ဆိုတာ ခႏၶာကိုယ္ကို ပံုေဖာ္ ေထာက္ကန္ ေပးထားတဲ့ အရိုးျငမ္းအဖြဲ႔အစည္းရဲ့ အရိုးေတြ က်စ္လ်စ္သိပ္သည္းမွဳ အားနည္းလာျပီး ေတာ္ရံုတန္ရံု ထိခိုက္မွဳမ်ိဳးနဲ႔ က်ိဳးလြယ္တဲ့ အေနအထား ရွိေနျခင္းကို ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္။ အျဖစ္အမ်ားဆံုး အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ေန႔စဥ္စားတဲ့ အစားအေသာက္ထဲမွာ ခႏၶာကိုယ္က လိုအပ္တဲ့ ကယ္လ္စီယမ္နဲ႔ အျခား သတၱဳဓာတ္မ်ား၊ ဗိုက္တာမင္ D စတဲ့ အရိုးအတြက္ အဓိက လိုအပ္တဲ့ အာဟာရေတြ ခ်ိဳ႕တဲ့လို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ အရိုးရဲ့ ၾကံ့ခိုင္မွဳကို ထိန္းသိမ္းေပးထားတာဟာ မေဟာ္မုန္း အီစထရိုဂ်င္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးဆံုးခ်ိန္ ဒီေဟာ္မုန္းရဲ့ ေသြးတြင္းပမာဏ က်ဆင္းသြားျခင္းဟာ အမ်ိဳးသားေတြ အသက္ၾကီးခ်ိန္ တက္စတိုစတီရုန္း က်လာတာထက္ အမ်ားၾကီး ျပင္းထန္လို႔ အမ်ိဳးသမီးေတြက အမ်ိဳးသားေတြထက္ အရိုးပါးျခင္း၊ ပြျခင္း ပိုျဖစ္ေပမယ့္ အမ်ိဳးသားေတြက လံုး၀မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႔ မဆိုလိုပါ။ ေသြးဆံုးျခင္း မၾကံဳရသလို အရိုးေတြရဲ့ အရြယ္အစား ပိုၾကီးတာမို႔ အရိုးပါးေ၀ဒနာကို အမ်ိဳးသားေတြက အမ်ိဳးသမီးေတြေလာက္ မခံစားရေပမယ့္ ပံုမွန္ထက္ တက္စတိုစတီရုန္း ပမာဏ နည္းသူေတြ၊ အရက္ေသာက္သူေတြ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြ၊ အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္း ေရာဂါ တစ္ခုခု ရွိေနလို႔ အာာရ စုပ္ယူမွဳ မေကာင္းသူေတြ၊ ေရာဂါတစ္ခုခု ရွိလို႔ စတီးရြိဳက္ေဆးေတြ စြဲေသာက္ေနရသူေတြ၊ ကိုယ္လက္အဂၤါ ခ်ိဳ႕ယြင္းမွဳ တစ္ခုခု ရွိလို႔ လွဳပ္ရွားသြားလာျခင္း မျပဳႏိုင္သူေတြဟာ အရိုးပါးေရာဂါ ခံစားရဖို႔ အထူးနီးစပ္ပါတယ္။



(၁၀) မွန္
အမ်ိဳးသား အဂၤါ အတြင္းမွာ အရိုးမပါေပမယ့္ လိင္စိတ္ ႏိုးၾကြမွဳ ရွိခ်ိန္မွာ အဂၤါ မာေတာင့္ေအာင္ ဆြဲဆန္႔ေပးရတဲ့ tunica albuginea လို႔ ေခၚတဲ့ အမွ်င္တစ္သွ်ဴးအလႊာ ျပဲသြားရင္ က်ိဳးသလိုျဖစ္သြားေစပါတယ္။ ဒါကို လိင္တံက်ိဳးျခင္း (penile fracture) လို႔ ေခၚပါတယ္။ မေတာ္တဆ ထိခိုက္မိျခင္း (သို႔) အဂၤါကိုလွန္ခ်ိဳးသလို ျဖစ္သြားေစတဲ့ လိင္ဆက္ဆံမွဳမ်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ခြဲစိတ္ကုသမွဳ ခံယူရပါတယ္။ ျဖစ္ေတာင့္ ျဖစ္ခဲ ကိစၥမ်ိဳးမို႔ သိပ္ေတာ့ ေၾကာက္စရာ မလိုပါဘူး။



(၁၁) မွန္
ပိုလွ်ံလာတဲ့ ကယ္လိုရီေတြဟာ အဆီေတြ အျဖစ္ ၀မ္းဗိုက္မွာ စုမွာမို႔ ဘီယာေသာက္ရင္ ဘီယာဗိုက္ ျဖစ္လာမယ္ ဆုိတာ အမွန္တရားပါပဲ။ ဘီယာနဲ႔ အရက္ေတြဟာ ကယ္လိုရီ ျမင့္မားလို႔ အလြန္အကြ်ံ ေသာက္ရင္ ကိုယ္မွာ အဆီေတြ မ်ားလာေစသလို ေသာက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ အစားအေသာက္ေတြ မဆင္မျခင္ စားျဖစ္တဲ့ အတြက္လည္း ဗိုက္ရႊဲ လာႏိုင္ပါတယ္။ ဘီယာထဲမွာ တေဆးေခၚ yeast ပါ၀င္ျပီး ၄င္းဟာ အူနဲ႔ ၀မ္းတြင္းကလီစာေတြကို ၾကီးလာေစတဲ့ အစြမ္း အနည္းငယ္ ရွိလို႔ ဘီယာ ေရရွည္ ေသာက္သူ တစ္ေယာက္ဟာ အားကစားသမား ျဖစ္လို႔ ဗိုက္အဆီ မမ်ားရင္ေတာင္ ဗိုက္ကေတာ့ ပူလာမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။



(၁၂) မွန္
အသားကင္ မ်ိဳးစံုကို အမ်ိဳးသားတိုင္းလိုလို ၾကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကပါတယ္။ အသားကင္ တိုင္းမွာ ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ေစတဲ့ ျဒပ္ေပါင္း အမ်ိဳးအစား ႏွစ္မ်ိဳး ေတြ႔ႏိုင္တာမို႔ သတိျပဳ စရာပါပဲ။ တစ္ခုက PAHs လို႔ အတိုေကာက္ ေခၚတဲ့ Polycyclic Aromatic Hydrocarbons အမ်ိဳးအစား ဓာတုျဒပ္ေပါင္းေတြ ျဖစ္ျပီး ေနာက္တစ္မ်ိဳးကေတာ့ HCAs လို႔ အတိုေကာက္ ေခၚတဲ့ Heterocyclic Amines ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အသားေတြထဲက အဆီေတြ၊ အရည္ေတြ မီးထဲက်သြားရင္ ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ မီးေတာက္နဲ႔ မီးခိုးေငြ႔ေတြမွာ PAHs ေတြ ပါလာေစျပီး အသားရဲ့ မ်က္ႏွာျပင္ေပၚမွာ ကပ္ျငိသြားေစပါတယ္။ အသားေတြမွာ အဓိက ဖြဲ႔စည္းမွဳ ပစၥည္းျဖစ္တဲ့ အမိုင္ႏိုအက္ဆစ္ေတြ၊ အေပၚက လိမ္းက်န္ထားတဲ့ ကစီဓာတ္ပါတဲ့ အရည္ေတြ၊ အသားထဲက Creatine ဆိုတဲ့ ပစၥည္းတစ္မ်ိဳးရယ္၊ မီးေတာက္ရဲ့ ျမင့္မားတဲ့ အပူခ်ိန္ရယ္ အားလံုး ေပါင္းစပ္ျပီး HCAs ေတြ ျဖစ္လာေစပါတယ္။ ဒီျဒပ္ေပါင္းမ်ားဟာ အစာေရမ်ိဳ၊ အစာအိမ္၊ အူမၾကီး စတဲ့ အစာလမ္းေၾကာင္း ေတာက္ေလ်ာက္မွာ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစဖို႔ အထူးအားေပးပါတယ္။ အကင္ကို တို႔စားတဲ့ ေဆာ့စ္ထဲမွာ ဆိုးေဆးေတြပါ ပါလို႔ကေတာ့ ကင္ဆာျဖစ္ဖို႔ အဆင္းဘီးတပ္ေပးသလို ပါပဲ။ ဒီေနရာမွာ တစ္ခု ေျပာလိုတာက အသားကင္ေတြဟာ အဆိုးဆံုးျဖစ္သလို အသီးအရြက္ကင္ေတြဟာလည္း အႏၱရာယ္ အနည္းငယ္စီ ရွိၾကတယ္ ဆိုတာပါပဲ။

ဒါေၾကာင့္ အကင္မ်ိဳးစံု စားၾကရင္ ကင္ဆာအႏၱရာယ္ကို အတိုင္းအတာ တစ္ခု အထိ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းမ်ားကို ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။ အေကာင္းဆံုး နည္းတစ္ခုက သတၱဳအပါးျပား တစ္ခုခုကို ကင္မယ့္အသား လံုေအာင္ ထုတ္ျပီး ကင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ စားေသာက္ဆိုင္ေတြမွာ ေခၚေနၾကတဲ့ ခဲပတ္ ဆိုတာကို ေျပာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမ်ိဳးသံုးရင္ PAHs ေတြ ျဖစ္ေပၚျခင္းကို အေတာ္ေလး တားႏိုင္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ၾကိဳခ်က္ျပဳတ္ျပီးသား အသားေတြကို ကင္တာဟာလည္း ကင္တဲ့ အခ်ိန္ တိုသြားေစလို႔ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္စြမ္း ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ပါတယ္။ HCAs ျဒပ္ေပါင္းေတြဟာ တူးျပီး မီးခိုးရိုက္တဲ့ ေနရာေတြ၊ အက်က္လြန္တဲ့ ေနရာေတြမွာ အမ်ားဆံုး တည္ရွိေနလို႔ ဒီလို ေနရာေတြကို ဖယ္စားရင္ သင့္က်န္းမာေရးကို ဂရုစိုက္ရာ ေရာက္ေစပါတယ္။
အသားေတြ မခ်က္ခင္ အထူးသျဖင့္ မကင္ခင္မွာ ဆီနဲ႔ အရသာ အေမႊးနံ႔ ေပးတဲ့ ျဖည့္စြက္ပစၥည္းေတြပါတဲ့ marinade ေခၚ အေရာအေႏွာ အရည္နဲ႔ အခ်ိန္အၾကာၾကီး ႏွပ္ထားျခင္းဟာလည္း ကင္ဆာျဒပ္ေပါင္းေတြ ျဖစ္ေပၚျခင္းကို အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ ဟန္႔တားႏိုင္တယ္လို႔ အာဟာရ ပညာရွင္မ်ားက ဆိုပါတယ္။ ေတာ္ရိေလ်ာ္ရိ ဆီ၊ဆား၊ အခ်ိဳမွဳန္႔ေလာက္နဲ႔ ႏွပ္တာ မဟုတ္ဘဲ ၀ိုင္၊ ရွာလကာရည္၊ မဆလာ၊ ဒိန္ခ်ဥ္ေရၾကည္၊ အခ်ိဳ႕ေသာ အပင္ထြက္ ပစၥည္းေတြ (ဥပမာ ခရမ္းခ်ဥ္သီးေဆာ့စ္၊ သံပုရာရည္) စသျဖင့္ ေနရာေဒသ လူမ်ိဳးအသီးသီးအလိုက္ သံုးၾကတဲ့ အာဟာရ တန္ဖိုးျမင့္ marinade ေတြနဲ႔ ႏွပ္ျပီးမွ ကင္စားႏိုင္ရင္ အသင့္ေတာ္ဆံုးပါပဲ။

Probe by : ေဒါက္တာသီဟသစ္ Last Updated at 2011-09-06 on 08:58:10 1834 Hits

Ref:MMDailynews

၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွ စတင္ထြန္းေတာက္လာမည့္ အေကာင္းဆံုး စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္း (၈) ရပ္

အခု ေဖာ္ျပေပးမယ့္ စီးပြားေရး အိုင္ဒီယာေတြဟာ ကမၻာတစ္၀န္းက ထိပ္တန္း စီးပြားေရး ပညာရွင္မ်ားက ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ကေန စလို႔ ကမၻာ့စီးပြားေရး တိုးတက္မွဳ ပံုစံ အေနအထားမ်ားကို ေလ့လာကာ အလားအလာအေကာင္းဆံုး အေသသပ္အတိက်ဆံုး အိုင္ဒီယာမ်ားကို စိစစ္ ေရြးထုတ္ ေပးထားတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီ စီးပြားေရးနည္းလမ္းမ်ားဟာ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ကစလို႔ ကမၻာ့ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ရဲ့ ေနရာအမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ ထြန္းေတာက္ၾကီးပြားျခင္းကို ေပးစြမ္းႏိုင္မွာ ျဖစ္ျပီး စီးပြားေရး စြန္႔ဦးတီထြင္သူမ်ား အတြက္လည္း အခြင့္အလမ္းေကာင္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေတြကို လိုက္နာက်င့္သံုးမယ္ ဆိုရင္ မိမိလက္ရွိ လုပ္ေနတဲ့ လုပ္ငန္း (သို႔) လုပ္ဖို႔ ရည္ရြယ္ထားတဲ့ လုပ္ငန္းနဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ျဖစ္မယ့္ နည္းလမ္းအခ်ိဳ႕ကို ေသခ်ာ ေတြးေတာ ေရြးခ်ယ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ဒီနည္းလမ္းေတြဟာ ကမၻာတစ္၀န္းလံုးအတြက္ ေယဘုယ်သေဘာ ေဆာင္ျပီး ေဖာ္ျပထားတာ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ ဒီနည္းလမ္းေတြကို လက္ေတြ႔ အသံုးခ်ေတာ့မယ္ ဆိုရင္ ဆရာေဇာ္ဂ်ီရဲ့ “စြယ္စံုလွ” ကဗ်ာေလးထဲကလို “ကိုယ့္ေရ ကိုယ့္ေျမ၊ ကိုယ့္အေျခႏွင့္၊ ကိုယ့္ခြန္ကိုယ့္အား၊ ကိုယ့္စြမ္းအားႏွင့္၊ စည္း၀ါးကိုက္ညီ၊ ညွိၾကံစည္မွ ေတာ္သည္ယူဆ၊ စြယ္စံုလွ” ဆိုတာကိုလည္း သတိခ်ပ္သင့္ပါတယ္။

ၾကီးပြားမယ့္နည္း ဆိုတာကလည္း အေကာင္အထည္ ေဖာ္မယ့္ သူရဲ့ ကံ၊ ဥာဏ္၊ ၀ီရိယ ဆိုတဲ့ အေရးပါလွေသာ အခ်က္မ်ားအေပၚ အဓိက တည္မွီေနပါတယ္။ အခု ဒီေဆာင္းပါးမွာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ဖြ႔ံျဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္း မ်ားကို ဦးစားေပး ေကာက္ႏုတ္ တင္ျပေပးထားပါတယ္။

(၁) အေသးစား စားေသာက္ကုန္ လုပ္ငန္းမ်ား
ဒီႏွစ္ပိုင္းေတြထဲမွာ အရသာ ေကာင္းမြန္ျပီး အသြင္သ႑ာန္အားျဖင့္လည္း လွပ တီထြင္ဆန္းသစ္မွဳ အျပည့္ပါတဲ့ အဆာေျပ စားေသာက္ကုန္ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို တစ္ႏိုင္တစ္ပိုင္ ကားၾကီးကားငယ္ေတြနဲ႔ လိုက္ျဖန္႔ေနတဲ့ စားေသာက္ကုန္လုပ္ငန္းေတြဟာ အရမ္းကို မ်ားျပားလာေနပါတယ္။ ဒီလို ရိုးရွင္းလွတဲ့ လုပ္ငန္းေတြရဲ့ အဓိက အားသာခ်က္ေတြကေတာ့ …………

(၁) ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳ အရမ္းၾကီးစရာ မလိုျခင္း (မိမိမွာ လက္ရွိရွိတဲ့ အရင္းအႏွီးနဲ႔ပဲ စလုပ္လို႔ ရပါတယ္။ ေအာင္ျမင္သြားမွ ပိုၾကီးေအာင္ တိုးခ်ဲ႕ သြားလို႔ ရပါတယ္။ စလုပ္လုပ္ခ်င္း တစ္ႏိုင္ငံလံုး သိတဲ့ အမွတ္တံဆိပ္ တစ္ခု တန္းျဖစ္စရာ မလိုပါဘူး။ ပံုမွန္လုပ္သြားရင္ပဲ ၾကီးပြားခ်မ္းသာႏိုင္ပါတယ္။ ျပည္တြင္းက ယေန႔ နာမည္ၾကီးေနတဲ့ စားေသာက္ကုန္ အမ်ားစုဟာ တစ္ခ်ိန္က ဒီလိုပဲ စခဲ့ၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္)

(၂) စားေသာက္ကုန္ ေစ်းကြက္၏ သေဘာသည္ အသစ္ျပဳလုပ္သူ မည္သူအတြက္မဆို ေနရာ အထိုက္အေလ်ာက္ ရွိျခင္း (စားသံုးသူမ်ားဟာ မုန္႔တစ္မ်ိဳးတည္း ကိုပဲ၊ တံဆိပ္တစ္မ်ိဳးထဲကိုပဲ ႏွစ္ရွည္လမ်ား မစားခ်င္ၾကသလို စားစရာ အမ်ိဳးအစား အသစ္ ေပၚလာရင္ စားခ်င္ၾကတဲ့ အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ စားေသာက္ကုန္ တစ္ခုဟာ တကယ္ အရည္အေသြးနဲ႔ အရသာ ေကာင္းျပီး ေပး၀ယ္ရတဲ့ ေစ်းနဲ႔ ထိုက္တန္မယ္ ဆိုရင္ အေရာင္းသြက္ျပီး စြန္႔ဦးတီထြင္သူမ်ားကို စားေသာက္ကုန္ေစ်းကြက္မွာ ေနရာတစ္ခု ရေစမွာ မလြဲပါဘူး)

ဒီလုပ္ငန္း အမ်ိဳးအစားဟာ မၾကီးက်ယ္ဘူးလို႔ ဆိုႏိုင္ေပမယ့္ ပံုမွန္ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ ႏိုင္ဖို႔ လြယ္ကူျပီး အျမတ္ေငြ ပံုမွန္ ရရွိေစႏိုင္မယ္လို႔ ပညာရွင္မ်ားက သံုးသပ္ တင္ျပထားပါတယ္။ သင့္ရဲ့ မုန္႔လုပ္ငန္းက ၀န္ထမ္းေတြဟာ တကယ္ စုဖြဲ႔မွဳ ဟန္ခ်က္ညီလာျပီး အရည္အခ်င္း အေတြ႔အၾကံဳ ျပည့္၀လာခ်ိန္မွာ သင္ဆက္တိုးခ်ဲ႔မယ့္ လုပ္ငန္းေတြ အတြက္လည္း အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။


(၂) စားရိတ္နည္း၍ ထိေရာက္ေသာ ေၾကာ္ျငာလုပ္ငန္းမ်ား
လုပ္ငန္း အမ်ိဳးအစားေတြ အေရအတြက္ေတြ ကမၻာၾကီးမွာ တိုးေနတာနဲ႔ အမွ် ေၾကာ္ျငာလုပ္ငန္း ေတြဟာလည္း တိုးတက္ၾကီးပြား လာၾကဦးမွာပါ။ ဘယ္လုပ္ငန္းမဆို ေၾကာ္ျငာဖို႔ လိုအပ္တာကိုး။ ဒီလို အေျခအေနမ်ိဳးမွာ သင္က အဖိုးနည္း ၀န္ပါတဲ့ ေၾကာ္ျငာမွဳမ်ိဳး ျဖစ္ေအာင္ ၀န္ေဆာင္မွဳ ေပးႏိုင္ရင္ သင့္ရဲ့ ေၾကာ္ျငာလုပ္ငန္းဟာ လက္ကို လည္မွာေတာင္ မဟုတ္ဘူး။

ေၾကာ္ျငာျခင္းဟာ ယေန႔ သတင္းအခ်က္အလက္နဲ႔ ဆက္သြယ္ေရး နည္းပညာေခတ္မွာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရး စနစ္ရဲ့ အသက္၀ိဥာဥ္လို႔ ဆိုရင္ ဘယ္သူမွ ျငင္းႏိုင္မယ္ မထင္ပါဘူး။ ေက်ာ္ေအာင္ ညာေနၾကတာပါ လို႔ ဘယ္သူေတြ ဘယ္လိုပဲ ေျပာၾကပါေစ၊ ေၾကာ္ျငာတဲ့ ကုန္ပစၥည္းကိုမွ စားသံုးသူေတြက ယံုၾကည္စိတ္ခ်စြာ သံုးစြဲခ်င္ၾကတာပါ။ ေၾကာ္ျငာအား ေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ေရပန္းစားေနတဲ့ အမွတ္တံဆိပ္ ပစၥည္းပါလို႔ေတာင္ ဂုဏ္ယူျပီး သံုးစြဲၾကပါေသးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေၾကာ္ျငာလုပ္ငန္းဟာ ကမၻာတည္သေရြ႕ ေအာင္ျမင္တည္တံ့ ေနမယ့္ လုပ္ငန္းတစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။

သင္ဟာ ေအာင္ျမင္တဲ့ ေၾကာ္ျငာလုပ္ငန္း တစ္ခုကို ထူေထာင္ ပိုင္ဆိုင္ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဦးစီးမယ့္သူ သင့္အတြက္ အေရးၾကီးဆံုး လိုအပ္ခ်က္ကေတာ့ သင္ဟာ သင့္ပတ္၀န္းက်င္ သင့္အ၀န္းအ၀ိုင္း ထဲက လူေတြသာမက အနည္းဆံုး သင့္ႏိုင္ငံက သင့္လူမ်ိဳးေတြရဲ့ ဓေလ့စရိုက္ ေနထိုင္စားေသာက္ပံုတို႔ကို ကြ်မ္းက်င္စြာ သိရွိနားလည္ထားရမွာ ျဖစ္ျပီး မိမိေၾကာ္ျငာမယ့္ ပစၥည္းကို ဒီအခ်က္ေတြနဲ႔ အံ၀င္ျပီး လူေတြ သေဘာက်ေအာင္ ခ်ဥ္းကပ္ႏိုင္ဖို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ထူးျခားျပီး ဆြဲေဆာင္မွဳ ရွိတဲ့ ေၾကာ္ျငာေတြ ဖန္တီးႏိုင္ဖို႔ ဒီအရည္အခ်င္းဟာ အလိုအပ္ဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။

ဒုတိယလိုအပ္ခ်က္ကေတာ့ ပညာရွင္ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အထက္ေဖာ္ျပပါ စိတ္ကူးဥာဏ္ တီထြင္ဖန္တီးမွဳမ်ိဳး ရွိမယ့္ သူေတြ ျဖစ္ဖို႔ လိုသလို ေၾကာ္ျငာပစၥည္းေတြ အႏုပညာေျမာက္ ဖန္တီးရာမွာလည္း ကြ်မ္းက်င္ပိုင္ႏိုင္ျပီး စိတ္ပါလက္ပါ လုပ္မယ့္သူေတြ ျဖစ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
ဒီလိုအပ္ခ်က္ေတြ ျဖည့္ဆည္း စုေဆာင္းႏိုင္မယ္ဆိုရင္ သင္ဟာ အခ်ိန္တိုအတြင္း ေအာင္ျမင္တဲ့ ေၾကာ္ျငာ လုပ္ငန္းရွင္ တစ္ေယာက္ ျဖစ္လာမွာ အေသအခ်ာပါပဲ။

(၃) ကိုယ္တြင္ ၀တ္ဆင္ႏိုင္ေသာ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မွဳ ကိရိယာမ်ား
ယေန႔ ကမၻာၾကီးမွာ နည္းပညာရဲ့ တန္ဖိုးနဲ႔ လက္မွာ ပတ္ထားရင္ ကင္ဆာေရာဂါကို အေစာဆံုး ေထာက္လွမ္းျပီး အခ်က္ေပးႏိုင္တဲ့ ကင္ဆာခ်စ္ပ္ (Cancer Chip) ဆိုတဲ့ ကိရိယာမ်ိဳးလို ေခတ္မီ ဆန္းျပားလွတဲ့ အရာေတြကေန ေသြးေပါင္ခ်ိန္၊ ႏွလံုးခုန္ႏွဳန္း၊ ေသြးထဲက ေအာက္စီဂ်င္ရာခိုင္ႏွဳန္း စတဲ့ က်န္းမာေရးအတြက္ အေရးၾကီးလွတဲ့ အခ်က္မ်ားကို လက္မွာ ပတ္ထားရံုနဲ႔ ေဖာ္ျပေပးႏိုင္တဲ့ စက္ကိရိယာမ်ား ေပၚေပါက္ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီစက္ေတြဟာ လက္ပတ္နာရီအေနနဲ႔ တြဲထုတ္ထားတာလည္း ရွိပါတယ္။ က်န္းမာေရး အေျခအေနကို ေစာင့္ၾကည့္ေနဖို႔ လိုအပ္တဲ့ သူေတြအတြက္ အထူး သင့္ေလ်ာ္ျပီး လိုအပ္ပါတယ္။ ေစ်းႏွဳန္းအားျဖင့္လည္း မၾကီးလွတဲ့ အတြက္ ေနာက္ဆို ဒီကိရိယာေလးေတြရဲ့ ေစ်းကြက္ဟာ က်န္းမာေရး အေလးထားသူေတြရဲ့ၾကားမွာ ကမၻာနဲ႔အ၀န္း ၾကီးၾကီးမားမား ေပၚေပါက္လာမွာ ေသခ်ာေနပါတယ္။
ဒီေတာ့ နည္းပညာေတြကို မူပိုင္၀ယ္ယူျပီး ျဖန္႔ျဖဴးမယ့္ လုပ္ငန္းနဲ႔ တစ္ဆင့္ မွာယူတင္သြင္းမယ့္ လုပ္ငန္းမ်ားဟာ ၂၀၁၀ ကေနစလို႔ တစ္ႏွစ္ထက္ တစ္ႏွစ္ ေအာင္ျမင္က်ယ္ျပန္႔လာမွာ အေသအခ်ာပါပဲ။

(၄) နမူနာေပးေသာ ဆိုင္ငယ္မ်ား၊ ကေဖးဆိုင္မ်ားႏွင့္ လက္တြန္းလွည္းဆိုင္ေလးမ်ား
နမူနာ (sample) ေပးတဲ့ ေစ်းကြက္ခ်ဲ႕ထြင္ျခင္း အိုင္ဒီယာဟာ အသစ္အဆန္း မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကုန္ပစၥည္း အမွတ္တံဆိပ္ေတြ အမ်ားၾကီးကို တာ၀န္ယူ လက္ခံျပီး နမူနာေပးတဲ့ ဆိုင္တစ္ခုကို ကိုယ္က ေနရာစိုက္ေပးျပီး ထူေထာင္မယ္ ဆိုရင္ သူတို႔ရဲ့ ၀န္ထမ္းအင္အားနဲ႔ အခ်ိန္ကို ေခြ်တာခ်င္တဲ့ ကုမၸဏီေတြက သူတို႔ရဲ့ နမူနာပစၥည္းေတြ ေၾကာ္ျငာပစၥည္းေတြကို လာေပးၾကမွာ အမွန္ပါပဲ။

(ဒီလိုလုပ္တာကို tryvertising ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရအသစ္ အေနနဲ႔ http://www.trendwatching.com/ ဆိုက္ကေန စတင္ သတ္မွတ္ သံုးစြဲ ခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ အခုခ်ိန္ထိ တကယ္ကို သစ္ဆန္းေသးတဲ့ marketing idea တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္)

လူေတြကို ကုန္ပစၥည္း အသစ္အဆန္းေလးေတြ ေပးသံုးတဲ့ ဒီဆိုင္မ်ိဳးေလးေတြရဲ့ ကမ္းလွမ္းမွဳဟာ အရမ္းကို ေကာင္းမြန္တဲ့ အတြက္ လူတိုင္းကို သေဘာက်ေစမွာပါ။ တကယ့္ ပစၥည္းအသစ္အဆန္းေတြရဲ့ ရသကို ျမည္းစမ္း သံုးစြဲ လိုတဲ့ စားသံုးသူေတြဟာ နမူနာေပးတာကို သေဘာက်ၾကတာ အေသအခ်ာ ပါပဲ။

ဒီလို နမူနာ ေပးတာ မဆန္းေပမယ့္ တစ္ေနရာထဲကို လာရရံုနဲ႔ နမူနာပစၥည္းေတြ တစ္ေပြ႔တစ္ပိုက္ၾကီး ရရွိမွာကို သေဘာက်တဲ့အတြက္ ဒီအခ်က္နဲ႔ ေစ်း၀ယ္သူေတြ အမ်ားၾကီးကို ေၾကာ္ျငာ ဧရိယာမွာ ေန႔စဥ္ စုစည္းထားသလို ျဖစ္တဲ့အတြက္ အရမ္းထိေရာက္တဲ့ ေၾကာ္ျငာျခင္းလည္း ျဖစ္ေစျပီး ကိုယ့္ဆိုင္ဟာ ကုမၸဏီေပါင္းစံု နဲ႔လည္း ေရရွည္ လက္တြဲမိေစကာ အဆိုပါကုမၸဏီမ်ားရဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ အထိ တိုးတက္လုပ္ေဆာင္ သြားႏိုင္မယ့္ အလားအလာေတြ သင္ပိုင္ဆိုင္လာမွာပါ။

ဒီနည္းလမ္းနဲ႔ ေစ်းကြက္ ခ်ဲ႕ထြင္ ရွာေဖြမွဳဟာ စပိန္၊ ဂ်ပန္ နဲ႔ ဘယ္လ္ဂ်ီယမ္ စတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားစြာမွာ ေအာင္ျမင္မွဳ ရရွိေနျပီး ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ကစလို႔ ကမၻာအႏွံ႔ ပ်ံ႕ႏွ႔ံသြားဖြယ္ ရွိတယ္လုိ႔ ပညာရွင္မ်ားက တြက္ဆ ထားၾကပါတယ္။

(၅) စီးပြားေရးလုပ္ငန္းလံုျခံဳေရး ဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းမ်ား
မ်ားျပားလွတဲ့ လုပ္ငန္းေတြ၊ စီးပြားေရး အဖြဲ႔အစည္းဟာ ဒီကမၻာၾကီးေပၚမွာ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် အေရအတြက္ေကာ အရြယ္အစားပါ ၾကီးမားလာေနသလို ၄င္းတို႔ရဲ႕ စီးပြားေရးကို လံုျခံဳစိတ္ခ်ရေအာင္ အဖက္ဖက္က ကာကြယ္ေပးမယ့္ လုပ္ငန္းလံုျခံဳေရး (Business Security) လုပ္ငန္းမ်ိဳးစံု ဟာလည္း အခြင့္အလမ္းေကာင္းေတြနဲ႔ ၾကီးပြားမွဳကို ေပးစြမ္းႏိုင္လာမွာ ေတြးၾကည့္ရင္ သိႏိုင္ပါတယ္။

လံုျခံဳေရး ၀န္ေဆာင္မွဳေတြ ထဲမွာ Biometric Security System လို႔ေခၚတဲ့ လက္ေဗြ၊ မ်က္စိ၊ မ်က္ႏွာ လူရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုခုကို စစ္ေဆးျပီး ၀င္ခြင့္၊ ရံုးတက္ခ်ိန္ စတာေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ လံုျခံေရး စနစ္ အေပါ့စားေတြကေန ပိုင္နက္လံုျခံဳေရး အတြက္ အခ်က္ေပးစနစ္ လိုမ်ိဳး အၾကီးစား ေတြအထိ ပါ၀င္ပါတယ္။ ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ CCTV ကင္မရာေတြ တပ္ဆင္လာၾကတာ ကလည္း လံုျခံဳေရးစနစ္ ၀န္ေဆာင္မွဳကို ေပးတဲ့ လုပ္ငန္းေတြအတြက္ ေခတ္ကေပးတဲ့ အခြင့္အလမ္း တစ္ခုလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

(၆) ေသသပ္ေပါ့ပါးေသာ ေခါင္မိုးတပ္ ဆိုလာျပားမ်ားႏွင့္ ေလရဟတ္စက္မ်ား
ကမၻာၾကီးဟာ ဖန္လံုအိမ္ အာနိသင္ သက္ေရာက္မွဳ မ်ားတဲ့ စြမ္းအင္ေတြကို ေခြ်တာသံုးစြဲမွ ျဖစ္ေတာ့မယ့္ အေျခအေနကို ေရာက္လာျပီ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီလုပ္ငန္းေတြဟာ တကယ္ ေခတ္ေကာင္းလာေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလုပ္ငန္းကို လုပ္မယ္ဆိုရင္ သတိျပဳစရာ တစ္ခ်က္က တခ်ိဳ႕လူေတြက ေနေရာင္ျခည္၊ ေလ စတဲ့ သဘာ၀ စြမ္းအင္ေတြကေန လွ်ပ္စစ္ရေစတဲ့ ဆိုလာျပားေတြ၊ ေလရဟတ္တာဘိုင္ေတြကို ၀ယ္မသံုးခ်င္ၾကတာ ကုန္က်စားရိတ္ေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ ၄င္းတို႔ကို ေနအိမ္ေတြမွာ တပ္ဆင္ရာမွာ ေသသပ္လွပ ၾကည့္ေကာင္းမွဳ မရွိလို႔ ျဖစ္တယ္လို႔ စစ္တမ္းမ်ားက အဆိုျပဳ ပါတယ္။

ထူးခြ်န္ထက္ျမက္လွတဲ့ ကမၻာ့အင္ဂ်င္နီယာမ်ားကလည္း ဒီပစၥည္းေတြကို လူေတြ သံုးစြဲခ်င္လာေအာင္ ေသသပ္လွပစြာ တီထြင္ဖန္တီး ေပးလိုက္ျပန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခုဆိုရင္ ေခါင္မိုးေပၚမွာ တပ္ထားတာကို ေအာက္ကၾကည့္ရင္ မျမင္ရတဲ့ ေလရဟတ္ေတြ၊ အုတ္ၾကြပ္ အမိုးျပား ေနရာမွာ ထည့္မိုးလို႔ ရတဲ့ ဆိုလာျပားေတြ စသျဖင့္ ေပၚေပါက္ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ေသးငယ္ေပါ့ပါးသလို စြမ္းအင္ထုတ္ေပးႏိုင္တဲ့ ပမာဏမွာလည္း ျမင့္မားလို႔ ကမၻာတစ္၀န္းလံုးမွာ ၀ယ္လိုအားေတြ ျမင့္မားလာဖို႔ ေသခ်ာသေလာက္ပါပဲ။

ဒီပစၥည္းေတြရဲ့ အၾကီးမားဆံုး အားသာခ်က္ဟာ ကနဦးတပ္ဆင္စားရိတ္ မ်ားသလို ရွိေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္း ဘယ္အရင္းမွ ထပ္စိုက္စရာ မလိုေတာ့ပဲနဲ႔ စြမ္းအင္ေတြ သံုးစြဲခြင့္ရတာ ျဖစ္လို႔ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ား အတြက္ အထူး ဆြဲေဆာင္မွဳ ရွိေနပါတယ္။

(၇) လူမွဳဆက္သြယ္ေရး မီဒီယာ လုပ္ငန္းမ်ား
လူဦးေရ ဆက္တိုက္ မ်ားျပား တိုးျမင့္လာေနတဲ့ ယေန႔ကမၻာၾကီးမွာ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို လူေတြက အခ်ိန္တိုင္း ဦးဖ်ားေစာစီးစြာ သိလိုၾကပါတယ္။ ကမၻာ့လူသားေတြဟာ မနက္ခင္းမွာ မနက္စာနဲ႔ အတူတူ ကမၻာၾကီးရဲ့ သတင္းေတြကို ဆာေလာင္ေနၾကတာမို႔ ဂ်ာနယ္၊ မဂၢဇင္း၊ ရုပ္ျမင္သံၾကား၊ ၀က္ဘ္ဆိုက္ စတာေတြဟာ ယေန႔ ေခတ္ရဲ့ အစိတ္အပိုင္းမ်ားထဲမွာ အသီးသီး ပါ၀င္ေနၾကျပီ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ဒီလုပ္ငန္း ေတြဟာ လူေတြနဲ႔ ထိေတြ႔မွဳ အရမ္းမ်ားျပီး လူထုရဲ့ စိတ္ကူးေတြ ခံစားခ်က္ေတြအေပၚ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမွဳ အထိုက္အေလ်ာက္ ရွိတဲ့ လုပ္ငန္းေတြမို႔ ေၾကာ္ျငာေတြကေန ရတဲ့ ၀င္ေငြအေနနဲ႔လည္း အက်ိဳးအျမတ္ ၀င္ေငြေကာင္းတဲ့ လုပ္ငန္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလို မီဒီယာေတြထဲကမွ ေပၚပင္ဆန္ဆန္ လုပ္ျပီး ေၾကာ္ျငာခေတြနဲ႔ ေငြေနာက္ကိုပဲ လိုက္မေနဘဲ လူထုရဲ့ ပညာေရး၊ လူမွဳေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ႏိုင္ငံေရး စတဲ့ အခ်က္ေတြ အေပၚ ေကာင္းမြန္ မွန္ကန္တဲ့ အသိဥာဏ္ပညာေတြ မွ်ေ၀ေပးႏိုင္မယ္ ဆိုရင္ သင့္ရဲ့ မီဒီယာ အမွတ္တံဆိပ္ဟာ အားလံုးေသာ လူေတြရဲ့ ရိုေသေလးစားမွဳ (Respect) ကို ရရွိျပီး ကမၻာတည္သေရြ႕ တည္တံ့ေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၈) အစိမ္းေရာင္ နည္းပညာႏွင့္ အစိမ္းေရာင္ ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား
ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးကို ကမၻာနဲ႔အ၀ွမ္း လွံဳ႕ေဆာ္မွဳေတြ လုပ္လာၾကတဲ့အတြက္ စားသံုးသူ အမ်ားစုဟာ ပတ္၀န္းက်င္ ထိခိုက္ပ်က္ယြင္းမွဳ နည္းပါးေစတဲ့ နည္းပညာ (Green Technology) ေတြ သံုးျပီး ဖန္တီးတဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြကို ၀ယ္ယူရေကာင္းမွန္း သိလာၾကပါတယ္။
အာဏာပိုင္ အဖြဲ႔အစည္းေတြကလည္း လူသားေတြ အားလံုးရဲ့ အက်ိဳးအတြက္ ဒီလို နည္းပညာေတြ သံုးစြဲျခင္းကို ဥပေဒေတြ ေရးဆြဲျပီး စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္းေတြ ေပးကာ အားေပးပ်ိဳးေထာင္လ်က္ ရွိတဲ့ အတြက္ ဒီလုပ္ငန္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေတြဟာလည္း စဥ္းစားသင့္တဲ့ လုပ္ငန္းေကာင္းမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပေပး လိုက္ပါတယ္။

Probe by : ရဲဘုန္းမင္း Last Updated at 2010-09-20 on 03:12:39 965 Hits

Ref:MMDailynews

လူတိုင္း ၾကံဳရႏိုင္တဲ့ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ (Mid-life Crisis)

(၁)
အသက္ ၄၀ နားနီးကေန ၆၀ ႏွစ္ၾကားထဲက လူတိုင္း ျဖစ္ႏိုင္သလို အဲဒီအသက္ မေရာက္ေသးသူ လူငယ္မ်ားလည္း မျဖစ္မေန သိရွိ မွတ္သားထားသင့္တဲ့ ေရာဂါတစ္ခုအေၾကာင္း ကြ်န္ေတာ္ ေရးသားေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။

(၂)
ငါ့ရဲ့ အသက္ရွင္ ျဖစ္တည္ေနမွဳရဲ့ အႏွစ္သာရက ဘာလဲ။ ဘ၀ရဲ့ အႏွစ္သာရဆိုတာ ဘာမ်ားလဲကြယ္။ မွန္ၾကည့္တိုင္း ငါ့ကို ျပန္ေငးစိုက္ၾကည့္ေနတဲ့ သူဟာ ဘယ္သူလဲ။ ဟူး…………. တစ္ခါတစ္ေလ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုေတာင္ မမွတ္မိခ်င္ေတာ့ဘူး။ ငါရူးမ်ား ရူးသြားျပီလား……..။



ေလာကၾကီးကိုက နားလည္မွဳ၊ ေစာင့္စည္းမွဳေတြ မရွိေတာ့တာ အရမ္းစိတ္ပ်က္စရာ ေကာင္းတယ္။ ငါ့ဟာငါ ဘာလိုခ်င္ ဘာဆက္ျဖစ္ခ်င္မွန္းေတာ့ မသိေတာ့ဘူး။ အရာအားလံုးဟာ စိတ္ကုန္စရာလို႔ပဲ ခံစားေနရတယ္။ ျပန္ေတြးၾကည့္ရင္ ငါ့ဘ၀က အကုန္လံုး အလိုမက်စရာ၊ ေနာင္တရစရာေတြခ်ည္းပဲ။ တစ္ခ်ိန္က အရူးအမူး ငါၾကိဳးစားခဲ့တာေတြ အခုေတာ့လည္း ဘာမွ မဟုတ္သလိုပဲ။ ငါ့မိသားစုအတြက္ ငါ့အသိုင္းအ၀ိုင္းအတြက္ ငါအနစ္နာခံ ေပးဆပ္ခဲ့ရတာေတြ တကယ္တမ္းက် မတန္ဘူး………….။

အခုက်ေတာ့ အရာအားလံုး ေျပာင္းလဲ သြားခဲ့ျပီ။ ငါ့ဘ၀ရဲ့ ေကာင္းတဲ့အခ်ိန္ေတြ၊ ထက္ျမက္ႏုပ်ိဳတဲ့ အခ်ိန္ေတြ က်န္ခဲ့ျပီ။ ျပန္မရႏိုင္ေတာ့တာ အေသအခ်ာပဲ။ ေရွ႕ေလွ်ာက္ ေကာင္းဖို႔လည္း မျမင္ေတာ့ဘူး။ ငါအသက္ၾကီးလာျပီေလ။ အိုလာျပီ။ ရုပ္က်သြားတာ အရမ္းသိသာတာပဲ။ သက္လတ္ပိုင္းဆိုတာ လူငယ္ဘ၀ရဲ့ ရင္ခုန္စြဲမက္စရာ ပိုင္ဆိုင္မွဳအေတာ္မ်ားမ်ားကို ေျမျမွဳပ္သျဂိဳၤလ္လိုက္ရတဲ့ အခ်ိန္ထင္တယ္။ ေနာက္ထပ္ ၾကံဳေတြ႕ရမယ့္ ဘ၀ရဲ့ စာမ်က္ႏွာ သစ္ေတြ ဘယ္ေလာက္မွ က်န္ေတာ့မယ္ မထင္ဘူး။ ေရွ႕ကို ေမွ်ာ္ၾကည့္ေတာ့လည္း ………. အို…..ဘ၀ဆိုတာ တကယ္တမ္းေတာ့ ေထြေထြထူးထူး ႏွစ္သက္စရာ မေကာင္းလွပါဘူး။ အကုန္လံုးက မေသခ်ာ မေရရာတာနဲ႔ စမ္းတ၀ါး၀ါးႏိုင္လိုက္တာ။

ေျပာလိုက္ၾကတာမ်ား ဘာတဲ့။ ဘ၀ဆိုတာ တိုက္ပြဲဆိုလားပဲ။ တကယ္တမ္းသာ အဲလိုဆိုရင္ ငါဟာႏွစ္ရွည္လမ်ား တိုက္ခဲ့တဲ့ တိုက္ပြဲျပီးသြားလို႔ ဗံုးဆံေတြ ယမ္းေငြ႔ေတြၾကား အားျပတ္လဲက်ေနလို႔ အိမ္မျပန္ရေသးတဲ့ စစ္သားအိုၾကီးတစ္ေယာက္ပဲ ျဖစ္မွာပဲ။ ငါ့မွာ အေဖာ္ေကာင္းရယ္လို႔မွ မရွိေတာ့တာ။

ငါလိုလားေတာင့္တခဲ့တဲ့ အရာေတြကေရာ…….. ေရာက္ခ်င္ခဲ့တဲ့ ပန္းတိုင္ေတြကေရာ……. အကုန္ေလးလံ ေႏွးေကြးေနတာပဲ။ ဘ၀ဆိုတာ ဘယ္လိုျဖစ္သင့္သလဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းရဲ့ ေထာင္ေခ်ာက္ထဲမွာ ငါပိတ္မိေနျပီ။ အရင္တုန္းက ဒီအေနအထားေတြနဲ႔ ငါတင္းတိမ္ေရာင့္ရဲခဲ့တာေတာ့ မွန္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုေတာ့ ငါမေပ်ာ္ေတာ့ဘူး။ မတင္းတိမ္မေရာင့္ရဲ ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ လက္ရွိရွိေနတဲ့ မိသားစုဟာလည္း မြန္းၾကပ္စရာပဲ။ ငါအကုန္လံုးကို မေက်နပ္ေတာ့ဘူး။ အေျပာင္းအလဲ ေပ်ာ္စရာေတြ ငါလုပ္ႏိုင္ပါဦးမလား။ ငါ့အသက္က ၾကီးေနျပီေလ။ ေသျခင္းတရားနဲ႔ ေတြ႔ရဖို႔ သိပ္အမ်ားၾကီးမလိုေတာ့တဲ့ လူတစ္ေယာက္က ဘာေတြမ်ား ေပ်ာ္စရာေတြ ဖန္တီးႏိုင္ဦးမွာလဲကြယ္………။



ငါေန႔တိုင္း လုပ္ေနရတဲ့ အလုပ္ေတြဟာ သိပ္ပ်င္းစရာေကာင္းတာပဲ။ ဆက္မလုပ္ခ်င္ေတာ့ဘူး။ ထြက္ျပီး အလုပ္အသစ္ေျပာင္းရင္ ေကာင္းမလား။ ဟုတ္တယ္။ ငါ့ဘ၀ရဲ့ ေပ်ာ္ရႊင္မွဳ အသစ္အဆန္းေတြ၊ ရင္ခုန္ၾကည္ႏူးရမွဳေတြကို ငါ့ဟာငါ ဖန္တီးရွာေဖြမယ္။ ေငြနဲ႔ ၀ယ္လို႔ရသမွ် ၀ယ္မယ္။ ငါမအိုေသးဘူး ဆိုတာမ်ိဳး ရေအာင္ေနျပမယ္။

ဟူး…….. ဒါေပမဲ့လည္း ဘယ္က စေျပာင္းလဲရမွန္း မသိပါလားေနာ္။

(၃)
စာပိုဒ္ အမွတ္ (၂) မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ စိတၱဇဆန္ဆန္ အေတြးေတြဟာ ၀တၳဳဆန္ေအာင္၊ ရသေျမာက္အဖြဲ႔ဆန္ေအာင္ အႏုပညာစ်ာန္နဲ႔ ဖန္တီးေရးသားထားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေတြဟာ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ (Midlife Crisis) ရဲ့ ထင္ရွားေပၚလြင္တဲ့ လကၡဏာမ်ားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သင္ဟာ အသက္ ၄၀ ျပည့္ျပီးသူ တစ္ဦးျဖစ္ျပီး အထက္ပါ အေတြးေတြအတိုင္း ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ ေတြးမိေနပါက သက္လတ္ပိုင္းစိတ္ဂယက္ ေ၀ဒနာ ခံစားေနရျပီလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
(၄)



Mid-life Crisis ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရကို အေနာက္တိုင္း လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ ၁၉၆၅ ခုႏွစ္က အီးလီးယက္ ဂ်က္ခ္ ဆိုသူက စတင္သံုးစြဲခဲ့ျပီး အဆိုပါ စကားလံုးဟာ သက္လတ္ပိုင္း ေရာက္ေနတဲ့ လူအခ်ိဳ႕ ငယ္ရြယ္ႏုမ်စ္မွဳရဲ့ စြမ္းရည္ေတြ က်ဆင္းလာကာ အိုမင္းလာမွဳကို သတိထားမိစျပဳလာတဲ့ အခ်ိန္မွာ အလိုမက်ျခင္း ျပင္းစြာ ျဖစ္ရတဲ့ ကာလတစ္ခုကို ကိုယ္စားျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီစကားလံုးဟာ တျဖည္ျဖည္း က်ယ္ျပန္႔တဲ့ သေဘာမ်ိဳး ေဆာင္လာပါတယ္။ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ကို ခံစားသက္ေရာက္ေစတဲ့ အခ်က္ေတြထဲမွာ ကိုယ့္ရဲ့ အိမ္ေထာင္ဖက္က ေဖာက္ျပန္ျခင္း၊ ကိုယ္တိုင္ေဖာက္ျပန္မိ၍ ပတ္၀န္းက်င္၏ ကဲ့ရဲ့မွဳကို ခံရျခင္း၊ အမ်ိဳးသားသဘာ၀ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မွဳ က်ဆင္းျခင္း၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ေသြးဆံုးျခင္း၊ ဘ၀လက္တြဲေဖာ္ (သို႔) ခ်စ္ခင္ရသူ အရင္းအခ်ာ တစ္ဦးဦး ကြယ္လြန္သြားျခင္း၊ အလုပ္လက္မဲ့ ျဖစ္သြားျခင္း၊ ရာထူးက်ျခင္း၊ လက္ရွိ အလုပ္သည္ မုန္းစရာေကာင္းသည္ဟု ခံစားေနရေသာ္လည္း တူမွ်ေသာ ၀င္ေငြ ဆက္ရေနေအာင္ အလုပ္မေျပာင္းႏိုင္ေသးသျဖင့္ လက္ရွိအလုပ္ကိုပဲ ဇြတ္ေပလုပ္ေနရျခင္း၊ သားသမီးမ်ား အရြယ္ေရာက္ကာ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ခြဲခြာသြားျခင္း စသည့္ ဘ၀ႏွင့္ခ်ီ စိတ္ထိခိုက္ရေသာ ထိုးႏွက္ခ်က္မ်ား ပါ၀င္ေၾကာင္း ေတြ႔ရပါတယ္။

ဒီေတာ့ ေစာေစာက ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ဂေယာက္ဂယက္ အေတြးေပါင္းစံု ၀င္လာျပီး ကိုယ့္ရဲ့ ပိုင္ဆိုင္မွဳ၊ ရုပ္ရည္၊ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး စတဲ့ အခ်က္ေတြအေပၚ အားမလိုအားမရ ခံစားလာရျခင္းကို သက္လတ္ပိုင္းစိတ္ဂယက္လို႔ ေခၚတာပါ။ အသက္ ၄၀ နဲ႔ ၆၀ ၾကားမွာပဲ ျဖစ္တတ္တယ္လို႔ ေတြ႔ရွိထားေပမယ့္ ရုပ္၀တၳဳပစၥည္း ကိုးကြယ္မွဳ အားေကာင္းလာတဲ့ ယေန႔ေခတ္မွာဆိုရင္ ၃၅ ႏွစ္အထက္ လူေတြလည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႔ သင့္ျပီလို႔ ကြ်န္ေတာ့္ရဲ့ အေတြ႔အၾကံဳအရ ဆိုခ်င္ပါတယ္။



အဲဒီလို မေက်နပ္မွဳေတြဟာ အရင္နဲ႔ လံုး၀မတူတဲ့ အမူအက်င့္ ေနပံုထိုင္ပံုေတြကို ေျပာင္းလဲက်င့္သံုးမိျခင္းျဖင့္ ပြင့္ကန္ထြက္ကုန္ပါတယ္။ အိမ္ေထာင္မရွိေသးသူမ်ား အဆင္ေျပသလို ျပဳပစ္လိုက္ျခင္း၊ အိမ္ေထာင္ရွိသူမ်ား အခ်စ္သစ္ ရွာခ်င္လာျခင္း၊ ျပည့္စံုသူမ်ားက တကယ့္ေစ်းၾကီးပါေပ့ ဆိုေသာ လူတိုင္းေငးေလာက္သည့္ အသံုးအေဆာင္မ်ား (ဥပမာ ယာဥ္၊ အီလက္ထေရာနစ္ပစၥည္း) ၀ယ္ယူသံုးစြဲပစ္ျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ကို လွပေအာင္ အသစ္တစ္ဖန္ အလွဆင္ မြမ္းမံျခင္း (အလွျပင္ဆိုင္ မွန္မွန္ သြားျခင္း၊ မူးယစ္ေသစာ ေသာက္စားျဖစ္လာျခင္း စတာေတြ အရင္က မလုပ္ဖူးရင္ေတာင္ လုပ္ျဖစ္လာၾကပါတယ္။ ကေလးယူတာ ေနာက္က်လို႔ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ငယ္ရြယ္ေသးတဲ့ သားသမီးေတြ ရွိေနေသးရင္ အဲဒီ ကေလးေတြကို ေက်ာင္းစာ၊ အားကစား၊ ဘာသာစကား စတဲ့ ဘက္စံုမွာ အလြန္အမင္း ေတာ္ေစလြန္းလို႔ အတင္းအၾကပ္ဖိအားေပးရင္း မိဘနဲ႔ သားသမီးၾကား ပဋိပကၡ ပိုဆိုးလာတာ ေတြ႔ရေလ့ ရွိပါတယ္။ မိဘေတြ ဖက္ကေတာ့ ေစတနာနဲ႔ပါ ဆိုေပမယ့္ သူ႔ဟာသူ Mid-life Crisis ခံစားေနရတဲ့ ေရာင္ျပန္ကို သားသမီးေတြ အေပၚ လာဟပ္တာေတာ့ အသိနဲ႔ ထိန္းရမယ့္ ကိစၥပါပဲ။

ေလ့လာမွဳ တစ္ရပ္အရ ဖြံ႔ျဖိဳးျပီး အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ ဆိုတာ လူ ၁၀ ေယာက္မွာ တစ္ေယာက္ ဘ၀မွာ မလြဲမေသြ ၾကံဳေတြ႔ရေလ့ ရွိျပီး အဲဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ရွိတဲ့ ကားအေကာင္းစားေတြ (အထူးသျဖင့္ လူငယ္ေတြ စီးတဲ့ ျပိဳင္ကားေတြ) ၊ ပင္လယ္စီး စပိဘုတ္ေတြ၊ တစ္ကိုယ္ရည္သံုး ဇိမ္ခံအီလက္ထေရာနစ္ ပစၥည္းေတြဟာ အရမ္းေရာင္းရပါသတဲ့။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ျခင္း ပစၥည္း၀ယ္ႏိုင္စြမ္း (Purchasing Power) ျမင့္တဲ့ ဖြံ႔ျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံ တစ္ခုရဲ့ တစ္ႏိုင္ငံလံုး လူဦးေရ ၁၀% က ၀ိုင္း၀ယ္တာ ဆိုေတာ့ စဥ္းစားသာၾကည့္ေပေတာ့။

ဘာလို႔ အဲဒီလို လုပ္ၾကသလဲ ဆိုေတာ့ မသိ္စိတ္ထဲက ဘာမွန္းမသိတဲ့ စိတ္ကူးပန္းတိုင္ အိပ္မက္ကို ေဖြရွာျဖည့္ဆည္းခ်င္ၾကလို႔ပါ။ ခက္တာက ပန္းတိုင္က ဘာမွန္းမသိလို႔ စိတ္ရူးေပါက္ရာ ေလွ်ာက္လုပ္ၾကတာေပါ့။ ဒါ့အျပင္ မျပီးျပတ္ေသးတဲ့ (သို႔) မလုပ္ႏိုင္ေလာက္ေတာ့တဲ့ စိတ္ကူးေတြအတြက္လည္း ကိုယ့္ကိုယ္ကို အျပစ္တင္မိေနတာကိုး။ ရြယ္တူတန္းတူေတြ ကိုယ့္ထက္ေအာင္ျမင္တာ ေတြ႔တိုင္းလည္း ရွက္ရြ႔ံအားငယ္စိတ္ကို ရင္ထဲၾကိတ္ခံစားထားရတာလည္း ပါပါတယ္။ ဒီေတာ့ ႏုပ်ိဳျခင္းကို ရရွိႏိုင္တယ္လို႔ ထင္တဲ့ အသံုးအေဆာင္ေတြ သံုးတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆို လူငယ္ေတြ၊ အသိုင္းအ၀ိုင္းသစ္ေတြနဲ႔ ေျပာင္းျပီး သြားေပါင္းတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အသက္ၾကီးမွ သင္းကြဲတယ္ဆိုတာ အဲဒါေပါ့။

(၅)
ဒီေနရာမွာ mmDailyNews ရဲ့ စာဖတ္ပရိသတ္မ်ားရဲ့ ရင္ထဲမွာ မတင္မက် ျဖစ္ေနတာ တစ္ခု ရွိေနမယ္လို႔ ကြ်န္ေတာ္သိေနပါတယ္။ ဟုတ္တယ္ေလ။ အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ အေတြးေတြ၊ လုပ္ရပ္ေတြ ဆိုတာ ေန႔စဥ္ဘ၀ လူအေတာ္မ်ားမ်ား စိတ္ထဲ ေပၚေနက် အရာေတြ ျဖစ္ျပီး ဒါေတြက ဘယ္လိုက်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစလို႔လဲ / က်န္းမာေရးေဆာင္းပါးရွင္ တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ကြ်န္ေတာ္က ဘာေတြ လာေျပာေနသလဲ ဆိုတာမ်ိဳးေပါ့။

Mid-Life Crisis ဟာ အမ်ိဳးသားေတြေကာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ့ က်န္းမာေရးေတြကို မတူညီတဲ့ နည္းလမ္းေတြနဲ႔ ထိုးႏွက္ဖ်က္ဆီးပါတယ္။ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ ခံစားရသူ အမ်ိဳးသား ၅ ေယာက္မွာ ၄ ေယာက္ဟာ အရက္ရဲ့ ေက်းကြ်န္ ျဖစ္သြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အသက္ၾကီးမွ အရက္ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေသာက္ျဖစ္သြားတဲ့ ၄င္းတို႔ဟာ အသည္းအဆီဖံုး/ေျခာက္၊ အသည္းကင္ဆာ စတဲ့ ေရာဂါဆိုးေတြနဲ႔ ေဆးရံုကုတင္ေပၚ ၅ ႏွစ္ကေန ၇ ႏွစ္အတြင္း ေသခ်ာေပါက္ ေရာက္လာၾကပါတယ္။ တျခားမူးယစ္ေဆး၀ါး ဆိုရင္ေတာ့ ေသႏိုင္စြမ္းက အရက္ထက္ ေစာမွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ဒါက ပထမအခ်က္ပါ။

အဲလို အသက္အရြယ္ အမ်ိဳးသားေတြမွာ မူးယစ္ေသစာေၾကာင့္ ယာဥ္တိုက္မွဳ ျဖစ္တဲ့ ႏွဳန္းေတြ၊ မေတာ္တဆ ထိခိုက္မွဳ ျဖစ္တဲ့ ႏွဳန္းေတြ ျမင့္မားေနတဲ့ အခ်က္က အေတာ္ေလး သိသာပါတယ္။ ဒါက ဒုတိယအခ်က္ေပါ့။



တတိယ အခ်က္ ေျပာရမယ္ ဆိုရင္ လိင္မွဳ ဆိုင္ရာ ကိစၥေတြမွာ အဆင္အျခင္မဲ့ က်င့္သံုးမယ္ဆိုရင္ HIV အပါအ၀င္ လိင္မွတစ္ဆင့္ ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါေပါင္းစံု ကူးဖို႔ အခြင့္အလမ္း ျမင့္ပါတယ္။ ကြန္ဒံုးသံုးတယ္ဆိုေပမယ့္ မူးယစ္ရီေ၀ေနခ်ိန္မွာ၊ စိတ္ေလေနခ်ိန္မွာ သံုးပံုစနစ္မက်တာေလး တစ္ခါတည္းနဲ႔ HIV POSITIVE ျဖစ္သြားသူေတြ ခဏခဏ ေတြ႔ေနရပါတယ္။ ဒီသံုးခ်က္ဟာ အမ်ိဳးသားေတြ အတြက္ Mid-life Crisis ရဲ့ အထူးအႏၱရာယ္ မ်ားတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ သံုးခုပါ။

အမ်ိဳးသမီးေတြက်ေတာ့ ေသြးဆံုးခါနီးလာလို႔ မ ေဟာ္မုန္း အားနည္းလာကာ တေရွာင္ေရွာင္တပိန္ပိန္နဲ႔ ေ၀ဒနာေလးမ်ား ေပၚလာတတ္ပါတယ္။ စားမ၀င္၊ အိပ္မေပ်ာ္တာ၊ အရိုးပါးစ ျပဳလာလုိ႔ တစ္ခုခုဆို ဟိုေနရာ ဒီေနရာက ကိုက္တာ၊ ေသြးဆံုးခါနီး ရာသီလာရင္ ပိုေ၀ဒနာ ဆိုးလာတာ၊ ေသြးတိုးနဲ႔ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္း ပိုဆိုးလာတာ၊ ရုပ္က်ႏွဳန္း သိသာလာလို႔ စိတ္ပါ လိုက္က်တာ စသျဖင့္ အီစထရိုဂ်င္ေခၚ မေဟာ္မုန္း အားနည္းမွဳနဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ ေရာဂါေတြ တန္းစီျပီး ခံစားရတတ္ပါတယ္။

ေနာက္ျပီး သားသမီးေတြ အေတာင္အလက္ စံုလို႔ မိဘရင္ခြင္ကေန ထြက္သြားတဲ့ ဒဏ္ကို အမ်ိဳးသားေတြထက္ အမ်ိဳးသမီးေတြက ပိုခံစားရေလ့ရွိပါတယ္။ အထီးက်န္သိုက္ျမံဳ ေရာဂါစု (Empty Nest Syndrome) လို႔ ေခၚပါတယ္။ သားသမီးေတြက အဆက္အသြယ္မလုပ္၊ ဂရုစိုက္မွဳ အားနည္းရင္ အမ်ိဳးသမီး အမ်ားစုက ေသြးတိုးေရာဂါနဲ႔ ႏွလံုးေရာဂါေတြ ပိုဆိုးလာတတ္ၾကေၾကာင္း သုေတသနေတြ အခိုင္အမာ ရွိပါတယ္။



ေနာက္တစ္ခ်က္ ေျပာရရင္ အမ်ိဳးသမီးတိုင္းေတာ့ မဆိုလိုေပမယ့္ အခ်ိဳ႕က လိင္မွဳကိစၥ ရွဳပ္ေထြးမွဳနဲ႔ ထြက္ေပါက္ရွာၾကပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ေရာဂါေတြ ကူးႏိုင္တဲ့ အႏၱရာယ္က အမ်ိဳးသမီးက အမ်ိဳးသားထက္ နည္းနည္း ပိုမ်ားတာေတြ႔ရသလို ပတ္၀န္းက်င္ရဲ့ အထင္ေသးရွဳံ႕ခ်မွဳမွာလည္း အမ်ိဳးသမီးေတြက ပိုခံရ ပိုအရွက္ရေလ့ ရွိပါတယ္။ ဒီေတာ့ လြတ္မလား လုပ္ၾကည့္ေပမယ့္ Mid-life Crisis ကေန ရုန္းမထြက္ ႏိုင္ေတာ့ ျပန္ဘူးေပါ့။

ေသြးဆံုးေစာလို႔ လိင္မွဳကိစၥကို မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး ထင္ကာ လက္ေလ်ာ့လိုက္သူ အမ်ိဳးသမီး အမ်ားစုဟာ အိမ္ေထာင္ဖက္က အခ်စ္သစ္ရွာသြားတာေၾကာင့္ရယ္၊ ကိုယ္ပိုင္ ေပ်ာ္ရႊင္မွဳတစ္ရပ္ ဆံုးရွံဳးလိုက္ရတာရယ္ ေပါင္းျပီး အေျခအေန ပိုဆိုးသြားၾကပါတယ္။ (တကယ္တမ္းကေတာ့ ေသြးဆံုးသြားေပမယ့္ ေခ်ာေမြ႕ေစတဲ့ အဆီတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို သံုးကာ အိမ္ေထာင္ဖက္နဲ႔ ေနႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဒါဟာ အမ်ိဳးသမီးအဂၤါ ေသးသိမ္သြားျခင္းကို တားဆီးႏိုင္သလို စိတ္ေရာကိုယ္ပါ က်န္းမာေရးအေပၚ အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ အက်ိဳးျပဳေၾကာင္း သုေတသနမ်ားအရ သိရပါတယ္)

သက္လတ္ပိုင္းစိတ္ဂယက္ကို ျဖစ္ေစတဲ့ အခ်က္ေတြဟာ တစ္ဦးနဲ႔ တစ္ဦး မတူၾကသလို လူေနမွဳ အဆင့္အတန္းအရလည္း မတူၾကပါဘူး။ အနီးကပ္ဆံုးသူ ေသသြားလို႔ ကိုယ့္လည္း ေသမ်ိဳးပါလားဆိုျပီး ေၾကာက္လန္႔သြားတဲ့ အခ်ိန္ (သက္ဆိုင္ရာ ဘာသာရဲ့ တရားဓမၼကို လိုက္စားသူေတြကေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းသြားၾကပါတယ္) မ်ိဳးမွာ၊ သက္တမ္း တစ္၀က္ေက်ာ္ကာ အိုလာျပီလို႔ ခံစားရခ်ိန္မွာ၊ လိင္မွဳစြမ္းရည္ေတြ က်ဆင္း ေပ်ာက္ဆံုးသြားတဲ့ အခ်ိန္မွာ၊ ၾကိဳးစားရုန္းကန္ ေပးဆပ္ခဲ့ရေသာ္လည္း အရာမေရာက္ပါလားဟု အေတြး၀င္လာခ်ိန္မွာ စသျဖင့္ အေၾကာင္းတရား အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိၾကျပီး တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ မတူၾကပါဘူး။

အမ်ိဳးသားနဲ႔ အမ်ိဳးသမီး ႏွစ္ေယာက္စလံုးမွာ တူညီစြာ ခံရတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ သက္လတ္ပိုင္းစိတ္ဂယက္ေၾကာင့္ ခံစားရမွဳဟာ စိတ္က်ေရာဂါ (Depression) ဆီကို ဦးတည္သြားတဲ့ အခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူမွဳေရးမွာ ျပဳမူေနထိုင္ေျပာဆိုပံုေတြ (အထူးသျဖင့္ စကားလံုးေတြ) ကို ဂရုမစိုက္ဘဲ လုပ္မိလို႔ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ သဟဇာတ မရွိေတာ့ဘဲ အထီးက်န္ကာ စိတ္က်ေရာဂါ ပိုဆိုးလာတာေတြ၊ အိမ္အျပင္ေတာင္ မထြက္ခ်င္ေတာ့တာေတြ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။ အေပါင္းအေဖာ္ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ အေပ်ာ္အခ်ိန္ျဖဳန္းျခင္း၊ ပရဟိတ အလုပ္ေတြ တတ္စြမ္းသ၍ လုပ္ျခင္း၊ အႏုပညာ အတတ္ပညာ ဘာသာေရး စသျဖင့္ သန္ရာတစ္ခုခု ေလ့လာျခင္းစတဲ့ မွန္ကန္တဲ့ ေပ်ာ္စရာေတြ ဖန္တီးႏိုင္ရင္ေတာ့ ခံသာပါေသးတယ္။ ႏို႔မို႔ စိတ္က်ေရာဂါဟာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ သတ္ေသစိတ္ကို ျဖစ္ေစတာ ေၾကာက္စရာပါပဲ။

ဒါေၾကာင့္ အၾကံျပဳလိုတာက စိတ္ထြက္ေပါက္အျဖစ္ အသံုးခ်တဲ့ အရာမ်ားေၾကာင့္ မိမိရဲ့ က်န္းမာေရး မထိခိုက္ရေအာင္ အသိဥာဏ္ရွိရွိ ကာကြယ္ပါ၊ ျဖစ္လာရင္လည္း ကုသမွဳ အျမန္ဆံုး ရယူဖို႔ အေရးၾကီးတယ္ ဆိုတာပါပဲ။

(၆)
သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ကို ဘယ္လို ကာကြယ္ၾကမလဲ……..???



ကမၻာေက်ာ္ စိတ္ပညာရွင္ ဆစ္ဂမန္ဖရြိဳက္ကေတာ့ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ Mid-life Crisis ဆိုတာ ေသဖို႔နီးလာတာ ခံစားမိလို႔ ေၾကာက္တဲ့ စိတ္က ေမာင္းႏွင္တြန္းအားေပးလိုက္တဲ့ အေတြးစုေတြ ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ ဒီအေတြးစုေတြရဲ့ ကန္ထြက္မွဳဟာ ယဥ္ေက်းမွဳအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ လူပံုစံ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို လိုက္ျပီး အေပ်ာ္ရွာျခင္း အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ အေပ်ာ္ေရွာင္ျခင္း အျဖစ္လည္းေကာင္း စိတ္ရူးေပါက္စြာ ကြဲျပားကုန္ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

၂၁ ရာစုရဲ့ အေပၚယံ ေရႊမွဳန္ၾကဲ ပကာသနအေျခခံ လူေနမွဳစနစ္မွာ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ကို လူေတြဟာ ပိုျပီး သိခ်င္စိတ္ မ်ားလာၾကပါတယ္။ ေလ့လာလာၾကပါတယ္။ ဒီအခါမွာ စိတ္ပညာရွင္ေတြ က်န္းမာေရး ပညာရွင္ေတြဟာ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ မၾကံဳရႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းမ်ားကို ရွာေတြ႔လာၾကပါတယ္။

(၁) အိမ္ေထာင္ေရးကို ေႏြးေထြးေပ်ာ္စရာေကာင္းေအာင္ ထိန္းသိမ္းပါ။
အိမ္ေထာင္သက္ အေတာ္ေလးရလာတဲ့ သက္လတ္ပိုင္း အခ်ိန္မွာ တစ္ဦးအေပၚ တစ္ဦး ခ်စ္ခင္ စိတ္ပါမွဳ အရင္ေလာက္ မမ်ားၾကေတာ့ပါဘူး။ အိမ္တြင္းေရး ေပ်ာ္ရႊင္မွဳဟာ အေရာင္မွိန္လာျပီး လ်စ္လ်ဴရွဳထားခံရတဲ့ အဆင့္ေရာက္သြားတတ္ရင္ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ ပိုမို ၾကံဳေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အိမ္ေထာင္ေရး သာယာခ်မ္းေျမ့မွဳ အျမဲရေနေအာင္ ၾကံေဆာင္ဖန္တီးျပီး သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ကို ကာကြယ္ပါ။



(၂) သူငယ္ခ်င္းမိတ္ေဆြေကာင္းမ်ား ရွိပါေစ
တကယ္စစ္မွန္တဲ့ သူငယ္ခ်င္းေတြ မရွိသူဟာ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ ခံစားရဖို႔ ေသခ်ာသေလာက္ပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီအခ်က္ကို အခုကတည္းက ျပဳျပင္ဖာေထးထားပါ။ အကယ္၍ သင့္မွာ အဲလို ႏွလံုးသားခ်င္းနီးျပီး ဂရုတစိုက္ ရွိတဲ့၊ အေရးၾကံဳရင္ အားကိုးရတဲ့ မိတ္ေဆြ မရွိဘူး ဆိုရင္ လူေတြက စိတ္ထားမေကာင္းလို႔ ဆိုျပီး အေၾကာင္းျပခ်က္ မေပးပါနဲ႔။ မိတ္ေဆြေကာင္းေတြ ရဖို႔ဆိုရင္ သင္ကိုယ္တိုင္က မိတ္ေဆြေကာင္း အရင္ ျဖစ္ေနဖို႔ လိုပါတယ္။

(၃) သင့္အလုပ္အကိုင္ရဲ့ အေရးပါမွဳနဲ႔ အနာဂတ္ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို ပံုေဖာ္ေတြးပါ
သင့္ရဲ့ အလုပ္အကိုင္ဟာ လူေတြကို ဘယ္နည္းဘယ္ပံု အက်ိဳးျပဳေနသလဲ အေကာင္းဖက္က ေတြးပါ။ သင္ဟာ ကုမၸဏီပိုင္ရွင္ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ရင္ သင့္ရဲ့ ထုတ္ကုန္ေတြ၊ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြေၾကာင့္ လူေတြ ဘယ္လို အက်ိဳးရွိ ေပ်ာ္ရႊင္သြားေစသလဲ ဆိုတာမ်ိဳး၊ သာမန္ ၀န္ထမ္းတစ္ေယာက္ ျဖစ္ေနရင္လည္း ငါဟာကုမၸဏီမွာ ဘယ္ေနရာေတြမွာေတာ့ အေရးပါတယ္ ဆိုတာမ်ိဳး၊ ေအာက္ေျခအလုပ္တစ္ခု လုပ္ေနရရင္လည္း ေျဖသိမ့္စရာ ၾကံဖန္ေတြးပါ။ ဒီေနရာနဲ႔ မေက်နပ္ႏိုင္ရင္ ေရွ႕ကို လွမ္းဖို႔ အားေတြ ထုတ္ပါ။ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ ရွင္သန္ေနသ၍ သင္ဟာ Mid-life Crisis ျဖစ္ဖို႔ ေ၀းေနေသးတယ္ ဆိုတာ ေသခ်ာပါတယ္။ ေနာက္ျပီး အသက္ ၄၀-၅၀ အထိ နိမ့္က်တဲ့ ဘ၀မ်ိဳးမွာ ေနလာျပီး တစ္ေက်ာ့ျပန္ အားမာန္ေတြနဲ႔ ထိပ္ဆံုးတစ္ေနရာ ရသြားတဲ့ သူေဌးေတြ၊ အႏုပညာသမားေတြ၊ တီထြင္ဖန္တီးသူေတြ စသျဖင့္ ဒီကမၻာၾကီးေပၚမွာ မေရမတြက္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ရွိေနတယ္ဆိုတာ သင့္အတြက္ အားတက္စရာ တစ္ခုပါပဲ။



(၄) ပံုမွန္ အားကစားလိုက္စားပါ
ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွားမွဳတစ္ခုကို စနစ္တက် လုပ္ေပးျခင္းဟာ ဘ၀ကို စိတ္ပ်က္ျငီးေငြ႕ျခင္း၊ ဘ၀ကို တရားလြန္ တပ္မက္စြဲလန္းျခင္း ဆိုတဲ့ အစြန္းတရားေတြကို ထိုက္သင့္သေလာက္ တားဆီးႏိုင္တဲ့ စိတ္အေျခအေနမ်ားကို ေပၚေစတဲ့ အာနိသင္ ရွိေၾကာင္း သိပၸံနည္းက် စမ္းသပ္ေတြ႔ရွိထားပါတယ္။ ဒါဟာ အိုမင္း ေလးလံ အားယုတ္မွဳကိုပါ ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းတစ္ခုမို႔ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ကို ကာကြယ္ဖို႔ အသင့္ေတာ္ဆံုး နည္းလမ္း တစ္ခုပါပဲ။

(၅) ဘာသာေရး လိုက္စားပါ
ဘာသာေရး လိုက္စားသူေတြဟာ ဘ၀အေပၚ မွ်တတဲ့ အျမင္နဲ႔ ၾကည့္တတ္ၾကလို႔ သာမန္လူေတြထက္ စိတ္ႏွလံုး ပိုေအးခ်မ္းၾကတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ တရားဘာ၀နာ ပြားမ်ားျခင္း (Meditation) ဆိုတာ ဘ၀ရဲ့ အလိုမက်မွဳေတြကို ကုစားဖို႔ အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္းတစ္ရပ္ ျဖစ္သလို Mid-life Crisis ေၾကာင့္ ျဖစ္လာမယ့္ ေသြးတိုး၊ ႏွလံုး၊ သတိေမ့ ေရာဂါမ်ားကို ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ အေကာင္းဆံုး ေဆးတစ္လက္ပါပဲ။

(၆) အရမ္းရွဳပ္ေထြးျပည့္စံုတဲ့ ဘ၀ပံုစံထက္ ေအးခ်မ္းတဲ့ ဘ၀ကို ေရြးခ်ယ္ပါ
အရမ္းလန္းတဲ့ကား၊ အိမ္ၾကီးအိမ္ေကာင္း၊ ၀တ္ေကာင္းစားလွေတြ၊ ပိုက္ဆံျဖဳန္းတဲ့ အားလပ္ရက္ ခရီးစဥ္ေတြဟာ ေပ်ာ္ရႊင္ေက်နပ္မွဳကို ေပးတယ္လို႔ ထင္ရေပမယ့္ ဆန္႔က်င္ဖက္နဲ႔ အဆံုးသတ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေတြထဲက အခ်ိဳ႕တစ္၀က္ ရွိရင္ အေတာ္ေလးေကာင္းတဲ့ ဘ၀ ျဖစ္ေပမယ့္ အကုန္လံုး ရွိဖို႔ အေရး က်ားကုတ္က်ားခဲ ၾကိဳးပမ္းေနျခင္းဟာ တစ္ခ်ိန္မွာ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ ၾကံဳကိုၾကံဳရမယ့္ အေနအထားလို႔ လူမွဳစိတၱေဗဒ ပညာရွင္မ်ားက ဆိုပါတယ္။ သာမန္ျပည့္စံုတဲ့ မိသားစုေတြကေတာ့ ဘ၀ရဲ့ ေပ်ာ္ရႊင္မွဳ အဓိပၸာယ္ရွိမွဳကို အစစအရာရာ ျပည့္စံုသူေတြထက္ ၁.၅ ဆ ပိုခံစားရေလ့ ရွိပါသတဲ့။ အစြန္းေရာက္လြန္းစြာ ဆင္းရဲျခင္း၊ ခ်မ္းသာျခင္းေတြကို ေရွာင္ႏိုင္ရင္ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ကိုလည္း ေရွာင္ျပီးသား ျဖစ္သြားပါတယ္လို႔ ပညာရွင္မ်ားက ဆိုပါတယ္။

(၇) က်န္းမာေရးလိုက္စားျပီး ခႏၶာကိုယ္ ပံုမပ်က္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းပါ
ငယ္စဥ္ကတည္းက က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္တဲ့ အစားအေသာက္ အမူအက်င့္ေတြကို ေလ့လာဆည္းပူး လိုက္နာထားပါ။ ဒါဆိုရင္ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ မၾကံဳဖို႔ အားေပးပါတယ္။ ဘ၀မွာ စိတ္မက်ဥ္းၾကပ္ဖို႔ စားခ်င္တာ စားမယ္၊ ေနခ်င္သလို ေနမယ္ဆိုတဲ့ သူေတြဟာ သက္လတ္ပိုင္းစိတ္ဂယက္ကို ခံစားရဖို႔ ရာႏွဳန္းျပည့္နီးပါး နီးစပ္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ျပံဳးစရာ အခ်က္တစ္ခ်က္က ခါးအဆမတန္ တုတ္လာသူေတြဟာ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ရဲ့ သားေကာင္ေတြ ျဖစ္တတ္ပါသတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ Mid-life Crisis ကို ကာကြယ္ဖို႔ အလွဴေတြခ်ည္းပဲ လိုက္စားမေနပါနဲ႔၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ ဘာသာေရးလဲ လိုက္စားပါဦးလို႔ တိုက္တြန္းပါတယ္။

(၈) အလြန္အမင္း ႏွလံုးသြင္း ခံစားတတ္ေသာ အက်င့္ကို ျပင္ပါ
ခ်စ္ခင္ရသူ တစ္ဦးဦးနဲ႔ ေသခြဲ ခြဲရတာမ်ိဳး၊ အလုပ္အကိုင္ ထိခိုက္သြားတာမ်ိဳး၊ သားသမီးေတြ စြန္႔ခြာသြားတာမ်ိဳး စတဲ့ ထိခိုက္နာက်င္ရမွဳေတြကို ေမ့ေဖ်ာက္ေအးခ်မ္းေအာင္ အထက္ပါ အခ်က္ ၇ ခ်က္ကို လိုက္နာက်င့္သံုး ကာကြယ္ပါ။



တကယ္တမ္းကေတာ့ ဥေရာပသားေတြ ေျပာသလို အသက္ ၄၀ မွ ဘ၀ စတယ္ဆိုတာဟာ အသက္ ၄၀ ေရာက္ရင္ လူတစ္ေယာက္အတြက္ ပညာ၊ ဥစၥာ၊ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာ၊ မိသားစု စတဲ့ တန္ဖိုးရွိတဲ့ အရာေကာင္းေတြ စုစည္းမိထားျပီး ဘ၀ရဲ့ အရသာကို ေအးေဆး စခံစားရေတာ့မယ့္ အရြယ္္လို႔ ဆိုလိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထို႔အတူ တစ္ေယာက္ခ်င္းစီအတြက္ မိမိကိုယ္ မိမိ အမွန္သိျခင္း (Self-actualization) နဲ႔ မိမိရဲ့ ေကာင္းမြန္မွဳေတြကို သိရွိေက်နပ္ျခင္း (Self-awareness) ရေအာင္ ျပန္လည္ေ၀ဖန္ သံုးသပ္ျပီး တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းစြာ ေနထိုင္ရေတာ့မယ့္ အရြယ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုတန္ဖိုးရွိတဲ့ အခ်ိန္မွာ Mid-life Crisis ေခၚ သက္လတ္ပိုင္း စိတ္ဂယက္ကို မၾကံဳေတြ႔ရေအာင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ျပင္ဆင္ႏွလံုးသြင္းရင္း (အိုမင္းမွဳဆိုတာ စာေရးသူလည္း ကိုယ္ခ်င္းစာ မခံစားေပးႏိုင္ေသးေပမယ့္) အိုမင္းမွဳကိုလည္း ပံုမွန္စိတ္အေနအထားနဲ႔ လက္ခံေႏွးေကြးေစရင္း က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္စြာ ေနႏိုင္ၾကပါေစလို႔ mmDailyNews ပရိသတ္မ်ားအတြက္ ဆႏၵျပဳပါတယ္။

Written by : ေဒါက္တာသီဟသစ္ Last Updated at 2011-08-09 on 03:16:50 2298 Hits

Ref:MMDailynews

တရုတ္​​​​ေျမ​​​​ေအာက္ရထား​​​​​​​ေပၚတြင္ သရဲပံုစံျဖင့္​​​ ​​​​ေနာက္​​​​ေျပာင္သည့္​​​ မိန္း​​​​က​​​​ေလး​​​​

Friday, 18 November 2011 17:32

တရုတ္​​​​ေျမ​​​​ေအာက္ရထား​​​​​​​ေပၚတြင္ သရဲပံုစံျဖင့္​​​ ​​​​ေနာက္​​​​ေျပာင္​​​ေနစဉ္ © dailymail

တရုတ္နိုင္ငံ ​​​​ေျမ​​​​ေအာက္ရထား​​​​ တစ္စင္း​​​​​​​ေပၚတြင္ ​​​​ေန့​​​ခင္း​​​​​​​ေၾကာင္​​​​ေတာင္ သရဲ​​​​ေျခာက္သျဖင့္​​​ လူအမ်ား​​​​ ရုတ္ရုတ္သဲသဲ ျဖစ္ခဲ့​​​ရသည္။ အမ်ိဳး​​​​သမီး​​​​ တစ္ဦး​​​​သည္ ရွည္လ်ား​​​​​​​ေသာ အနီ​​​​ေရာင္ ဝတ္စံုကို ဝတ္လာကာ ဆံပင္ကို ဖား​​​​လ်ား​​​​ခ်လ်က္ လူၾကား​​​​ထဲ ​​​​ေျခာက္ျခား​​​​ဖြယ္ရာ အသြင္အျပင္ျဖင့္​​​ ဝင္ထိုင္​​​​ေနခဲ့​​​သည္။ သူမသည္ အနီ​​​​ေရာင္ ရႉး​​​​ဖိနပ္မ်ား​​​​ကိုလည္း​​​​ ဝတ္ဆင္ထား​​​​သည္။ ​​​​

ေဘဂ်င္း ​​​​ၿမို့​​​အနီး​​​​ ဂ်င္​​​​ေဆာင္း​​​​ဘူတာတြင္ တက္လာသည့္​​​ မိန္း​​​​က​​​​ေလး​​​​​​​ေၾကာင့္​​​ လူအမ်ား​​​​ အလြန္ထိတ္လန့္​​​ကာ ဝိုင္း​​​​ၾကည့္​​​​​​ေနခဲ့​​​သည္။ သို့​​​​​​ေသာ္လည္း​​​​ ​​​​ေနာက္ပိုင္း​​​​တြင္မွ ခပ္​​​​ေနာက္​​​​ေနာက္ မိန္း​​​​က​​​​ေလး​​​​က သရဲပံုစံ ဝတ္စား​​​​ဆင္ယင္ကာ တမင္တကာ ရထား​​​​​​​ေပၚ လိုက္လာျခင္း​​​​ျဖစ္မွန္း​​​​ သိရွိမွ ငိုအား​​​​ထက္ ရယ္အား​​​​သန္ခဲ့​​​ၾကသည္။ အမ်ား​​​​စုက သူမကို ဖုန္း​​​​ကင္မရာမ်ား​​​​ျဖင့္​​​ ဗီဒီယို ဝိုင္း​​​​ရိုက္ၾကသည္။ ​​​​ေနာက္ပိုင္း​​​​တြင္ ထိုဗီဒီယိုမ်ား​​​​ အင္တာနက္​​​​ေပၚ ​​​​ေရာက္လာသည့္​​​အခါ လူအမ်ား​​​​ သ​​​​ေဘာတက် ၾကည့္​​​ရႈခဲ့​​​ၾကသည္။ အင္တာနက္ သံုး​​​​စြဲသူမ်ား​​​​က အဆိုပါ လုပ္ရပ္သည္ Blood Stained Shoes ဇာတ္ကား​​​​ ရိုက္ကူး​​​​ထား​​​​သူမ်ား​​​​၏ စတန့္​​​ထြင္​​​​ေသာ Promotion တစ္ခုျဖစ္နိုင္သည္ဟု ယံုၾကည္​​​​ေနသည္။

အဆိုပါ ဇာတ္ကား​​​​တြင္ ဆံပင္ဖား​​​​လ်ား​​​​ခ်ကာ အနီ​​​​ေရာင္ ဝတ္စံုႏွင့္​​​ သရဲတ​​​​ေစၧ မိန္း​​​​က​​​​ေလး​​​​တစ္ဦး​​​​၏ ​​​​ေျခာက္လွန့္​​​ပံုကို ရိုက္ကူး​​​​ထား​​​​ၿပီး​​​​ မၾကာမီ တရုတ္ႏွင့္​​​ ​​​​ေဟာင္​​​​ေကာင္တို့​​​တြင္ ရံုတင္ျပသရန္ စီစဉ္ထား​​​​​​​ေၾကာင္း​​​​ သိရွိရသည္။

Ref:peoplemediavoice

Virus ေတြဘယ္လို အလုပ္လုပ္သလဲ

 

Virus ဆိုတာလူေတြကို ဒုကၡေပးတဲ့ Virus နဲ႔ ကြန္ပ်ဴတာကို အဖ်က္အေမွာင့္လုပ္ငန္းေတြ လုပ္တဲ့ Black Program Virus ဆိုျပီးရွိရာမွာ Computer ေတြကို ဒုကၡေပးတဲ့ Program Virus အေၾကာင္း ပါ။ တကယ္ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔က Virus လို႔သာ အလြယ္ေခၚၾကတာ။ Malware, Trojan, Backdoor စသျဖင့္ အမ်ိဳးကြဲေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ဒုကၡေပးေနတာေတြ ရွိေနပါေသးတယ္။ ေသခ်ာ တာကေတာ့ အဲဒီ Software ေလးေတြဟာ စက္တစ္လံုးမွ တစ္လံုး၊ Memory Stick တစ္ခုမွ အျခားတစ္ေနရာ Email ေတြ စသျဖင့္ အသံုးျပဳသူရဲ႕ ခြင့္ျပဳခ်က္မရပဲ သြားလာေန ၾကျပီး ဒုကၡေပါင္းေသာင္းေျခာက္ေထာင္ ေပးေနတယ္ ဆိုတာပါပဲ။

Virus ေတြ ဘယ္လိုအလုပ္လုပ္သလဲ

သူတို့ဟာ စက္ေတြ Data Storeလုပ္တဲ့ Stickေတြ Emailေတြမွ တစ္ဆင့္ ဘယ္သူ႔ကိုမွ ခြင့္ျပဳခ်က္မေတာင္းပဲ ျပန္႔ႏွံ႔မယ္။ ေနာက္မလိုလားအပ္တဲ့ အဖ်က္အေမွာင့္ လုပ္ငန္းေတြကို အနည္းနဲ႔အမ်ား လုပ္ေတာ့တာပါပဲ။

ဒါေပမဲ့ စည္းကမ္းရွိတဲ့ Virus ရွိတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ယံုမလားပဲ။ ဆိုလိုတာက Dataေတြကို ေနရာေရႊ႕ Hidden လုပ္ျပီးမွ အဲဒီဖိုင္ေတြ Folder အမည္ေတြနဲ႔ ပံုစံတူ Virus ေလးလုပ္ထားတာမ်ိဳးေပါ့။ မသိတဲ့လူက Click မိရင္ေတာ့ သူက ထပ္ျပန္႔ပြားမယ္။ ထပ္အလုပ္လုပ္မယ္။ ဒါေပမဲ့ သိတဲ့လူ လက္ထဲေရာက္သြားရင္ေတာ့ Virus ေတြကို မရွင္းခင္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ရွင္းလင္းပစ္ျပီးမွ ျဖစ္ျဖစ္ ပထမရွိေနတဲ့ Data ေတြကို ျပန္ျပီး ရယူႏိုင္ပါတယ္။ ဒုကၡေတာ့ ေရာက္ တာေပါ့။ Data ေတြက အေရးၾကီးေနရင္ ျပန္ရႏိုင္တဲ့ အတြက္ ေတာ္ေသးတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

တခ်ိဳ႕ Virus ေတြကေတာ့ ဆိုး၀ါးစြာ အလုပ္လုပ္ ပါတယ္။ Memory Stick ေတြလိုမ်ိဳး Storage ထဲမွာ ရွိတဲ့ Data တင္မက Memory Stick ကိုပါ ထပ္ျပီးအသံုးျပဳလို႔ မရေအာင္ ဖ်က္ဆီးပစ္တတ္တဲ့ Virus ေတြလဲ ရွိေနပါေသး တယ္။ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ Virus ဆိုတဲ့ နာမည္ကိုၾကားရုံနဲ႔ အကုန္လုံးက နားလည္သေဘာေပါက္ေနၿပီ ျဖစ္သလို ေၾကာက္လဲ ေၾကာက္ေနၾကပါၿပီ။

Virus ေတြကို ႏိုင္နင္းတဲ့ Anti-Virus ေတြလဲ ဒီက ဆိုင္ေတြမွာ တရား၀င္၀ယ္ယူလို႔ ရေနပါၿပီ။ ျမန္မာျပည္ ကေရးတဲ့ Virus ေတြလည္း သရက္ၿမိဳ႕ဟက္ကင္းေဒး၊ လိြဳင္ေကာ္၊ အရမ္းခ်စ္တယ္ စသျဖင့္ သုံးေလးခုမက ထြက္ၿပီးပါၿပီ။ ဒီကလူေတြပဲ Removal Tool ေတြလဲ ထုတ္ေပးခဲ့ၾကတာပါပဲ။ ကဲ Anti-Virus ေတြက Virus ေတြကို သတ္ႏိုင္တာေတာ့ ဟုတ္ပါၿပီ။ တစ္ခ်ိဳ႕ Virus ေတြ က ေတာ္႐ုံတန္႐ုံ Anti-Virus ေတာင္မွ ေပးအိပ္ခိုင္း ေလာက္ေအာင္ စြမ္းေနေတာ့ Anti-Virus ေတြက မသိတာ တို႔ Anti-Virus ကိုေတာင္ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ေအာင္ ဖ်က္ဆီး ႏိုင္စြမ္းေတြရွိတဲ့ Virus ေတြမ်ား ေတြ႔ရင္ ဘယ္လိုလုပ္ရ ပါ့မလဲ။

အခ်ိဳ႕ Software ေလးေတြ သုံးၿပီး Manual သတ္လို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ ဟာ Anti-Virus ေတာင္ မႏိုင္ပါဘူးဆိုမွ ကိုယ့္ဘာကို သတ္ဖို႔ ဘယ္လိုလုပ္ျဖစ္ႏိုင္မွာလဲ ေျပာၾက ပါလိမ့္မယ္။ သို႔ေသာ္ Virus ေတြရဲ႕ အလုပ္လုပ္ပုံကို နား လည္ထားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အလြယ္ႀကီး မဟုတ္ရင္ေတာင္ မွ Anti-Virus မသတ္ႏုိင္တဲ့ Virus ေတြကို ကိုယ္တိုင္ ရွင္းထုတ္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။

Windows ကို လူသုံးမ်ားတာရယ္ Windows ရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေပၚမူတည္ၿပီး Windows Virus ေတြ အမ်ားဆုံးထြက္ပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းေတာ့ Mac ေတြ iPhone, iTouch ေတြမွာပါ Virus ေတြ ေတြ႔ေနရပါၿပီ။ Nokia လို OS အသုံးျပဳထားတဲ့ ဖုန္းေတြမွာလဲ Virus ရွိေနႏိုင္ပါတယ္။ Virus ေတြရဲ႕ အလုပ္လုပ္ပုံ သေဘာ တရား တူေသာ္လည္း Virus ေရးသားပုံေတြ မတူညီပါဘူး။ Windows Virus ေတြက Mac ေပၚမွာ အလုပ္လုပ္မွာ မဟုတ္သလို Nokia ဖုန္းေပၚမွာလည္း အလုပ္မလုပ္ပါဘူး။ (မွတ္ခ်က္။ Phone ႏွင့္ Computer ခ်ိတ္ဆက္ထားစဥ္ Computer Virus မွ Phone အတြင္းရွိ ဖိုင္မ်ားကို ဖ်က္ဆီး ႏိုင္သည္။) ေလာေလာဆယ္ Virus ရန္က ေ၀းတာ ကေတာ့ Linux OS ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

Virus ေတြ အကုန္လုံးနီးပါဟာ Computer ကို ဖြင့္ဖြင့္ျခင္း အလုပ္စလုပ္မယ္။ သူ႔ကို ရပ္တန္႔ေအာင္လုပ္ဖို႔ မလြယ္ကူေအာင္ လုပ္ထားမယ္။ ဘယ္လိုလုပ္သလဲ ဆိုေတာ့ Virus ေတြဟာ ႏွစ္ခုနဲ႔ အထက္ အလုပ္လုပ္ေနၿပီး တစ္ခုနဲ႔တစ္ခု တစ္စကၠန္႔ရဲ႕ အခ်ိန္ပိုင္းေလးေတြထဲမွာတင္ စစ္ေဆးေနမယ္။ တစ္ခုကို ပိတ္ပစ္ရင္ ဒါမွမဟုတ္ ဖ်က္ပစ္ ရင္ က်န္တဲ့ တစ္ဖိုင္ကေန ျပန္လည္အသက္သြင္းမယ္။ Virus Backup ဖိုင္ကို ေနရာေတြ ခြဲသိမ္းထားမယ္။ Backup ဖိုင္ကိုဖ်က္ရင္ Virus Program ကေန ျပန္ၿပီး Backup ဖိုင္ကိုျပန္ျပဳလုပ္မယ္။ မူရင္း Virus ပ်က္ရင္ Backup ကေနျပန္ အသက္သြင္းပါလိမ့္မယ္။

Memory stick ေတြ Mp3 Player ေတြကေန ျပန္႔ပြား ပုံကေတာ့ Stick ေတြ Mp3 ေတြထဲကို Virus ဖိုင္နဲ႔တကြ Autorun.inf ဆိုတဲ့ ဖိုင္ေလးထည့္ေပးပါတယ္။ အဲဒီဖိုင္က ဘယ္လို အလုပ္လုပ္သလဲဆိုရင္ Stick ကို Double Click လိုက္ရင္ Virus ဖိုင္ကို ေခၚၿပီး စက္ထဲကို ျပန္႔ႏွံ႔ေစပါတယ္။ Autorun ကို ေလ့လာဖို႔ေတာ့ သိပ္မခက္ခဲပါဘူး။ Hidden လုပ္ထားတဲ့ autorun.inf ဖိုင္ကို run box ကေန x:\autorun.inf ဆိုၿပီးေခၚရင္ အထဲမွာ ေရးထားတာေတြ ဘယ္ Virus ဖိုင္ကို ေခၚၿပီး Run ခိုင္းတယ္ဆိုတာ ျပပါ လိမ့္မယ္။ x: ဆိုတဲ့ေနရာမွာ Stick ရဲ႕ Drive Letter ကိုထည့္ရမွာပါ။

ဥပမာ D: တို႔ E: တို႔ေပါ့ဗ်ာ။ autorun.inf ထဲမွာ open=virus-name.exe ဆိုၿပီး ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီဖိုင္ ကို ဖြင့္ေပးပါလို႔ Autorun က အလုပ္လုပ္ပါလိမ့္မယ္။ Vista မွာေတာ့ အလုပ္မလုပ္ပါဘူး။ အရင္ knowledge bridge magazine အမွတ္ (4) မွာ autorun ရဲ႕ အလုပ္လုပ္ပုံ အေသးစိတ္ကို ေရးထားပါတယ္။  တခ်ိဳ႕ Virus ေတြ ကေတာ့ Outlook Express လိုမ်ိဳး Mail Client ေတြကလဲ ျပန္႔ပြားတတ္ေပမယ့္ ျမန္မာျပည္မွာ အသုံးမမ်ားတဲ့အတြက္ သိပ္ေတာ့ ထိခိုက္ျခင္း မရွိပါဘူး။

Program မ်ားႏွင့္

အျခား လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားအား ပိတ္ျခင္း

Virus ေတြဟာ Hidden ဖိုင္ေတြ အေနနဲ႔ ထားတာ ေၾကာင့္ Virus ဖိုင္ေတြကို ဖ်က္မပစ္ႏိုင္ရန္ Hidden ျပန္ မေခၚႏိုင္ရန္  folder option ကို ပိတ္ထားေလ့ ရွိပါတယ္။ ေနာက္ Virus ကို End Task သို႔မဟုတ္ Kill Processes လုပ္ၿပီး Virus ကို ရပ္တန္႔ျခင္း မျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္  TaskManager ကို ပိတ္ထားေလ့ ရွိပါတယ္။ ေနာက္ စက္ စစဖြင့္ျခင္း Virus မ်ား အလုပ္လုပ္ေစရန္ ထည့္သြင္းထား တာေတြ ဖိုင္ေတြၾကည့္ခြင့္ ဖ်က္ခြင့္ပိတ္သိမ္းထားတာေတြ အခ်ိဳ႕ဖိုင္ေတြ အလုပ္လုပ္ခြင့္ မျပဳတာေတြကို Registry မွာ ေရးသားထားပါတယ္။ အဲတာေတြကို ျပန္ဖ်က္ မပစ္ႏိုင္ ရန္အတြက္ Registry Editor ကိုလည္း ပိတ္ထားေလ့ ရွိပါတယ္။

အဲဒါေတြကို ျပန္လည္ျပဳျပင္ႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းေတြ ပိတ္ထားတဲ့ေနရာေတြကို ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။

Windows စစျခင္းမွာ Virus တက္လာဖို႔အတြက္ HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\ Windows\CurrentVersion\Run  မွာ Virus ရဲ႕ ပတ္လမ္း ေၾကာင္း သြားထည့္ထားပါတယ္။

Folder Option ပိတ္ဖုိ႕အတြက္ HKEY_CURRENT_ USER\Software\Microsoft\Windows\Current Version\Policies\Explorer မွာ ညာဘက္က DWord Value ျဖစ္တဲ့ NoFolderOptions ဆိုတာ ေလးထဲမွာ 0 ရိွေနရင္ ေတာ့ show ျဖစ္မွာျဖစ္ျပီး 1 ျဖစ္ေနရင္ေတာ့ Hide ျဖစ္ ေနမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ Vista မွာေတာ့ အလုပ္ မလုပ္ပါဘူး။

Registry ပိတ္ဖို႕အတြက္ HKEY_CURRENT _USER\SOFTWARE\Microsoft\Windows\ CurrentVersion\Policies\System မွာ ညာဘက္က DWord Value ျဖစ္တဲ့ DisableRegistryTools ဆိုတာေလးထဲမွာ 0 ဆိုရင္ ဖြင့္ခြင့္ေပးထားျပီး 1 ဆုိရင္ ေတာ့ ဖြင့္ခြင့္ မရိွေတာ့ပါဘူး။

Task Manager ပိတ္ဖို႕အတြက္ကေတာ့ HKEY_ CURRENT_USER\ SOFTWARE\Microsoft\Windows\ CurrentVersion\Policies\System မွာ ညာဘက္က DWord Value ျဖစ္တဲ့ DisableTaskMgr မွာ 0 ဆိုရင္ ဖြင့္လို႔ ရျပီး 1 ဆုိရင္ေတာ့ ဖြင့္လို႔ မရေတာ့ပါဘူး။

Command Prompt ကို ပိတ္ဖို႕အတြက္ကေတာ့ HKEY_CURRENT_USER\Software\Policies\ Microsoft\Windows\System မွာ ညာဘက္က DWord Value ျဖစ္တဲ့ DisableCMD မွာ 0 ဆိုရင္ ဖြင့္လို႕ရျပီး 1 ဆိုရင္ေတာ့ ပိတ္လိုက္ပါတယ္

Ref:http://www.knowledgebridge.net

အိုင္တီေလာကမွာ ေခတ္စားလာတဲ့ CISCO

 

Cisco Certified ေတြ အခုအခါ ေခတ္စားလာသလို အိုင္တီေလာက အတြက္လဲ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားလာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ တကယ္ကိုပဲ networking သမားတစ္ေယာက္အတြက္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း ပညာရပ္တစ္ခုျဖစ္သလို Professional လုပ္စားမယ့္သူေတြအတြက္လဲ မရွိ မျဖစ္ လိုအပ္လာတဲ႔ အသိပညာရပ္တစ္ခုပါပဲ။ Cisco နဲ႔ ပက္သက္တဲ႔ စာေမးပြဲ၀င္ေျဖရန္ ႀကိဳးစားေနၾကတဲ့ လူငယ္ေတြနဲ႔ Cisco အေၾကာင္း ေလ့လာခ်င္တဲ့ စာဖတ္ပရိသတ္အတြက္ ကြၽန္ေတာ္ ေလ့လာသိမီသမွ်ကို ေျပာျပပါမယ္။

Cisco ဆိုတာက Networking System မွာ အဓိက အလုပ္လုပ္ ေဆာင္ေပးတဲ့ routers, bridges and switches. Devices ရဲ႕ မူပိုင္ OS ပါ။ Cisco Router မွာပါတဲ့ IOS ( Inter network Operation system) အေၾကာင္း သင္ယူရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Cisco Network Device ေတြကို အသံုးျပဳမယ္ဆိုရင္ေတာ႔ သူ႕ရဲ႕ OS ေတြကို မသိမျဖစ္သိထားရမဲ႔ ဘာသာရပ္ ပါ ။ ဆိုလိုတာက Microsoft OS ကို အသံုးျပဳသူကေတာ႔ Microsoft windows အေၾကာင္းသိမွ သံုးႏိုင္မွာျဖစ္ျပီး Linux သံုးသူက Linux OS အေၾကာင္းသိမွ အသံုးျပဳႏိုင္မွာ ျဖစ္သလိုမ်ိဳးေပါ့။ Cisco Router, Cisco Switch ေတြ အသံုးျပဳမဲ့သူေတြအတြက္ကေတာ႔ Cisco ရဲ႕ command ေတြနဲ႔ သူ႔ အလုပ္လုပ္ေဆာင္ပံုေတြကို သိမွျဖစ္မွာပါ။

Cisco Network ကို တကယ္တမ္း အသံုးျပဳတဲ့ Network ဆိုတာ ကလဲ တကယ္႔ကို ၾကီးက်ယ္တဲ့ Network ေတြမွာပဲ ေတြ႕ရမွာပါ။ ISP level နဲ႔ အလုပ္လုပ္တဲ႔ Network ေတြမွာ အမ်ားဆံုး ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔လဲ Networking သမားေတြအတြက္ မရွိမျဖစ္လုိအပ္လာပါတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳး အတြက္လဲ Cisco မွ တရား၀င္စာေမးပြဲေတြနဲ႔အတူ အဆင့္ခြဲျခားျပီး Certificate ေတြ ေပးထားပါတယ္။ ၀င္ေျဖဖို႔ကေတာ႔ တစ္ဘာသာကို 250 $, 150$ (CCENT) ဘာသာရပ္အလုိက္ အသီးသီးနဲ႔၀င္ေရာက္ ေျဖဆိုခြင့္ ျပဳထားၿပီး အကယ္၍ စာေမးပြဲက်ပါက ၆ လတိတိ ထိုဘာသာကို ေျဖဆိုခြင့္ခဏပိတ္ထားမွာပါ။ Microsoft စာေမးပြဲကေတာ႔ က်ရင္ ၾကိဳက္တဲ႔အခ်ိန္ ျပန္ေျဖခြင့္ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Cisco စာေမးပြဲေျဖဆိုမယ္ဆိုရင္ ေသခ်ာ ပိုင္မွ ေျဖဆိုသင့္ပါတယ္။

စာေမးပြဲေတြကေတာ႔ level အလိုက္ သက္မွတ္ထားပါတယ္။ အဓိက လက္မွတ္ Level 5 မ်ိဳး သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့

- Entry Certification ( CCENT )

- Associate Certification ( CCNA)

- Professional Certification ( CCNP )

- Expert Certification ( CCIE)

- Architect Certification

တုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။

Level အလိုက္ Cisco Network Certification ေတြကေတာ႔

Entry

* IP Networking (CCENT)

Associate

* Design (CCDA)

* Routing and Switching (CCNA)

* Security (CCNA Security)

* Voice (CCNA Voice)

* Wireless (CCNA Wireless)

Professional

* Design (CCDP)

* Routing & Switching (CCNP)

* Security (CCSP)

* Service Provider (CCIP)

* Voice (CCVP)

* Wireless (CCNP Wireless)

Expert

* CCDE Design Expert

* CCIE SP Operations

* CCIE Routing and Switching

* CCIE Security

* CCIE Service Provider

* CCIE Storage Networking

* CCIE Voice

* CCIE Wireless

Architect

* Cisco Certified Architect

မိမိ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းပညာအတြက္ လမ္းေၾကာင္းေရြးခ်ယ္ဖို႔ ကေတာ့

- Routing & Switching

- Design

- Network Security

- Service Provider

- Storage Networking

- Voice

- Wireless ဆိုၿပီး (၇)မ်ဳိး ရွိပါတယ္။ ကိုယ္ၾကိဳက္တဲ့အပိုင္းကို ၀င္ေရာက္ေျဖႏိုင္ပါတယ္။ ဒါက စာေမးပြဲအပိုင္းေတြပါ။ CCNA နဲ႔ ပတ္သက္ တဲ့ သင္တန္းေၾကးေတြကေတာ့ ျမန္မာေငြက်ပ္ သုံးသိန္းခန္႔ ရွိပါတယ္။

Cisco Network ကို စတင္ေလ့လာမယ္ဆိုပါက အေျခခံအက်ဆံုး Network module ျဖစ္တဲ့ Open Systems Interconnection(OSI)ရဲ႕ သေဘာကို နားလည္ရပါမယ္။ OSI Model ရဲ႕ သိသင့္တဲ့ အေၾကာင္းအရာအလႊာ(၇)လႊာကေတာ့ -

(1) Application layer

(2) Presentation layer

(3) Session layer

(4) Transport layer

(5) Network layer

(6) Data-link layer

(7) Physical layer တုိ႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။

Application layer

Application layer က OSI Reference Model ရဲ႕ အေပၚဆံုး layer ျဖစ္ပါတယ္။ သူက user interface အတြက္ တည္ေဆာက္ထားတာပါ။ ဥပမာအားျဖင့္ telnet အပါအ၀င္ TCP/IP applications ေတြရယ္, FTP(File Transfer Protocol), HTTP(Hyper Text Transfer Protocol) and SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) စတဲ့ Network Application ေတြ အလုပ္လုပ္တဲ့ Layer ျဖစ္ပါတယ္။

Presentation layer

၆ လႊာေျမာက္ျဖစ္တဲ့ presentation layer က အေပၚ Layer 7 ျဖစ္တဲ့ Application Layer ကို ေထာက္ပံ့ေပးတဲ့ အလုပ္ကို လုပ္ေဆာင္ပါ တယ္။ သူ႕ရဲ႕ အဓိကလုပ္ေဆာင္မႈ သံုးခု ရွိပါတယ္။

(1) data presentation

(2) data Compression

(3) data Encryption

Data Presentation ရဲ႕သေဘာကေတာ့ ဒီဘက္က ပို႔လိုက္တဲ့ data ေတြကို တစ္ဖက္လက္ခံသူဘက္က process လုပ္၍ ရႏိုင္ေအာင္ ေျပာင္း ေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ presentation layer protocols မွာ စံသတ္မွတ္ခ်က္ အားျဖင့္ ASCII, BMP, GIF, JPEG, WAV, AVI and MPEG တို႔ ပါ၀င္ပါတယ္။

Data Compression လုပ္ျခင္းကေတာ့ Network ေပၚမွာ အရြယ္ အစားငယ္ေအာင္ compress လုပ္ၿပီး နက္၀က္အတြင္းထဲသို႔ ပို႔လႊတ္လိုက္ ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ခံသည့္စက္ေရာက္မွ presentation layer မွ com-press လုပ္ၿပီး ပို႔လုိက္သမွ် data ေတြ uncompress လုပ္ယူပါတယ္။

Data encryption ျပဳလုပ္ျခင္းကေတာ့ လိုအပ္ေသာ encrypt မ်ား ကို လက္ခံေသာ ကြန္ပ်ဴတာထံေရာက္လာတဲ့အခါ presentation layer မွာ ျပန္လည္ decrypt ျပန္လုပ္ျခင္းပါ။

Session layer

Session ကေတာ့ နက္၀က္ေတြအတြက္ Device တစ္ခုမွ ေနာက္Device တစ္ခုရဲ႕ၾကား Data ေတြ ခ်ိတ္ဆက္ႏိုင္ေအာင္ ျပဳလုပ္တဲ့အပိုင္းကို တာ၀န္ယူ လုပ္ေဆာင္ပါတယ္။ သူက Transport Layer နဲ႔တြဲဖက္ အလုပ္ လုပ္ေဆာင္ပါတယ္။ ဥပမာ - RPCs နဲ႔ NFS တုိ႔ပါ။ Remote Procedure Call (RPC) & Network File System (NFS) Transmission rate ေပၚ မူတည္ၿပီး သုံးမ်ိဳးရွိပါတယ္။

အဲဒါေတြကေတာ့ -

(1) simplex

(2) half duplex (Data ကို တစ္ဖက္မွ ပို႔ေဆာင္ေနခ်ိန္အၿပီးမွ ေနာက္ တစ္ဖက္မွ ျပန္လည္ပို႔ေဆာင္ႏုိင္သည္။)

(3) full duplex (ႏွစ္ဖက္စလံုးမွ အျပန္အလွန္ ပို႔ေဆာင္ခ်ိတ္ဆက္ ႏိုင္သည္။)

Transport layer

Transport Layer ဆိုသည့္အတိုင္း Data မ်ားကို Sending Host မွ အျခားလက္ခံမယ့္ Receiver Host အထိ သယ္ယူပုိ႔ေဆာင္ေရးအပိုင္းကို လုပ္ပါတယ္။ Data တစ္ခုကို ပို႔ေဆာင္ၿပီးေနာက္ လက္ခံမည့္သူ ေရာက္ရွိခ်ိန္ တြင္ ပို႔လႊတ္လိုက္ေသာ Data ႏွင့္ လက္ခံရရွိၿပီးေသာ Data တို႔ ၿပီးျပည့္စံု ျခင္းရွိ/မရွိကို ျပန္လည္စစ္ရပါတယ္။ ဒါကို Acknowledgment လုပ္တယ္ လို႔ ေခၚပါတယ္။ ထိုကဲ႔သုိ႔ Data ျပန္စစ္ၿပီး မျပည့္စံုခဲ့လွ်င္ ေနာက္တစ္ဖန္ ျပန္လည္ပို႔ေဆာင္ေပးဖုိ႔ (Retransmission) လုပ္ေဆာင္ပါတယ္။ ထိုနည္းတူ စြာ Network ေပၚမွ Transmission Speed ကို ထိန္းညႇိေပးျခင္း (Flow Control)ကိုလည္း လုပ္ေပးပါတယ္။

Network layer

“Cisco Layer” လို႔ေတာင္ ေခၚလို႔ရတဲ့ အပိုင္းပါ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ကြန္ရက္ေတြေပၚမွာ Data Packets ေတြကို လမ္းေၾကာင္းလႊဲေပးျခင္း (Routing)နဲ႔ လိပ္စာသတ္မွတ္ေပးျခင္း (Logical Addressing) တာ၀န္ေတြ ကို ထမ္းေဆာင္ရပါ။

လိပ္စာသတ္မွတ္ျခင္းကေတာ့ IP address (Logical address) ႏွင့္ MAC address ဆိုၿပီး Device တစ္ခုမွာ IP ႏွစ္မ်ဳိး ရွိပါတယ္။ MAC address ကေတာ့ physical address ျဖစ္ၿပီး NIC ထုတ္စဥ္ကတည္းက တစ္ပါတည္း အေသထည့္သြင္းသတ္မွတ္ထားတဲ့အတြက္ ေျပာင္းလဲလို႔ မရႏိုင္ပါဘူး။ Network address (Logical address) ကိုေတာ့ network layer protocol ေတြ ျဖစ္ၾကတဲ့ IP/IPX တို႔ကို အသံုးျပဳၿပီး သတ္မွတ္ေပးတဲ့ IP address ျဖစ္ပါတယ္္။ Network layer မွာ source ႏွင့္ destination address ေတြဟာ IP address ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီ Layer ကေတာ့ ပို႔ေဆာင္မဲ႔ Data ေတြကို အပုိင္းေလးေတြ ခြဲၿပီး ပို႔ေဆာင္ဖုိ႔ (Segments) လုပ္ေဆာင္ပါတယ္။ ကြန္ယက္လမ္းေၾကာင္း ရွာျခင္း (Best Path Determination)၊ ပုိ႔ေဆာင္ျခင္း (Packet forwarding) အပိုင္းနဲ႔ ထိမ္းခ်ဳပ္ျခင္း (Packet Filtering) အပိုင္းတို႔ကို လုပ္ေဆာင္ပါတယ္။ Hardware အေနနဲ႔ေျပာရရင္ ဒီ layer မွာ အလုပ္လုပ္တဲ့ device ေတြကို layer-3 device ေတြလို႔ ေခၚပါတယ္။ Router ဟာ အသံုးမ်ားဆံုး layer-3 device ျဖစ္ပါတယ္။

Data Link Layer

Data link layer ရဲဲ႕ အဓိကလုပ္ေဆာင္မႈကေတာ့ Layer 3 (Network layer) က လာတဲ့ packet ေတြကို header ႏွင့္ trailer ထည့္သြင္းၿပီး frame အျဖစ္သို႔ တည္ေဆာက္တာကို လုပ္ေဆာင္တယ္။ Header ထဲမွာဆိုရင္ Source ႏွင့္ destination address တို႔ကို ထည့္သြင္းေပးရပါတယ္။ ဒီ layer မွာ ထည့္တဲ့ address ေတြသည္ MAC address ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Data Link layer မွာ အလုပ္လုပ္တဲ့ device ေတြကို layer -2 device ေတြလို႔ ေခၚပါတယ္။ bridge ႏွင့္ switch တို႔သည္ အသံုးအမ်ားဆံုး layer-2 device မ်ား ျဖစ္ပါတယ္။

Physical layer

ေအာက္ဆံုး Layer ျဖစ္တဲ့ Physical ကေတာ့ data link layer မွ လာေသာ frame မ်ားကို လက္ခံရယူၿပီး signal မ်ားအျဖစ္ ေျပာင္းေပးတဲ့ တာ၀န္ယူထားပါတယ္။

ဒါေတြကေတာ့ လက္မွတ္ Layer (၅) မ်ဳိးနဲ႔ Layer (၇)မ်ဳိးအေၾကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အေပၚပုံကိုၾကည့္ၿပီး Layer ေတြ ဘယ္လုိအလုပ္လုပ္တယ္ဆုိ တာ ေလ့လာႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္ပုိင္း အခြင့္သင့္ရင္လဲ Cisco နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေလးေတြကို တင္ျပေပးသြားပါမယ္။

ရဲေအာင္သူ

Ref:http://www.knowledgebridge.net