ရန္ကုန္စေတာ့အိပ္ခ်ိန္း (YSX) ကို နိုင္ငံျခားရင္းနီွးျမဳပ္နံွသူေတြ ဝင္လာေတာ့မလား
မၾကာေသးခင္အထိ အာရွမွာ ျမန္မာဟာ စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းမရိွေသးတဲ့ အၾကီးဆံုး စီးပြားေရးနိုင္ငံတခု ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီနွစ္အတြင္းမွာ ရန္ကုန္စေတာ့အိပ္ခ်ိန္း (YSX) ကို ဖြင့္လွစ္လိုက္တဲ့ အခ်ိန္က စျပီး ဒီအေနအထားဟာ ေျပာင္းသြားခဲ့ပါျပီ။ အခုဆိုရင္ ရန္ကုန္စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းမွာ ရွယ္ယာအေရာင္းအဝယ္လုပ္တာ ၂ လတင္းတင္း ျပည့္သြားပါျပီ။ မၾကာခင္မွာ နိုင္ငံျခားရင္းနီွးျမဳပ္နံွသူေတြလည္း ရန္ကုန္စေတာ့အိပ္ခ်ိန္း (YSX) မွာ ပါဝင္ခြင့္ရၾကေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ရန္ကုန္စေတာ့အိပ္ခ်ိန္း (YSX) ကို ဖြင့္လွစ္နိုင္ဖို့ နွစ္ေပါင္း ၂၀ ေလာက္အခ်ိန္ယူခဲ့ရျပီး အခုခ်ိန္အထိေတာ့ ေျမစမ္းခရမ္းပ်ိဳးအဆင့္ပဲ ရိွပါေသးတယ္။ အရင္အစိုးရရဲ့ ေနာက္ဆံုးပေရာဂ်က္တခုအေနနဲ့ YSX ကို ၂၀၁၅ ဒီဇင္ဘာလမွာ စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ေပမယ့္ အဲဒီအခ်ိန္က အေရာင္းအဝယ္လုပ္စရာ စေတာ့မရိွေသးပါဘူး။
စီးပြားေရး ဘရမ္းဘဒါျဖစ္မႈနဲ့ အဂတိလိုက္စားမႈဒဏ္ကို ၁၀ စုနွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခါးစည္းခံခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းတခု ရွင္သန္နိုင္ပါ့မလားလို့ သံသယရိွသူေတြ မနည္းမေနာ ရိွခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အေျခအေနေတြဟာ အေကာင္းဖက္ကို ဦးတည္ေနဟန္ ရိွပါတယ္။
ေလာေလာဆယ္မွာ YSX မွာ တရားဝင္စာရင္းသြင္းထားတဲ့ ကုမၸဏီ ၂ ခု ရိွေနျပီး လာမယ့္လအနည္းငယ္အတြင္းမွာ ေနာက္ထပ္ ၄ ခု ထပ္တိုးလာဖို့ ရိွေနပါတယ္။ နိုင္ငံေတာ္ပိုင္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္ (MEB) ရဲ့ အဓိကရွယ္ယာပိုင္ရွင္ေတြအေပၚမွာ ခ်မွတ္ထားတဲ့ အေမရိကန္ရဲ့ စီးပြားေရးပိတ္ဆို့အေရးယူမႈကို ေမ ၁၇ က ပယ္ဖ်က္ေပးလိုက္ပါျပီ။ ျမန္မာ့စီးပြားေရးဟာ နိုင္ငံျခားရင္းနီွးျမဳပ္နံွမႈ အေျမာက္အျမား ဝင္ေရာက္လာမႈေၾကာင့္ အားေကာင္းလာျပီး ေရွ့နွစ္ေတြမွာ သန္သန္ျမန္ျမန္ တိုးတက္လာမယ္လို့ ေမွ်ာ္လင့္ထားၾကပါတယ္။
နိုင္ငံျခားက ရင္းနီွးျမဳပ္နံွသူေတြကို YSX မွာ ရွယ္ယာအေရာင္းအဝယ္လုပ္ခြင့္ ေပးဖို့နဲ့ ျပည္တြင္းျပည္ပ ဖက္စပ္ကုမၸဏီေတြကို YSX မွာ စာရင္းသြင္းခြင့္ျပဳဖို့အတြက္ ျပင္ဆင္ေနတယ္လို့ ျမန္မာ့ Securities and Exchange Commission က ဇြန္ ၁ မွာ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။
စေတာ့ေစ်းကြက္ဟာ ျမန္မာျပည္အတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ အရင္း (capital) စီးဝင္ရာေနရာတခု၊ ကုမၸဏီေတြအတြက္ ေငြေၾကးရွာေဖြနိုင္တဲ့ လမ္းသစ္တခု ျဖစ္လာမယ္လို့ ယံုၾကည္ေနၾကပါတယ္။ ေလေလဆယ္မွာ ျမန္မာ့ဘဏ္လုပ္ငန္းဟာ အားေပ်ာ့ေနျပီး ဒီထက္မက ဖြံ့ျဖိဳးဖို့ လိုေနဆဲပါ။ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဖြံ့ျဖိဳးမႈရဲ့ အဓိက အဟန့္အတားဟာ ေငြပင္ေငြရင္းကို လက္လွမ္းမမီတဲ့ကိစၥျဖစ္တယ္လို့ ကမ႓ာ့ဘဏ္က ဆိုပါတယ္။ လုပ္ငန္းစုစုေပါင္းရဲ့ ၃% ကပဲ ဘဏ္ေခ်းေငြကို ရယူနိုင္ၾကတယ္လို့ ကမ႓ာ့ဘဏ္က ခန့္မွန္းထားပါတယ္။ လုပ္ငန္းအမ်ားစုဟာ ကိုယ္ပိုင္ေငြကိုသာ အားျပဳရတဲ့ မိသားစုပိုင္လုပ္ငန္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ေအာင္ျမင္တဲ့ စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းတခုဟာ ျမန္မာ့အရင္းေစ်းကြက္ (capital markets) ဖြံ့ျဖိဳးလာဖို့အေရးမွာ ပထမေျခလွမ္း ျဖစ္တဲ့အျပင္ ျမန္မာ့လူလတ္တန္းစားနဲ့ အေပၚယံလႊာကို အစဥ္အလာအားျဖင့္ အားသန္ခဲ့တဲ့ အိမ္ျခံေျမလို ျဒပ္ရိွပိုင္ဆိုင္မႈေတြထက္ သြက္လက္တဲ့ ရင္းနီွးျမဳပ္နံွမႈေတြကို ပိုစိတ္ပါလာေအာင္ ဆြဲေဆာင္ေပးမွာပါ။ YSX က စီစဥ္တဲ့ ရွယ္ယာအေရာင္းအဝယ္ဆိုင္ရာ အေျခခံသင္တန္းေတြကို လူၾကိဳက္မ်ားတာဟာ ေကာင္းတဲ့ လကၡဏာတခုပါ။
YSX ကို အဓိက အေထာက္အကူျပဳေနတဲ့ အခ်က္က အတတ္ပညာေရာ၊ ေငြရင္းေရာ သယ္ေဆာင္လာေပးတဲ့ ဂ်ပန္ေတြရဲ့ ေရရွည္ ပါဝင္ပတ္သက္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ Daiwa Institute of Research ကသာ ဇြဲမရိွခဲ့ဘူးဆိုရင္ YSX ဆိုတာ ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အခုေလာေလာဆယ္မွာ စေတာ့ေစ်းကြက္ရဲ့ ရွယ္ယာရဲ့ ၃၀.၂၅% ကို Daiwa Institute of Research က ပိုင္ဆိုင္ထားျပီး၊ ၁၈.၇၅% ကို Japan Exchange Group က ပိုင္ဆိုင္ထားပါတယ္။
ျမန္မာ့စေတာ့ေစ်းကြက္မွာ Daiwa ရဲ့ ပါဝင္မႈဟာ ၁၉၉၅ ကတည္းက စတင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က Daiwa ဟာ ျမန္မာစီးပြားေရးဘဏ္နဲ့အတူ over the counter (OTC) ရွယ္ယာေစ်းကြက္ကို ထူေထာင္ခဲ့တာပါ။ ဒါေပမယ့္ OTC ေစ်းကြက္မွာ ရွယ္ယာေရာင္းခ်တဲ့ ကုမၸဏီက ၂ ခုထက္ မပိုခဲ့ပါဘူး။ "အဲဒီပေရာဂ်က္ရဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္က တျဖည္းျဖည္းနဲ့ စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းအသြင္ကို ေျပာင္းယူသြားဖို့ပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီပေရာဂ်က္ဟာ ၁၉၉၇ အာရွဘ႑ာေရး အၾကပ္အတည္းနဲ့ ၂၀၀၃ ျမန္မာဘဏ္လုပ္ငန္း အၾကပ္အတည္းေတြေၾကာင့္ ၂ ၾကိမ္တိတိ တုန့္ဆိုင္းခဲ့ပါတယ္" လို့ တာကာဟီရိုမာဆူတိုမိုက ရွင္းျပပါတယ္။ သူက လီကြမ္ယု ျပည္သူ့မူဝါဒ တကၠသိုလ္ရိွ အာရွနဲ့ ဂလိုဘယ္လ္လိုက္ေဇးရွင္း စင္တာက သုေတသီတဦးျဖစ္ပါတယ္။ "ဦးသိန္းစိန္အာဏာရလာတဲ့ ၂၀၁၁ ေနာက္ပိုင္းမွာမွ YSX ထူေထာင္ေရးကိစၥကို စျပီး အေလးထား စဥ္းစားလာၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္" လို့ မတ္ဆူမိုတိုက ရွင္းျပပါတယ္။ အခုခ်ိန္အထိေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ေျပာပေလာက္စရာ စေတာ့ေစ်းကြက္ အေျခခံအေဆာက္အဦးေတြ မရိွေသးပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဒိုင္ဝါဟာ ဂ်ပန္အိပ္ခ်ိန္းဂရုပ္ကို အက်ိဳးတူလုပ္ငန္းဖက္အေနနဲ့ ျမန္မာျပည္တြင္းကို ေခၚသြင္းလာတာပါ။ တျပိဳင္ထဲမွာ ဂ်ပန္ဘ႑ာေရး ဝန္ၾကီးဌာနက ျမန္မာဘ႑ာေရး ဝန္ၾကီးဌာနကို စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းတခု ထူေထာင္ရာမွာ လိုအပ္မယ့္ ဥပေဒအသစ္တခု ကူညီေရးဆြဲေပးခဲ့ပါတယ္။ မတ္ဆူမိုတိုရဲ့ အေျပာအရဂ်ပန္အိပ္ခ်ိန္းအေနနဲ့ ျမန္မာနိုင္ငံထဲ ဝင္လာရတဲ့ အေၾကာင္းတခုဟာ အေရွ့ေတာင္အာရွေဒသမွာ ကိုးရီယားစေတာ့အိပ္ခ်ိန္းထက္ ေနာက္က်ေနတာကို မလိုလားလို့ပါ။ ကိုးရီယားစေတာ့အိပ္ခ်ိန္းဟာ လာအိုနဲ့ ကေမ႓ာဒီးယား စေတာ့အိပ္ခ်ိန္းေတြကို ကူညီထူေထာင္ေပးခဲ့တာပါ။
ဒါေပမယ့္ အခုခ်ိန္မွာ ရိွေနတဲ့ လာအိုနဲ့ ကေမ႓ာဒီးယား အိပ္ခ်ိန္းေတြရဲ့ အေနအထားဟာ YSX ရဲ့ေရွ့ေရးကို သတိေပးေနပါတယ္။ ဒီအိမ္နီးခ်င္း ၂ နိုင္ငံရဲ့ အိပ္ခ်ိန္းေတြဟာ ဖြင့္ခါစမွာ ခ်ိးမြမ္းမႈကိုရခဲ့ေပမယ့္ ထင္ထားသလို မဖြံ့ျဖိဳးခဲ့ပါဘူး။ ျမန္မာ့အိပ္ခ်ိန္းလည္း ဒီလိုျဖစ္သြားမွာပဲလို့ ထင္တဲ့သူေတြ ရိွေနပါတယ္။ အခုခ်ိန္အထိ လာအိုနဲ့ ကေမ႓ာဒီးယား အိပ္ခ်ိန္းေတြမွာ စာရင္းဝင္ထားတဲ့ ကုမၸဏီအေရအတြက္ဟာ ၄ ခုစီထက္ မပိုပါဘူး။
အလြတ္ သုေတသီတဦးျဖစ္သူ Northern Illinois University က PhD ေက်ာင္းသား T.F. Rhoden ကေတာ့ ျမန္မာ့လူဦးေရဟာ ၅၄ သန္းရိွတဲ့အတြက္ လာအိုနဲ့ ကေမ႓ာဒီးယားတို့နဲ့ နိႈင္းယွဥ္မယ့္အစား ဗီယက္နမ္နဲ့သာ နိႈင္းယွဥ္သင့္တယ္လို့ ေထာက္ျပပါတယ္။ တိုင္းျပည္လူဦးေရ မ်ားရင္ စေတာ့ခ္ေစ်းကြက္မွာ ရင္းနီွးျမဳပ္နံွသူလည္း ပိုမ်ားနိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေဒၚလာ ၆၄ ဘီလီယံခန့္ရိွတဲ့ ျမန္မားစီးပြားေရး အရြယ္အစားဟာ လာအို၊ ကေမ႓ာတို့ထက္ သံုးဆေလာက္ ၾကီးပါတယ္။
လာအိုနဲ့ ကေမ႓ာဒီးယား အိပ္ခ်ိန္းထံက ယူရမယ့္ တကယ့္သင္ခန္းစာက စာရင္းဝင္ ကုမၸဏီေတြကို သတင္းထုတ္ျပန္မႈ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြနဲ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ မလိုက္နာေစခဲ့တဲ့အတြက္ အိပ္ခ်ိန္းအေပၚမွာ ရင္းနိွးျမဳပ္နံွသူေတြရဲ့ ယံုၾကည္မႈ ပ်က္ျပားခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ပါ။ အာရွမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အျခားဘယ္ေနရာမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ထြန္းသစ္စေစ်းကြက္ေတြအတြက္ စားရင္းကိုင္နဲ့ သတင္းထုတ္ျပန္ေရး နိုင္ငံတကာစံနႈန္းေတြဟာ အရင္ကထက္ ပိုအေရးပါလာပါတယ္။
ရန္ကုန္စေတာ့ခ္အိပ္ခ်ိန္း (YSX) ဟာ စာရင္းဝင္ဖို့ ေလွ်ာက္ထားတဲ့ ကုမၸဏီေတြကို စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းလိုက္နာေရး အရာရိွ (compliance officer) ခန့္ထားေစျခင္း၊ အတြင္းသတင္းေပၚ မူတည္ျပီး အတြင္းလူေတြ ရွယ္ယာအေရာင္းအဝယ္လုပ္တာကို တားျမစ္တဲ့စနစ္ တည္ေဆာက္ေစျခင္းေတြနဲ့ စာရင္းဝင္ကုမၸဏီေတြရဲ့ စံခ်ိန္စံနႈန္းကို ျမွင့္တင္ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အရင္းေစ်းကြက္ (capital market) အတြက္ တင္းက်ပ္တဲ့ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြ မရိွေသးတဲ့အတြက္ ဒီေလာက္နဲ့ မလံုေလာက္ေသးပါဘူး။
"YSX မွာ စာရင္းဝင္ထားတဲ့ ကုမၸဏီ ၂ ခုကေတာ့ စနစ္က်တဲ့ စီမံခန့္ခြဲမႈရိွျပီး နာမည္ေကာင္းလည္း ရိွၾကပါတယ္" လို့ ရန္ကုန္အေျခစိုက္ စီးပြားေရးအၾကံေပးလုပ္ငန္းတခုျဖစ္တဲ့ Frontier Myanmar က သုေတသန မန္ေနဂ်ာ ဂ်ယ္ရမီမူလင္းစ္က ေျပာပါတယ္။ "အနာဂတ္ကို ေမွ်ာ္ၾကည့္ရင္၊ နာမည္ေကာင္း ပိုရိွတဲ့ ျမန္မာကုမၸဏီေတြကို YSX ကို လာေအာင္ ဆြဲေခၚဖို့ကိစၥက အမ်ားၾကီး ပိုခက္ခဲမွာပါ" လို့ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။
ေလေၾကာင္းလိုင္းကေန က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈအထိ လုပ္ငန္းမ်ိဳးစံု လုပ္ကိုင္တဲ့ FMI ကုမၸဏီဟာ မတ္လ ၂၅ မွာ YSX ရဲ့ ပထမဆံုး စာရင္းဝင္ကုမၸဏီျဖစ္လာပါတယ္။ FMI တည္ေထာင္သူ ျပည္တြင္းအေျခစိုက္ ဆာ့ရွ္ပန္းရဲ့ ဂုဏ္သတင္းေၾကာင့္ FMI ရွယ္ယာေတြကို လူၾကိဳက္မ်ားခဲ့ပါတယ္။ ဆာ့ရွ္ပန္းဟာ စကၤာပူ စေတာ့ခ္အိပ္ခ်ိန္းမွာလည္း သူ့ကုမၸဏီကို စာရင္းဝင္ထားပါတယ္။ YSX ရဲ့ ဒုတိယ စာရင္းဝင္ ကုမၸဏီျဖစ္တဲ့ သီလဝါအထူးစီးပြားေရးဇုန္ဟာ ေမလ ၂၀ မွာ ရွယ္ယာေတြကို အမ်ားျပည္သူထံ ပထမအၾကိမ္ စတင္ေရာင္းခ်ပါတယ္ (IPO) ။ ဒီကုမၸဏီဟာ ဂ်ပန္ဖက္စပ္လုပ္ငန္း ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီစေတာ့ခ္ ၂ ခုစလံုးဟာ YSX မွာ စာရင္းဝင္တဲ့အခ်ိန္က စျပီး အတက္အက် ၾကမ္းလွပါတယ္။ ေစ်းက ၂ ဆအထိ တက္သြားျပီးမွ ကနဦးေရာင္းေစ်း (IPO price) ေအာက္ကို ျပန္က်ပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ရတဲ့ အေျကာင္းေတြထဲမွာ စေတာ့ခ္ေစ်းကြက္ အသစ္စက္စက္အေပၚမွာ စိတ္လႈပ္ရွားတာအျပင္ တမင္ကို ေစ်းတက္ေစခ်င္လို့ အိပ္ခ်ိန္းအျပင္က ေစ်းကြက္ (OTC) ေပါက္ေစ်းထက္ ခ်ေရာင္းထားလို့မ်ားလားလို့ စိုးရိမ္မႈေတြလည္း ရိွေနပါတယ္။
ဇူလိုင္လမွာ ျမန္မာနိုင္ငံသားမ်ားဘဏ္ကလည္း YSX မွာ စာရင္းဝင္ဖို့ အစီအစဥ္ ရိွပါတယ္။
သီအိုရီအရကေတာ့ ကုမၸဏီေတြ တခုျပီးတခု YSX ကို ေရာက္လာရမွာပါ။ မၾကာမီက ခန့္မွန္းခ်က္အရ အိပ္ခ်ိန္းအျပင္ဖက္က OTC ေစ်းကြက္မွာ ရွယ္ယာေရာင္းဝယ္ခြင့္ ရထားတဲ့ အမ်ားပိုင္ကုမၸဏီ ၂၀၀ ေက်ာ္ ရိွေနတာပါ။ ဒါေပမယ့္ Rhoden ရဲ့ အေျပာအရကေတာ့ ဒီကုမၸဏီအမ်ားစုဟာ အစိုးရ ကန္ထရိုက္ေတြကို ရခ်င္လို့သာ အမ်ားပိုင္ကုမၸဏီ အသြင္ေဆာင္ထားၾကတာပါ။ "ဒီကုမၸဏီေတြဟာ မတည္ေငြ သိန္း ၅၀၀၀ ရိွရမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကလြဲရင္ အမ်ားပိုင္ကုမၸဏီတခု ပီပီျပင္ျပင္ျဖစ္ဖို့ တျခားဘာေတြကို လိုပ္နာလုပ္ကိုင္ရမယ္ဆိုတာကို ဂဃနဏ မသိၾကပါဘူး" လို့ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။ ဒီလိုအမ်ားပိုင္ကုမၸဏီေတြထက္ စီးပြားေရးအရ ေအာင္ျမင္ေနတဲ့ ပုဂၢလိကပိုင္ကုမၸဏီေတြကသာ စေတာ့ခ္အိပ္ခ်ိန္းမွာ ပိုေအာင္ျမင္နိုင္လိမ့္မယ္လို ေလ့လာသံုးသပ္သူေတြက ဆိုၾကပါတယ္။ YSX အေနနဲ့ ေအာင္ျမင္ေနတဲ့ ပုဂၢလိကကုမၸဏီေတြကို ဆြဲေဆာင္နိုင္ဖို့ေတာ့ လိုပါတယ္။
နိုင္ငံျခားရင္းနီွးျမဳပ္နံွမႈေတြ YSX ကို ဘယ္ေတာ့ ဝင္လာမလဲဆိုတာကေတာ့ ၁၉၄၇ ျမန္မာကုမၸဏီ အက္ဥပေဒကို ဘယ္ေတာ့ျပင္နိုင္မလဲ ဆိုတဲ့အေပၚ မူတည္ပါတယ္။ ဒီဥပေဒအရ နိုင္ငံျခားသားေတြမွာ ရွယ္ယာပိုင္ခြင့္ မရိွပါဘူး။ ျမန္မာ့ အာမခံစာခ်ဳပ္မ်ားနဲ့ အိပ္ခ်ိန္းမ်ား ေကာ္မရွင္ (SEC) ကေတာ့ ဒီဥပေဒကို ၁ နွစ္အတြင္းမွာ ျပင္မယ္လို့ ဂတိေပးထားပါတယ္။
"နိုင္ငံျခားရင္းနီွးျမဳပ္နံွသူေတြကို ဝင္ခြင့္ေပးတာဟာ စေတာ့ခ္ေစ်းကြက္ ၾကီးထြားဖို့ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီကိစၥကို မွန္မွန္ကန္ကန္ ကိုင္တြယ္မွေတာ့ ျဖစ္မယ္" လို့ မူလင္းစ္က ဆိုပါတယ္။ "အေကာင္းဆံုးအေနအထားကေတာ့ ျပည္တြင္းကုမၸဏီေတြအေနနဲ့ ျပည္ပက တတ္ကၽြမ္းမႈနဲ့ အရင္းအနီွးကို ရရမွာ ျဖစ္သလို ျပည္ပ ရင္းနီွးျမဳပ္နံွသူေတြအေနနဲ့ အာရွရဲ့ တိုးတက္မႈအျမန္ဆံုး စီးပြားေရးနယ္ပယ္တခုကို ဝင္ကစားနိုင္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းတခု ရရမွာပါ" လို့ သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။
စေတာ့ခ္ေစ်းကြက္ဟာ နိုင္ငံျခားတိုက္ရိုက္ရင္းနီွးျမဳပ္နံွမႈ (FDI) နည္းလမ္းထက္ ျပည္ပေငြရင္းေတြ ပိုမိုလြယ္ကူျမန္ဆန္စြာ စီးဝင္နိုင္တဲ့ လမ္းၾကာင္းတခုအျဖစ္နဲ့ အသံုးေတာ္ခံနိုင္ျပီး၊ အခုခ်ိန္အထိ တဦးခ်င္း အေသးစား ရွယ္ယာဝယ္သူေတြသာ ရိွေသးတဲ့ YSX ရင္းနီွးျမဳပ္နံွသူအသိုင္းအဝိုင္းကိုလည္း က်ယ္ျပန့္ေစနိုင္ပါတယ္။
"ေအာင္ျမင္မလား ဆိုတာကိုေတာ့ က်ိန္းေသမေျပာနိုင္ေသးဘူး။ YSX မွာ ပြင့္လင္းျမင္သာတဲ့ စာရင္းဝင္ ကုမၸဏီေတြ တိုးပြားလာရဦးမွာ ျဖစ္သလို YSX အေနနဲ့ ေကာင္းေကာင္းစီမံခန့္ခြဲနိုင္တယ္ဆိုတာ သက္ေသျပျပီးမွသာ ျပည္ပရင္းနီွးျမဳပ္နံွသူေတြဟာ စေတာ့ေစ်းကြက္မွာ သိသိသာသာ ပါဝင္လာၾကမွာပါ" လို့ မူလင္းစ္ (Mullins) က ေျပာပါတယ္။
Ref: Myanmar's Stock Exchange: Open For Business And Soon To Foreign Investors, by Fanny Potkin, Forbes website Credit: WnABizFin~ Mahar Yangon Securitie
ရန္ကုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း စတင္လည္ပတ္မႈ
ကမၻာ့ႏုိင္ငံေတြထဲမွာ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း မရွိတဲ့ ႏုိင္ငံသံုးႏိုင္ငံသာ က်န္ရွိေတာ့တဲ့ အေျခအေနက ႐ုန္းထြက္လာခဲ့တဲ့ ရန္ကုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းဟာ စတင္ေရာင္းခ်တဲ့ေန႔မွာပဲ က်ပ္သံုးဘီလ်ံေက်ာ္အထိ ေရာင္းခ်ႏိုင္ခဲ့တဲ့ အေနအထားနဲ႔
ရန္ကုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းရဲ႕ သမိုင္း
၁၉၉၅- ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ ဘ႑ာႏွစ္က အစျပဳခဲ့တဲ့ စီမံကိန္းတစ္ခုဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ခန္႔အၾကာ ၂၀၁၅ -၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ဘ႑ာႏွစ္မွာ အိပ္မက္စီမံကိန္း အျဖစ္ကေန လုပ္ငန္းလည္ပတ္မႈ မျပဳႏိုင္ေသးေသာ ရန္ကုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းအျဖစ္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၉ ရက္မွာ ႏိုးထလာခဲ့ပါတယ္။
ရန္ကုန္စေတာ့ အိတ္ခ်ိန္းမွာဆိုရင္ ရွယ္ယာေရာင္းခ်မယ့္ ကုမၸဏီေတြအျဖစ္ First Myanmar Investment, First Private Bank၊ Myanmar Citizen Bank, Myanmar Thilawa SEZ Holdings public Co,Ltd၊ Great HOR KHAN Public Co.LtdeJY Myanmar Agribusiness Public Corporation (MAPCO) တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ရန္ကုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းဟာ လြယ္လင့္တကူ ေပၚထြက္မလာႏိုင္ဘဲ အႏွစ္ ၂၀ ေက်ာ္ ၾကာခဲ့ေသာ္လည္း လက္ရွိဖြင့္လွစ္ခ်ိန္အထိ နည္းဥပေဒမ်ား အားနည္းမႈ၊ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမွာ ပါ၀င္မယ့္ ကုမၸဏီေတြရဲ႕ ရွယ္ယာေတြ စတင္ေရာင္းခ်ရန္ အသင့္မျဖစ္ေသးမႈ၊ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းကို ႀကီးၾကပ္မယ့္ ျမန္မာ့ေငြေခ်း သက္ေသခံ လက္မွတ္မ်ား ေရာင္း၀ယ္ေရး ႀကီးၾကပ္မႈ ေကာ္မရွင္ဟာ အစိုးရက ခန္႔အပ္ထားသူေတြသာ ပါ၀င္ေနမႈ၊ အမ်ားပိုင္ ကုမၸဏီမ်ား၏ ဥပေဒႏွင့္မညီေသာ ရွယ္ယာေရာင္းခ်မႈမ်ားကို ထိန္းေက်ာင္းအေရးယူႏိုင္မႈ အားနည္းေနမႈစတဲ့ ေ၀ဖန္မႈေတြနဲ႔ ေငြမည္းခ၀ါခ်မႈေတြ ၾကံဳလာႏိုင္တဲ့ အေနအထား ျဖစ္ေနတယ္လို႔ ေ၀ဖန္မႈေတြ ၾကံဳခဲ့ရပါတယ္။
ရန္ကုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းကို ဂ်ပန္-ျမန္မာဖက္စပ္ တည္ေထာင္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ခြင့္ျပဳမတည္ ရင္းႏွီးေငြဟာ က်ပ္ဘီလ်ံ ၁၀၀ ဆိုေပမယ့္ ထည့္၀င္ရင္းႏွီးေငြကက်ပ္ ၃၂ ဘီလ်ံသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ့အတြက္ ရန္ကုန္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းကုိ ျမန္မာႏုိင္ငံဘက္က ျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္က အစုရွယ္ယာ ၅၁ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ Daiwa Institute of Research နဲ႔ Japan Exchange Group တုိ႔က ၄၉ ရာခုိင္ႏႈန္းနဲ႔ ပူးေပါင္းဖြဲ႕စည္းခဲ့တာပါ။ ဒီေနရာမွာလည္း ေ၀ဖန္မႈက ဆက္ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္ဟာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႔မႈ ခံေနရတဲ့ ႏိုင္ငံပိုင္ဘဏ္ျဖစ္လို႔ ရန္ကုန္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းဟာ အလိုအေလ်ာက္ကိုပဲ အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႔မႈ ခံလိုက္ရလို႔ပါ။
ရွယ္ယာစေရာင္းတဲ့ FMI နဲ႔ ေစ်းအျမင့္နဲ႔ ၀ယ္ထားတဲ့ ရွယ္ယာရွင္ေတြ အ႐ံႈးေပၚမွာလား ?
ရန္ကုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းရဲ႕ ရွယ္ယာ အေရာင္းအ၀ယ္ကို ႐ုံးဖြင့္ရက္ေတြမွာ ေန႔စဥ္နံနက္ ၁၁ နာရီ တစ္ႀကိမ္ ၊ မြန္းလြဲ ၁ နာရီတစ္ႀကိမ္နဲ႔ ႏွစ္ႀကိမ္သာ ေရာင္းခ်မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ရန္ကုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမွာ ရွယ္ယာ စတင္ေရာင္းခ်တဲ့ FMI ကုမၸဏီဟာ လက္ရွိမွာ အစုရွယ္ယာရွင္ေပါင္း ၆,၇၀၀ ေက်ာ္ရွိၿပီး ေစ်းကြက္မတည္ေငြဟာ က်ပ္သန္း ၇၂၇,၈၈၀ ရွိပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ စေတာ့ေစ်းကြက္မွာ ပထမဆုံး စေတာ့ရွယ္ယာ ေရာင္းခ်ခြင့္ရ FMI ကုမၸဏီဟာ စတင္ေရာင္းခ်တဲ့ေန႔မွာ ရွယ္ယာတစ္စုကို က်ပ္ ၂၆၀၀၀ နဲ႔ ေစ်းဖြင့္ခဲ့ၿပီး အမွန္တကယ္ ေရာင္းခ်ရာမွာေတာ့ က်ပ္ သံုးေသာင္း တစ္ေထာင္နဲ႔ ရွယ္ယာ အစုေပါင္း တစ္သိန္းတစ္ေသာင္းေက်ာ္ ေငြပမာဏအားျဖင့္ က်ပ္သံုး ဘီလ်ံေက်ာ္နဲ႔ မတ္ ၂၅ ရက္မွာ အေရာင္းအ၀ယ္ ျဖစ္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
တကယ္ဆို မတ္ ၂၅ ရက္ မတိုင္မီမွာ FMI ရဲ႕ ရွယ္ယာတစ္စုဟာ က်ပ္ေလးေသာင္း၀န္းက်င္ ေပါက္ေစ်းရွိခဲ့ၿပီး တကယ္အဖြင့္ ေစ်းမွာေတာ့ က်ပ္ ၂၆၀၀၀ ေက်ာ္ရွိၿပီး တကယ္ေရာင္းခ်ရမႈမွာေတာ့ က်ပ္ ၃၁၀၀၀ သာျဖစ္တဲ့အတြက္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမွာ အျမတ္မ်ားမ်ား ရမယ္ထင္ၿပီး ႀကိဳ၀ယ္ထားသူေတြ အတြက္ေတာ့ မွန္းခ်က္နဲ႔ ႏွမ္းထြက္ မကိုက္ခဲ့ပါဘူး။
တစ္ဆက္တည္းမွာပဲ FMI ကုမၸဏီရဲ႕ ရွယ္ယာေတြ ေရာင္းခ်အၿပီး ဧၿပီလမွာ စၿပီးေရာင္းခ်မွာကေတာ့ သီလ၀ါ ရွယ္ယာေတြပါ။ ဒီေနရာမွာ ျမတ္မယ္ထင္ၿပီး သီလ၀ါ ရွယ္ယာ၀ယ္ယူလိုသူေတြ အေနနဲ႔ သတိျပဳသင့္တာက က်ပ္တစ္ေသာင္းနဲ႔ ေရာင္းခဲ့တဲ့ သီလ၀ါ ရွယ္ယာေတြဟာ အခုဆို ရွယ္ယာတစ္စုကို က်ပ္ ၉၀၀၀၀ ၀န္းက်င္ ေပါက္ေစ်း ရွိေနတာပါ။ ဒီလို က်ပ္ ၉၀၀၀၀ ၀န္းက်င္ ေပါက္ေစ်းရွိေနေပမယ့္ ရန္ကုန္စေတာ့ အိတ္ခ်ိန္းမွာ သီလ၀ါရွယ္ယာေတြ တင္ေရာင္းရင္ေတာ့ က်ပ္ ၉၀၀၀၀ ၀န္းက်င္ရႏုိင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ျမတ္မယ္အထင္နဲ႔ ရွယ္ယာေတြ ၀ယ္သူေတြကေတာ့ သတိျပဳဖို႔လိုမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ရန္ကုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းကို ႀကီးၾကပ္မယ့္ ျမန္မာ့ေငြေခ်း သက္ေသခံ လက္မွတ္မ်ား ေရာင္း၀ယ္ေရး ႀကီးၾကပ္မႈ ေကာ္မရွင္ အေနနဲ႔လည္း အစုရွယ္ယာေစ်း ဆြဲတင္ခ်င္လို႔ ကုမၸဏီ အခ်င္းခ်င္းအၾကား ၀ယ္ယူမႈေတြနဲ႔ ေငြမည္းခ၀ါခ်မႈ တိုက္ဖ်က္ေရး အစီအစဥ္ေတြကို စနစ္တက် လုပ္ေဆာင္ဖို႔ လိုမွာျဖစ္ပါတယ္။
Credit: Eleven Daily News
ရန္ကုုန္စေတာ့ အိတ္ခ်ိန္းတြင္ ၀န္ေဆာင္မႈေပးမည့္ ကုုမၸဏီမ်ားစတင္ေခၚ
ရန္ကုုန္စေတာ့ အိတ္ခ်ိန္းအတြက္ ရွယ္ယာ ေရာင္း၀ယ္မႈမ်ား လုုပ္ရာတြင္ ၾကားခံ ၀န္ေဆာင္မႈ လုုပ္ငန္းမ်ား လုုပ္ကုုိင္လုုိသည့္ ကုုမၸဏီမ်ားကုုိ ဇန္န၀ါရီ ၁၉ ရက္ေန႔မွ စတင္ကာ ေလွ်ာက္လႊာမ်ား ေရာင္းခ်သြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ဘ႑ာေရး၀န္ႀကီးဌာန ဒုုတိယ၀န္ႀကီး ေဒါက္တာ ေမာင္ေမာင္ေလးက ေျပာသည္။
ဇန္န၀ါရီလ ၁၀ ရက္ေန႔က ျမန္မာႏုုိင္ငံကုုန္သည္ႀကီးမ်ားႏွင့္ စက္မႈလက္မႈ လုုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္းခ်ဳပ္တြင္ ျပဳလုုပ္သည့္ ရန္ကုုန္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းႏွင့္ အလုုပ္အကုုိင္ အခြင့္အလမ္းမ်ားအေၾကာင္း ေဟာေျပာပြဲတြင္ ၎က အထက္ပါအတုုိင္း ေျပာၾကားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
၎က “၀န္ေဆာင္မႈ ပံ့ပုုိးေပးရမယ့္ ကုုမဏီ အမိ်ဳးအစား ၄ မ်ိဳးအတြက္ လုုိင္စင္ စတင္ေခၚယူသြားပါမယ္” ဟုု ေျပာသည္။
စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း စတင္လွ်င္ စတင္လုုပ္ကုုိင္ႏုုိ္င္မည္ ျဖစ္ေသာ အဆုုိပါ ၀န္ေဆာင္မႈလုုပ္ငန္း အမ်ိဳးအစား ၄ မ်ိဳးအတြက္ ေလွွ်ာက္လႊာကုုိ ဇန္န၀ါရီ ၁၉ ရက္ေန႔တြင္ စတင္ေရာင္းခ် ေခၚယူၿပီး ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၇ ရက္ေန႔တြင္ ေလွ်ာက္လႊာမ်ား ပိတ္မည္ျဖစ္သည္။
အဆုုိပါ ၀န္ေဆာင္မႈလုုပ္ငန္း ၄ မ်ိဳးမွာ Underwriter ဟုုေခၚသည့္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းတြင္ ပါ၀င္ေသာ အမ်ားပုုိင္ ကုုမၸဏီႀကီးမ်ား၏ ေရာင္းခ်လုုိေသာ အစုုရွယ္ယာပမာဏကုုိ တာ၀န္ယူျဖန္႔ေပးသည့္ ကုုမဏီမ်ား၊ Dealer ဟုုေခၚသည့္ ၀ယ္ေရာင္း ၂ ခုု စလုုံးလုုပ္ကုုိင္သည့္ ကုုမၸဏီမ်ား၊ Broker ဟုုေခၚသည့္ ပြဲစား ကုုမၸဏီမ်ားႏွင့္ Consultant အႀကံေပးကုုမၸဏီမ်ားတုုိ႔ ျဖစ္သည္။
ရန္ကုုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းကုုိ ယခုုႏွစ္ ေအာက္တိုုဘာလ မတုုိင္ခင္ ဖြင့္လွစ္ရန္ ျပင္ဆင္ေနၿပီး စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း စတင္သည္ႏွင့္ ၎ကုုမၸဏီမ်ားလည္း လုုပ္ငန္းမ်ား စတင္ လုုပ္ကုုိင္ႏုုိင္ၾကမည္ ျဖစ္သည္။
ယင္းကုုမၸဏီ အမ်ိဳးအစား ၄ မ်ိဳးအတြက္ ေလွ်ာက္လႊာ ေခၚယူရာတြင္ အနည္းဆုုံး ရင္းႏွီးမတည္ေငြ သတ္မွတ္ထားၿပီး Underwriter ကုုမၸဏီအျဖစ္ ေလွ်ာက္ပါက မတည္ေငြက်ပ္ ၁၅ ဘီလီယံ၊ Dealer ကုုမၸဏီဆုုိပါက ၁၀ ဘီလီယံက်ပ္၊ Broker ကုုမၸဏီဆုုိပါက ၇ ဘီလီယံက်ပ္ႏွင့္ အႀကံေပးကုုမၸဏီမ်ားအတြက္ က်ပ္သန္း ၃၀ သတ္မွတ္ထားေၾကာင္း သိရသည္။
ကုုမၸဏီလုုပ္လုုိသူမ်ားအတြက္ ေလွ်ာက္လႊာေဖာင္ကုုိ စီဒီျပားျဖင့္ ေရာင္းခ်သြားမည္ျဖစ္ၿပီး ကုုမၸဏီအသစ္ မွတ္ပုုံတင္ၿပီးမွသာ ေလွ်ာက္ထားႏုုိင္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ယခင္ ကုုမၸဏီအေဟာင္း အမည္မ်ားျဖင့္ ေလွ်ာက္ထား၍ ရမည္ မဟုုတ္ေၾကာင္း ေဒါက္တာ ေမာင္ေမာင္ေလးက ေျပာသည္။
၎က “ေလွ်ာက္မယ့္ ကုမၸဏီဟာ အရင္ကုမၸဏီ ရွိၿပီးသား ကုမၸဏီနဲ႔ ေလွ်ာက္လုိ႔မရဘူး။ Security exchange ဆုိတဲ့နာမည္နဲ႔ ကုမၸဏီေတြ သတ္သတ္ေထာင္ရမယ္။ DICA (ရင္းႏွီးျမွုုဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ ကုုမၸဏီမ်ားညႊန္ၾကားမႈ ဦးစီးဌာန) မွာ မွတ္ပုံတင္၊ ဒါကုုိ က်ေနာ္တုိ႔က သတ္မွတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ကုိက္ညီတယ္ဆုိမွ လုုိင္စင္ခ်ေပးမွာ” ဟုု ေျပာသည္။
ေလွွ်ာက္ထားေသာ ကုုမၸဏီမ်ားအတြက္ လုုိင္စင္ကုုိ ဧၿပီလအတြင္း ခ်ေပးသြားရန္ လ်ာထားေၾကာင္း သိရသည္။
ယင္းလုုပ္ငန္းမ်ားကုုိ လုုပ္ကုုိင္ၾကမည့္ ကုုမၸဏီမ်ားအတြက္ ႏုုိင္ငံျခား ဖက္စပ္လုုပ္ပုုိင္ခြင့္ပါ ေပးသြားမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ျမန္မာဘက္မွ ရွယ္ယာအမ်ားဆုုံး ပုုိင္ဆုုိင္မႈ ျဖစ္ရမည္ဟုု သိရသည္။
ျမန္မာႏုုိင္ငံတြင္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမွာ ပထမဆုုံး စတင္ေပၚေပါက္မည္ ျဖစ္သည့္အတြက္ ၀န္ေဆာင္မႈ လုုပ္မည့္ ကုုမၸဏီမ်ားမွာ အေတြ႔အႀကဳံ လုုိအပ္ခ်က္ရွိေနၿပီး ႏုုိင္ငံျခားႏွင့္ ဖက္စပ္လုုပ္ကုုိင္မႈ လုုိအပ္ဦးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း Thura Swiss ကုုမဏီအမႈေဆာင္ အရာရွိခ်ဳပ္ ေဒါက္တာ ေအာင္သူရက ေျပာသည္။
၎က “ျမန္မာျပည္မွာက အဲဒီလုိ Business ကုုိ ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ပုုဂိၢဳလ္ေတြက အရမ္းနည္းေနေတာ့ ဖက္စပ္လုုပ္ဖုုိ႔က လုုိအပ္လိပ္မယ္ ထင္တယ္။ JV ဖက္စပ္ မဟုုတ္ရင္ေတာင္ ျမန္မာကုုမၺဏီက ေထာင္ၿပီးေတာ့ ႏုုိင္ငံျခားအႀကံေပးေတြ ေခၚတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ လုုိပါလိပ္မယ္။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာေတာ့ ျမန္မာကုုမၸဏီေတြက အေတြ႔အႀကဳံ မရွိေသးဘူးလုုိ႔ ေျပာလုုိ႔ရတယ္” ဟုု ေျပာသည္။
ယခုုကဲ့သုုိ႔ ၀န္ေဆာင္မႈလုုပ္ငန္း လုုပ္ကုုိင္မည့္ ကုုမၸဏီမ်ား ေခၚယူမႈအၿပီးတြင္ ေနာက္တဆင့္အျဖစ္ Listed ကုုမၸဏီဟုုေခၚေသာ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းတြင္ စာရင္း၀င္၍ ရွယ္ယာမ်ား ေရာင္းခ်ႏုုိင္မည့္ အမ်ားပုုိင္ကုုမၸဏီမ်ားအတြက္ လုုိအပ္မည့္ စံႏႈန္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ား ထုုတ္ျပန္သြားမည္ဟုု သိရသည္။
လက္ရွိတြင္ အဆုုိပါ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း စာရင္း၀င္မည့္ အလားအလာရွိေသာ အမ်ားပုုိင္ကုုမၸဏီ အေရအတြက္မွာ ၁၀ ခုု ၀န္းက်င္သာရွိၿပီး အဆုုိပါ ကုုမၸဏီမ်ားအတြင္းမွ ထပ္မံ ေရြးခ်ယ္သြားမည္ျဖစ္သည္ဟုု ေဒါက္တာ ေမာင္ေမာင္ေလးက ေျပာသည္။
ရန္ကုုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းကုုိ ျမန္မာ-ဂ်ပန္ ဖက္စပ္တည္ေထာင္ထားၿပီး ျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္မွ ၅၁ ရာခိုုင္ႏႈန္း၊ ဂ်ပန္ ဒုုိင္၀ါ သုုေတသနအဖြဲ႔မွ ၃၀ ဒသမ ၂၅ ရာခုုိင္ႏႈန္းႏွင့္ တုုိက်ိဳစေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမွ ၁၈ ဒသမ ၇၅ ရာခုုိင္ႏႈန္း ထည့္၀င္ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေနျခင္းျဖစ္သည္။
Ref; သစ္ေနမိုး
List of 10 YSX underwriters revealed
Ten securities companies, named below, intend to operate as underwriters for the new Yangon Stock Exchange which is due to open on December 9, The Myanmar Times has learned.
Myanmar Securities Exchange Centre, the over-the-counter predecessor to the Yangon Stock Exchange, has two listed companies. Photo: StaffMyanmar Securities Exchange Centre, the over-the-counter predecessor to the Yangon Stock Exchange, has two listed companies. Photo: Staff
The exchange has not yet made an official announcement, but corporate sources and all but one of the companies involved have confirmed that provisional licences, dependent on registering a subsidiary with the Directorate of Investment and Company Administration and putting up K15 billion (US$11.5 million) in initial capital, will be granted to the following:
1. AYA Bank’s wholly owned subsidiary, AYA Trust Securities Company
2. Co-operative Bank’s wholly owned subsidiary CB Bank Securities
3. Daiwa Securities and state-owned Myanma Economic Bank’s joint venture subsidiary, Myanmar Securities Exchange Centre
4. Global World Securities, an Asia World affiliated company
5. Green Circle Company, known in Myanmar for its Ve Ve drinks brand, in a joint venture with Hong Kong-based Pins Capital, called Expert Investment Securities
6. Innwa Bank linked Aung Myint Mo Min Securities
7. KBZ Group and Singaporean firm Stirling Coleman Capital’s joint venture company KBZ Stirling Coleman Securities
8. Loi Hein Company and Thai firm KT ZMICO’s joint venture subsidiary KTZ Ruby Hill Securities
9. United Amara Bank’s wholly owned subsidiary Amara Securities
10. Young Investment Group’s wholly owned subsidiary, Union Trust Securities Company
Of these companies, only three – AYA Trust, KBZ Stirling Coleman and Union Trust – have so far registered with DICA, according to the regulator’s website.
Chair of the Securities and Exchange Commission of Myanmar U Maung Maung Thein has repeatedly declined requests to confirm the names of companies, and was unavailable for comment yesterday.
All the underwriters will be in Yangon next week for the launch of the exchange, when an announcement is expected to be made about the 10 underwriters, as well as brokers, dealers and advisors who will also play an important role.
Much remains to be done for companies involved, including installing the necessary IT systems, paying the required up-front capital, hiring and training staff and opening offices.
Director U Thet Tun Oo from the Myanmar Securities Exchange Centre said earlier this week that the first initial public offerings, or IPOs, will not be launched until the underwriters have been granted their licences, adding that this process has not yet started.
The exchange is 49 percent owned by two Japanese companies – Japan Exchange Group, the operator of Tokyo Stock Exchange and Daiwa Securities Group, which signed an agreement with majority owner state-owned Myanma Economic Bank (MEB) on December 23 last year.
Due to its ownership, the exchange risks opening under US sanctions, as previously reported by The Myanmar Times.
While the Yangon Stock Exchange itself is not designated specifically by the US Treasury department’s Office of Foreign Assets Control (OFAC), US officials have said that under US law it would be automatically sanctioned, as it is 51 percent owned by MEB, a state entity under US sanctions.
U Maung Maung Thein told state media on November 30 that around five companies would be ready to list when the exchange opens.
No names have yet been announced publically, though the MSEC chair told Eleven Myanmar that First Myanmar Investment, Myanmar Citizens Bank and Myanmar Thilawa SEZ Holdings would attempt an initial public offering.
Other companies to publicly state their intention to list include Asia Green Development Bank and Myanmar Agribusiness Public Company (MAPCO).
Listing criteria for companies were published on August 23. Firms must meet these standards to attempt an IPO.
Ref: By Clare Hammond
Trading procedure
YSX, as a stock exchange, is a venue to provide opportunities to investors to buy or sell listed company’s shares. Investors have to send their buying or selling orders to YSX through securities companies having securities license issued by SECM as well as trading qualification provided by YSX.
Getting ready
Choosing a securities company
- Choosing a securities company, having securities license and trading qualification, for opening a securities account.
- Investors to be able to open securities accounts with several securities companies.
Bank account
- Openinga bank account with banks designated by a chosen securities company if an investor hasn’t opened the bank’s account.
- Depositing or transferring cash to his/her bank account and customers bank account of a securities company.
Securities account
- Entering into an agreement on a securities account opening with chosen securities company and opening an account.
Investment decision
- To decide, sometimes with receiving investment advice from securities companies, which stocks, how match price, how many shares and what timing an investor places buy/sell order, through a securities company, on YSX.
- The final investment decision should be done by an investor and the investor has responsibility for the decision of stock trading and order placement by himself/herself.
Stock trading rules
After opening bank and securities accounts, an investor is able to send buying/selling orders under following stock trading rules stipulated in the Trading Business Regulations:
Trading hours
Order acceptance time
|
9:30 am to 1:00 pm
|
Matching time
|
11:00 am and 1:00 pm
|
Order types
- Market order
- A market order is an order placed without specifying the buying or selling price.
- Even though a market order has price priority than other limit orders and is likely to be executed, the orderhas risk which an investor may buy or sell shares at his/her unexpected higher or lower matching price.
- Limit order
- A limit order is an order placed by specifying the price at which the trader seeks to buy or sell shares.
- Even though an investor placing a limit order can avoid risk of buying/selling shares at unexpected price, an investor cannot buy/sell shares if a matching price is superior than his/her limit order price.
Price limit
- To prevent too much volatility of stock prices, YSX sets daily price limit for all stocks of listed companies.
- An upper and a lower limit priceof the day is decided based on a level of a base price under the table stipulated in the Enforcement Regulations forTrading Business Regulations. A base price, in general, is the last matching price of a previous working day.
- In case where a base price is MMK 35,000, an upper limit price becomes MMK 40,000 (MMK +5,000) and a lower limit price becomes MMK 30,000 (MMK -5,000)
(Excepted price limit table)
Base price (MMK)
|
Price limit (MMK)
|
|
From (≧)
|
Below (<)
|
|
10,000
|
20,000
|
2,500
|
20,000
|
40,000
|
5,000
|
40,000
|
100,000
|
10,000
|
100,000
|
200,000
|
25,000
|
Order unit and tick size
- Order unit, which is a minimum amount of shares an investor is able to place on YSX’s order books of listed companies, is one (1) share.
- A tick size is the minimum stock price movement of stocks of a listed companies and the tick size is decided based on tick size table stipulated in the Enforcement Regulations for Trading Business Regulations.
(Excepted tick size table)
Order price (MMK)
|
Tick size (MMK)
|
|
Above (>)
|
Up to (≦)
|
|
10,000
|
40,000
|
500
|
40,000
|
100,000
|
1,000
|
100,000
|
400,000
|
5,000
|
Matching methods
- Price priority: The order price that is superior than other orders gets filled first and a market order has the first price priority.
- Time priority: If the price priority is same, earlier order has priority to get filled first.
- Call auction methods:
- For each limit price recorded in the order book, the system calculates the cumulative amounts in each buy and sell order book side.
- For amarket order, each buy/sell market order is placed on the cumulative buy/sell order column of the upper limit price/lowest limit price with the superior price priority than the limit orders.
- Comparing the totals of each order book side, a matching price is determinedin the price allowing the largest number of stocks to be traded. Then, all the stocks are filled at this matching price.
- If there are two candidate prices to be a matching price, a closer price with the last matching price or a base price becomes a matching price
Placing orders and order matching
- An investor is able to send his/her orders, through a securities company, to YSX anytime during trading hours and orders are filled if the orders satisfy matching requirement mentioned above.
Trading demonstration video
Confirming order execution
- After a matching time at 11:00 am or 1:00 pm, an investor receives execution result of his/her orders through a securities company’s execution notice if his/her orders are executed.
- Information of a matching price and volume of listed stocks is able to be seen on the YSX’s website.
Contact:
Market Department
Tel: 01-371167
Email: marketdept@ysx-mm.com
1. Joining seminars & events
YSX holds many educational programs such as seminars and events and please make a registration of the activities via Seminar & Events page.
YSX Capital Markets and Capitalism v1.1 by Than Han on Scribd
The Stock and Corporation v1.1 by Than Han on Scribd
Experiences
To learn basics of a stock market, the best way is to see and feel the market with your own experiences. YSX has prepared followings to meet your interests and is happy to improve our educational activities to meet all of your expectations.
2. Visiting YSX
YSX opens the Ground floor for you during trading hours, from 9:30 am to 1:00 pm, and you can enjoy:
● seeing stock trading situation with large LFD boards
● making inquiries to staff of YSX and securities companies
● reading books stored in YSX library
● having great coffee in the Y’s cafe and shopping at the souvenir shop
3. Getting YSX’s information
You are able to see the basic information about our stock market via this website.
● Overview of a stock trading of the day > Market summary
● Each company’s stock trading of the day > Stock trading data
● Information about listed companies > Company list
● Disclosure documents of listed companies > Disclosure
● Stock trading procedure > Trading procedure
● Company’s listing procedure > Listing procedure
You are also able to get many valuable and timely information via YSX’s official Facebook page.
Contact:
Administration Department
Tel: (+95)-1-371167
Email: admindept@ysx-mm.com
Trading participant
In accordance with section 42 (a) of the Securities and Exchange Law and section 4 of the Trading Participant Business Regulations,YSX gave trading qualification to following securities companies.
Company name
|
TP ID
|
Contact
|
Address
|
TP00001
|
T: 01-378647
F: 01-387031
|
21-25, Sule Pagoda Road,1st Floor of MEB (Yangon Region Office), Yangon
|
|
TP00002
|
T:01-2307300-02
F: 01-2307309
|
No.53, Strand Square, Strand Road, Pabedan Township, Yangon
|
|
TP00003
|
T: 01-8610331
F: 01-8610330
|
#03-04, Union Financial Center, Corner of Mahabandoola Road & Theinphyu Road, Botahtaung Township, Yangon
|
|
AYA Trust Securities Co., Ltd.
|
TP00004
|
T: 01-386255
F: 01-386254
|
No.416, Corner of Mahabandoola Road & Manabandoola Garden Street, Kyauktada Township, Yangon
|
TP00005
|
T: 01-8610480
F: 01-8610479
|
#7-6, Union Financial Center, Corner of Mahabandoola Road & Theinphyu Road, Botahtaung Township, Yangon
|
|
Amara Investment Securities Co., Ltd.
|
TP00006
|
T: 01-381140
F: 01-381142
|
Room -6E, No.(628-636), River View Condo, Corner of Merchant Road & 29th Street, Pabedan Township, Yangon
|
ပိုင္းျခားသုံးသပ္အခ်က္အလက္
FMI မွ အစုရွယ္ယာျဖင့္ အရင္းအႏွီး စုေဆာင္းခဲ့သမ်ွ ကိန္းဂဏန္းေတြ သိလိုလ်ွင္
ယခုတင္ဆက္သည့္ ပိုင္းျခားသုံးသပ္အခ်က္အလက္ က႑တြင္ နာမည္ႀကီး အမ်ားပိုင္ကုမၸဏီ FMI ၏ အစုရွယ္ယာထုတ္ေဝမႈ အေရအတြက္ႏွင့္ ပမာဏ စသည့္ အခ်က္အလက္ေတြကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ဂရပ္ပုံမ်ားျဖင့္ စုစည္းတင္ဆက္ထားပါသည္။ ၂၀၁၀-၁၁ ဘ႑ာႏွစ္မွ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာႏွစ္ အထိ ၄ ႏွစ္ကာလ အတြင္း FMI ၏ အစုရွယ္ယာ အေျခအေနမ်ားကို သိရွိနားလည္ႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ၂၀၁၄-၁၅ ဘ႑ာႏွစ္မွာ ကုမၸဏီမွ စာရင္းထုတ္ျပန္ခ်က္ မျပဳလုပ္ေသးသျဖင့္ ခ်န္လပ္ ထားခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ၂၀၁၄-၁၅ ဘ႑ာႏွစ္ ႏွင့္ သိရသမ်ွ အခ်က္ေတြကို ထည့္သြင္း တင္ျပထားပါသည္။
FMI ဘယ္ေလာက္ အျမတ္ေငြရခဲ့သလဲ အျမတ္ေဝစုမည္မ်ွ ခြဲေပးခဲ့သလဲ စာရင္းအရ FMI ရွယ္ယာ ဘယ္ေလာက္တန္သလဲ သိခ်င္လ်ွင္?
ေမလ ၁၀ရက္ေန႔ ပိုင္းျခားသုံးသပ္အခ်က္အလက္ က႑မွာ FMI ၏ ၄ ႏွစ္အတြင္း အစုရွယ္ယာ ထုတ္ေဝမႈ အေရအတြက္ႏွင့္ အရင္းအႏွီး စုေဆာင္းမႈ ပမာဏ မည္ေရြ႕မည္မွ်ရွိသည္ကုိ တင္ျပခဲ့ပါသည္။ ယခု တင္ဆက္မႈမွာ FMI ကုမၸဏီ၏ ႏွစ္စဥ္ ဝင္ေငြခြန္ေဆာင္အျပီး အျမတ္ေငြႏွင့္ ႏွစ္အလိုက္ အစုရွင္မ်ားအား အျမတ္ေဝစုခြဲေဝေပးခဲ့သည့္ ပမာဏမ်ားကို ဂရပ္ပုံမ်ားျဖင့္ ရွင္းလင္းစြာ တင္ျပထားပါသည္။ ၂၀၁၀-၁၁ ဘ႑ာႏွစ္မွ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာႏွစ္အထိ ကုမၸဏီ၏ အျမတ္ရရွိမႈႏွင့္ အျမတ္ေဝစုခြဲေဝမႈ စသည့္ အေျခအေနမ်ားကို ေတြ႕ရမွာ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔အျပင္ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာႏွစ္ကုန္ အျပီးတြင္ FMI ကုမၸဏီ၏ ျဖစ္ေပၚႏိုင္မည့္ ပိုင္ဆိုင္မႈ အရင္းအႏွီး အေျခအေန အေပၚတြင္ အခ်က္အလက္ သုံးသပ္မႈမ်ားကိုလည္း တင္ျပထားပါသည္။ ၂၀၁၄-၁၅ ဘ႑ာႏွစ္မွာ ကုမၸဏီမွ စာရင္းမထုတ္ျပန္ေသးသျဖင့္ ၄င္းႏွစ္ရွိ အေျခအေနမ်ားကို ခ်န္လပ္ထားခဲ့ေသာ္လည္း သိရသမွ် အခ်က္အလက္ေတြျဖင့္ ထည့္သြင္း စဥ္းစား ေဖာ္ျပထားပါသည္။
၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာႏွစ္တြင္ FMI ကုမၸဏီသည္ One for Ten ဆယ္စု တစ္စု အစီအစဥ္ျဖင့္ အဆိုပါဘ႑ာႏွစ္ကုန္ရွိ အစုရွယ္ယာ ၁၀ စု တိုင္းကို ၁ စုစီ ထပ္မံထုတ္ေဝရန္ ဆုံးျဖတ္ ထားသည္။ သို႔ေသာ္ ၄င္း Bonus ရွယ္ယာမ်ားသည္ ၂၀၁၄-၁၅ ဘ႑ာႏွစ္တြင္သာ ထုတ္ေဝမည္ ျဖစ္၍ ယခု ဂရပ္ပုံတြင္မပါရွိပါ။ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာႏွစ္ အတြက္ ထုတ္ေဝမည့္ Bonus ရွယ္ယာ အေရအတြက္မွာ ၁၈၄၁၈၄၇ စု ခန္႔ ရွိမည္ျဖစ္ျပီး ၄င္းတို႔ကို ၂၀၁၄-၁၅ ဘ႑ာႏွစ္ တြင္ ထုတ္ေဝခဲ့သည္။
ပုံ ၂။ ပုံ ၂ တြင္ FMI ကုမၸဏီမွ ႏွစ္စဥ္ ထပ္မံ ထုတ္ေဝသည့္ ရွယ္ယာသစ္မ်ားကို ေရာင္းခ် ခဲ့သည့္ ပွ်မ္းမ်ွႏႈန္းထားကို ႏွစ္အလိုက္ ေဖာ္ျပထားသည္။ ပ်ွမ္းမ်ွႏႈန္းထားသည္ FMI ကုမၸဏီမွ ရွယ္ယာတစ္စု ေရာင္းခ်တိုင္း အရင္းအႏွီး ပ်ွမ္းမ်ွအားျဖင့္ မည္မွ် လက္ခံ ရရွိခဲ့သည္ကို ေဖာ္ျပပါသည္။
ပုံ ၃။ အျပာေရာင္ျဖင့္ ေဖာ္ျပထားသည့္ ဂရပ္ပုံသည္ ဘ႑ာႏွစ္ တစ္ႏွစ္တြင္ ရွယ္ယာသစ္မ်ား ေရာင္းခ်မႈမွ ရရွိခဲ့သည္ အရင္းအႏွီးေငြ ပမာဏျဖစ္သည္။ ၂၀၁၀-၁၁ ဘ႑ာႏွစ္တြင္ ရွယ္ယာသစ္မ်ား မထုတ္ေဝခဲ့၍ အျပာေရာင္ ဂရပ္ဘားကို ေတြ႕ရမည္မဟုတ္ပါ။
အစိမ္းေရာင္ ဂရပ္ဘားပုံသည္ ဘ႑ာႏွစ္ တစ္ႏွစ္စီတြင္ အစုရွင္မ်ားမွ FMI ကုမၸဏီတြင္ ထည့္ဝင္ထားသည့္ စုစုေပါင္းအစုရွယ္ယာ ထည့္ဝင္မႈ အရင္းအႏွီး ပမာဏ ျဖစ္ပါသည္။ ရွယ္ယာေရာင္းခ်မႈမ်ားမွ စုစုေပါင္း ရရွိထားခဲ့သည့္ ကုမၸဏီတြင္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံထားသည့္ ပမာဏ ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၃-၂၀၁၄ ဘ႑ာႏွစ္တြင္ FMI ကုမၸဏီတြင္ အစုရွယ္ယာထည့္ဝင္မႈ စုစုေပါင္း က်ပ္ ၆၈ ဒသမ ၂၁ ဘီလ်ံေက်ာ္ ရွိေနပါျပီ။
Disclaimer:
FMI တြင္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံရန္ သိသင့္သိထိုက္သည့္ အခ်က္အလက္မ်ားကို ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူမ်ား အတြက္ အေထာက္အကူျဖစ္ရန္ အလို႔ငွာ စုစည္း မွ်ေဝျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါရွယ္ယာကို ဝယ္ယူသင့္မသင့္ ေထာက္ခံျခင္း ကန္႔ကြက္ျခင္း ျပဳလုပ္သည္ မဟုတ္ပဲ သုံးသပ္စမ္းစစ္ရာတြင္ လြယ္ကူေစရန္ တင္ျပမႈသာျဖစ္ပါသည္။ ဝယ္ယူရန္ အႀကံေပးျခင္းလည္း မဟုတ္ အခ်က္အလက္ သပ္သပ္ သုံးသပ္တင္ဆက္မႈ ျဖစ္ပါသည္။
ပုံ ၄။ ပုံ ၄ ရွိ ဂရပ္ပုံတြင္ FMI ကုမၸဏီ၏ ႏွစ္စဥ္ အသားတင္ အျမတ္ဝင္ေငြ Net Income ကို အစိမ္းႏုေရာင္ ဘားမ်ားမွာ ေတြ႕ရပါမယ္။ ဂရပ္ပုံအရ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာႏွစ္မွာ ကုမၸဏီမွ အသားတင္အျမတ္ က်ပ္ ၃၀၁၁ သန္း ေက်ာ္ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ အျမတ္ေဝစု ပမာဏ Dividends ႏွစ္စဥ္ ေပးေဝမႈကို အနီေဖ်ာ႔ေရာင္ ဘားမ်ားျဖင့္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာႏွစ္မွာ ကုမၸဏီမွ စုစုေပါင္း အျမတ္ေဝစု က်ပ္ ၃၆၈၃ သန္း ေက်ာ္ အစုရွယ္ယာရွင္မ်ားထံ ခြဲေဝေပးအပ္ဖို႔ ဆုံးျဖတ္ထားပါတယ္။ ဒါဟာ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာႏွစ္ကုန္မွာ ရရွိခဲ့သည့္ အျမတ္ဝင္ေငြထက္ က်ပ္ ၆၇၁ သန္းေက်ာ္ ပိုမိုေပးအပ္ခဲ့တာပါ။ ဒီလို အျမတ္ေဝစုကို အသားတင္အျမတ္ဝင္ေငြထက္ ပိုမိုခြဲေဝေပးျခင္းဟာ ကုမၸဏီအတြင္း အစုရွင္မ်ား စုေပါင္းပိုင္ဆိုင္သည့္ အရင္းအႏွီး Equity ကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ ကုမၸဏီမွ ရသည့္ အျမတ္က က်ပ္ ၃၀၁၁ သန္း သာရွိေသာ္လည္း က်ပ္ ၃၆၈၃ သန္းေက်ာ္ အစုရွင္မ်ားအား ခြဲေဝေပးမည္ျဖစ္၍ ထိုႏွစ္မွာ ကုမၸဏီ၏ အရင္းအႏွီးထဲမွ က်ပ္ ၆၇၁ သန္းေက်ာ္ ေလ်ာ့နည္းသြားမည္ကို ဆိုလိုပါတယ္။ ကုမၸဏီက ရရွိသည့္ အသားတင္အျမတ္ဝင္ေငြကို အစုရွင္မ်ားအား အကုန္လုံးခြဲေဝမေပးပဲ အခ်ိဳ႕ကို ခ်န္လပ္ထားပါက ကုမၸဏီ၏ အရင္းအႏွီးပမာဏမွာ မ်ားျပားလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုအတိုင္းပဲ ၂၀၁၁-၁၂ ဘ႑ာႏွစ္တြင္ FMI မွ အျမတ္ေငြ က်ပ္ ၁၁၉၈ သန္းေက်ာ္ ရရွိခဲ့ေသာ္လည္း က်ပ္ ၇၇၄ သန္းေက်ာ္သာ အစုရွွင္မ်ားအား အျမတ္ေဝစု အျဖစ္ ခြဲေဝေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။ ထို႔ေၾကာင့္ ထိုႏွစ္တြင္ ခ်န္လပ္ထားခဲ့သည့္ အျမတ္ေငြ က်ပ္ ၄၂၄ သန္းေက်ာ္ဟာ ကုမၸဏီ၏ အရင္းအႏွီးကို ပိုမို မ်ားျပားလာေစပါတယ္။ ဒီလို အျမတ္ေဝစု ခြဲေဝမႈပမာဏ အနည္းအမ်ားေၾကာင့္ ကုမၸဏီ၏ အရင္းအႏွီး တိုးပြားမႈ ေလ်ာ့နည္းမႈမ်ားကို အစိမ္းရင့္ႏွင့္ အနီရင့္ အေရာင္ရွိ ဂရပ္ဘားမ်ားျဖင့္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အစိမ္းရင့္မွာ ကုမၸဏီ၏ ပိုင္ဆိုင္မႈ အရင္းအႏွီး မည္မွ်တိုးပြားလာသည္ကို ျပ၍ အနီရင့္မွာ မည္မ်ွ ေလ်ာ့နည္းသြားသည္ကို ျပပါတယ္။
ပုံ ၄ ပါ အခ်က္အလက္မ်ားကို သုံးသပ္ျခင္း
**************************
ဂရပ္ပုံ ၄ ကို ၾကည့္လ်ွင္ FMI ကုမၸဏီဟာ ေလးႏွစ္ကာလမွာ ၂ ႀကိမ္ခန္႔ အျမတ္ေဝစုမ်ားကို ကုမၸဏီက ရရွိသည့္ အျမတ္ဝင္ေငြထက္ ပိုမို ခြဲေဝေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၂၀၁၀-၁၁ ဘ႑ာႏွစ္ႏွင့္ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာႏွစ္ေတြမွာ ကုမၸဏီမွ အသုံးခ်ႏိုင္သည့္ အရင္းအႏွီးမ်ား က်ပ္ ၁၇၄ သန္းေက်ာ္ ႏွင့္ က်ပ္ ၆၇၁ သန္းေက်ာ္ အသီးသီးစီ ေလ်ာ့က်ခဲ့ရပါတယ္။ က်န္သည့္ ႏွစ္ေတြမွာ အျမတ္ဝင္ေငြဟာ အျမတ္ေဝစုခြဲေဝမႈ ထက္ ပိုမိုမ်ားျပားခဲ့၍ ကုမၸဏီ၏ ပိုင္ဆုိင္မႈ အရင္းအႏွီး Equity တိုးတက္မႈမ်ား ရွိခဲ့ေသာ္လည္း ၄ ႏွစ္ကာလ အတြင္း စုစုေပါင္း က်ပ္သိန္း ၁၇၁၀ ေက်ာ္ ေလ်ာ့က်ခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလို ပိုင္ဆိုင္မႈ အရင္းအႏွီး ေလ်ာ့က်မႈမ်ားဟာ အျမတ္ဝင္ေငြထက္ ပို၍ အျမတ္ေဝစုခြဲေဝမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့၍ ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုကဲ့သို႔ အျမတ္ေဝစုခြဲေဝမႈေၾကာင့္ အရင္းအႏွီး တိုးပြားလာမႈ မရွိသျဖင့္ FMI ကုမၸဏီဟာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြ ထပ္မံလုပ္ရန္ရွိပါက ရွယ္ယာအသစ္မ်ား ေရာင္းခ်ျခင္းျဖင့္သာ လိုအပ္သည့္ အရင္းအႏွီးကို ျဖည့္တင္းသြား ရပါမယ္။ ၄ ႏွစ္ကာလအတြင္းမွာလည္း ထိုအတိုင္းပဲ FMI ကုမၸဏီဟာ ရွယ္ယာအသစ္ ေရာင္းခ်မႈမ်ားစြာျဖင့္ က်ပ္ ၅၃ ဘီလ်ံေက်ာ္ ခန္႔ အရင္းအႏွွီးစုေဆာင္းမႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပုံ ၄ အရ မ်ားျပားတဲ့ အျမတ္ေဝစု ခြဲေဝမႈမ်ားေၾကာင့္ FMI ၏ ပိုင္ဆိုင္မႈ အရင္းအႏီွး ေလ်ာ႔က်ခဲ့ရေၾကာင္း FMI ကုမၸဏီ၏ ပိုင္ဆိုင္မႈ အရင္းအႏွီးတိုးပြားလာျခင္းသည္ ကုမၸဏီ၏ အျမတ္ဝင္ေငြမွ စုေဆာင္းမႈမ်ား Retained Earnings ေၾကာင့္ မဟုတ္ပဲ ရွယ္ယာအသစ္မ်ား ထုတ္ေဝ၍ အရင္းအႏွီး စုေဆာင္းမႈမ်ားေၾကာင့္သာ ျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္ခ်က္ျပဳႏိုင္ပါတယ္။
ပုံ ၅။ ပုံ ၅ မွာ ဂရပ္ပုံနည္းနည္းႏွင့္ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္အလက္ ကိန္းဂဏန္းအခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။ အခ်က္အလက္ေတြဟာ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာႏွွစ္ကုန္ အျပီးရွိ အေျခအေနေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ပုံ ၅ ကို ၾကည့္တာနဲ႔ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာႏွစ္ကုန္ အျပီး အေျခအေနမ်ားကို ရွင္းလင္းစြာ သိရွိႏိုင္ေသာ္လည္း ပိုမို ျပည့္စုံေစရန္ ပုံ ၅ ပါ အခ်က္အလက္မ်ားအေၾကာင္းကို သုံးသပ္စမ္းစစ္ခ်က္ ျပဳလုပ္ေပးထားပါတယ္။
ပုံ ၅ ပါ အခ်က္အလက္မ်ားကို သုံးသပ္ျခင္း
**************************
အစုရွင္မ်ား၏ ပိုင္ဆိုင္မႈအရင္း၊ ကုမၸဏီမွ အသုံးခ်ႏိုင္သည့္ အရင္းအႏွီး Equity ဟာ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာႏွစ္ အတြက္ ေပးေဝရမည့္ အျမတ္ေဝစု က်ပ္ ၃ ဒသမ ၆၈၄ ဘီလ်ံေက်ာ္ ပုံ ၄ ပါအတိုင္း ေပးေခ် အျပီးမွာ က်ပ္ ၆၈ ဒသမ ၂၄ ဘီလ်ံေက်ာ္ က်န္ရွိပါမယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၄ ႏွစ္တာကာလမွာ ပိုင္ဆိုင္မႈအရင္းအႏွီးဟာ က်ပ္ ၁၄ ဘီလ်ံေက်ာ္သာ ရွိရာမွ က်ပ္ ၆၈ ဘီလ်ံေက်ာ္ အထိ တိုးပြားလာျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ဒီလို ပိုင္ဆိုင္မႈ အရင္း Equity တိုးပြားလာတာဟာ ပုံ ၄ မွာ ရွင္းျပခဲ့တဲ့အတိုင္း အသားတင္ အျမတ္ဝင္ေငြမွ စုေဆာင္းမႈမ်ား Retained Earnings ထားရွိျခင္း အျမတ္ဝင္ေငြ အဆမတန္ တိုးတက္လာျခင္း တို႔ေၾကာင့္ မဟုတ္ပဲ FMI ကုမၸဏီ၏ အစုရွယ္ယာသစ္မ်ား ထပ္မံေရာင္းခ်၍ အရင္းအႏွီး စုေဆာင္းမႈမ်ားေၾကာင့္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုေၾကာင့္ ၂၀၁၁ မွ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ အတြင္း FMI ကုမၸဏီမွ က်ပ္ ၅၃ ဒသမ ၆၉ ဘီလ်ံေက်ာ္ဖိုးခန္႔ ရွယ္ယာ အသစ္မ်ား ထုတ္ေဝျပီး အရင္းအႏွီး စုေဆာင္းမႈ ျပဳလုပ္ခဲ့ပုံကို ပုံ ၅ မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ထိုအေျခအေနေတြအရ FMI အစုရွယ္ယာတစ္ခု၏ စာရင္းဇယားအရ ရွိမည့္ တန္ဖိုး Book Value ကို တြက္ခ်က္ႏိုင္ပါျပီ။ အစုရွယ္ယာတစ္ခု၏ စာရင္းအရတန္ဖိုး Book Value ဆိုသည္မွာ ကုမၸဏီ၏ စာရင္းရွင္းတမ္း ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြ စာရင္းဇယားေတြမွာ ရွိတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြအရ တြက္ခ်က္လွ်င္ ရရွိမည့္ အစုရွယ္ယာတစ္ခု၏ တန္ဖိုးႏႈန္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စာရင္းအရတန္ဖိုး Book Value ဟာ ရွယ္ယာရဲ႕ ျပင္ပ ေပါက္ေစ်းႏွင့္ ကြာျခားေနႏိုင္ပါတယ္။ စာရင္းဇယာအရဆိုလ်ွင္ စာရင္းတန္ဖိုး Book Value ဟာ ရွယ္ယာတစ္စု တစ္ကယ္ရွိသင့္တဲ့ ေစ်းႏႈန္းတန္ဖိုးပါ။ သို႔ေသာ္ ကုမၸဏီ၏ စြမ္းေဆာင္ရည္ ေကာင္းမႈ မေကာင္းမႈ အေပၚ မူတည္ျပီး ျပင္ပ ေပါက္ေစ်းႏွင့္ ကြာျခားေနတတ္ပါတယ္။ စာရင္းအရတန္ဖိုးႏွင့္ ျပင္ပေပါက္ေစ်း အဆမ်ားစြာ ကြာဟေနလ်ွင္ ရွယ္ယာတစ္ခု၏ ေစ်းေျမာက္လြန္းေနတယ္လို႔ ေယဘူယ်အားျဖင့္ သုံးသပ္ႏိုင္ပါတယ္။
အခုဆိုလ်ွင္ ၂၀၁၃-၁၄ ဘ႑ာႏွစ္ အျပီးတြင္ FMI အစုရွယ္ယာ၏ စာရင္းအရတန္ဖိုး Book Value မွာ တစ္စုလ်ွင္ ၃၃၆၈ က်ပ္သာ ရွိပါတယ္။ ျပင္ပ ယခုေပါက္ေစ်းမွာ က်ပ္ ၁၂၈၀၀ ရွယ္ယာ တစ္စုလ်ွင္ ရွိေနပါတယ္။ ထို႔ေၾကာင့္ FMI ၏ ရွယ္ယာေစ်းႏႈန္းဟာ ကုမၸဏီ စာရင္းဇယားအရ ရွိမည့္ တန္ဖိုးထက္ ၃ ဒသမ ၄၅ ဆ သို႔မဟုတ္ ၃ ဆခြဲ နည္းပါးခန္႔ ပိုမိုမ်ားေနပါတယ္။ တစ္နည္းဆိုေသာ္ ကုမၸဏီမွာ ထည့္ဝင္ျပီးသား ပမာဏ ၃၃၆၈က်ပ္ တိုင္းဟာ ျပင္ပ ေစ်းကြက္မွာ ရွယ္ယာအျဖစ္ ေပါက္ေနတဲ့ေစ်းႏႈန္းအရ က်ပ္ ၁၂၈၀၀ခန္႔တန္ေနျခင္းကို ဆိုလိုပါတယ္။ ထို႔ေၾကာင့္ ယခု အခ်ိန္တြင္ အျမတ္ဝင္ေငြမွ စုေဆာင္းမႈ Retained Earnings သိပ္မရွိပဲ ရွယ္ယာသစ္ထုတ္ေဝျခင္းျဖင့္သာ ပိုင္ဆိုင္မႈ အရင္းအႏွီးမ်ား Equity ရရွိထား၍ FMI ကုမၸဏီရွယ္ယာ ျပင္ပေစ်းႏႈန္းသည္္ စာရင္းအရ တန္ဖိုးႏႈန္းထက္ ပိုမ်ားေနတယ္ဟု ေယဘူယ်အားျဖင့္ အခ်က္အလက္ပိုင္းအရ သုံးသပ္ ႏိုင္ပါတယ္။
Disclaimer:
အခုသုံးသပ္မႈမ်ားဟာ အခ်က္အလက္ စာရင္းဇယားမ်ားအရ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူမ်ား သိသင့္သိထိုက္သည့္ အေျခအေနတစ္ခ်ိဳ႕ကို တင္ျပထားျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္။ စာရင္းဇယား အခ်က္အလက္တို႔တြင္ မပါရွိသည့္ ကုမၸဏီ၏ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံထားသည့္ စီမံကိန္း စီးပြားေရးတို႔မွ ရရွိႏိုင္မည့္ အနာဂတ္ အက်ိဳးအျမတ္မ်ားကို မသိႏိုင္၍ ထည့္သြင္း စဥ္းစားထားျခင္းမပါပါ။ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူမ်ား ရင္းႏွီးရန္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ရာတြင္ အခ်က္အလက္စုံလင္စြာ သိေစရန္ ရည္ရြယ္၍ တင္ျပထားျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ရွယ္ယာ ဝယ္ယူ သင့္မသင့္ ေထာက္ခံျခင္း ကန္႔ကြက္ျခင္း အႀကံျပဳသည္ မဟုတ္ပဲ သုံးသပ္စမ္းစစ္ရာတြင္ လြယ္ကူေစရန္ တင္ျပမႈသာျဖစ္ပါသည္။ အခ်က္အလက္ သပ္သပ္ သုံးသပ္တင္ဆက္မႈသာ ျဖစ္ပါသည္။
Ref:MIW Analysis
*သီလဝါ စက္မႈဇံု Financial Statement အား ေလ့လာျခင္း*
respectively credit # ဆရာ Nyi Nyi Sein
သီလဝါ စက္မႈဇံုရဲ႕ Consolidated Income statement ကို ၾကည့္ျပီးေတာ့ အေတြးထဲ ဝင္လာတာကေတာ့ Interest income - 811,696, 403 ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
Note 19 မွာ ဘာေျပာထားသလဲ ဆုိေတာ့ အတိုးရတာေတြဟာ Local Bank က အတိုးေတြ ျဖစ္ပါသတဲ့။ သိန္း ၈ေထာင္ေက်ာ္ အတိုးက မ်ားလွခ်ီလား, လုပ္ငန္းမွာ မသံုးဘဲ ဘဏ္မွာပဲ ထားျပီး အိပ္ေနတဲ့ ေငြကို ၇% အတုိးနဲ႔ပဲ ျပန္တြက္ၾကည့္လိုက္ရင္ 1,275,522,919 (သိန္း ၁ေသာင္း၂ေထာင္ေက်ာ္) ျဖစ္ေနျပီ..
ဒါနဲ႕၂၀၁၅ မွာတုန္းက ရတဲ့ Interest income ကို ၾကည့္လိုက္ေတာ့ 1,933,429,789 (သိန္း ၁ေသာင္းေက်ာ္ အတိုးရပါတယ္) ။
မ်က္လံုးေတြ ျပဴးထြက္ကုန္ျပီး အဲ..အဲ.. ဒါဆုိရင္ေတာ့ ၂၀၁၆ က ေတာ္ေသးတယ္။ ၂၀၁၅ မွာ စုထားတဲ့ေငြေတြကို လုပ္ငန္းအတြက္ သံုးေနလုိ႔သာ အတုိးနည္းသြားတယ္လို႔ ပဲ စိတ္ေျဖသိမ့္လိုက္ရပါတယ္။
နည္းသြားတဲ့ အတိုးရတဲ့ေငြဟာ 1,121,733,386 - သိန္း ၁ ေသာင္း၁ေထာင္ေက်ာ္ နည္းသြားတယ္ဆုိေတာ့ Management ကပဲ YSX အတြက္ ထုတ္သံုးေနျပီလားေပါ့ ေနာ္..
.
Other income ကို မသြားခင္ Expense ပိုင္းမွာ Salary and benefit ေခါင္းစဥ္မွာ Key management person ေတြရဲ့ salary ေတြကို ဝန္ထမ္းေတြရဲ႕ salary နဲ႕ ေပါင္းျပထားတာပါပဲ။ Notes 21 မွာေတာ့ Key management person ေတြရဲ႕ salary ေတြကို ခြဲျခား ေဖာ္ျပထားေပမဲ့ SOCI မွာ သီးသန္႔ ေခါင္းစဥ္ ခြဲျပရင္ ပိုျပီး Transparency ျဖစ္တယ္, reporting standard ကိုလည္း ပိုျပီး compliance ျဖစ္ေစတယ္လို႔ ထင္ျမင္မိပါတယ္။
လစာဟာ မႏွစ္ကထက္ ၂ဆေက်ာ္ေက်ာ္ တက္သြားပါတယ္။ သာမန္စဥ္းစားရင္ေတာ့ လစာ ၂ ဆတက္ရင္ ဝင္ေငြ၂ ဆ တိုးရမွာပါ။ တစ္ကယ္ျဖစ္သင့္တာက ၃ ခ်ိဳး ၁ ခ်ိဳး - ၃း၁ ေပါ့။ လစာအတြက္ ၁ ခ်ိဳး, Cost အတြက္ ၁ ခ်ိဳး , Profit အတြက္ ၁ ခ်ိဳး ထည့္ဝင္ရမွာေပါ့။ မႏွစ္က ဝင္ေငြနဲ႕ ဒီႏွစ္ ဝင္ေငြ ျပန္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ၃း၁ သာသာေလးဆုိေတာ့ မဆုိးပါဘူးေပါ့။
လစာဟာ ၃း၁ ဆုိေပမဲ့ Target နဲ႔ လုပ္ေဆာင္ေပးရတဲ့ အေျခအေနေတြမွာ ကိုယ့္လစာရဲ႕ ၃ ဆထက္ ပုိျပီးရွာေပးရတဲ့ ကိစၥေတြရွိပါတယ္။ ၅ဆ, ၆ဆ အထိရွာေပးရေလ့ ရွိပါတယ္။ အဲသလို စဥ္းစားလိုက္ရင္ေတာ့ လစာေပးတာ ပမာဏ မ်ားေနတယ္လို႔ ထင္ျမင္မိတာေပါ့။
.
Key Management personnel ေတြရဲ႕လစာကို ၾကည့္လိုက္ေတာ့
Salary - 146,988,400 ( 2015 MMK 425,993,438)
Bonus - 324,200,000 (2015 MMK Nil)
Total - 471,198,400 (2015 MMK 425,993,438)
Key Mgt personnel ေတြရဲ႕ လစာဟာ မႏွစ္က နဲ႕ယွဥ္လုိက္ရင္ ေတာ္ေတာ္ နည္းသြားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ management ေတြ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္သလား, လူပဲထုတ္လုိက္သလား, လစာမ်ား
ေလ်ာ့ ယူသလားလို႔ေတာင္ ထင္ျမင္မိပါတယ္။ အဲ.. ေဘာက္ဆူးမွာေတာ့ မႏွစ္က ဘာမွ မရွိေပမဲ့ ဒီႏွစ္မွာေတာ့ သိန္း ၃ေထာင္ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။
Bonus က performance အေပၚမူတည္ျပီး ယူတယ္ဆုိေတာ့ performance ေကာင္းလာတယ္လို႔ ထင္ေယာင္ျမင္မွား ျဖစ္ေစတာေပါ့။
ဒါေပမဲ့ ဒါဟာ presentation ကို အေျပာင္းအလဲ ျပဳလုပ္ျခင္းသာ ျဖစ္တယ္လို႔ မွတ္ပါတယ္။
မႏွစ္က Bonus မယူဘူး .. လစာက သိန္း ၄ေထာင္ေက်ာ္, ဒီႏွစ္မွာ ေဘာနပ္က သိန္း ၃ေထာင္ေက်ာ္, လစာက သိန္း ၁ေထာင္ ေက်ာ္ဆုိေတာ့ လစာကိုိ ေလ်ာ့ျပ ေဘာနပ္စ္ကို တိုးျပတာ နဲ႕ အတူတူပါပဲ။ လွည့္စားလို႔ သိပ္ေကာင္းပါတယ္။ (ကုလားၾကီး နဲ႕ အရာၾကီးေပါ့ေနာ္)
.
Current year Directors' names
==============
Report မွာ Current year အတြက္ Director အေနနဲ႕ ဘယ္သူေတြက တာဝန္ယူ ေဆာင္ရြက္ေနတယ္ဆိုတာလည္း မေတြ႕ရပါဘူး။ ဒါရိုက္တာ အေရအတြက္ သိရင္ Key Management personnel ေတြ salary အရ တစ္ေယာက္ ဘယ္ေလာက္ယူသလဲ အၾကမ္းဖ်ဥ္း မွန္းၾကည့္ႏိုင္တာေပါ့။
Chair နဲ႕ MD လက္မွတ္ေလးေတြပဲ ေတြ႕ရပါတယ္။
.
Director Information
============
http://www.dica.gov.mm/…/myanmar-thilawa-sez-holdings-publi…
ဒါနဲ႔ပဲ information ရွာၾကည့္ေတာ့ ဒါရိုက္တာ ၇ ေယာက္ ရွိပါတယ္။ ဒါရုိက္တာ ၇ ေယာက္အတြက္ လစာ သိန္း ၄ေထာင္ ေက်ာ္ဆုိေတာ့ ....တစ္ေယာက္ကို သိန္း ၆၇၀ အၾကမ္းဖ်ဥ္း ရတယ္လို႔ မွန္းဆႏိုင္ပါတယ္။
Company Registration Number
==================
Report မွာ သီလဝါ ကုမၼဏီရဲ႕ registration number ကို ေဖာ္ျပထားတာ မရွိပါဘူး။ ျပစ္ခ်က္ ျဖစ္ေစပါတယ္။
www.dica.gov.mm မွာေတာ့ Registration နံပါတ္ဟာ 484/2013-2014 လို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
.
Company expiry date
=============
ေနာက္ထပ္ ထူးျခားခ်က္တစ္ခုကေတာ့ ကုမၼဏီ expiry date ပါ။ ဇူလိုင္ (၄) ရက္ ေန႔စြဲနဲ႕ www.dica.gov.mm မွာ ေဖာ္ျပထားတာကေတာ့Expiry Date : 02/05/2016 ဆုိေတာ့ ကုမၼဏီက မရွိေတာ့တာလား? .. Dica ကပဲ update မလုပ္ေတာ့တာလား .. ျမန္မာ့နည္း ျမန္မာ့ဟန္ အဆင္ေျပသလိုေလးပဲလားေပါ့ေနာ္....
.
Entertainment - MMK 311,168 (2015 MMK 217,908,982)
အစားအေသာက္, ဧည့္ခံေကြ်းေမြး စရိတ္ ဟာ မႏွစ္ကထက္ မဟားတရားၾကီးကို ေလ်ာ့သြားပါတယ္။ သိန္း ၂ေထာင္၁ရာ ေက်ာ္ကေန၃သိန္းေက်ာ္ယံုေလးပဲ ဆုိေတာ့ သိန္း ၂ေထာင္၁ရာေက်ာ္ နည္းသြားပါတယ္။ စရိတ္တစ္ခုဟာ အဲေလာက္နည္းသြားရင္ေတာ့ ေသခ်ာစစ္ရေတာ့မွာေပါ့။
သီလဝါက လာသမွ် client ေတြကို ကိုယ့္စရိတ္နဲ႕ ကိုယ္စား လုပ္ခုိင္းမလား ဆုိေတာ့ ဒါေတာ့ မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။
ဘာသြားေတြ႕လည္း ဆုိေတာ့ Meeting expenses - 160,349,612 ဆိုတာၾကီးကို ေတြ႕ပါတယ္။ မႏွစ္က မရွိဘူး။ ဒီႏွစ္က်မွမိုးက်ေရႊကိုယ္ ဆုိသလို ေရာက္လာတာဆုိေတာ့ ဒါဟာ Entertaining ကို Meeting expenses အေနနဲ႔ ျပလိုက္တာပဲလို႕ ထင္ပါတယ္။
Entertaining ကို ေလ်ာ့ျပခ်င္ရင္ ဒီစားရိတ္ဟာ Wholly & Exclusively ျဖစ္သလားဆုိတာနဲ႕ အရင္တုိင္းရပါမယ္။
- အလုပ္ကိစၥနဲ႕ ရံုးခန္းတည္ရာျမိဳ႕ရဲ႕ အျပင္ထြက္လို႔ စားေသာက္စရာဝယ္စားတာလား ? ဒါဆုိရင္ subsistence ထဲ ထည့္လို႔ရမယ္။
- အလုပ္ခ်ိန္ျပင္ပ-အိုဗာတုိင္ေၾကာင့္ ေနာက္က်သြားလို႔ အျပင္မွာ ဝယ္စားတာလား , ဒါဆုိရင္လည္း subsistence ထဲ ထည့္လို႔ရမယ္။
- Client Entertaining ဆုိရင္ေတာ့ အလုပ္အတြက္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ , personal ပဲျဖစ္ျဖစ္ Entertaining ပါပဲ။
Entertaining အစား Meeting expenses ဆုိျပီး account title ေျပာင္းထည့္လိုက္ေပမဲ့ မႏွစ္က မရွိတဲ့ စရိတ္ ဒီႏွစ္မွ လာရွိေနတာရယ္,
Entertaining မွာ ပမာဏ ေတာ္ေတာ္ ေလ်ာ့သြားျပီး ေလ်ာ့သြားတဲ့ ပမာဏဟာ Meeting မွာ လာေပၚေနတာေၾကာင့္ စာရင္းေခါင္းစဥ္ေျပာင္းျပတယ္လို႔ပဲ မွတ္ယူပါတယ္။
Entertaining + Meeting expenses total ဟာ 160,660,780 - သိန္း ၁၆၀၀ ေက်ာ္ရွိတာေၾကာင့္ ၂၅% နဲ႕ အခြန္တြက္ၾကည့္ရင္40.165,195 - သိန္း ၄၀၀ေက်ာ္ဟာ အခြန္အတြက္ အလဟာသ ျဖဳန္းတီးသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။
Entertaining မွာ ပါေတြပါသလဲဆုိေတာ့ Client ကို ေအာက္ပါ အခ်က္ေတြနဲ႕ ျပဳစုတာ ေပးကမ္းတာေတြ ပါပဲ။
- စားေသာက္ဖြယ္ရာ
- ဟိုတယ္ အစရွိတဲ့ ေနရာထိုင္ခင္း
- ရုပ္ရွင္ရံု၊ ဇာတ္ပြဲ၊ ဂီတပြဲ လက္မွတ္
- ေဘာလံုးပြဲ ၾကည့္ရႈျခင္း ၊ ေဂါက္ရိုက္ျခင္း
- ကလပ္တက္ျခင္း
- အေပ်ာ္စီးေလွ၊ ရြက္တိုက္ေလွ၊ ေလယာဥ္ပ်ံ အသံုးျပဳျခင္း
- Entertainment organiser ေတြကို ေပးေခ်မႈ
- နမူနာ
- လက္ေဆာင္
- လုပ္ငန္းရဲ႕ ဒါရိုက္တာ - ပါတနာေတြကို အေပၚကအခ်က္ေတြ နဲ႕ ျပဳစုတာ
Meeting expenses မွာ ဒါေတြပါေနရင္ tax allowance ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။
.
Donation & CSR - MMK 30,970,920 (2015 Nil)
======================
ဒီႏွစ္မွာေတာ့ လွဴဒါန္းေငြနဲ႕ Corporate Social Responsibility ေတြကို စရိတ္အျဖစ္ ေတြ႕ရပါတယ္။
ဝင္ေငြခြန္မွာ လွဴဒါန္းေငြဟာ စုစုေပါင္းဝင္ေငြရဲ႕၂၅% ကို သက္သာခြင့္ျပဳထားတာေၾကာင့္ Donation ကို သတ္သတ္ , CSR ကို သတ္သတ္ စာရင္းေခါင္းစဥ္ တစ္ခုစီ ခြဲျခားျပီး တင္ျပတာဟာ Compliance ကို ပိုျပီး လိုက္နာေစတယ္လို႔ ျမင္မိပါတယ္။
CSR ကေတာ့ တစ္ကယ္ကိုပဲ ႏိုင္ငံနဲ႕ ပတ္ဝန္းက်င္အတြက္ responsible ရွိတဲ့ ကုမၸဏီၾကီး ျဖစ္ေနျပီလား??
Social Security Benefit စာရင္းေခါင္းစဥ္ မရွိျခင္း
==================
ဝန္ထမ္းေတြကို လုပ္ခ လစာ ေပးရာမွာ ဝန္ထမ္းေတြက SSB ေပးတယ္ဆုိရင္ အလုပ္ရွင္ကလည္း သူ႔ဖက္ကေန 3% ထပ္မံ ထည့္ဝင္ရပါတယ္။ SSB Employer cost ဟာ SOCI မွာ မရွိသလို Note(21) Other payable မွာလည္း မေတြ႕ပါဘူး။
အဲဒါအျပင္
- Commercial Tax, Withholding Tax , PAYE အစရွိတာေတြကိုလည္း Receivable, Payable မွာ မေတြ႕ရပါဘူး။
PAYE liability ေတာ့ အနည္းဆံုး က်န္ရမွာပါ။ မတ္လ ၃၁- လကုန္မွ လစာေပးတာကို အဲ့ဒီ လအတြက္ PAYE ကို ၾကိဳတင္ေပးေဆာင္ဖို႔ဆုိတာ အလြန္မတန္ ခက္ခဲတဲ့ ကိစၥပါ။
ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒေၾကာင့္ပဲ CT, WHT ကင္းလြတ္ခြင့္ ရထားသလားဆုိတာကေတာ့ Disclosure Note မွာ မေဖာ္ျပထားတာေၾကာင့္ မရဘူးလုိ႔ပဲ မွတ္ရမွာပါ။
Note-11 Deposit and prepayments မွာ Advance tax ဆုိျပီး လံုးခ်ထားေတာ့, ၂၀၁၅ မွာလည္း အဲဒီစရိတ္ မရွိတာေၾကာင့္ ကုမၼဏီဝင္ေငြခြန္အတြက္ ၾကိဳတင္ေပးတဲ့ အခြန္အျဖစ္နဲ႕ Advance tax ကို မွတ္ယူပါတယ္။
ဘာလို႔ Advance tax လို႔ ယူဆသလည္း ဆုိေတာ့ FS ကို ထုတ္ျပန္ေၾကျငာတဲ့ date ဟာ ဇြန္ ၂၈ ရက္ပါ။ Audit Report ကို Sign ထုိးတဲ့ ေန႔စြဲဟာလည္း ဇြန္ ၂၈ ရက္ပါ။ Audit report ကို Audit partner က လက္မွတ္ထိုးျပီးမွ ျပည္တြင္းခြန္ကုိ အခြန္စည္းၾကပ္ဖို႔ တင္ျပရတာဆုိေတာ့ ၂ ရက္အတြင္း အခြန္ဘယ္ေလာက္က်သင့္သလည္း ဆုိတာ မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။ Tax figures အမွန္ မသိရေသးဘူးေပါ့။
Self-Assessment နဲ႕ ကိုယ္တုိင္ အခြန္စည္းၾကပ္ခြင့္ ရထားရင္လည္း Disclosure note မွာ ထည့္သြင္းသင့္ပါတယ္။ အခြန္တြက္ခ်က္မႈဟာ SA ျဖစ္ေၾကာင္း ဘာညာေပါ့။
**Note M - Income Taxes မွာေတာ့ current income tax for current period လို႔ ဆုိထားပါတယ္*** ဒါဆုိရင္ေတာ့ အေပၚက ေျပာထားတဲ့အတုိင္းပဲ income tax ဆုိတာ ေသခ်ာပါျပီ..။
Deferred Tax တြက္ခ်က္မႈမရွိျခင္း
=================
MFRS ကို လိုက္နာတယ္လို႔ Disclosure note မွာ ေဖာ္ျပထားေပမဲ့ လိုက္နာသင့္တဲ့ Deferred tax ကို ေဖာ္ျပထားျခင္း မရွိပါဘူး။
Subscription - Nil (2015 1,754,800)
======================
၂၀၁၆ မွာ subscription expense မရွိပါ။ ၂၀၁၅ မွာ ျပခဲ့တဲ့ subscription ကာလတုိင္းဟာ မတ္ (၃၁)မွာ ကုန္တာ မျဖစ္ႏုိင္ေတ့ာ prepaid / accrued ေတြ ရွိေနအံုးမွာပါပဲ။ ဒီႏွစ္မွာ မရွိေတာ့တာ ဘယ္လိုေၾကာင့္ပါလိမ့္..
Penalty & Fine - Nil (2015 MMK 74,412,604)
=======================
မႏွစ္က သိန္း ၇၀၀ ေက်ာ္ ဒဏ္ေၾကးထိထားတဲ့ သီလဝါဟာ ၂၀၁၆ မွာ ဘာဒဏ္ေၾကးမွမေဆာင္ရတာ ေတြ႕ရေတာ့ လုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ Manager ေတြ Compliance ေတာ္ေတာ္လိုက္နာေနၾကျပီလို႔ ယူဆႏိုင္ပါတယ္။ ဒါမွ မဟုတ္ တစ္ျခား expense ထဲမွာပဲ dissolve ျဖစ္သြားသလား??
Work in Progress - Nil
=============
Note 12 မွာ WIP ဟာ Cost of land and Land developing cost ဆုိျပီး ေဖာ္ျပထားေပမဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈ လုပ္ရာမွာ တစ္ခ်ိဳ႕တစ္ဝက္ျပီးစီးေနတဲ့ (ဝန္ေဆာင္မႈ - WIP) ေတြကို လ်စ္လ်ဴရွဴထားပါတယ္။
.
Dividends paid to shareholders - MMK 7,785,830,000 (2015 Nil)
=================
Final dividend paid in respect of the previous financial year of 2,000 kyats per share ဆုိျပီး Note-14 ကို ညႊန္းပါတယ္။ (Statement of Changes in Equity မွာေတာ့ ၂၀၁၄ အတြက္ Dividend ေပးတာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။)
Note-14 ကို ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါမွာ retained earning ထဲက ႏႈတ္ထားတာေတြ႕ရပါတယ္။ မႏွစ္က Dividends ကို ဒီႏွစ္ထဲမွာ လာေပးရင္ reference ရွိဖို႔လိုပါတယ္။ Dividends ဟာ မႏွစ္က proposed လုပ္ထားတာ မရွိဘဲနဲ႕ ဒီႏွစ္မွာမွ မႏွစ္ကအတြက္ ေပးတာပါဆုိရင္ေတာ့ Standard ကို follow မလုပ္ရာ ေရာက္ပါတယ္။ Dividends ေပးတာနဲ႕ Key management personnel ေတြကို Related party transactions အရ Dividends ဘယ္ေလာက္ေပးတယ္ဆုိတာလည္း ေဖာ္ျပရပါမယ္။
၂၀၁၄ အတြက္ dividend ေပးတာဆုိေတာ့ ၂၀၁၄ FS ကို ျပန္ၾကည့္ရပါမယ္။ ေျပာခဲ့တဲ့ အခ်က္ေတြ လိုက္နာသလားေပါ့ေနာ္..
Note-24 Significant events of the Company မွာ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ဒီဇင္ဘာ - ၁၈-၂၀၁၅ မွာ ၂၀၁၄ အတြက္ dividends ေပးမဲ့အေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပေပးထားပါတယ္။ တစ္ဆက္တည္းမွာပဲ ဇြန္လ-၂၈-၂၀၁၆ မွာပဲ ၂၀၁၆ အတြက္ ရွယ္ယာတစ္ေစာင္ကို ၂၅၀၀ က်ပ္ ေပးမယ္ဆုိျပီး proposed လုပ္ပါတယ္။
၂၀၁၅ အတြက္ ေပ်ာက္ေနပါတယ္။ ၂၀၁၅ အတြက္ Dividends မရေတာ့ဘူးေပါ့။ အေပၚမွာ ေျပာသလိုပါပဲ.. ၂၀၁၄ အတြက္ ၂၀၁၅ ဒီဇင္ဘာမွ dividends ေပးမယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ေပမ့ဲ ၂၀၁၆ အတြက္ကေတာ့ FS ျပီးတာနဲ႕ တစ္ခါတည္း proposed လုပ္ထားခဲ့တာ ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ Stock exchange မွာ investors ဆြယ္ဖုိ႔အတြက္ ေပးတယ္ လို႔ပဲ ျမင္မိပါတယ္။
Note-23 Related party transactions
=============
သီလဝါရဲ႕ related party ျဖစ္တဲ့ Chairman တစ္ေယာက္တည္းရဲ႕ transaction ဟာ ၂၀၁၆ မွာ သိန္း ၁ေသာင္း၁ေထာင္ေက်ာ္ရွိပါတယ္။
ဒီေလာက္ ပမာဏ မ်ားျပားတဲ့ေငြကို ယူထားတယ္ (transaction ျဖစ္ထားတယ္) ဆုိေတာ့ ကုမၼဏီကို အတုိးေပးရမွာပါ။ အတုိးေပးတာလည္း disclosure note မွာ မေတြ႕ပါဘူး။ As terms agreed between parties ဆုိျပီးေတာ့ ျပီးသြားပါတယ္။ ဒီေငြေတြကို တစ္ျခားဖက္မွာ လွည့္သံုးေနရင္ ??
Sales and Purchase of Goods and Service ဆုိထားျပီး Transaction ေတြဟာ related party ကေန ကုမၼဏီကို အေၾကြးတင္ေနတာလား, ကုမၼဏီကေန related party ကို အေၾကြးတင္ေနတာလား မကြဲျပားပါဘူး။
ဒီထက္ရွင္းရွင္းလင္းလင္း analysis ျပရင္ေတာ့ user friendly ပိုျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ စုစုေပါင္းကို ေပါင္းျပထားတာဆုိေတာ့ ကုမၼဏီက ရစရာ ရွိတယ္လို႔ပဲ ျမင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္းပဲ year end မွာ ဒီပမာဏေတြဟာ မရွိေတာ့ပါဘူး , တစ္နည္းအားျဖင့္Key Management personnel က ကုမၼဏီကို အေၾကြးတင္ျခင္း မရွိပါဘူးလို႔ disclose လုပ္ထားတာလည္း မရွိ, Other receivable, Other payable မွာ ရွာတာလည္း မေတြ႕ေတာ့ ဒီအေၾကြးဟာ မရွိေတာ့ဘူးလို႔ပဲ မွတ္ယူရမလား , ရွိေနေသးတယ္လို႔ပဲ မွတ္ယူရမလားဆုိတာကေတာ့ ဇေဝဇဝါျဖစ္ေနဆဲပါ။
Office Renovation - MMK 1,316,000
===========
သိန္း ၃၄၀ တန္တဲ့ office တစ္ခုကို Renovation လုပ္ရာမွာ ၁၃ သိန္းသာသာကုန္တာကို addition အေနနဲ႕ ျပတာကေတာ့ Management ရဲ႕ Decision ဆိုေပမဲ့ .. သာမန္ redecoration လုပ္တာေလာက္ကေတာ့ repairs & renewals ထဲ ထည့္သင့္ပါတယ္။ IAS-16 PPE recognition criteria ေတြ ျပည့္စံုလားဆုိတာ ေသခ်ာစစ္ရမွာေပါ့ေနာ္.
Deposit & Prepayments
==========
Advances to Suppliers - MMK 1,811,061,446
Supplier ကို ၾကိဳတင္ေပးထားရတဲ့ေငြဟာ Group အေနနဲ႕ သိန္း ၁ေသာင္း ၈ေထာင္ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ၾကိဳတင္ေပးထားရတာလဲ? Working capital ကို waste ျဖစ္ေစပါတယ္။
.
ေနာက္ဆံုးပိတ္ အိတ္နဲ႕ လြယ္လိုက္ပါတယ္။ က်န္တဲ့ Ratio analysis, Gearing , Dividends yield ေတြကေတာ့ Financial Analyst ပိုင္းနဲ႕ဆုိင္တာဆုိေတာ့ Analyst ကြ်မ္းတဲ့သူေတြ ေျပာၾကပါလိမ့္မယ္။
Depreciation - 88,487,845
===================
အံ့ၾသစရာ ေကာင္းတာက Depreciation ဟာ figures မကိုက္ညီပါဘူး။ တစ္ေနရာမွာ တစ္မ်ိဳး - ေနာက္တစ္ေနရာမွာ ေနာက္တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ေနပါတယ္။
ကြ်န္ေတာ္ပဲ မ်က္စိ မွားသလားမသိပါဘူး ... :P
Consolidate SCI မွာ 88,487,845
SCI for company မွာ 86,271,262
Consolidate Cash flow မွာ 88,486,846 (တစ္က်ပ္ကြာေနတယ္ ၾကည့္ရ ရုပ္ဆုိးတာေပါ့ေနာ္ :D )
Cashflow for company မွာ 86,271,263 (တစ္က်ပ္ထပ္ကြာပါတယ္ :P)
Property & Equipment - net group အေနနဲ႕ Total ဟာ 87,051,229 (87,797,397- disposal 746,168) ပါ.. ဘယ္ကထြက္လာပါလိမ့္??
Property & Equipment - Company အေနနဲ႕ Total ဟာ 84,834,645 (85,580,813- disposal 746,168) ပါ.. သူလည္း ဘယ္ကေန ဘယ္လို ရလာလည္း မသိပါဘူး.. အေပၚမွာ ေျပာတာေတြနဲ႕ မတူပါဘူး။
Other income - Profit on Fx Gain MMK 6,082,588,771
==========================
Note 20 မွာ ပါတဲ့ Other income analysis မွာ Exchange difference ေၾကာင့္ ျမတ္လာတဲ့ အျမတ္ဟာ သိန္း ၆ေသာင္း ရွိပါတယ္။ ဒါဟာ Risk ရွိပါတယ္။ ၁၂၁၆ နဲ႕ Exchange သင့္ရာကေန ျမတ္ထားတဲ့ အျမတ္ပါ။ ဒီေန႔ လိုမ်ိဳး ၁၁၇၃ exchange rate ျဖစ္ေနရင္ ၄၃ က်ပ္ ရံႈးေနပါျပီ။ Auditor အေနနဲ႕ ဒီ Risk ကို ဘယ္လုိ response လုပ္သင့္သလဲ, Forward contract, hedging ေတြ လုပ္သင့္သလား အစရွိသျဖင့္ ကုမၼဏီကို Risk management အတြက္ အၾကံေပးရပါမယ္။
( Dividend ကို US$ နဲ႕ ရတဲ့အတြက္ functional currency ကို ေျပာင္းလဲရာကေန ျဖစ္လာတာပါလို႔ note မွာ ဆုိပါတယ္ )
No comments:
Post a Comment