ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရွိသည့္ အာဏာရွင္စနစ္ ေပၚထြန္းျခင္း (၂)
၂၀၁၂ ခုႏွစ္အတြက္ ဒီမိုကေရစီ အဆင့္ဆင့္ျပ ေျမပံု
(၂) ဥပေဒျပဳေရးက႑
လုံးဝ တင္းျပည့္က်ပ္ျပည့္ အာဏာရွင္စနစ္ေတြမွာ ဥပေဒျပဳေရးအပိုင္းဟာ လုံးဝမရွိတာ၊ ဒါမွမဟုတ္ အုပ္စိုးထားတဲ့ ပါတီတခုရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာရိွၿပီး ဥပေဒျပဳေရးန႔ဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မ႑ိဳင္ႏွစ္ခုၾကား ပဋိပကၡဆိုတာ စဥ္းစားစရာေတာင္ မလိုသေလာက္ပါပဲ။ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရိွတ့ဲ အာဏာရွင္ စနစ္မ်ဳိးမွာေတာ့ ဥပေဒျပဳေရးအပိုင္းဟာ ယွဥ္ၾကည့္ရင္ေတာ့ အားနည္းေနတာကို ေတြ႕ရေပမယ့္ အတိုက္အခံျပဳမႈ အားလုံးရဲ႕ ဆုံခ်က္ျဖစ္လာတတ္တာကုိ ေတြ႔ရတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ လက္ရွိ အာဏာရအစိုးရအဖြဲ႕မွာ အားေကာင္းတ့ဲ ပါတီမ်ား မပါရင္ အဲဒီ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။
၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြတုန္းက ယူကရိန္းမွာေရာ ႐ုရွားမွာပါ ျဖစ္ခ့ဲတာက ကြန္ျမဴနစ္ေဟာင္းႀကီးေတြနဲ႔ လက္ဝဲယိမ္းပါတီေတြ လႊမ္းမိုးထားတ့ဲ ေပကပ္ကပ္ ႏိုင္တ့ဲ ပါလီမန္ေတြကို သမၼတေတြ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရတာပါပဲ။ သမၼတ ကုခ်္မာရ႕ဲ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ဥပေဒၾကမ္းဟာ ယူကရိန္းပါလီမန္ရဲ႕ ထပ္ခါထပ္ခါ ပယ္ခ်ခံရတာ၊ ဒါမွမဟုတ္ ျပင္ဆင္ တည္းျဖတ္တာ ခံရတာမ်ဳိး ႀကံဳခဲ့ရၿပီး ၂၀၀၀-၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာဆိုရင္လည္း မပူးေပါင္းရင္ “လိုအပ္တ့ဲ” အေရးယူ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ဳိး လုပ္မယ္ဆိုတ့ဲ သမၼတ ကုခ်္မာရဲ႕ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ ရိွခ့ဲေပမယ့္ ဥပေဒျပဳေရးမ႑ိဳင္ရဲ႕ အာဏာကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔အတြက္ လူထုဆႏၵခံယူပြဲလုပ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းတဲ့ သမၼတ ကုခ်္မာရဲ႕ အားထုတ္မႈကို ပါလီမန္က ပိတ္ဆို႔ထားႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ (ပီ႐ူးမွာ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္န႔ဲ ႐ုရွားမွာ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္တို႔မွာလိုမ်ဳိး) လႊတ္ေတာ္ကို ေက်ာ္ျဖတ္ဖို႔ ဒါမွမဟုတ္ ဖ်က္သိမ္းဖို႔ လက္ရွိအာဏာရ အစိုးရေတြက ႀကိဳးပမ္းေကာင္း ႀကိဳးပမ္း ႏိုင္ေပမယ့္လည္း အဲဒီလိုလုပ္တာဟာ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ႏိုင္ငံတကာနယ္ကို ေရာက္သြားရင္ သိပ္ကို ဒဏ္ခံရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဖူဂ်ီမိုရီေရာ ယဲ့လ္ဆင္ေရာ သူတို႔ရဲ႕ “ကိုယ့္ဟာကိုယ္ အာဏာသိမ္းမႈ” ေနာက္ပိုင္း ၃ ႏွစ္အတြင္းမွာပဲ လႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပြဲ အသစ္ေတြ ျပန္က်င္းပေပးခဲ့ရၿပီး ယ့ဲလ္ဆင္ဟာလည္း ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ အာဏာသိမ္းမႈေနာက္ပိုင္း ေပၚလာတ့ဲ ပါလီမန္ရဲ႕ ဆန္႔က်င္မႈန႔ဲ ရင္ဆိုင္ခ့ဲရျပန္တယ္။
လက္ရွိ အာဏာရအစိုးရဟာ လႊတ္ေတာ္တြင္းမွာ ေနရာအမ်ားစု ရယူထားႏိုင္တဲ့ ျဖစ္ရပ္မ်ဳိးမွာေတာင္မွ အတိုက္အခံ
အင္အားစုေတြအတြက္ လႊတ္ေတာ္ဟာ စည္းေဝးဖို႔၊ တခုခုကို စည္း႐ုံးလုပ္ေဆာင္ဖို႔နဲ႔ (မီဒီယာက လြတ္လပ္ရင္ လြတ္လပ္ သေလာက္) အစိုးရကို ေဝဖန္ဖို႔အတြက္ စင္ျမင့္တခုျဖစ္တယ္။ ပီ႐ူးမွာဆိုရင္ ၁၉၉၅ နဲ႔ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ အၾကားမွာ အတိုက္အခံ ပါတီေတြ အေနနဲ႔ ဥပေဒျပဳေရးအပိုင္းေတြမွာ မလႊမ္းမိုးႏိုင္ခဲ့ေပမယ့္ ဖူဂ်ီမိုရီကို ဆန္႔က်င္တဲ့ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕အျမင္ေတြကို ျပည္သူလူထု သိေစဖို႔အတြက္ ကြန္ဂရက္ နဲ႔ သတင္းမီဒီယာကို အသုံးခ်ခဲ့တယ္။ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလမွာ ယူကရိန္းမွာ အတိုက္အခံ ဒုတိယ ေခါင္းေဆာင္ အလက္ဇႏၵား မိုေရာ့ဇ္ဟာ ပါလီမန္ကို အသုံးခ်ၿပီး သမၼတကို လူသတ္မႈနဲ႔ စြပ္စြဲတယ္။ သမၼတ ဒုကၡေရာက္သြားေစႏိုင္မယ့္ တိပ္ေခြေတြကို သတင္းဌာနေတြဆီ ျဖန္႔ခ်ီခ့ဲတယ္။
(၃) တရားစီရင္ေရးက႑
ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရိွတ့ဲ အာဏာရွင္စနစ္မွာဆိုရင္ အစိုးရေတြဟာ တရားစီရင္ေရးကို သူတို႔ခါးပိုက္ထဲ ထည့္ထားဖို႔ အသည္းအသန္ ႀကိဳးစားၾကတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ တရားေရးဝန္ထမ္းေတြကို စြပ္စြဲျပစ္တင္တာ၊ ဒါမွမဟုတ္ ဒီထက္ သိမ္ေမြ႕တဲ့ နည္းျဖစ္တဲ့လာဘ္ထိုးတာ၊ အတင္းအက်ပ္ ဖိအားေပးတာန႔ဲ ကိုယ့္ဘက္ကို အတင္းဆဲြထည့္တာမ်ဳိးေတြ သုံးၿပီး လုပ္ေလ့ရိွတယ္။ သာဓက တခုအေနနဲ႔ ပီ႐ူးမွာ တရား႐ုံးခ်ဳပ္ တရားသူႀကီး အခ်ဳိ႕ အပါအဝင္ တရားသူႀကီး မနည္းမေနာဟာ ဖူဂ်ီမိုရီရဲ႕ ေထာက္လွမ္းေရး အႀကီးအကဲျဖစ္တ့ဲ ဗလာဒီမီ႐ို မြန္တက္စီႏို႔ တည္ေဆာက္ထားတ့ဲ သူေကာင္းျပဳမႈ၊ အက်င့္ပ်က္မႈ၊ ေငြညႇစ္မႈစတာေတြပါတ့ဲ ကြန္ရက္ႀကီးထဲမွာ ၿငိစြန္းေနခဲ့ၾကတယ္။ ႐ုရွားမွာ အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ တရား႐ုံးက ပါလီမန္ကို အေျခခံဥပေဒနဲ႔ မညီေၾကာင္း၊ ယဲ့လ္ဆင္ရဲ႕ ေၾကညာခ်က္ဟာ အေျခခံဥပေဒနဲ႔ မညီေၾကာင္း ေၾကညာေတာ့ ယ့ဲလ္ဆင္က အဲဒီတရား႐ုံးရဲ႕ ဖုန္းလိုင္းေတြကို ျဖတ္ေတာက္ပစ္ၿပီး တရား႐ုံးရဲ႕လုံၿခံဳေရး အေစာင့္အေရွာက္ေတြကိုလည္း ေခၚေဆာင္ သြားေစခဲ့တယ္။
ျဖစ္စဥ္ျဖစ္ရပ္အခ်ဳိ႕မွာ အစိုးရအဖြဲ႕ေတြဟာ ၿခိမ္းေျခာက္တာ၊ အၾကမ္းဖက္တာ စတဲ့ နည္းေတြကို သုံးေလ့ရိွတယ္။ ဇင္ဘာေဘြမွာဆိုရင္ မူဂါဘီအစိုးရရဲ႕ ေျမယာျဖန္႔ျဖဴးေရးမူဝါဒ တစိတ္တေဒသအရ လူျဖဴေတြပိုင္တ့ဲ လယ္ယာေျမေတြကို သိမ္းဆည္းျခင္းဟာ တရားမဝင္ဘူးလို႔ တရား႐ုံးခ်ဳပ္က ဆုံးျဖတ္ေတာ့ လြတ္လပ္တ့ဲ တရားသူႀကီးေတြဟာ အစိုးရ ဘက္ကိုယိမ္းတ့ဲ “စစ္ျပန္ႀကီးမ်ား” ဆီကေန အၾကမ္းဖက္ခံရမယ္ဆိုတ့ဲ ၿခိမ္းေျခာက္မႈေတြ လိွမ့္ၿပီး ရရိွခဲ့တယ္။ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္ အန္ေထာ္နီ ဂူေဘ အပါအဝင္ တရားသူႀကီး ၄ ဦးဟာ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာ ေစာစီးစြာ အနားယူဖို႔ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ရၿပီး သူတို႔ေနရာမွာ အစိုးရန႔ဲ ပိုနီးစပ္တ့ဲ တရားသူႀကီးေတြကို အစားထိုးခ့ဲတယ္။
လြတ္လပ္ၿပီး ပုံစံတက်ရိွတ့ဲ တရားစီရင္ေရး က႑ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရဲ႕ အျပည့္အစုံ မဟုတ္တ့ဲ ထိန္းခ်ဳပ္မႈန႔ဲ ေပါင္းစပ္ လိုက္တာဟာ အမ်ားမိုးခါးေရေသာက္လို႔ လိုက္မေသာက္တတ္တ့ဲ တရားသူႀကီးေတြကို အခြင့္အလမ္းတခု ေပးပါတယ္။ သာဓက အေနန႔ဲ ယူကရိန္းမွာ သမၼတကုခ်္မာရဲ႕ ဥပေဒျပဳေရးက႑ အာဏာေလွ်ာ့ခ်ေရး လူထုဆႏၵခံယူပြဲဟာ မျဖစ္မေန လိုက္နာရမယ့္ အရာမဟုတ္ဘူး (အမိန္႔အာဏာပါတဲ့အရာ မဟုတ္ဘူး) လို႔ အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ခုံ႐ုံးက ဆုံးျဖတ္တယ္။ ဆလိုဗက္ကီးယားမွာ ၁၉၉၄ တုန္းက အေျခခံ ဥပေဒခုံ႐ုံးက ဗလာဒီမီယာ ေမစီယာရဲ႕ အစိုးရ ပါလီမန္မွာ အတိုက္အခံ ေနရာေတြကို ေပးဖို႔ ျငင္းပယ္တာကို တားျမစ္တယ္။ ဆားဘီးယားမွာေတာ့ တရား႐ုံးေတြက ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ အတိုက္အခံေတြရဲ႕ အႏိုင္ကို တရားဝင္ အသိအမွတ္ျပဳေပးခဲ့တယ္။ ခ႐ိုေအးရွားမွာ သမၼတ တူဂ်္မန္ဟာ စပိန္ရဲ႕ ဖရန္စစၥကို ဖရန္ကို ကို ေလးစား အားက်ေနသူ ျဖစ္တယ္လို႔ မဟုတ္မတရား စြပ္စြဲေရးသားတယ္လို႔ တရားစြဲခံရတ့ဲ အတိုက္အခံ အပတ္စဥ္ထုတ္ သတင္းစာ တေစာင္ကို တရား႐ုံးေတြက တရားေသ လႊတ္ေပးခဲ့တယ္။ ထို႔အတူပဲ မေလးရွားမွာလည္း ၂၀၀၁ ခုႏွစ္တုန္းက အထက္ တရား႐ုံး တရားသူႀကီးတဦးဟာ အစိုးရရဲ႕ ျပည္တြင္း လုံၿခံဳေရး အက္ဥပေဒအရ ေထာင္ခ်ခံခဲ့ရတ့ဲ အစိုးရနဲ႔ အျမင္ မတူသူ ႏွစ္ဦးကို လႊတ္ေပးခ့ဲၿပီး အဲဒီလိုမ်ဳိး ျပင္းထန္လြန္းတ့ဲ ဥပေဒလိုအပ္သလား ဆိုၿပီးေတာ့လည္း လူသိရွင္ၾကား ေမးခြန္း ထုတ္ခဲ့ပါတယ္။
ၿပိဳင္ဆိုင္မႈရိွတ့ဲ အာဏာရွင္အစိုးရေတြဟာ သူတို႔ဘက္ကို နစ္နာေစမယ့္ စီရင္ခ်က္မ်ဳိးခ်တ့ဲ တရားသူႀကီးေတြကို အျပစ္ ေပးေကာင္းေပးႏိုင္ေပမယ့္ အဲဒီလိုလုပ္ျခင္းျဖင့္ ျပည္တြင္းမွာေရာ ႏိုင္ငံတကာမွာပါ သူတို႔ရဲ႕ တရားဝင္မႈကို အႀကီးအက်ယ္
ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ သာဓကအေနန႔ဲ ပီ႐ူးႏိုင္ငံမွာ ဖူဂ်ီမိုရီရဲ႕ တတိယ သမၼတသက္တမ္း ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ေရး အေျခခံ ဥပေဒန႔ဲ မညီတ့ဲႀကိဳးပမ္းမႈကို အေျခခံ ဥပေဒဆိုင္ရာခုံ႐ုံးက ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာ ပိတ္ဆို႔လိုက္တ့ဲေနာက္မွာ ဖူဂ်ီမိုရီကို လိုလားတ့ဲ ကြန္ဂရက္ဟာ အဲဒီခုံ႐ုံးအဖြဲ႕ဝင္ ၃ ဦးကို ထုတ္ပယ္ပစ္လိုက္တယ္။ အဲဒီလုပ္ရပ္ဟာ ျပည္တြင္းမွာေရာ ႏိုင္ငံတကာမွာပါ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေဝဖန္ခံလိုက္ရတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ ၃ ႏွစ္ၾကာတဲ့အထိ အဲဒီျဖစ္ရပ္ဟာ အစိုးရကို လက္ညိဳးထိုးစရာ အျပစ္ႀကီးတခုအျဖစ္ ရိွေနခဲ့တယ္။
(၄) သတင္းမီဒီယာက႑
ေနာက္ဆုံးအေနနဲ႔ေတာ့ သတင္းမီဒီယာဟာ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရိွတ့ဲ အာဏာရွင္စနစ္ေတြမွာေတာ့ အစိုးရန႔ဲ အႀကီးအက်ယ္ အျမင္ကဲြလဲြရာ အေရးပါတ့ဲ အဝန္းအဝိုင္းတခုပါပဲ။ လုံးဝ တင္းျပည့္က်ပ္ျပည့္ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ သတင္း မီဒီယာဆိုတာဟာ ရာႏႈန္းျပည့္ ႏိုင္ငံပိုင္ျဖစ္မယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ဆင္ဆာအျဖတ္ၾကမ္းမယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ စနစ္တက်နဲ႔ ဖိႏွိပ္ထားမယ္။ ႐ုပ္သံနဲ႔ ေရဒီယိုဌာနေတြကို အစိုးရန႔ဲ သူ႔န႔ဲ ပလဲနံပ သင့္သူေတြက ထိန္းခ်ဳပ္ထားမယ္။ နာမည္ႀကီး လြတ္လပ္တ့ဲ သတင္းစာေတြန႔ဲ မဂၢဇင္းေတြကို ဥပေဒျပ႒ာန္းၿပီး ပိတ္ပင္တားဆီးထားမယ္ (ဥပမာ – က်ဴးဘား) ဒါမွမဟုတ္ ေဘာင္ထဲကေန ရွင္းလင္း ဖယ္ရွားထားမယ္ (ဥပမာ – ဥဇဘက္ကစၥတန္ နဲ႔ တာ့ခ္မင္နစၥတန္)။ အစိုးရကို အမ်က္ေတာ္ ရွေအာင္ လုပ္တဲ့ သတင္းသမားဆို ဖမ္းတာဆီးတာ၊ နယ္ႏွင္ဒဏ္ေပးတာအျပင္ ကုန္ကုန္ ေျပာရရင္ လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္ပစ္တာ အထိ ခံရႏိုင္ေျခရွိတယ္။
ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရွိတဲ့ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေတြမွာကေတာ့ သီးျခားရပ္တည္တဲ့ သတင္းဌာနaတြဟာ တရားဝင္ တည္ရွိ႐ုံတင္မက ၾသဇာလည္း ေညာင္းတယ္။ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြအေပၚ မၾကာခဏ ၿခိမ္းေျခာက္တာ၊ တိုက္ခိုက္တာမ်ဳိး ရွိေသာ္ျငားလည္း သတင္းသမားေတြဟာ အဓိက အတိုက္အခံေတြအျဖစ္ ေပၚထြက္လာေလ့ရွိတယ္။ ပီ႐ူးႏိုင္ငံမွာ သီးျခားလြတ္လပ္တ့ဲ သတင္းစာေတြျဖစ္တဲ့ လာရီပတ္ဗလစ္ကာ န႔ဲ အယ္လ္ ကြန္မာစီယို၊ အပတ္စဥ္ထုတ္ မဂၢဇင္းေတြျဖစ္တ့ဲ စီ န႔ဲေကာ္ေရးတပ္စ္ တို႔ဟာဆိုရင္ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြ တေလွ်ာက္လုံး လြတ္လြတ္လပ္လပ္နဲ႔ ေရးသား ထုတ္ေဝခဲ့ၾကတယ္။ ယူကရိန္းကိုၾကည့္ရင္လည္း ဇာကာလိုေနဒါလီ၊ ဒင္၊ ဗီခ်ာနီဗစၥတီ စတဲ့သတင္းစာေတြဟာ ကုခ်္မာ အစိုးရအေပၚ မတူတဲ့ သီးျခားအျမင္ေတြကို အေလးေပးေဖာ္ျပရာ ရင္းျမစ္ေတြျဖစ္တယ္။
သီးျခားလြတ္လပ္တ့ဲ သတင္းဌာနေတြဟာ အစိုးရရဲ႕ မဟုတ္မတရား လုပ္မႈေတြကို စုံစမ္းေထာက္လွမ္း ေဖာ္ထုတ္ၿပီး လူသိေအာင္ ဖြင့္ခ်သူဆိုတ့ဲ “ေစာင့္ၾကည့္သူ” ေနရာကို ယူထားသူေတြျဖစ္တယ္။ ပီ႐ူးမွာဆိုရင္ မီဒီယာဟာ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ လာကန္တူတာ တကၠသိုလ္မွာ ေက်ာင္းသားေတြကို သတ္ျဖတ္မႈ၊ ဖူဂ်ီမိုရီရဲ႕ ပါတီ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္တ့ဲ လက္မွတ္ အေရအတြက္ကို လိမ္ညာၿပီး ပြားယူမႈ စတ့ဲ အစိုးရရဲ႕ လုပ္ရပ္ေတြကို ဖြင့္ထုတ္ခ်ခ့ဲတယ္။ ႐ုရွားမွာဆိုရင္လည္း ဗလာဒီမီယာ ဂူစင္စကီးရဲ႕ အင္ဒီပင္းဒင့္တီဗီ ဟာဆိုရင္ အထူးသျဖင့္ ေခ်ခ်င္းညာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ယဲ့လ္ဆင္အစိုးရရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈ ေတြအေပၚ အဓိက ေဝဖန္သူျဖစ္တယ္။ ဇင္ဘာေဘြမွာဆိုရင္ ေဒးလီးနယူးစ္ဟာ မူဂါဘီ အစိုးရရဲ႕ က်ဴးလြန္မႈေတြကို ဖြင့္ထုတ္ခ်ျပရာ အဓိက သတင္းစာျဖစ္တယ္။ မီဒီယာေတြဟာ အတိုက္အခံ အင္အားစုေတြအတြက္ ဆိုရင္လည္း သူတို႔ရဲ႕ ဝါဒျဖန္႔ခ်ိေရး လက္နက္ျဖစ္တယ္။ ဆာဘီးယားမွာဆိုရင္ ဘဲလ္ဂရိတ္ ေရဒီယိုသတင္းဌာန ဘီ-၉၂ ဟာ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေႏွာင္းပိုင္း သမၼတ မီလိုဆီဗစ္ကို အဓိက အတိုက္အခံျပဳခဲ့တဲ့ ဌာနျဖစ္တယ္။ ၁၉၈၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ ေႏွာင္းပိုင္းကာလေတြအတြင္း ပနားမားန႔ဲ နီကာရာဂြာ တို႔မွာ အတိုက္အခံေတြကို အဓိက ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ျပဳေပးခဲ့တာလည္း သတင္းစာေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။
ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရိွတဲ့ အာဏာရွင္စနစ္ေတြမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းဟာ ေလာင္းရိပ္လြတ္တ့ဲ သတင္းမီဒီယာေတြကို တက္တက္ ၾကြၾကြန႔ဲ ႏိွပ္ကြပ္ေလ့ရွိတယ္။ ႏွိပ္ကြပ္ရာမွာလည္း အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေတြက အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းက လူေတြသုံးတဲ့ နည္းလမ္းေတြထက္ ပိုၿပီး ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႔တဲ့ နည္းေတြကို သုံးေလ့ရိွတယ္။ အဲဒီနည္းေတြထဲမွာ လာဘ္ထိုးတာ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ေၾကာ္ျငာ ဘတ္ဂ်က္ကို သီးသန္႔ ေရြးခ်ယ္ၿပီး ဖယ္ထားတာ၊ သတင္းဌာနေတြက တင္ရွိေနတဲ့ ေႂကြးၿမီေတြနဲ႔ အခြန္ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ ႀကိဳးကိုင္ထားတာ၊ စေတာ့ရွင္ေတြ အခ်င္းခ်င္းၾကားမွာ ျပႆနာျဖစ္ေအာင္ မီးေမႊးေပးတာ၊ သီးျခား လြတ္လပ္ၿပီး အတိုက္အခံျဖစ္တဲ့ သတင္းသမားေတြကို ႏွိပ္ကြပ္ဖို႔အတြက္ တင္းက်ပ္တဲ့ ဥပေဒေတြ စတာေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ ႐ုရွားမွာဆိုရင္ အင္ဒီပင္းဒင့္တီဗီရဲ႕ ဂတ္ဇ္ပရြမ္ဂတ္စ္ ကုမၸဏီဆီမွာ တင္ေနတဲ့ အေႂကြးေတြကို အသုံးခ်ၿပီး အစိုးရက သူနဲ႔ ပလဲနံပသင့္တ့ဲ သူေတြလက္ထဲ ေရာက္သြားေအာင္ လုပ္တယ္။
ပီ႐ူးမွာဆိုရင္ ဖူဂ်ီမိုရီက လာဘ္ထိုးတာန႔ဲ ဥပေဒေၾကာင္းအရ မ႐ိုးေျဖာင့္တ့ဲ နည္းလမ္းေတြကို ေပါင္းစပ္ၿပီး တိုင္းျပည္ရဲ႕ ပုဂၢလိကပိုင္ ႐ုပ္သံ သတင္းဌာနေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ႀကိဳးစားတယ္။ ဥပမာ – Channel 2 ရဲ႕ ပိုင္ရွင္ ဘာ႐ုအိဗ္ခ်ာရဲ႕ ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈကို ျပန္လည္ ႐ုပ္သိမ္းတာမ်ဳိး။ အစိုးရေတြ အေနန႔ဲ သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ သတင္းစားေတြကို “တရားမဝင္” ေႏွာင့္ယွက္ဖို႔၊ ဒါမွမဟုတ္ ႏိွပ္ကြပ္ဖို႔အတြက္ အသေရဖ်က္မႈ ဥပေဒေတြကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ အသုံးခ်တယ္။ ဂါနာႏိုင္ငံမွာ ဂါနာသတင္းစာ အယ္ဒီတာေတြနဲ႔ ေကာ္လံစား ေဆာင္းပါးရွင္ေတြေတြကို ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားအတြင္း ေထာင္ခ်ဖို႔ အတြက္ ကိုလိုနီေခတ္က ေရးဆြဲခဲ့တဲ့ အသေရဖ်က္မႈ ဥပေဒပုဒ္မေတြကို ဂ်ယ္ရီေရာလင္း အစိုးရက အသုံးျပဳခဲ့တယ္။ ခ႐ိုေအးရွားမွာဆိုရင္ Open Society Institute ရဲ႕ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ အစီရင္ခံစာအရ သတင္းစာေတြဟာ အသေရ ဖ်က္မႈေပါင္း ၂၃၀ နဲ႔ တရားအစြဲ ခံခဲ့ရတယ္။ အလားတူပဲ အာေမးနီးယား အစိုးရကလည္း တိုင္းျပည္ရဲ႕ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ေနာက္ပိုင္း သတင္းစာေတြရဲ႕ ေဝဖန္မႈေတြ ၿငိမ္သက္သြားေအာင္ အသေရဖ်က္မႈ ပုဒ္မေတြကို ေကာင္းေကာင္း အသုံးခ်ခဲ့ရတယ္။
ဒါေပမယ့္လည္း ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရိွတဲ့ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေတြမွာ မီဒီယာကို ဖိႏိွပ္တာဟာ အစိုးရအဖဲြ႕ေတြအတြက္ အႏၲရာယ္ မ်ားႏိုင္တယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္တုန္းက ခ႐ိုေအးရွားမွာ တုဂ်္မန္အစိုးရဟာ ေရဒီယို ၁၀၁ (Radio 101) ရဲ႕ လိုင္စင္ကို ျပန္႐ုပ္သိမ္းလိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ လူထုက အႀကီးအက်ယ္ ဆႏၵျပၾကတာေၾကာင့္ အတိုက္အခံ ဘက္မွာလည္း လႈပ္လႈပ္ရွားရွားျဖစ္ၿပီး အာဏာရ ပါတီလည္း ခဏတျဖဳတ္ ႏွစ္ျခမ္း ကြဲခဲ့ရတယ္။ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္တုန္းကလည္း ယူကရိန္းမွာ သမၼတ ကုခ်္မာဟာ အတိုက္အခံ သတင္းေထာက္ တေယာက္ကို ေဖ်ာင္ပစ္ခဲ့တယ္ဆိုတ့ဲ စြပ္စြဲခ်က္ေတြ ထြက္ေပၚလာၿပီးတ့ဲ ေနာက္ပိုင္း ျပည္တြင္းမွာ ဆႏၵျပမႈေတြန႔ဲ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရသလို အေနာက္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ဝိုင္းၾကဥ္မႈကိုလည္း တစိတ္တပိုင္း ခံခ့ဲရတယ္။ ပီ႐ူးမွာလည္း အစ္ဗ္ခ်ာကို ႏိွပ္ကြပ္ၿပီး နယ္ႏွင္ပစ္ခဲ့တာေၾကာင့္ ျပည္တြင္းမွာ ဆႏၵျပမႈေတြ အေတာ္ေလးျဖစ္ခ့ဲၿပီး ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ ဝိုင္းေဝဖန္စရာ ပစ္မွတ္လည္း ျဖစ္လာခ့ဲတယ္။
သေဘာတရားအရ တင္းမာမႈမ်ား
အာဏာရွင္ အစိုးရအဖြဲ႔ေတြဟာ တိတိပပရိွတ့ဲ ဒီမိုကေရစီ အေဆာက္အအုံေတြန႔ဲ ကာလ အကန္႔အသတ္မရိွ ယွဥ္တဲြ တည္ရိွႏိုင္ပါတယ္။ လက္ရွိ အာဏာရထားသူေတြဟာ အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကို ႀကီးႀကီးမားမား ခ်ဳိးေဖာက္တာမ်ဳိး၊ တိုင္းသိျပည္သိျဖစ္ေအာင္ လုပ္တာမ်ဳိး မလုပ္သေရြ႕၊ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ေတြကို ပယ္ဖ်က္တာ၊ ခိုးယူတာမ်ဳိး မရွိသေရြ႕ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရွိတဲ့ အာဏာရွင္စနစ္မွာ အတြင္းထဲရွိေနတ့ဲ ဝိေရာဓိေတြဟာ ထိန္းေက်ာင္းလို႔ ရႏိုင္ေသးတ့ဲ ေဘာင္ထဲမွာပဲ ရိွပါတယ္။ လာဘ္ထိုးတာ၊ အတင္းမဲဆြယ္ စည္း႐ုံးတာ၊ တျခား “ဥပေဒနဲ႔ ညီတ့ဲ” ႏိွပ္ကြပ္မႈ ပုံစံေတြသုံးတာ စတ့ဲနည္းေတြ သုံးၿပီး အစိုးရဟာ အတိုက္အခံေတြရဲ႕ ၿခိမ္းေျခာက္မႈကို ျပည္တြင္းျပည္ပရဲ႕ အုံန႔ဲက်င္းနဲ႔ ဆန္႔က်င္မႈမ်ဳိး မရိွဘဲ ကန္႔သတ္လို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္လည္း လက္ရွိ အာဏာရပါတီ၊ လူပုဂၢိဳလ္ေတြ အာဏာလႊဲေျပာင္း မေပးရေစဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ဒီမိုကေရစီ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြနဲ႔ အာဏာရွင္ဆန္မႈေတြ ယွဥ္တြဲခိုင္းထားတာဟာ မတည္ၿငိမ္မႈ ရင္းျမစ္တခုကို ဖန္တီးေပးလိုက္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပဲြေတြ၊ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ေတြ၊ တရား႐ုံးေတြနဲ႔ သီးျခားလြတ္လပ္တ့ဲ မီဒီယာက႑တို႔ဟာ အတိုက္အခံ အင္အားစုေတြဆီကေန အခ်ိန္တခုေရာက္တိုင္း စိန္ေခၚမႈေတြကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ အဲဒီစိန္ေခၚမႈေတြက အာဏာရွင္ ပုဂၢိဳလ္ေတြအတြက္ အေလးအနက္ထားရမယ့္ အက်ဥ္းအက်ပ္ အေျခအေနတခုကို သယ္ေဆာင္လာပါတယ္။
တဖက္ကၾကည့္ရင္ အတိုက္အခံေတြကို ႏွိပ္ကြပ္တာဟာ မေကာင္းတဲ့ သက္ေရာက္မႈမ်ားတယ္၊ အဓိက အေၾကာင္းကေတာ့ အတိုက္အခံေတြရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈေတြဟာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအရလည္း တရားဝင္တယ္၊ ျဖစ္လည္း ျဖစ္သင့္တယ္လို႔ ျပည္တြင္းျပည္ပက လက္ခံထားၾကတယ္။ အျခားတဖက္မွာေတာ့ လက္ရွိ အာဏာရထားသူေတြ အေနနဲ႔ အတိုက္အခံေတြကို ဒီအတိုင္း လႊတ္ေပးလိုက္ျပန္ရင္လည္း သူတို႔ ႐ႈံးသြားႏိုင္ျပန္တယ္။ အဲဒီေတာ့ အခ်ိန္တခုေရာက္တိုင္း ဒီမိုကေရစီ နည္းက် ယွဥ္ၿပိဳင္အႏိုင္ယူမႈေတြ ေပၚေပါက္လာျခင္းဟာ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရိွတ့ဲ အာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ အရင္းမူလလို ျဖစ္ေနတ့ဲ လြန္ဆဲြရျခင္းကို ျဖစ္ေစတယ္။ အာဏာရွင္ အစိုးရအဖဲြ႕ေတြ အေနန႔ဲ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ ဝိုင္းက်ဥ္မႈန႔ဲ ျပည္တြင္း ပဋိပကၡေတြ အျဖစ္ခံၿပီး ဒီမိုကေရစီ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို အႀကီးအက်ယ္ ခ်ဳိးေဖာက္မလား၊ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ႐ႈံးနိမ့္ႏိုင္ေျခ ရွိတာကို ရင္ဆိုင္ၿပီး အတိုက္အခံေတြဘက္က စိန္ေခၚမႈကို ခြင့္ျပဳမလား။ ရလဒ္ကေတာ့ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရး အက်ပ္အတည္း တမ်ဳိးမဟုတ္တမ်ဳိး ေပၚတာပဲ။ ဥပမာအားျဖင့္ မကၠဆီကိုမွာ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ နီကာရာဂြာမွာ ၁၉၉၀၊ ဇမ္ဘီယာမွာ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ ႐ုရွားမွာ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္၊ အာေမးနီးယားမွာ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္၊ အယ္လ္ေဘးနီးယားမွာ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္၊ ဂါနာ၊ ပီ႐ူး၊ ဆားဘီးယားနဲ႔ ယူကရိန္းတို႔မွာ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္၊ ဇမ္ဘီယာမွာ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာ ေနာက္တႀကိမ္ အသီးသီး ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဇင္ဘာေဘြႏိုင္ငံမွာ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္ မတ္လ သမၼတ ေရြးေကာက္ပဲြ ကာလတုန္းလည္း အလားတူ အက်ပ္အတည္းမ်ဳိး ျဖစ္မယ့္ ပုံစံမ်ဳိး ေပၚခဲ့ေသးတယ္။
ကင္ညာ၊ မေလးရွား၊ ႐ုရွားန႔ဲ ယူကရိန္းတို႔လို႔ ျဖစ္ရပ္မ်ဳိးေတြမွာေတာ့ အာဏာရွင္ အစိုးရေတြဟာ မုန္တိုင္းဒဏ္ကို ေဘးမသီ ရန္မခ ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီအထဲက ႏိုင္ငံအခ်ဳိ႕မွာ အစိုးရဟာ အျပတ္ ႏွိပ္ကြပ္ပစ္ၿပီး ပိုလို႔ေတာင္ ခံကတုတ္ေတြ တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ တျခားေသာ ႏိုင္ငံအခ်ဳိ႕ျဖစ္တ့ဲ နီကာရာဂြာ(၁၉၉၀)၊ ဇမ္ဘီယာ (၁၉၉၁)၊ ဂါနာန႔ဲ မကၠဆီကို (၂၀၀၀) တို႔မွာေတာ့ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရိွတ့ဲ အာဏာရွင္ အစိုးရေတြဟာ ဆန္႔က်င္ အာခံမႈေတြကို မႏိွမ္နင္းႏိုင္ခ့ဲဘဲ အာဏာကို လက္လႊတ္ခ့ဲရပါတယ္။ ပီ႐ူးန႔ဲ ဆားဘီးယား အပါအဝင္ က်န္တျခား ျဖစ္ရပ္ေတြမွာေတာ့ အစုိးရဟာ ႏွိပ္ကြပ္ဖို႔ ႀကိဳးစားရင္းနဲ႔ သူကိုယ္တိုင္ မႏိုင္မနင္း ဖ႐ိုဖရဲျဖစ္လာၿပီး ေနာက္ဆုံး ၿပိဳက်ခ့ဲရတ့ဲ အထိပဲ။
ဒါေပမယ့္လည္း ဒီလို ေနာက္လူ လက္ထဲ အာဏာထည့္ေပးလိုက္ရတာဟာ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းသြားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ျဖစ္ရပ္ အေတာ္မ်ားမ်ား (ခ႐ိုေအးရွား၊ နီကာရာဂြာ၊ ပီ႐ူး၊ ဆလိုဗက္ကီးယား၊ ဆားဘီးယား) မွာ အစိုးရအဖြဲ႕ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္မႈနဲ႔အတူ ဒီမိုကေရစီဘက္ကို ဦးတည္သြားခ့ဲေပမယ့္ အယ္လ္ေဘးနီးယား၊ ဇမ္ဘီယာ၊ ယူကရိန္း၊ ဘယ္လာ႐ုစ္ စတ့ဲ ျဖစ္ရပ္ေတြမွာေတာ့ အသစ္ေရြးေကာက္ တင္ေျမႇာက္လိုက္တ့ဲ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ သူတို႔ေရွ႕က သြားေလသူေတြ ထက္ေတာင္မွ ပိုၿပီး အာဏာရွင္ လက္ဝါးေစာင္း ပိုထက္ေနေသးတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီေတာ့ကာ အာဏာကို ဆုပ္ကိုင္ထားတဲ့ အထက္တန္းလႊာတစုကို ဖယ္ရွားပစ္လိုက္ျခင္းဟာ စနစ္အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ဖို႔န႔ဲ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းဖို႔ရာ အေရးပါတ့ဲ အခြင့္အလမ္း တခုကို ဖန္တီးေပးလိုက္ေပမယ့္ ဒီလို အေျဖမ်ဳိး ထြက္လာပါလိမ့္မယ္ လို႔ေတာ့ ေသခ်ာတာ မဟုတ္ပါဘူး။
အက်ဥ္းအက်ပ္ ကာလေတြမွာ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရိွတဲ့ အာဏာရွင္ အစိုးရအဖဲြ႕ေတြ ရွင္သန္ေက်ာ္လႊားႏိုင္မႈန႔ဲ ဆိုင္တ့ဲ သူတို႔ရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္ အမ်ဳိးမ်ဳိးအေၾကာင္းကို ဒီေဆာင္းပါးမွာ ရွင္းျပႏိုင္မွာ မဟုတ္ေပမယ့္ ပုံစံတခုကေတာ့ ေလ့လာ မွတ္သားထိုက္ပါတယ္။
စစ္ေအးတိုက္ပြဲ ေခတ္လြန္ကာလကို ၾကည့္ရင္ အေနာက္တိုင္းနဲ႔နီးတဲ့ ေဒသေတြ၊ အထူးသျဖင့္ လက္တင္အေမရိကနဲ႔ ဥေရာပ အလယ္ပိုင္းတို႔မွာဆိုရင္ အာဏာကို ကိုင္ထားတဲ့ အစိုးရေတြကို ဖယ္ရွားပစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း အဲဒီႏိုင္ငံေတြဟာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ ျဖစ္သြားတာ မ်ားပါတယ္။ သာဓကအေနနဲ႕ ျပရရင္ လက္တင္အေမရိကမွာ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရိွတ့ဲ အာဏာရွင္ ႏိုင္ငံ ၅ ႏိုင္ငံအနက္ ၄ ႏိုင္ငံ (ဒိုမီနီကန္ ရီပတ္ဗလစ္၊ မကၠဆီကို၊ နီကာရာဂြာန႔ဲ ပီ႐ူး) ဟာ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။
အလားတူပဲ အဲဒီအခ်ိန္အတြင္းမွာ ဗဟိုဥေရာပမွာရွိတဲ့ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရွိတဲ့ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံ ၅ ႏိုင္ငံအနက္ ၄ ႏိုင္ငံ ဒီမိုကေရစီဘက္ကို အသြင္ကူးေျပာင္းလာခဲ့တယ္ (ခ႐ိုေအးရွား၊ ဆာဘီးယား၊ ဆလိုဗက္ကီးယား၊ ႐ိုေမးနီးယား)။ ဒါေပမယ့္ တျခား တဖက္မွာက်ေတာ့ အာဖရိကန႔ဲ ဆိုဗီယက္ ျပည္ေထာင္စုေဟာင္းဝင္ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရိွတ့ဲ အာဏာရွင္ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ျဖစ္ရပ္ကေတာ့ အေတာ္ေလးကို မတူျပန္ဘူး။ ဆိုဗီယက္အုပ္စုဝင္ ႏိုင္ငံေဟာင္းေတြအနက္ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရွိတဲ့ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံ (ေမာ္လ္ဒိုဗာ) တႏိုင္ငံတည္းပဲ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြ အတြင္း ဒီမိုကေရစီအသြင္ ကူးေျပာင္းခဲ့တယ္။
ဒါကိုၾကည့္ရင္ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ ကာလေတြအတြင္း ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရွိတဲ့ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ လားရာကို ပုံေဖာ္တဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းခံဟာ အေနာက္အုပ္စုနဲ႔ နီးကပ္ျခင္းဆိုတ့ဲ သေဘာသက္ေရာက္ပါတယ္။ ယဥ္ေက်းမႈန႔ဲ မီဒီယာ လႊမ္းမိုးမႈ၊ အထက္တန္းလႊာ ကြန္ရက္ေတြ၊ ဆႏၵျပပြဲဂယက္ေတြ၊ အေနာက္ႏိုင္ငံ အစိုးရေတြရဲ႕ တိုက္႐ိုက္ဖိအား စတဲ့ပုံစံအားျဖင့္ အေနာက္တိုင္းနဲ႔ ဆက္ႏြယ္မႈရွိျခင္းေၾကာင့္ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံ အစိုးရေတြအေနနဲ႔ သူတို႔အုပ္ခ်ဳပ္မႈကို အေျခခိုင္ေအာင္ လုပ္ရာမွာ ဒုကၡသုကၡေတြနဲ႔ ပိုႀကံဳေတြ႔လာရပါတယ္။ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရိွတဲ့ အာဏာရွင္ ႏိုင္ငံအစိုးရေတြကို ဒီမိုကေရစီဘက္ ပိုကူးေျပာင္းေအာင္ လုပ္ရာမွာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုမ်ားလာပါတယ္။ အေနာက္နဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္မႈ အားနည္းတ့ဲ ေဒသေတြမွာ သို႔မဟုတ္ ဒီမိုကေရစီ မဟုတ္တ့ဲ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံ (ဥပမာ ႐ုရွား၊ တ႐ုတ္) ေတြရဲ႕ ၾသဇာလႊမ္းမိုးမႈ အေတာ္အတန္ရွိတဲ့ ေဒသေတြမွာေတာ့ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈရွိတဲ့ အာဏာရွင္ အစိုးရေတြဟာ သက္ဆိုး ပိုရွည္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းပိုမ်ားတယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ပိုၿပီး အာဏာရွင္ဆန္တဲ့ လမ္းေၾကာင္းဘက္ဆီ ဦးတည္သြားပါတယ္။
ဆက္လက္ ေဖာ္ျပပါမည္။
(စတီဗင္ လီဗစ္စကီး (Steven Levitsky) သည္ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္ရွိ အစိုးရႏွင့္ လူမႈေရးေလ့လာမႈ ပညာဌာနမွ ပါေမာကၡျဖစ္သည္။ သူ၏ Transforming Labor-based Parties in Latin America စာအုပ္ ႏွင့္ လူကန္၊ ေအ၊ ေ၀းႏွင့္ ပူးတြဲေရသားခဲ့ေသာ Competitive Authoritarianism: Hybrid Regimes after the Cold War စာအုပ္တို႔ကို ကိန္းဘရစ္ဂ်္ တကၠသိုလ္မွ ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။ လူကန္၊ ေအ၊ ေဝး (Lucan A. Way) သည္ ကေနဒါႏိုင္ငံ တိုရန္တို တကၠသိုလ္ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံဌာနမွ တြဲဖက္ပါေမာကၡ ျဖစ္ၿပီး Journal of Democracy ၏ အယ္ဒီတာ ဘုတ္အဖြဲ႔၀င္ အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနသူလည္း ျဖစ္သည္။)
Credit @ Ko Nge
No comments:
Post a Comment