အေမရိကန္ ဆပ္ပရုိင္း (Sub-prime) ေဒၚလာဒုကၡ ႏွင့္ ကမာၻ႔စီးပြားေရး ျပႆနာ အပိုင္း (၁)

အရင္းရွင္စနစ္ကုိ အေျခခံတာက ေလာဘ၊ တြန္းပို႔တဲ့ တြန္းအားနဲ႔ ၿပိဳင္ဆုိင္မႈပဲ။ ဘယ္ပစၥည္းဟာ လူႀကိဳက္မ်ားၿပီး ေရာင္းရမယ္ ဘယ္ပစၥည္းကုိေတာ့ လူမႀကိဳက္၍ မေရာင္းရပါ ဆုိတာက ေစ်းကြက္က ဆံုးျဖတ္တယ္။ ဒီေစ်းကြက္ကုိ အဆံုးအျဖတ္ေပးတာက စားသံုးသူ ျဖစ္တယ္။ ေစ်းကြက္မွာ ေစ်း (သုိ႔) တန္ဖုိးကုိ ဆံုးျဖတ္တာက Supply & Demand လုိ႔ ေခၚတဲ့ ထုတ္လုပ္ႏုိင္မွႈနဲ့ လုိအပ္မႈတုိ႔ကပဲ ျဖစ္တယ္၊ ဥပမာ - ယေန႔ ကမၻာႀကီးမွာ လူဦးေရသန္း ၆ဝဝဝ နဲ႔ သန္း ၇ဝဝဝ အၾကား ရွိပါတယ္။ တကမၻာလံုးအတြက္ တေန႔ ေရနံစည္ ၈ဝသန္း လုိခဲ့ရင္ တေန႔ ၈ဝသန္းေက်ာ္ေက်ာ္ ထုတ္ႏုိင္လုိ႔ ေစ်းကြက္မွာ ေရနံေတြ ေပါမ်ားေနရင္ ေရနံေစ်းက်မယ္။ အကယ္၍ လုိတာက (၈ဝ)သန္း၊ ထုတ္ႏုိင္တာက (ရဝ)သန္းပဲရွိရင္ ေရနံေစ်းဟာ ေထာက္ေလ်ာက္ တက္ေနမွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ အရင္းရွင္စနစ္နဲ႔ ဘုရားတဆူလုိ႔ ေျပာလုိ႔ရတဲ့ အဒန္စမစ္က မျမင္ရတဲ့ လက္ဆုိၿပီး သံုးႏႈန္း သြားပါတယ္။ အရင္းရွင္စနစ္ကုိ ေလ့လာခ်င္ရင္ Adam Smith ေရးတဲ့ Wealth of Nations စာအုပ္ကုိ ဖတ္သင့္ပါတယ္။

ဒီလုိ ေစ်းကြက္ေပၚမွာ မူတည္ၿပီး (ေလာဘ) ကုိ အေျခခံတဲ့ စီးပြားေရးစနစ္မွာ တကိုယ္ေကာင္းဆန္တဲ့ လူညာေတြ အမ်ားအျပား ရွိတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အရင္းရွင္ စီးပြားေရးစနစ္ကုိ ေဖၚေဆာင္ရင္ ခုိင္မာတဲ့ ဥပေဒနဲ ့အစုိးရရဲ့ ေစာင့္ၾကပ္မႈ စည္းမ်ဥ္း ရွိရပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း စည္းမ်ဥ္း သိပ္တင္းၾကပ္ရင္ စီးပြားေရးေအာင္ျမင္မႈ ခက္ခဲမႈရွိၿပီး သိပ္ေလ်ာ့လြန္းရင္လည္း အတက္အက် ျပင္းထန္တတ္ပါတယ္၊ အေမရိကန္ေတြရဲ႔ အေတြးအေခၚက အစုိးရက အနည္းဆံုး ၾကပ္မတ္ရမယ္။ ေစ်းကြက္က တာဝန္ယူပါေစလုိ႔ ယံုၾကည္တာေၾကာင့္ ယေန႔ကမၻာႀကီးမွာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးဟာ အလြတ္လပ္ဆံုး ျဖစ္သလို အေမရိကန္စီးပြားေရးမွာ Boom & Bust Cycle လို႔ ေခၚတဲ့ စီးပြားေရး တဟုန္ထိုးတက္မႈနဲ႔ ေပါက္ကြဲျပဳတ္က်မႈဟာ ဒြန္တြဲ ေနတတ္ပါတယ္။ ၁၉၈ဝခုနွစ္မ်ားက သမၼတ ေရဂင္ လက္ထက္မွာ Real Estate & Thrift Boom/Bust ၁၉၉ဝခုႏွစ္မ်ားက Tech (Internet) Boom/Bust ၊ ယၡဳ 2008 မွာ Housing Boom/Bust ၊ အေမရိကန္ပံုစံမွာ စီးပြားေရးတက္ျပီး ျပဳတ္က်မႈ ျဖစ္စၿမဲပါ။

Boom နဲ႔ Bust ဆုိတာ ဘာလဲ?

ဘာေၾကာင့္ Boom နဲ႔ Bust ကုိ မထိန္းကြပ္တာလဲ?

Boom နဲ႔ Bust ကုိေျပာမယ္ဆုိရင္ အေမရိကန္ရဲ့ လက္ရွိ စီးပြားေရးအေနအထားကုိ သေဘာေပါက္ဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။

အေမရိကန္ႏုိင္ငံဟာ ၂ဝ ရာစု နွစ္ေလာက္ကတည္းက ေခတ္နဲ႔အမွီ တုိးတက္ ဖြံ႔ျဖိဳးၿပီးျဖစ္တဲ့ ႏုိင္ငံအဆင့္ကုိ ေရာက္ခဲ့ၿပီမုိ႔ ရာစုနွစ္တခုမ်ွ ေငြစုေဆာင္းၿပီးသား ခ်မ္းသာၿပီး ႏုိင္ငံအျဖစ္ တည္ရွိပါတယ္။

အရင္းရွင္စနစ္မွာ ေငြကုိ သံုးၿပီး ေငြရွာရတဲ့ Wealth Creation ဆုိတာ အေရးႀကီးပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ေငြရွိၿပီးသူ လူတန္းစား ပုိမုိေငြရရွိ ပုိမုိ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသားဖုိ႔ ေငြရွာႏုိင္ဖို႔ လုိအပ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေငြရႏုိင္မဲ့ အကြက္ (သို႔) ေစ်းကြက္ကို ေဖၚထုတ္ႀကပါတယ္။ အဲဒီအကြက္ (သို႔) ေစ်းကြက္ေတြ႔ရင္ ေငြရင္းရွိတဲ့ ေငြရွင္ေတြက ေငြျွမႇပ္ႏွံလုပ္ရင္း ေငြရွာၾကပါတယ္။ ဥပမာ ၁၉၈ဝ ခုနွစ္မ်ား သမၼတ ေရာနယ္ရီဂင္ လက္ထက္က ေစ်းကြက္ (၂) ေနရာမွာ တဟုန္ထိုးတက္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ တခုက ေငြစုေငြေခ်း ကုမၸဏီေတြ၊ေနာက္တခုက အိမ္ရာ၊ေျမ၊ အေဆာက္အဦး ေစ်းကြက္ေတြ ျဖစ္တယ္။ အိမ္ယာ၊ ေျမ၊ အေဆာက္အဦး ေစ်းကြက္မွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ ေျမအေဆာက္အဦး၊ ဆုိလိုတာက ေမာလ္လိုေစ်းဆုိင္ေတြ ဖြင့့္ ၊ အေဆာက္အဦး (သုိ႔) ရံုးခန္း ေတြေဆာက္ျပီး အခန္းငွား စားတာေပါ႔။ ဒီလုိ အိမ္ရာေရာ ငွားစားတဲ့ အေဆာက္အဦေတြ ေစ်းတက္ေတာ့ ေငြရွိသူေတြက ရင္းႏွီးၿပီး အလုအယက္ ဝယ္ယူၾကေတာ့ ေစ်းထပ္တက္နဲ႔ တဟုန္ထိုးတက္တဲ့ Boom ျဖစ္ပါေရာ။

Boom ျဖစ္ေတာ့ ကုမၼဏီေတြေရာ အိမ္ပုိင္ရွင္ေတြပါ ခ်မ္းသာလာတာေပါ့။ ဥပမာ လူတေယာက္က ေဒၚလာ (၂) သိန္းနဲ႔ ဝယ္ထားတာ ၆လအၾကာ တႏွစ္အၾကာမွာ ၂ သိန္း ၂ ေသာင္း ျဖစ္ေနၿပီဆုိရင္ ဒီအိမ္ပုိင္ရွင္က ေငြေရးေၾကးေရးအရ ပုိၿပီး ယံုၾကည္မႈရွိေတာ့ ေငြသံုးဖုိ႔ ဝန္မေလး လွေတာ့ဘူးေပါ့။ ဒီလုိဘဲ ကုမၼဏီေတြက အျမတ္ေငြပုိရေနရင္ အေဆာက္အဦ (၁ဝ) ခုက (၁၂) ခုထိ တုိးခ်ဲ႕မွာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ Boom Time လုိ႔ေခၚတဲ့ ခ်မ္းသားမႈ တုိးပြားခ်ိန္မွာ ျပည္သူျပည္သားေတြ ေငြရႊင္ၿပီး ပုိသံုးျဖဳန္းၾကတာေပါ့။

ဒီေနရာမွာ ျဖတ္ၿပီး အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ့ စီးပြားေရး ထူးျခားမႈအေၾကာင္း တင္ျပလုိပါတယ္။

အေမရိကန္ႏုိ္င္ငံဟာ ခ်မ္းသားၿပီးျဖစ္တဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္တာေၾကာင့္ သူ႔ႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးရဲ႕(၂/၃)ဟာ စားသံုးသူေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူေတြန႔ဲ ့အစုိးရရဲ့စရုိက္က စုေဆာင္းမွႈထက္ သံုးစြဲမႈ ကုိ အားေပးတယ္။ အစုိးရရဲ့ Tax code အခြန္ေငြ စည္းမ်ဥ္းေတြ ကုိယ္ႏႈိက္က မ်ားမ်ားသံုးရင္ မ်ားမ်ားသက္သာခြင့္ ရပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္မွာ ထိပ္ဆံုး ၁% ေသာ လူခ်မ္းသားမ်ားက ႏုိင္ငံရဲ့ ႂကြယ္ဝမႈ ၃ဝ% ေက်ာ္ေက်ာ္ကုိ ပုိင္ဆုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အမ်ားက လူလတ္တန္းစားေတြ ျဖစ္တာေၾကာင့္ တျခားႏုိင္ငံသားေတြနဲ ့ယွဥ္ရင္ ပုိေခ်ာင္လည္တယ္လို႔ ေျပာလုိ႔ရပါတယ္။ စိတ္မေကာင္းစရာက ေအာက္ဆံုး ၂ဝ ရာခုိင္ႏႈန္း ျဖစ္ရင္ေတာ့ မေခ်ာင္လွပါ။ အစုိးရေထာက္ပံ့မႈ ရွိေပမယ့္ ဥေရာပတို႔၊ ၾသစေၾတးလ် တုိ႔လို ရက္ေရာမႈ မရွိပါ။

ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ျပည္ဟာ အရင္းရွင္းစနစ္စစ္စစ္ ျဖစ္တယ္။ ပညာတတ္ရင္ ႀကိဳးစားခ်င္စိတ္ ရွိသူေတြအတြက္ ေကာင္းေပမယ့္ ပညာမဲ့ရင္ ႀကိဳးစားခ်င္စိတ္ နည္းရင္ေတာ့ မေခ်ာင္လွပါ။

Boom - Time မွာ လုပ္ငန္းေတြေပါ ကုမၼဏီနဲ႔လူေတြ ဝင္ေငြရႊင္ရင္ မ်ားမ်ားသံုး ဒါေၾကာင့္ အစုိးရက ဝင္မေႏွာင့္ယွက္ မတားဆီးပါ။ ထို႔အျပင္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံဟာ ဒီမုိကရစီ အေျခခုိင္တဲ့အတြက္ ႏုိင္ငံေရးတည္ျငိမ္မႈ ရွိတယ္လုိ႔ ယူဆၾကတာေၾကာင့္ တကမၻာ့လံုးက ေငြရွင္ေၾကးရွင္ ေတြ ကလည္း Boom Time မွာအေမရိကန္မွာ ျမႇဳပ္ႏွံအရင္းျပဳ လုပ္ၾကတာေၾကာင့္ Boom Time ေငြရႊင္ၾကပါတယ္။ ေစ်းေတြ အဆမတန္ တက္ပါရင္ တခ်ိန္မွာ ေစ်းကြက္က ထုိးခ်ေလ့ ရွိပါတယ္။ ဒါကုိ Bust ေလပူေဖါင္း ေပါက္ကြဲသလို ေပါက္ကြဲက်ဆင္းမႈ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီလုိ Bust မျဖစ္ခင္တႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ ကတည္းက ေစတနာရွင္ ပညာတတ္ေတြ အေတြၾကံဳရွိသူေတြက သတိေပးေလ့ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ - ၁၉၉ဝ ခုႏွစ္ေတြက အင္တာနက္စေတာ့ မတရားေစ်းတက္ေတာ့ သတိေပးသူေတြ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ အမ်ားက ေလာဘေဇာတက္ေနတာေၾကာင့္ သတိမမူ မိၾကပါ၊ ပုိက္ဆံခ်မ္းသာသူမ်ားကေတာ့ ေၾကးစားေတြကို ေငြေပးခုိင္းတာေၾကာင့္ Bust ျဖစ္တာနဲ႔ စေတာ့ေတြ ေရာင္းျပီး ေငြပံုမွာ ထုိင္ေနေလ့ ရွိပါတယ္။ Bust မွာ ဒုကၡေရာက္ေလ့ ရွိတာက အေတြ႔အႀကံဳမရွိတဲ့ ေလာဘသား အမ်ားစု ျဖစ္တယ္။

Bust ျဖစ္ရင္ဘာျဖစ္သလဲ?

Bust ျဖစ္ရင္ တနာရီမုိင္ (၁ဝဝ) ႏႈန္းနဲ႔ ေမာင္းေနတဲ့ကားကုိ ႐ုတ္တရက္ ဘရိတ္အုပ္လုိက္သလုိ Boom ျဖစ္ေနတဲ့ စေတာ့ေစ်းေတြ ထုိးက်ပါတယ္။ ဥပမာ - ၁၉၉ဝ ခုႏွစ္မ်ားအကုန္ ၂ဝဝဝခုႏွစ္ ေတြတုန္းက အင္တာနက္စေတာ့ ေစ်းေတြထုိးက်ေတာ့ ကုမၼဏီေတြ လူေတြ ႐ံႈးၾကေတာ့ တျပည္လံုးမွာ ယံုၾကည္မႈ နည္းျပီးေတာ့ လူေတြက အသံုးရပ္သြားသလုိ ကုမၼဏီေတြကလဲ အသံုးရပ္သြားတယ္။ ဒါ႔အျပင္ လူပိုေတြ ေလ်ာ႔ခ်ရေတာ႔ လူေတြအလုပ္လက္မဲ့ ျဖစ္ကုန္တာေပါ႔။ ဘဏ္ေတြကလည္း ေငြလြယ္လြယ္ မေခ်းေတာ့ပါ။ ဒါကုိ Credit Crunch လုိ႔ ေခၚပါတယ္။

Boom Time မွာ တခ်ိန္တိုးတက္ႂကြလႈပ္ရွားေနတဲ့ အေမရိကန္စီးပြားေရးဟာ Bust ျဖစ္တာနဲ႔ အရွိန္ေလ်ာ့ Slow Down ျဖစ္သြားတယ္။ ၾကမ္းရင္ေတာ့ Recession လုိ႔ ေခၚၿပီး သိပ္ဆုိးဝါးရင္ Depression လုိ႔ ေခၚပါတယ္။

ေကာင္းၿပီ တုိင္းျပည္ရဲ့ စီးပြားေရး ဒုကၡေရာက္ရင္ ဘယ္သူက ကယ္ႏုိင္သလဲ? ဘယ္သူက တာဝန္အရွိဆံုးလဲ?

ဒီေနရာမွာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ႕ ဗဟိုဘဏ္ ဆုိတာကုိ ရွင္းျပဖုိ႔ လုိလာပါတယ္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ့ ဗဟိုဘဏ္ကို ၁၉၁၃ ခုႏွစ္မွာ ကြန္ဂရက္က ဥပေဒျပဳကာ တည္ေထာင္ခဲ႔ပါတယ္။ ဒိအျပင္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာ ေငြေရးေၾကးေရးနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ဗဟုိဘဏ္ဟာ သီးျခားလြတ္လပ္ခြင့္ ရွိရမယ္ဆုိျပီး ဆံုးျဖတ္ခဲ့ရာက ယေန႔ အေမရိကန္ႏုိင္ငံရဲ ့ ဗဟုိဘဏ္ဟာ လြတ္လပ္စြာ ရပ္တည္လ်က္ ရွိပါတယ္။ ဗဟိုဘဏ္ကို အေမရိကန္သမၼတက ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကြန္ကရက္အမတ္ေတြက လည္းေကာင္း အမိန္႔ေပးခြင့္ မရွိပါ။ ဒါေၾကာင့္ စီးပြားေရးနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ဗဟိုဘဏ္ဟာ လြန္စြာ အေရးႀကီးတာေၾကာင့္ ဗဟိုဘဏ္ ဥကၠဌဟာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာ အင္မတန္ အာဏာႀကီးသည္။

ဘာေၾကာင့္လဲ?

ႏုိင္ငံတုိင္းမွာ ၄င္းတုိ႔သံုးတဲ့ ေငြေၾကး ရွိၾကသည္။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာ အေမရိကန္ ေဒၚလာ။ ဂ်ပန္က ယန္း။ တရုတ္က ယြမ္နဲ႔ ဥေရာပ ယူရို တုိ႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒီေငြေၾကးကို ဗဟိုဘဏ္ေတြက တာဝန္ယူ ၾကရပါတယ္။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံက ႀကီးလြန္းေတာ့ ေဒသအလိုက္ ခြဲထားပါတယ္။ ဆုိင္ရာေဒသမွာ ရွိတဲ့ဘဏ္ေတြက အခ်က္အလက္ မွန္သမွ်ကုိ ေဒသဗဟုိဘဏ္ျဖစ္တဲ့ Regional Federal Reserve ကုိ အစီရင္ ခံရပါတယ္။ ေဒသဗဟိုဘဏ္ ဥကၠ႒ ေတြပါတဲ့ ဖက္ဒရယ္ေစ်းကြက္ ေကာ္မတီ (Federal Open Market Committee) က အစည္းအေဝးထုိင္ျပီး မဲခြဲကာ အေမရိကန္ရ့ဲ ေငြေၾကးေပၚလစီ Monetary Policy ကို ခ်မွတ္ရပါတယ္။

ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ Monetary Policy နဲ႔ ဘတ္ဂ်တ္အသံုး ေပၚလစီ Fiscal Policy ဆုိတာရွိပါတယ္။ Monetary policy ကုိ အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာ ဗဟိုဘဏ္က လြပ္လြတ္လပ္လပ္ ခ်မွတ္ခြင့္ ရွိျပီး Fiscal policy ကုိ သမၼတနဲ႔ ကြန္ကရက္က ခ်မွတ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံရဲ့ စီးပြားေရးနဲ့ ၄င္းရဲ့ ေငြေၾကး တန္ဖုိးဟာ ၄င္းႏုိင္ငံရဲ့ ေငြေၾကးေပၚလစီနဲ႔ ဘတ္ဂ်တ္အသံုး ေပၚလစီတို႔ေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံအမ်ားရဲ့ ဗဟုိဘဏ္ေတြရဲ့ အဓိကတာဝန္က ေငြေၾကးေဖါင္းပြမႈကုိ ထိန္းကြပ္ဖုိ႔ ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ အေမရိကန္ႏုိင္ငံဟာ စီးပြားေရးတုိးတက္မႈကုိ ဦးစားေပးတဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္တဲ့အတြက္ ဗဟိုဘဏ္ ဟာ စီးပြားေရးတုိးတက္မႈ အတြက္လဲ ၾကပ္မတ္ရပါတယ္။

ဒီမွာ ျဖတ္ၿပီး ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ နဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ေဆြးေႏြးပါရေစ။ အေမရိကန္လုိ ႏုိင္ငံေတြမွာ စားသံုးသူ ေစ်းွႏွုုန္းေတြ တက္လာရင္ ရင္တမမနဲ႔ ့စုိးရိမ္ၾကတယ္။ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ ဟာ သုည ဒႆမသုည ႏွစ္ (ဝ.ဝ၂) ရာခိုင္ႏႈန္း တက္လာရင္ပဲ စုိးရိမ္မကင္း ျဖစ္ကုန္ၾကၿပီီ။

တာဝန္ကင္းမဲ့တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေတာ့ တုိင္းသူ ျပည္သားေတြအတြက္မငဲ့ဘဲ ဓါတ္ဆီေစ်း၊ စီအင္ဂ်ီ ေစ်းေတြကုိ ၂ဆ ၅ဆ တင္နဲ႔ တာဝန္မဲ့စြာ ရမ္းကားတတ္ၾကတယ္။ ပုိက္ဆံကုိလဲ ပရမ္းပတာ (ဝါဇီ) ကေန ရုိက္ထုတ္တာေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေငြေဖာင္းပြဟာ ပရမ္းပတာ ႀကီးထြားလ်က္ ရွိတာပါ။ တာဝန္သိတတ္တဲ့ အစုိးရနဲ႔ တာဝန္မဲ့တဲ့ အစိုးရကြားျခားတာ သိေစခ်င္တာပါ။

စီးပြားေရး တိုးတက္မႈအေၾကာင္း ဆက္ေျပာၾကရေအာင္။ ကမၻာ့မွာ အေမရိကန္က Gross National Product ပထမ၊ ဂ်ပန္က ဒုတိယ၊ ဂ်ာမဏီက တတိယ အႀကီးဆံုးေတြပါ၊ ၂ဝဝဝခုႏွစ္က အေမရိကန္ရဲ့ ဂ်ီအန္ပီ ဟာ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၇) ထရီလီယံ ရွိပါတယ္။ ဂ်ပန္က ၄ ထရီလီယံ ေက်ာ္ေက်ာ္ - ဂ်ာမဏီက ၃ ထရီလီယံ ေက်ာ္ေက်ာ္ ရွိၾကပါတယ္။

(1Trillion = 1000 Billions; 1Billion = 1000 millions (American Unit))

၂ဝဝ၇ခုနွစ္မွာ အေမရိကန္ ဂ်ီအန္ပီက ေဒၚလာ ၁၃.၇၉ ထရီလီယံ၊ ဂ်ပန္က ေဒၚလာ ၄.၃၄၆ ထရီလီယံ၊ ဂ်ာမဏီက ၃.၂၅၉ ထရီလီယံ ရွိၾကပါတယ္။ (၇) ႏွစ္ ကာလအၾကာမွာ အေမရိကန္ရဲ့ တုိးတက္မႈဟာ ဒုတိယ ဂ်ပန္ရဲ့ ဂ်ီအန္ပီထက္ ႀကီးမားပါတယ္။ ၂ဝဝ၇ခုနွစ္မွာ တရုတ္ ရဲ႕ ဂ်ီအန္ပီ ဟာ ေဒၚလာ ၃.၂၄၉ ထရီလီယံ ခန္႔ရွိပါတယ္။

http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_GDP_(nominal) မွာလည္း ၾကည့္ႏိုင္ပါသည္။

ထုိင္းႏုိင္ငံရဲ့ ဂ်ီအန္ပီ ဟာ ေဒၚလာ ၂၂၅.၈ ဘီလီယံရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ့ ဂ်ီအန္ပီ ဟာ (၇-၈) ဘီလီယံခန္႔ ရွိျပီး ဓါတ္ေငြ႔ မပါရင္ (၆-၇) ဘီလီယံပဲ ရွိပါတယ္။ (၅၂) သန္းေက်ာ္ေက်ာ္ ျမန္မာျပည္သားေတြဟာ ဆီ၊ ဆန္၊ ဆား၊ ပဲ၊ ငရုတ္နဲ႔ ေမြးျမဴေရးက ထြက္တဲ့ (၆-၇) ဘီလီယံကို ေဝစားရတာပါ။ ဒါကုိ စစ္တပ္က ထိပ္ကေန ခြအုပ္ေနေတာ့ ျပည္သူေတြ ဆင္းရဲရတာေပါ့။ လူဦးေရ ၅ သိန္းေက်ာ္ေက်ာ္သာရွိတဲ့ ဝါရွင္တန္ ဒီစီ အစုိးရရဲ့ သံုးေငြဘတ္ဂ်က္ကပင္ ၆ ဘီလီယံ ေက်ာ္ပါတယ္။ အာဏာရွင္စနစ္ဆုိးနဲ႔ စီးပြားေရး မကိုင္တတ္တာေၾကာင့္ က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ျပည္သူေတြ ဆင္းရဲရတာပါ၊

မွတ္ခ်က္။ CIA fact book အရ၊ $13-14 Billions (official exchange rate) လို႔ ဆိုပါတယ္။ Official Exchange Rate ဆိုတာ အဓိပၸယ္မရွိပါ။ အမ်ားက လက္ခံတဲ႔နံပါတ္ (၆-ရ) ဘီလ်ံကို အသံုးျပဳရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံရဲ ့ေစ်းကြက္ထဲမွာ ေငြသား Currency လံုလံုေလာက္ေလာက္ ရွိေနမယ္။ ေငြေခ်းရတာ သက္သက္သာသာ ရွိေနရင္ တုိးတက္မႈ လြယ္တယ္။ စီးပြားေရး တုိးတက္မႈ အရွိန္ရေနတာေပါ့။ ဒီတုိးတက္မွဳ အရွိန္နဲ႔ ေငြလည္ပတ္မႈ မွ်တရင္ ေစ်းွႏွုန္းေတြ တည္ျငိမ္ၿပီး ေငြေဖာင္းပြမႈကုိ ထိန္းႏုိင္တာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ Federal Reserve က liquidity လုိ႔ေခၚတဲ့ ေငြလည္ပတ္မႈနဲ႔ ဘဏ္အတုိးႏႈန္းကုိကုိင္ျပီး စီးပြားေရးကုိ ထိန္းေပးရပါတယ္။ ဘဏ္တခုကေန ေနာက္တခုကုိေခ်းတဲ့ အတုိးႏႈန္းကုိ ဗဟိုဘဏ္က သတ္မွတ္ေပးရပါတယ္။ အတုိးႏႈန္းမ်ားရင္ ေငြေခ်းရတဲ့့စရိတ္ ႀကီးတယ္။ ေငြလည္ပတ္မႈႏႈန္း (ေႏွး)သြားတယ္။ အတိုးႏႈန္းနည္းရင္ ေငြေျခးရတဲ့စရိတ္ နည္းတာေၾကာင့္ ေငြလည္ပတ္မႈႏႈန္း(ျမန္) တာေပါ့။ Bust ျဖစ္ရင္ Credit Crunch လုိ႔ ေခၚတဲ့ ေငြေခ်းအားေလ်ာ့သြားရင္ ဗဟိုဘဏ္ က အတုိးႏႈန္းေလ်ာ့ျပီး စီးပြားေရးကုိ တြန္းအား ေပးရပါတယ္။

အခု ဘုရွ္ အစုိးရနဲ႔ ကြန္ကရက္ ကလဲ Stimulus Package လို႔ေခၚတဲ့ ၁၅ဝ ဘီလီယံ တန္ဖိုိးရွိတဲ့ ေငြကုိ ျပည္သူေတြကုိ (Tax Rebate) အခြန္ေငြ ျပန္ေပးတဲ့ပံုစံနဲ႔ လူတဦးကို ၈ဝဝ ေဒၚလာ၊ မိသားတစုကို ၁၆ဝဝ ေဒၚလာ ျပန္ေပးဖို႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ Credit Crunch ေၾကာင့္ ေငြၾကပ္ၿပီး အသံုးရပ္သြားတာကို ေငြပုိသံုးခုိင္းတာပါ။ ကုမၼဏီေတြ သံုးစြဲသူေတြ ေငြသံုးရဲလာမွ စီးပြားေရး ဦးေထာင္လာေအာင္ပါ။ တဖက္ကလဲ ဗဟိုဘဏ္က အတုိးႏႈန္းကို ခ်ျပီး စီးပြားေရးေထာင္ေအာင္ ႀကိဳးစားလ်က္ ရွိပါတယ္။ ၂ဝဝ၁ ခုနွစ္က စခဲ့တဲ့ အိမ္ယာေစ်းကြက္ တဟုန္ထိုး တိုးတက္မႈဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ တႏွစ္ခြဲက စျပီး Sub prime လုိ႔ေခၚတဲ့ ေစ်းကြက္ကစျပီး ျပႆနာေပၚရာက ေပါက္ကြဲက်ဆင္းမႈ ျဖစ္လုိက္တာ ေခ်းေငြေတြ နင္းကန္ထုတ္ထားမိတဲ့ ဘဏ္ေတြ အမ်ားႀကီး အ႐ံႈးေပၚရတာ Credit Crunch ျဖစ္တာေၾကာင့္ စီးပြားေရးေႏွးေကြးမႈ Slow Down ျဖစ္ရျပီး စီးပြားေရးက်ဆံုးမႈ Recession အႏၱရာယ္ ရွိေနပါတယ္။ အေမရိကန္မွာ Recession ျဖစ္ရင္ လူေတြ အလုပ္ျပဳတ္ဒုကၡနဲ႔ ရင္ဆုိင္ရျပီး ကမၻာ့စီးပြားေရး Global Economy ပါ ထိခုိ္က္ႏုိင္ပါတယ္။

ဒီေတာ့ ေလာေလာဆယ္ Bust ကုိ ဖန္တီးတဲ့ Sub-prime ျပႆနာဆုိတာ ဘာလဲ?

အေမရိကန္ေတြ ဂုဏ္ယူတာ (၂) ခု ရွိပါတယ္။ American Can Do Altitude ဆုိတဲ့ လုပ္ႏုိင္တယ္ ဆုိတဲ့ အေမရိကန္ စိတ္ဓါတ္နဲ႔ American Dream လုိ႔ေခၚတဲ့ အေမရိကန္အိမ္မက္ပါ ။

American Dream ဆုိတာက လူတုိင္း အိမ္ပုိင္ႏုိင္ရမယ္ ဆုိတဲ့ ခံယူခ်က္ပါ။

အိမ္ဝယ္ခ်င္ရင္ ေငြေခ်းရပါမယ္။ ေငြေခ်းဖုိ႔ (ေခ်း) တဲ့လူလဲ ရွိရမယ္။ ေခ်းမဲ့လူကလဲ Credit History လုိ႔ေခၚတဲ့ ေခ်းၿပီး မွန္မွန္ျပန္ဆပ္တဲ့ ရာဇဝင္ေကာင္း ရွိရပါမယ္။ မိမိေငြကုိ စည္းကမ္းရွိရွိ ျပန္ဆပ္သူကုိ (ေခ်း) ခ်င္မယ္ အေကၽြးထူၿပီး မွန္မွန္မစပ္သူကုိ မေခ်းသလုိမ်ဳိးေပါ့။ ေခ်းရင္လဲ ႐ံႈးဖုိ႔ မ်ားတယ္။ အႏၱရာယ္ (Risk) ရွိတယ္ေပါ့။

Credit History ေကာင္းတဲ့ ေငြမွန္မွန္ျပန္စပ္တဲ့ သူကုိ Prime lender ေငြေခ်းဖုိ႔ အေကာင္းဆံုးသူလုိ႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ အေကၽြးထူ မွန္မွန္ျပန္မေပးတ့ဲ Credit history မေကာင္းတဲ့သူ - အႏၱရာယ္ Risk ရွိသူေတြကုိ Sub Prime တဆင့္နိမ့္သူလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ အိမ္တအိမ္ကုိ ဝယ္ဖုိ႔ ေခ်းတဲ့ေငြကုိ Mort age လို႔ ေခၚပါတယ္။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာ တုိင္းသူျပည္သားေတြ အိမ္ဝယ္ဖုိ႔ ေငြေခ်လုိ႔ ရႏုိင္ေအာင္ အစုိးရက စနစ္ေထာင္ေပး ထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ American Dream လုိ႔ ဂုဏ္ယူၾကတာပါ။

လူတဦးဟာ ေငြေခ်းဖုိ႔

(၁) အလုပ္အကုိင္နဲ႔ ဝင္ေငြ ပံုမွန္ရွိရမယ္။

(၂) Credit History ေကာင္းရမယ္။

(၃) အေႂကြးနဲ႔ ဝင္ေငြ မွ်တရမယ္။

ဒါေတြကုိ ေက်ာ္ႏုိင္မွ ေငြေခ်းႏုိင္သူလုိ႔ သတ္မွတ္ခံရပါမယ္။

ဘဏ္ဆုိတာက ဒီလုိစမ္းစစ္တဲ့ ေနရာမွာ တင္းၾကပ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘဏ္အျပင္ အေမရိကားမွာ အိမ္ဝယ္ဖို႔ ေငြေခ်းတဲ့ကုမၸဏီ Mort age Company ေတြသက္သက္ ရွိပါတယ္။

အိမ္ဝယ္ဖို႔ ေငြေခ်းရင္ ဘဏ္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ Mort age ကုမၸဏီေတြက လည္းေကာင္း ေခ်းသူလြယ္လြယ္နဲ႔ ထြက္မေျပးေအာင္ ေခ်းေငြရဲ့ (၁ဝ ရာခုိင္ႏႈန္း) ကုိ အရင္ စုိက္ခုိင္းေလ့ ရွိတယ္။ ဒါကုိ Down Payment လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီ့အျပင္ ေငြေခ်းဖုိ ့ျပင္ဆင္ Service Fee ေတာင္းခံေလ့ ရွိပါတယ္။ ေဒၚလာ ၅ေထာင္၊ တေသာင္း ေလာက္ ကုန္ေလ့ ရွိပါတယ္။ ဒုိ႔အျပင္ လစဥ္ေပးစပ္ရတဲ့ ေပးစပ္ေငြရဲ့ ၉ဝ ရာခုိင္ႏႈန္း ၉၅ ရာခုိင္ႏႈန္းခန္႔ကို အတုိးအတြက္ ႏႈတ္ယူထားပါတယ္။ (ဆံုး႐ႈံးမႈအႏၱရာယ္နည္းေအာင္ပါ) ဒါကုိ Front-loaded ႀကိဳၿပီး ခ်ီထားတာပါ။ ဥပမာ ေဒၚလာ ၄သိန္းခန္႔ ေခ်းၿပီး တလ ၂ ေထာင္ (၂ဝဝဝ) ေက်ာ္ ( အႏွစ္ ၃ဝ) ေပးစပ္ရရင္ (၁၉ဝဝ) ခန္႔က အတိုးအတြက္ ေပးရၿပီး (၁ဝဝ) ခန္႔သာ Equity ေခၚတဲ့ အိမ္တန္ဖုိးထဲ ေပးစပ္ၾကပါတယ္။

ဒါက လုပ္ထံုးလုပ္နည္းပါ။ ဒီေတာ့ အိ္မ္ဝယ္မဲ့ ျပည္သူျပည္သားေတြကုိ စိစစ္ တုိက္ရုိက္ေငြေျခးတဲ့ ေစ်းကြက္ကုိ Primary Mort age Market ပထမ (သို႔) အဓိက အိမ္ေငြေခ်းေစ်းကြက္ လို႔ေခၚပါတယ္။

ေကာင္းၿပီ ၊ ကုမၼဏီ ABC ဟာ ေငြ (၁ဝ) သန္း ရင္းျပီး အိမ္တလံုးကုိ ပ်မ္းမွ် (၂) သိန္း ေခ်းရင္ အိမ္အလံုး (၅ဝ)အတြက္ ေခ်ၿပီး Service Fee စားၿပီးရင္ ေငြကုန္လုိ႔ ထပ္မေခ်းႏုိင္တဲ့ အတုိးထုိင္စားရံု ရွိေတာ့မွာေပါ့။ ဒါဆုိရင္ ေခ်းႏုိင္တဲ့ ေငြေခ်းမဲ့ ကုမၼဏီေတြဘဏ္ေတြရဲ့ American Dream လုိ႔ေခၚတဲ့ လူအမ်ား အိမ္ဝယ္၊ ပုိင္ႏုိင္ရမယ္ဆုိတာ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ဘူးေပါ့။

ဒ့ါေၾကာင့္ အေမရိကန္ကြန္ကရက္က ေငြရင္း ထုပ္ေပးၿပီး ဒုတိယ (သုိ႔) ေနာက္တန္းေစ်းကြက္ Secondary Mort age Market ကုိ ေဖၚထုတ္ေပးပါတယ္။ အေမရိကန္ ကြန္ကရက္က ေငြရင္းစုိက္ထုတ္ေပးျပီး ဒီအဖြဲ႔အစည္းေတြက ကုိယ္ပုိင္ ရပ္တည္ရပါတယ္။ ဆုိလုိတာက အစိုးရပုိင္မဟုတ္ အစိုးရက (မ)တည္ေပး႐ံုသာ ျဖစ္၍ ဒီအဖြဲ႔အစည္းေတြကို GSE Government Sponsored Enterprise အစုိးရ ေဆာင္မေပးေသာ လုပ္ငန္းမ်ားလုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းေတြထဲမွာ Fannie Mae ဆုိတာ အႀကီးဆံုးပါ။ သူက ဥပမာေပးခဲ့တဲ့ ABC ကုမၼဏီလုိ လုပ္ငန္းေတြဆီက ေခ်းျပီးသားေငြသား Loan ကုိ တဆင့္ျပန္ဝယ္ျပီး ABC လုိ ကုမၼဏီေတြကုိ ေနာက္ထပ္ ေခ်းႏုိင္ဖုိ႔ ေငြထုတ္ေပးပါတယ္။ ဥပမာ ABC က ေငြ (၁ဝ)သန္း ထပ္ (မ) တည္ႏိုင္ေတာ့ အိမ္(၅ဝ)အတြက္ ေငြထပ္ေခ်းမယ္ ကုန္သြားရင္ Fannie Mae ကုိ ေခ်းထားတဲ့ စာခ်ဳပ္ေတြကုိ ေရာင္းျပီးေငြ (၁ဝ)သန္း ထပ္ရေတာ့ ေနာက္ထပ္ အိမ္ (၅ဝ) အတြက္ ထပ္ေခ်းႏုိင္တာေပါ့။ ABC လုိ႔ Mort age Company ေတြက အိမ္ဝယ္သူ ျပည္သူေတြကုိ တုိက္ရုိက္ေငြေခ်းျပီး Up-front Service Fee ေရွ့မွာ အိမ္ဝယ္ဖုိ႔ ေပးရတဲ့ဝန္ခေပၚမွာ စားတာေပါ့ Fannie Mea က ဒီ Company ေတြကုိ ေငြထပ္ျဖည့္ေပါ့။

ABC Company က တအိမ္ခ်င္း ေခ်းတယ္၊ Fannie Mae က အလံုးအရင္းလိုက္ ဝယ္လုိက္တာေပါ့။ ၿပီးေတာ့မွ Fannie Mae က Mort age Back Securities လုိ႔ေခၚတဲ့ အိမ္ေခ်းေငြအာမခံတဲ့ Bond ကုိ Investor လို႔ ေခၚတဲ့ ေငြရွိလုိ႔ ေငြရင္းသူေတြကုိ Bond ေရာင္းၿပီး ေငြျပန္ရွာပါတယ္။ ဒါကုိ Secondary Market ဒုတိယ (သုိ႔) ေနာက္တန္းေစ်းကြက္လုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဒီစနစ္မွာ အဓိကက်တာက ဒီေခ်းေငြေတြေနာက္မွာ အာမခံတဲ့ (အိမ္) ရွိတယ္ဆုိတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အေမရိကန္ႏုိင္ငံမွာ စစ္မႈထမ္းေဟာင္းမ်ားအတြက္ VA Loan ပထမဆံုးအႀကိမ္ ဝယ္သူမ်ားအတြက္ FHA loan စသည့္ျဖင့္ ေငြေခ်းလြယ္ရေအာင္ စနစ္ေတြ ရွိပါေသးတယ္။ အေသးစိပ္ဆုိရင္ ႐ႈပ္ေထြး Complex ျဖစ္တာေၾကာင့္ ေယဘုယ် သေဘာထားတင္ျပျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

Fannie Mae အျပင္ Fannie Mac/ Ginny Mae/ Ginny Mac ဆုိတဲ့ GSE ေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။ အေမရိကားမွ Secondary Market ေပၚလာျပီး Fannie Mae နဲ ့အျပိဳင္ ပုဂၢလိက ဘဏ္ Private Banks ေတြကလည္း ဒီေစ်းကြက္ထဲ ဝင္လာပါတယ္။ ABC လုိ Mort age ကုမၼဏီေတြက မိမိတုိ႔ ေခ်းထားတဲ့ ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္ကို Fannie Mae ကဲ႔သို႔ GSE သုိ႔မဟုတ္ ဘဏ္ေတြကုိ ေရာင္းျပီး ေငြျပန္ျဖည့္ ႏုိင္လာပါတယ္။

က်ေနာ္ ဗမာႏုိင္ငံမွာ ႀကီးျပင္းစဥ္က (မဆလ) ေခတ္ျဖစ္တာေၾကာင့္ ဘဏ္စနစ္ Banking System ဟာလံုးဝ ပ်က္စီးပိတ္ျပစ္ ခံခဲ့ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထုိစဥ္က ဗမာႏုိင္ငံမွာ ကားဝယ္ရင္၊ အိမ္ဝယ္ရင္္ ေငြအျဖည့္ ေပးဝယ္ရေတာ့ လက္တဆုပ္စာ လူတန္းစားဘဲ အိမ္ပုိင္ ကားပုိင္ ရွိႏုိင္တာေပါ့။ ဘဏ္စနစ္ရွိရင္ အလုပ္ရွိမယ္၊ လစဥ္မွန္မွန္ အေကၽြးေပးႏုိင္ရင္ Credit History ေကာင္းရင္ လူငယ္ေလးေတြပါ၊ ကားဝယ္ အိမ္ဝယ္ ႏုိင္တာေပါ့။ ဒီေတာ့လူအမ်ားစုရဲ့ လူေနမႈအဆင့္အတန္း တိုးတက္လာတာေပါ့။ ဆုိရွယ္လစ္ စီးပြားေရးစနစ္ဆုိးနဲ႔ လြတ္လပ္တဲ့ ေစ်းကြက္တို႔ရဲ့ ေစ်းကြက္စနစ္ ကြားျခားတာကုိ သတိရွိေစခ်င္လုိ႔ပါ။ ခုလဲ အာဏာရွင္ စနစ္ဆုိးေၾကာင့္ အစိုးရက ဘာမဆုိ (ခ်ဳပ္ကုိင္) လုိတာေၾကာင့္ စီးပြားေရး မေအာင္ျမင္ဘဲ လူေတြ ဆင္းရဲႀကရတာပါ။

၂ဝဝ၁ခုႏွစ္ ေနာက္ပုိင္း အိမ္ယာေစ်းကြက္ တဟုန္ထိုးတက္မႈ Housing Boom သမၼတ ကလင္တန္ လက္ထက္မွာ အေမရိကန္မွာ ႀကံဳရခဲတဲ့ Boom ျဖစ္တယ္။ ျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းက ျဂိဳဟ္နကၡတ္ေတြ အကုန္လာပူးသလုိ ျဖစ္ရပ္ (၃) ခုက လာတုိက္ဆုိင္ခဲ့တယ္။ ၁၉၉ဝ ခုနွစ္ အလယ္ပုိင္းေလာက္မွာ အင္တာနက္ ေပၚလာၿပီး အတတ္ပညာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ Technology Boom ျဖစ္တယ္။ တခါတကမၻာလံုးမွာ ႏွစ္ ၂ဝဝဝ ခုႏွစ္ျပည့္မွာ ကြန္ျပဴတာေတြကုိ စနစ္ေဟာင္းရဲ့ ေရးထားတာေၾကာင့္ ဒုကၡျဖစ္မယ္ဆုိျပီး Y2K ျပႆနာေပၚတယ္။

မွတ္ခ်က္။ ကြန္ျပဴတာအေဟာင္းေတြကို သံုးျပီး ပရိုဂရမ္ ေရးၾကစဥ္က (၁၉၉၉) အထိပဲ ေရးခ့ဲၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္(၂ဝဝဝ ခု) ေရာက္ရင္ အားလံုး ဒုကၡေရာက္ရေခ်လ်က္ ဆိုၿပီး ျဖစ္တ့ဲျပႆနာပါ။

ဒါေၾကာင့္ တကမၻာလံုး အလုအယက္ Y2K ျပႆနာအတြက္ ျပင္ဆင္ၾကရတယ္။ Y2K ရဲ့ အႏၱရာယ္ေၾကာင့္ အေမရိကန္ ဗဟိုဘဏ္က ပုိက္ဆံလံုလံု ေလာက္ေလာက္ရွိေအာင္ ဘဏ္ေတြမွာ ေငြျဖည့္ ထားရတဲ့အတြက္ ေစ်းကြက္ထဲမွာ Liquidity လုိ႔ေခၚတဲ့ ေငြလည္ပတ္မႈက အားေကာင္းေနတယ္။ တခါ အေမရိကန္ကြန္ကရက္က အေဝးဆက္သြယ္ေရး (Tele-Communication-Sector) မွာ Deregulation လုိ႔ေခၚတဲ့ အစိုးရထိန္းကြပ္မႈကုိ ေလ်ာ့ခ်တဲ့ ဥပေဒအေျပာင္းအလဲ လုပ္တယ္။ အစက အေမရိကားမွာ အေဝးေျပာ တယ္လီဖုန္းေခၚဆိုမႈကုိ ATT/ Sprint နဲ႔ MCI ကပဲ လက္ဝါးႀကီးအုပ္စီး လုပ္ထားရာက ကုမၼဏီအသစ္ေတြကို ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ ေပးတာေၾကာင့္ တယ္လီကြန္ျမဴနီေကးရွင္း ေစ်းကြက္ တဟုန္ထိုးတက္မႈ Tele-Communication Boom ျဖစ္တယ္။

ဒီအရင္က အင္တာနက္က ေရပန္းစားျပီး အင္တာနက္ကုမၸဏီေတြ ေခတ္စား၊ ဒါေၾကာင့္ စေတာ့ရွယ္ယာေတြ ေစ်းေကာင္းျပီး အေမရိကန္က စေတာ့ေစ်းကြက္ေတြဟာ တအားအရွိန္ရလာတာေၾကာင့္ စေတာ့နဲ႔လူအမ်ား ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝ လာၾကတယ္။ တကမၻာလံုးက ေငြရွိသူေတြဟာ အေမရိကန္ စေတာ့ေတြေၾကာင့္ ေငြရႊင္လာၾကတယ္။

အေမရိကန္ႏုိင္ငံဟာ Financial and Capital Market လုိ႔ ေခၚတဲ့ ေငြေရးေၾကးေရးနဲ႔ အရင္းရွင္ေစ်းကြက္မွာ ထိပ္ဆံုးက ေျပးေနတာေၾကာင့္ စေတာ့တခုထဲ မဟုတ္ပါ။ Option Market Derivatives / Hedging / Arbitrage/ Speculation ဆုိတဲ့ အင္တမန္ရႈပ္ေထြး နက္နဲေပမယ့္ အင္မတန္ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတဲ့ စီးပြားေရးလက္နက္ ေတြရွိပါေသးတယ္။ Stocks & Bonds ပဲ မဟုတ္ပါ၊ ဒါေၾကာင့္ Clinton Boom မွာ လူမ်ားစြာ ခ်မး္သာခဲ့ၾကရတယ္။အေမရိကန္ အစိုးရဟာလည္းအေႂကြးေတြေက်ျပီး ေငြပိုေငြလွ်ံ ရွိခဲ႔ပါတယ္။

၂ဝဝဝခုနွစ္ ကုန္ပုိင္းေလာက္မွာ ေပါက္ကြဲက်ဆင္းမႈ Bust ျဖစ္ေတာ့ အေမရိကန္ အရင္းရွင္စနစ္ရဲ့ ဦးေသွ်ာင္ဆရာ့ဆရာႀကီးေတြ ျဖစ္တဲ့ ေဝါလ္စထရိက ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈဘဏ္ေတြ၊ ေငြရွင္ေတြက စေတာ့ကို ေရာင္းယံုမက Short လုပ္တတ္တာေၾကာင့္ စေတာ့ေတြ အက်မွာ ထပ္ျမတ္လုိက္ ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Economic Downturn လုိ႔ စီးပြားေရးက်ရင္ Ordinary Investor ေခၚတဲ့ ရုိးရုိးလူငမုိက္သားေတြသာ ခြက္ခြက္လန္ ႐ံႈးၾကတာပါ။

ဒီေငြပံုေပၚ ထုိင္ေနတဲ့သူေတြက စေတာ့ေတြအက်မွာ လုိက္ၾကည့္ေတာ့ အိမ္ေစ်းကြက္ကုိ ေတြ႔ျပီ ဒီမွာ ေငြပံုေအာ ၾကျပန္ေရာ။ အိမ္ေစ်းကြက္တက္ေတာ့ လူေတြကလည္း ေလာဘထြက္လာျပီး ဒုတိယအိမ္ကုိ ရင္းႏွီးမႈအတြက္ ဝယ္ျပီးငွားစား။ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈကလပ္ Investment Club ေတြဖြဲ႔ျပီး အိမ္ေတြဝယ္ (ျပန္ေရာင္)း နဲ႔ အျမတ္ရွာၾကေတာ့ ဝယ္အားက တအားေကာင္းလာျပီး အိမ္ေတြေစ်းတက္နဲ႔ အိမ္ျခံေျမေစ်းကြက္ တဟုန္ထိုးတက္တာ ျဖစ္ျပန္ေရာ။

ေတာမီးေလာင္ရင္ ေတာေၾကာင္ လက္ခေမာင္းခတ္ ဆုိတလို္ ဒီလုိ Boom ျဖစ္တုိင္း မသမာတဲ့ အရင္းရွင္ေတာေၾကာင္ေတြ ဝင္လာတတ္ပါတယ္။ သာမန္အခ်ိန္မွာ အိမ္ဝယ္ရင္ ေငြေခ်းသူ ရွိရမယ္။ ဝယ္တဲ့သူ ရွိရမယ္။ ဝယ္သူက အလုပ္ရွိျပီး မွန္မွန္ အေႂကြးျပန္ဆပ္တဲ့ Credit History ေကာင္းသူ ျဖစ္ရမယ္၊ ေခ်းေငြ ၁ဝ ရာခုိင္နုန္း Down Payment ေငြေခ် ရမယ္ေပါ့။ ေငြေခ်းတဲ့ ေစ်းႏႈန္းမွာလဲ (၁၅) ႏွစ္ ျပန္ဆပ္မလား။ အႏွစ္ (၂ဝ) ဆပ္မလား။ Fixed Rate လုိ႔ ေခၚတဲ့ ေစ်းကြက္က သတ္မွတ္ထားတဲ့ ( ႏႈန္း) အတုိင္းတြက္ျပီး တလ ဘယ္ေလာက္က်မယ္၊ အႏွစ္ (၂ဝ)သုိ႔ အႏွစ္ (၁၅)ႏွစ္ ျပန္စပ္ေပါ့။

ေစ်းကြက္မွာ Fixed Rate အျပင္ ARM (Adjustable Rate Mort age) လုိ႔ေခၚတဲ့ လြယ္လြယ္ေျပာရရင္ (ႏႈန္း) ေျပာင္းတဲ့ စနစ္ဆုိတာ ရွိပါေသးတယ္။

ဒါကုိ အခြင့္ေကာင္းယူျပီး လူလည္ႀကီး သားသမီးတခ်ိဳ႔က မ်ားမ်ားဝယ္ႏုိင္ဖုိ႔ Down Payment လည္း ေပးစရာမလုိ၊ ေရွ့ပုိင္းမွာလဲ ကိုယ္တတ္ႏိုင္သေလာက္ တႏုိင္ပဲ ေပးႏုိင္တယ္ ဆုိျပီး ဝယ္မဲ့သူေတြမ်ားေအာင္ လွည့္ဖ်ားျပီး ဝယ္သူေတြကို ေခ်းတာေၾကာင့္ Credit History မေကာင္းတဲ့ အဆင့္မမွီသူေတြကိုပါ ဦးတည္ျပီး ေခ်းဖို႔ စီစဥ္လာၾကပါတယ္။

ဒါကို အာဏာပို္င္ေတြက ဟန္႔တားရမွာကို မဟန္႔တားခဲ႔ၾကဖူး။

ဒီလူလယ္ေတြက တခါ ဒီေခ်းထားတဲ့ ေခ်းေငြေတြကုိ စုေပါင္းျပီး Secondary Market မွာ ရွိတဲ့ ဘဏ္ေတြကုိ ျပန္ေရာင္းျပီး ဘဏ္ေတြက တခါ တကမၻာလံုးမွာရွိတဲ့ အရင္းရွင္ ေတြကို Mort age Back Security အေနနဲ႔ ျပန္ေရာင္းေပါ့။ ဝယ္တဲ့သူေတြက အိမ္အာမခံ ရွိတယ္ဆုိေတာ့ ဝယ္ရဲၾကတာေပါ့။ ဒီလုိနဲ႔ လြန္ခဲ့တဲ့ ၆ ႏွစ္ေလာက္ အိမ္ယာေစ်းကြက္ တဟုန္ထိုးတက္တာကေန ပြသူေတြ ပြၾကတာေပါ့။

Boom ၿပီးရင္ Bust လာျပန္ၿပီေဟ့။

Boom ျပီးရင္ Bust လာမယ္ဆုိတာ သိလ်က္နဲ႔ လူဆုိတာ ေလာဘေၾကာင့္ အရွိန္မသတ္ႏုိင္ၾကပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ တနွစ္ေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္မွာ Housing Bust ျဖစ္ေတာ့ ဝုန္းဆုိ အိမ္ေစ်းေတြ အတက္ရပ္သြားေတာ့ လူေတြလဲ ေၾကာက္ျပီး ေရာင္းၾကေတာ့တာေပါ့။ ရင္းနွီးမႈအေနနဲ႔ ဒုတိယ၊ တတိယ အိမ္ဝယ္ထားသူေတြက ျမန္ျမန္ေရာင္း Investment အသင္းေတြကလဲ ျပန္ေရာင္းဆုိေတာ့ ဝယ္အားထက္ ေရာင္းအား ပုိလာေတာ့ အိမ္ေစ်းေတြ တန္႔ရာက ထုိးက်ေတာ့တာေပါ့။

အိမ္ေစ်းေတြလဲ အတက္ရပ္သြားေရာ ခုန လူလည္နည္းနဲ႔ ေခ်းထားတဲ့ သူေတြရဲ့ေခ်းေငြ Loan ေတြ ျပႆနာေပၚတာကို မရွင္းႏုိင္ၾကေတာ့ဘူး၊ ဝယ္ကတည္းက မိမ္ိရဲ့ ေငြတျပားမွ ေရွ့မွာမေပးခဲ့ရေတာ့ အထူးသျဖင့္ Sub-prime လူေတြက Mort age ဖိုး မတတ္ႏုိင္ေတာ့ အိမ္ေပၚက ဆင္းသြားျပီး ဘဏ္ေတြ လက္ထဲမွာ အိမ္အလြတ္ေတြ ေသာင္တင္ျပီး လစဥ္ဝင္ေငြ မရေတာ့ဘဲ အ႐ံႈးေပၚေတာ့တာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ ရင္းႏွီျမဳပ္ႏွံမႈ Investment Bank ႀကီးေတြဟာ ဘီလ်ံနဲ႔ ခ်ီျပီး ရွဳံးေတာ့ တျခားဘဏ္ေတြလဲ ေၾကာက္ျပီး ေငြေခ်းတာကုိ က်ပ္ပစ္ၾကေတာ့ အေမရိကားမွာ Credit Crunch လုိ႔ေခၚတဲ့ ေငြေခ်းရခက္တဲ့ ျပႆနာေပၚလာတယ္။ ေငြေခ်းရခက္ရင္ လုပ္ငန္းေတြနည္းသြားျပီး Economic Slow Down လုိ႔ေခၚတဲ့ စီးပြားေရး ေႏွးေကြးမႈ ျဖစ္တယ္။ ကမၻာ့ဘဏ္ေတြနဲ႔ တကမၻာလံုးရွိတဲ့ ေငြတတ္ႏုိင္သူေတြလဲ အထိနာၾကတာပဲ။ အေမရိကန္မွာ လူ (၃) သန္းေလာက္ အိမ္ေတြကုိ စြန္႔သြားရတယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းၾကတယ္။

အေမရိကန္ဘဏ္ေတြ သာမက ဥေရာပဘဏ္ေတြပါ ထိတာေၾကာင့္ အေမရိကန္ေဒၚလာအတြက္ တာဝန္ရွိတဲ့ အေမရိကန္ ဗဟိုဘဏ္ သာမက ယူရိုကိုိ တာဝန္ယူရတဲ့ ECB (Europe Central Bank ) ကပါ liquidity လုိ႔ေခၚတဲ့ လည္ပတ္မႈ အားေကာင္းေအာင္ ျဖည့္ဆည္းေပးခဲ့ရတယ္။ အေမရိကန္ ဗဟိုဘဏ္ က အစိုးရိမ္ပုိျပီး အေရးေပၚေငြေခ်းႏႈန္း (ဘဏ္၊ ဘဏ္ခ်င္းေခ်ႏႈန္း) ကုိ ဇႏၷဝါရီလမွာ သုညဒသမ ခုနစ္ငါး (0.75 basic point) ခ်ေပးခဲ့တယ္။

အေမရိကန္အစိုးရနဲ႔ ကြန္ကရက္ကလည္း လူတဦးကို ေဒၚလာ (၈ဝဝ)၊ တမိသားစုကို ေဒၚလာ (၁၆ဝဝ) ႏႈန္းနဲ႔ အခြန္ျပန္အမ္းေငြ Tax Relocate အျဖစ္ ျပန္အမ္းဖို့ ၾကိဳးစားေနၾကတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ လူေတြေငြရွိလာရင္ လူေတြ ေငြသံုးလုပ္ငန္းေတြေကာင္း တုိးခ်ဲ့မွ Economic Growth ျဖစ္ျပီး Another Boom ျဖစ္။ ေနာက္ Bust ျဖစ္ နဲ႔ သံသရာလည္ေနတာက အေမရိကန္ရဲ့ အရင္းရွင္ စီးပြားေရးစနစ္ပါပဲ။

Bust မျပီးေသးဘူး အေမရိကန္ ခ်စ္တီးေတြျဖစ္တဲ့ Hedge Funds ေတြက ေရနံေတြကုိ လုိက္ဝယ္ ေနၾကျပန္ျပီး ဒီလုပ္ငန္းက ေဒၚလာမီလ်ံ ဘီလ်ံရွိမွ ျဖစ္တာေၾကာင့္ လူတုိင္း မဝင္ႏုိင္ပါ။ သုိ႔ေသာ္ ကမၻာမွာ ေရနံေစ်းတက္ရင္ လူတုိင္းထိခုိက္ျပီး နအဖအတြက္ အၾကိဳက္ေပါ့။ ေလာင္စာ ေစ်းေကာင္းေလ နအဖ ဝင္ေငြေကာင္းေလေပါ့။

ဘုိဘိုေက်ာ္ၿငိမ္း

အပိုင္း (၂)
Sub-prime ျပႆနာမွ ကမၻာ႔ဘဏ္မ်ားသို႔ ေရာဂါကူးစက္ကာ အေမရိကန္တြင္ စီးပြာေရး က်ဆင္းမႈအႏၱရာယ္ႏွင္႔ ရင္ဆိုင္ေနရပံုအေႀကာင္းႏွင့္ ေဒၚလာဘာေၾကာင့္တန္ဖိုးက်ရသလဲနဲ႔ အက်ဳိးဆက္မ်ားအေႀကာင္းကို ဆက္လက္ ေဖၚျပပါမည္။

အေမရိကန္ စီးပြားေရးစနစ္ ေရတိမ္နစ္ရျခင္း ဆပ္ပရိုင္း အပိုင္း (၂)

စီးပြားေရးကပ္ေရာက္ဖို႔ လက္တလံုးအလို Subprime အပိုင္း(၃)


http://myanmarinsingapore.com/m/blogpost?id=2316969:BlogPost:416011


- Posted using BlogPress from my iPhone