White phosphorus injuries (ေဖါ့စ္ဖိုးရပ္စ္) အျဖဴ ေလာင္ျခင္း

White phosphorus injuries (ေဖါ့စ္ဖိုးရပ္စ္) အျဖဴ ေလာင္ျခင္း

White phosphorus (ေဖါ့စ္ဖိုးရပ္စ္) မီးစုန္းအျဖဴကို သမိုင္းမွာ ဓါတုလက္နက္အျဖစ္ ပဌမကမာၻစစ္၊ အီရတ္စစ္ (၂ဝဝ၄)၊ အစၥေရး-လက္ဘႏြန္စစ္ (၂ဝဝ၆)၊ အာဖကန္နစၥတန္စစ္ (၂ဝဝ၉)၊ ယီမင္ျပည္တြင္းစစ္ (၂ဝဝ၉)၊ အစၥေရး-ပါလစ္စတိုင္စစ္ (၂ဝဝ၉-၂ဝ၁၂)၊ လစ္ဗ်ားစစ္ (၂ဝ၂၁) ေတြမွာ သံုးခဲ့တယ္။

လက္ပန္းေတာင္းေတာင္မွာ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵေဖၚထုတ္ပြဲကို ျဖိဳခြဲေတာ့ အာဏာပိုင္ေတြသံုးခဲ့တယ္လို႔ သံသယၾကီးေနတဲ့ မီးေလာင္ဗံုးဆိုတာ ဒါလားလို႔ သိခ်င္ေနၾကတယ္။ ဒီဟာ ဟုတ္-မဟုတ္ကို သံသယနဲ႔ေတာ့ ေျပာမရသလို သတင္းထုတ္ျပန္ေရးအဖြဲ႔က ျငင္းေပမဲ့လဲ မဟုတ္ဘူး ေျပာမရပါ။ သမတကေန ဖြဲ႔ေပးတဲ့ ေကာ္ကမတီဟာလဲ ႏိုင္ငံေရး နဲ႔ ဥပေဒရႈေဒါင့္ေတြကသာ ေဖၚထုတ္ႏိုင္တယ္။ ဒီလိုအေရးမွာ FIR ရဲသတင္းေပးပို႔ခ်က္လုပ္ရမယ္။ သက္ေသခံပစၥည္းေတြ ရွာေဖြစုေဆာင္းရမယ္။ စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ရမယ္။ ကြ်မ္းက်င္ပညာရွင္၊ မႈခင္းေဆးပညာရွင္ေတြ လိုတယ္။ သူမ်ားႏိုင္ငံက သမာသမတ္က်တဲ့ အထူးပညာရွင္ေတြပါ လိုႏိုင္တယ္။

လတ္တေလာ အစၥေရးကေန ဂါဇာေဒသကို (ေဖါ့စ္ဖိုးရပ္စ္) ပါတဲ့ က်ည္ေတြသံုးျပီး ျပစ္ခတ္ေနတယ္လို႔ သတင္းေတြ ထြက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ “ထူးထူးဆန္းဆန္း မီးေလာင္ျပီး ေသဆံုးရတဲ့ လူနာဒါဇင္မ်ားစြာရွိတယ္” လို႔ (ဂါဇာ) ေဒသခံ ဆရာဝန္ေတြက ထုတ္ေျပာပါတယ္။ Q&A: White phosphorus injuries (ဘီဘီစီ) အေမး-အေျဖကို http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/7842545.stm မွာ ဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။

(ေဖါ့စ္ဖိုးရပ္စ္) အျဖဴကေန လူေတြကို ဒုကၡေပးေစမဲ့လမ္း (၃) ခုရွိတယ္။ (၁) ပါးစပ္ကေနျမိဳခ်ျခင္း၊ (၂) အေငြ႔ရွဴမိျခင္း နဲ႔ (၃) မီးေလာင္ျခင္းျဖစ္တယ္။ လူတေယာက္ဟာ 1 mg/kg ျမိဳခ်မိရင္ တြက္ခ်က္မႈအရ ေသေစႏိုင္တယ္ဆိုေပမဲ့ 15 mg နဲ႔ေသတာေတြ႔ရတယ္။ Smoke inhalation အေငြ႔ကိုရွဴမိရင္ ပူေလာင္တဲ့၊ ျပင္းတဲ့ မီးခိုးျဖဴေတြဟာ Phosphorus pentoxide ျဖစ္တယ္။ မနာမက်န္းျဖစ္မွာ ေသျခာေပမဲ့ ေသတဲ့အထိ ဆိုးတာေတာ့ ရွားတယ္။ မ်က္စိကုိ အေနရ ခက္ေစမယ္။ ႏွာေခါင္း အဖံုးပါးလႊာ၊ အသက္ရွဴလမ္း အဖံုးလႊာေတြ ထိခိုက္မယ္။

(ေဖါ့စ္ဖိုးရပ္စ္) အျဖဴ အစိုင္အခဲဟာ ေအာက္စီဂ်င္နဲ႔ ထိေတြ႔တာနဲ႔ အပူခ်ိန္ ၈ဝဝ ဒီဂရီ ဆဲလ္စီးယပ္စ္အထိ ျဖစ္ေစတယ္။ အျဖဴမီးခိုးေငြ႔ဟာ ေရနဲ႔ထိေတြ႔တဲ့အခါ ျပင္းတဲ့အက္စစ္ျဖစ္လာတယ္။ ကိုယ္ခႏၶာေပၚကို ထိခိုက္ခံရတဲ့ လူနာေတြမွာ အဝတ္အစားေတြ မီးေလာင္မယ္။ အေရျပားကို တြယ္ကပ္မယ္။ အေရျပားေအာက္က အလႊာေတြဆီ ဆက္ေရာက္မယ္။ ေအာက္စီဂ်င္ မရႏိုင္တဲ့ေနရာေရာက္မွသာ ရပ္တန္႔မယ္။

(ေဖါ့စ္ဖိုးရပ္စ္) အျဖဴေၾကာင့္ မီးေလာင္တာက ဆိုးဝါးတယ္။ Chemical burn ဓါတုေလာင္ကြ်မ္းမႈလို႔ သတ္မွတ္တယ္။ မေသရင္ေတာင္မွ နာတာရွည္ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္။ ထူးျခားတာက မီးေလာင္ရာ ေနရာေတြမွာ (ဆဲလ္) ေတြေသလို႔ မဲေနတဲ့ေနရာေတြမွာ အေရာင္ ခပ္ဝါဝါေတြ ေတြ႔မယ္။ ၾကက္သြန္ျဖဴနံ႔လိုလဲရမယ္။ အဆီမွာေပ်ာ္ဝင္လို႔ အေရျပားေအာက္ထဲထိ ေရာက္တာ ျမန္တယ္။ အနာက်က္တာ ေႏွးေစတယ္။ ဒုတိယ နဲ႔ တတိယ ဒီဂရီ မီးေလာင္ျခင္း ျဖစ္ေစမယ္။ အေရျပားမွာ ကပ္တြယ္ေနလို႔ ဒီလိုဆိုးတာျဖစ္ပါတယ္။ ရိုးရိုးမီးေလာင္တာထက္ လူကို ပိုေသေစႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ထဲဝင္လာျပီး အသဲ၊ ႏွလံုး နဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ေတြကို သက္ေရာက္ပ်က္စီးေစတယ္။

ဘယ္လိုကုသမလဲ
British Association of Aesthetic Plastic Surgeons ျဗိတိသွ် အလွအပနဲ႔ ပလပ္စတစ္ ခြဲစိတ္ဆရာဝန္မ်ားအသင္းက စစ္တပ္ မီးေလာင္ဒဏ္ရာ အထူးကုဆရာဝန္ Alan Kay ေျပာတာက
• မီးေလာင္ခံရတဲ့ေနရာကို စိုေနေအာင္ထားရမယ္။ ေအာက္စီဂ်င္နဲ႔ ေဝးေလေကာင္းေလျဖစ္တယ္။
• အပူဒဏ္က္ုိသာမက ဓါတုဆိုးက်ိဳးေတြကိုပါ သဆိထားရမယ္။
• အေရးၾကီးတာက (ေဖါ့စ္ဖိုးရပ္စ္) အျဖဴမႈံေတြကို ခြဲစိတ္ျပီး ဖယ္ရွားျပစ္ရမယ္။
• တကယ္လို႔ သာမန္မ်က္စိနဲ႔မျမင္ရရင္ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္သံုျပီး ေသးေသးေလးေတြကိုပါ ရွာျပီးရွင္းရမယ္။
• တခ်ိဳ႕ဓါတုသတၲိေတြက လူနာရဲ႕ ဇီဝကမၼ အလုပ္ေတြကို ထိခိုက္ျပီး ေသတဲ့အထိဆိုးႏိုင္တယ္။

အသက္မေသဘဲရွင္တာကိုေတာ့ တျခားမီးေလာင္နာေတြကို ကုသသလိုလုပ္ေပးရမယ္။
၁။ Skin grafts အေရျပားအစားထိုးကုေပးတာ၊
၂။ Intense monitoring of their heart ႏွလံုးကို အသေသအျခာေစာင့္ၾကည့္တာ၊
၃။ Levels of certain chemicals in their blood ေသြးထဲက ဓါဆ္ဆားအနည္း-အမ်ား စစ္ေဆးတာေတြလုပ္ပါမယ္။

ေရရွည္မွာ ဘာျဖစ္သလဲဆိုတာ (ေဖါ့စ္ဖိုးရပ္စ္) စက္ရံုကလုပ္သားေတြမွာ ခံစားၾကရတာကို ေလ့လာႏိုင္တယ္။ ၁၉၂ဝ တုံးက အစီရင္ခံစာတခုအရ အဲလိုအလုပ္သမားေတြမွာ Phossy jaw ေခၚတာျဖစ္ၾကတယ္။ သြားေတြျပည္တည္ျပီး ေမးရိုးထဲက (တစ္ရွဴး) ေတြ ပ်က္စီးတယ္။ ေအာက္ေမးရိုးေတြ ပံုပ်က္သြားေတာ့တယ္။

ခံစားရပံုျခင္း မတူတတ္ဘူး။ တခ်ိဳ႕ကနဲနဲထိတာနဲ႔ ေသႏိုင္ျပီး တခ်ိဳ႕ကခံႏိုင္တယ္။ (ဂါဇာ) ေဒသက ဆရာဝန္ေတြေျပာတာက ၁၅% လူနာေတြေသဆံုးလို႔ အံ့ၾသၾကရပါသတဲ့။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ-dts-medicaleducation.blogspot.sg