“၁၀၀ မွာ ၉၉ ေယာက္က စီးပြားေရးမေကာင္းဘူး ေျပာၾကတယ္။ က်န္တဲ့ တစ္ေယာက္က ဘာမွမလုပ္ဘဲ ထိုင္ေနတဲ့ တစ္ေယာ

“၁၀၀ မွာ ၉၉ ေယာက္က စီးပြားေရးမေကာင္းဘူး ေျပာၾကတယ္။ က်န္တဲ့ တစ္ေယာက္က ဘာမွမလုပ္ဘဲ ထိုင္ေနတဲ့ တစ္ေယာက္”

ျမန္မာနိုင္ငံဆန္စပါးအသင္းခ်ဳပ္တြဲဖက္အေထြေထြအတြင္းေရးမႉး ဦးေနလင္းဇင္ႏွင့္ ဆက္သြယ္ေမးျမန္းျခင္း

NLD အစိုးရသက္တမ္းမွာ ၿပီးခဲ့သည့္မတ္လ ၃၁ ရက္တြင္ သုံးႏွစ္ျပည့္ေျမာက္ခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ သုံးႏွစ္အတြင္း စီးပြားေရးပတ္ဝန္းက်င္ေကာင္းမ်ား မည္မွ် ေဖာ္ေဆာင္ေပးနိုင္ခဲ့သနည္း။ ျမန္မာ့စီးပြားေရးဦးေမာ့ရန္ စြမ္းေဆာင္နိုင္ခဲ့ပါ၏ေလာ။

 ျပည္တြင္းစီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ား စီးပြားေရးလုပ္ကိုင္ရန္ ယုံၾကည္မႈရွိပါေသး၏ေလာ အစရွိသည့္ အစိုးရ၏ သုံးႏွစ္တာ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျမန္မာနိုင္ငံဆန္စပါးအသင္းခ်ဳပ္ တြဲဖက္အေထြေထြအတြင္းေရးမႉး ဦးေနလင္းဇင္ႏွင့္ The Voice Journal က ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားျခင္းျဖစ္သည္။

The Voice Journal – NLD အစိုးရလက္ထက္ သုံးႏွစ္အတြင္း ျမန္မာ့စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈက ဘယ္လိုအေျခအေနရွိတယ္လို႔ ျမင္လဲဗ်။

UNLZ – ဒီသုံးႏွစ္အတြင္းမွာ စီးပြား/ကူးသန္းဝန္ႀကီးက ေျပာခဲ့တယ္။ ပို႔ကုန္သုံးဆျမႇင့္တင္မယ္ဆိုၿပီး ေျပာေပမယ့္ တကယ္ေတာ့ ပို႔ကုန္သုံးဆမျမႇင့္တင္နိုင္ခဲ့ဘူး။ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘ႑ာႏွစ္မွာေတာ့ ဆန္စပါးတင္ပို႔မႈ ၃ ဒသမ ၆ သန္းေတာ့ ရခဲ့တယ္။ ႏွစ္ဆနီးပါး တိုးတက္ခဲ့တယ္။ 

၂၀၁၈ -၂၀၁၉ မွာေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ျပန္ၿပီးေတာ့ ၂ ဒသမ ၃၅ သန္းဆိုၿပီး ျပန္က်သြားတယ္။ ေျပာင္းတို႔၊ ပဲတို႔၊ သၾကားတို႔ တင္ပို႔မႈမွာလည္း ျပန္က်သြားတယ္။ ပုံမွန္ကုန္သြယ္ေရးလမ္းေၾကာင္းမွာ တည္ၿငိမ္မႈ မရွိဘူး။ မူဝါဒပိုင္းဆိုင္ရာမွာလည္း အထူးသျဖင့္ ပို႔ကုန္ေပါ့။

 တ႐ုတ္ကို မွီခိုေနရတယ္။ တ႐ုတ္ကို မွီခိုေနရတဲ့အခါ နယ္စပ္ ကုန္သြယ္မႈက တရားမဝင္ကုန္သြယ္မႈအေပၚ မွီခိုေနရတာကို သြားေတြ႕ရတယ္။ ၂၀၁၈-၂၀၁၉ ကာလမွာ တရားမဝင္ကုန္သြယ္မႈကို တ႐ုတ္ဘက္က အေတာ္ေလး  တားဆီးလိုက္တဲ့အခါမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဘက္က တင္ပို႔မႈမွန္သမွ်က ရပ္ဆိုင္းလုနီးပါးျဖစ္သြားတယ္။

The Voice Journal – NLD ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ေဒါက္တာမ်ိဳးၫြန႔္ကေတာ့ သုံးႏွစ္အတြင္းမွာ  ၄၃ ရာခိုင္ႏႈန္းတက္လာတယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို  ေျပာတယ္။ ဘယ္လိုျမင္လဲဗ်။

UNLZ – ဒီကဏန္းကေတာ့ ၄၃ ရာခိုင္ႏႈန္းဆိုတာ မမွန္ဘူး။ ၄၃ ရာခိုင္ႏႈန္းတက္ဖို႔ေတာ့ မျဖစ္နိုင္ဘူး။

 အခ်ိဳ႕အပိုင္းေတြမွာေတာ့ အနည္းငယ္တက္တယ္။ ဒါေပမဲ့ က်တဲ့အပိုင္းေတြလည္း က်တယ္။ ပို႔ကုန္လို႔ ေျပာရင္ ဆန္တစ္ခုထဲ မရဘူး။ တျခား Industry ေတြကိုပါ ေျပာရင္ အထည္ခ်ဳပ္မွာ နည္းနည္းတက္မယ္။ ဆန္မွာက ၂၀၁၇-၂၀၁၈မွာ တက္တယ္။ ၂၀၁၈-၂၀၁၉ မွာ က်တယ္။ ေနာက္ သၾကားကက်ေတာ့၂၀၁၇ – ၂၀၁၈မွာ တက္တယ္။ 

၂၀၁၈ – ၂၀၁၉မွာ က်သြားတယ္။ ျပႆနာက ခုနေျပာသလို တ႐ုတ္ကို မွီခိုတဲ့အခါမွာ တ႐ုတ္ကို သၾကားေတြ ထြက္တယ္။ ဒီဇယ္ေတြ ထြက္တယ္။ သူတို႔က တရားမဝင္ပို႔တာကို ပိတ္လိုက္ေတာ့ Re-Export မွာ အကုန္က်သြားတယ္။ Re-Export က်ရင္ သြင္းကုန္လည္း က်တယ္။

 ပို႔ကုန္လည္း က်တယ္။ အခု ေျပာင္းေပၚလာတဲ့အခ်ိန္မွာ ေျပာင္းေဈးက အရမ္းက်တယ္။ ေျပာင္းကလည္း တ႐ုတ္ေဈးကြက္ကိုပဲ မွီခိုေနရတာ။ အျခားကုန္စည္ေတြလည္း ပါတယ္။ ဒါက ဘယ္ေလာက္ၾကာမလဲ မသိဘူး။ ၂၄ ရက္မွာ အတိုင္ပင္ခံက တ႐ုတ္ကို သြားမယ္။ ႏွစ္နိုင္ငံ ဘယ္ေလာက္ညွိႏွိုင္းလို႔ ရမလဲေတာ့ မသိဘူး။ ဒီကိစၥေတြ ညွိႏွိုင္းဖို႔ရွိတယ္လို႔ေတာ့ သိရတယ္။

The Voice Journal – တ႐ုတ္နဲ႕ နယ္စပ္ကုန္သြယ္မႈျပႆနာက ျပႆနာအသစ္မဟုတ္ဘဲ သမၼတဦးသိန္းစိန္လက္ထက္ကတည္းကရွိခဲ့တဲ့ ျပႆနာအေဟာင္း။ ဒီဘက္ NLD အစိုးရလက္ထက္မွာလည္း အေက်အလည္ ကိုင္တြယ္နိုင္တာ မေတြ႕ရေသးဘူး။ တ႐ုတ္ခရီးစဥ္မွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဘာေတြ ေမွ်ာ္လင့္ နိုင္မလဲ။ ေနာက္ Focal Ministry ျဖစ္တဲ့ စီးပြား/ကူးသန္းကေရာ ဒါကို အာ႐ုံစိုက္ရဲ႕လားဗ်။

UNLZ-  တ႐ုတ္နိုင္ငံသြားတဲ့ အပိုင္းမွာ ႏွစ္ပိုင္းေပါ့။ တစ္ပိုင္းက နိုင္ငံေရး၊ ေနာက္တစ္ခုက စီးပြားေရးေပါ့။ နိုင္ငံေရးမွာေတာ့ ျမစ္ဆုံတို႔၊ ေက်ာက္ျဖဴတို႔ ပါမယ္ေပါ့။ အဓိက BRI နဲ႕ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ေပါ့။ ျမန္မာ – တ႐ုတ္ ၾကားမွာေတာ့ အခက္အခဲေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ တ႐ုတ္ကလည္း ကြၽန္ေတာ္တို႔နိုင္ငံသည္ သူတို႔နဲ႕ ကုန္သြယ္တဲ့အခါ တရားမဝင္ကုန္သြယ္မႈမွာ မွီခိုေနရတယ္ဆိုတာ သူတို႔လည္း သိတယ္။ 

သိတဲ့အတြက္ ဒီအေပၚမွာ ေထာက္ကြက္ရွိသလားလို႔ ျပန္ေမးရမယ္။ ေနာက္တစ္ခုက BRI ကိုအေၾကာင္းျပဳၿပီး Barter System (ကုန္ပစၥည္းခ်င္း တိုက္ရိုက္လဲလွယ္သည့္ စနစ္) ကို အေျခခံလာတယ္။ 

Trade War ျဖစ္ၿပီး ေနာက္ပိုင္း အဲဒါကို အေျခခံလာတယ္။ ဥပမာ – ဆန္ တန္ခ်ိန္ႏွစ္သိန္း။ စုစုေပါင္း ေဒၚလာသန္း ၇၀၀ ေပါ့။ ဒါကို ယြမ္နဲ႕ ရွိတဲ့ ပမာဏအတိုင္း ကြၽန္ေတာ္တို႔ နိုင္ငံ ဘာလို႔လဲ။

 ဓာတ္ေျမဩဇာဆို ဓာတ္ေျမဩဇာ၊ ေဆာက္လုပ္ေရး ပစၥည္းေဆာက္လုပ္ေရးပစၥည္းေပါ့ ဒါမ်ိဳးျပန္သြင္းခ်င္တာ။ ကုန္ပစၥည္းခ်င္းတိုက္ရိုက္ဖလွယ္တယ္ က်င့္သုံးတဲ့ စနစ္ကို အေျခခံတယ္။

 ကြၽန္ေတာ္တို႔ အခုတစ္ခ်ိန္လုံး တ႐ုတ္နဲ႕ လာၿပီး ညွိႏွိုင္းတဲ့အခါမွာ Barter စနစ္ဆိုရင္ သူတို႔ဘက္က အခြန္ သက္သာခြင့္ေပးမယ္ဆိုၿပီးေတာ့ ညွိလာတဲ့ကိစၥမ်ိဳး ရွိတယ္။ အဲဒီ Barter စနစ္က ဘာျပႆနာရွိလဲဆိုေတာ့ တရားဝင္ကုန္သြယ္လို႔ပဲ ရတယ္။

 တရားဝင္ကုန္သြယ္မႈကို သြားမယ္ဆိုရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔နိုင္ငံက မွီခိုေနတဲ့  Export ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက တရားမဝင္ကုန္သြယ္မႈမွာ မွီခိုေနတာ။ အဲဒီအေပၚမွာ အခ်ိဳးမညီေတာ့ဘူး။ နယ္စပ္မွာ ျပႆနာတက္ေရာ။ ျပႆနာတက္ရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔နိုင္ငံ Exprot က က်ေရာ။ နိုင္ငံျခား ေငြျပႆနာ၊ ေဈးကြက္က်သြားရင္ ဒီေဈးကြက္ကို မွီခိုေနတဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔နိုင္ငံ ျပည္တြင္းက ေဈးကြက္ေတြ အကုန္လုံးက က်သြားေရာ။ 

နယ္စပ္မွာ ေျပာင္းပိတ္တယ္ဆိုရင္ ေျပာင္းခိုးသြားလို႔ မရေတာ့ဘူးဆိုရင္ ေျပာင္း မဝယ္ေတာ့ဘူး။ ေျပာင္းေဈးက က်ေကာ။ အရင္တုန္းက ဆန္ကြဲမဝယ္ေတာ့ဘူးဆိုရင္ ျပည္တြင္းမွာ ဆန္ကြဲေဈးက က်။ ဆန္လည္း အတူတူပဲ။ မူဆယ္မွာဆိုရင္ တန္ငါးေသာင္းေလာက္ သြားၿပီးေတာ့ ပုံေနတာေပါ့။ 

ဟိုဘက္ကို နည္းနည္းခ်င္းပဲ သြားေနတဲ့အခါမွာ ပုံမွန္တစ္ေန႕ကို တန္ငါးေထာင္၊ သုံးေထာင္ေလာက္သြားေနတဲ့ ပမာဏကို မသြားနိုင္ဘူး။

The Voice Journal – ဒီသုံးႏွစ္အတြင္းမွာ အစိုးရက လုပ္ငန္းရွင္ေတြကို ထိုက္သင့္သေလာက္ Support လုပ္ေနရဲ႕လား။ တခ်ိဳ႕ ျပည္ပကုန္စည္ ျပပြဲေတြမွာ ျပည္တြင္းေကာ္ဖီေတြဆို သြားျပၾကတာ ရွိတယ္။ အစိုးရဘက္က တာဝန္ရွိသူေတြ ဘာေတြမေတြ႕ရဘူး ေျပာေနၾကတယ္။

UNLZ – လုပ္ေနလားဆိုရင္ေတာ့ ဒီဘက္ႏွစ္ေတြမွာ ကုန္သြယ္ေရးမွာ Myan Trade ဒီကိစၥေတြကို တတ္နိုင္သေလာက္ လုပ္ေနတယ္။ နိုင္ငံတကာေလာက္ေတာ့ အားမေကာင္းဘူး။ ရနိုင္တဲ့ အကန႔္အသတ္ေတြထဲက သူတို႔လည္း လုပ္ေတာ့ လုပ္ေနပါတယ္။ ခက္တာက နိုင္ငံတကာမွာဆိုရင္ စီးပြားေရးသံမႉးေတြ သံ႐ုံးေတြ မွာထားတယ္။

 ျမန္မာနိုင္ငံကေတာ့ အေရးႀကီးတဲ့ ေနရာ ခုနစ္ေနရာေလာက္ေတာ့ သူတို႔လည္း ထားတယ္ဗ်။ ျမန္မာနိုင္ငံအေနနဲ႕ Promote  လုပ္တဲ့အပိုင္းေတြမွာ အားနည္းခ်က္ရွိတယ္။ ဥပမာ – ဘဂၤလားေဒရွ႔္နိုင္ငံက ဆန္လိုတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံနဲ႕ G to G ကိစၥေတြ ညွိတဲ့အခါမွာ ျမန္မာနိုင္ငံဆန္စပါးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္က သြားၾကည့္ရတယ္။

 ျမန္မာနိုင္ငံကိုယ္စား စီးပြား/ကူးသန္းက တစ္ေယာက္မွ မပါဘူး။ အဲဒီလို။ အထူးသျဖင့္ ဒီကိစၥေတြက အနည္းဆုံးေတာ့ ဒု-ဝန္ႀကီး Level ေလာက္က လိုက္ပါေဆာင္႐ြက္သင့္တာေပါ့ေနာ္။ ဥပမာ ေျပာျပတာ။ ဒီနိုင္ငံတစ္ခုပဲ ရွိေသးတယ္။

 တခ်ိဳ႕ ဥပမာဗ်ာ အင္ဒိုနီးရွားလို နိုင္ငံမ်ိဳး ကြၽန္ေတာ္တို႔နိုင္ငံက ဆန္ေရာင္းခ်င္တာေလ။ အစိုးရက ေျပာတာ ကုန္သည္ေတြ ေရာင္းခ်င္တာ ငါတို႔ ေရာင္းခ်င္တာ မဟုတ္ဘူး။ အမွန္က အဲဒီလို မဟုတ္ဘူး။

 ကုန္သည္ေတြ ေရာင္းခ်င္တယ္ဆိုတာ ကြၽန္ေတာ္တို႔နိုင္ငံက ဆန္ကို နိုင္ငံျခားကို ထြက္ေအာင္၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔နိုင္ငံကို ေဒၚလာေတြ ဝင္လာေအာင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ႀကိဳးစားေနတာ။ ဒီလိုကိစၥေတြမွာ အစိုးရရဲ႕ ရပ္တည္မႈက လိုက္ပါၿပီး အေရွ႕ကေန လက္ခုပ္တီးေပးတယ္။

 ေရွ႕ကေနရပ္ၿပီး စကားေျပာေပးတယ္ဆိုရင္ေတာင္မွ ပုဂၢလိကက႑က လာတာနဲ႕ အစိုးရ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ အနည္းဆုံးၫႊန္ခ်ဳပ္အဆင့္၊ ဒု-ဝန္ႀကီး Level ေလာက္က လာတာ မတူဘူး။ တခ်ိဳ႕ကိစၥညွိတာ ႏွိုင္းတာ အစိုးရတာဝန္ရွိသူ တစ္ေယာက္ေလာက္ပါလာရင္ ပိုေကာင္းတာေပါ့။ 

ဒု- ဝန္ႀကီးႏွစ္ေယာက္ေလာက္ ခန႔္ထားၿပီး ပဲဆိုလည္း ပဲ၊ ေျပာင္းဆိုလည္း ေျပာင္း၊ ဆန္ဆိုလည္း ဆန္ ဒီလိုက႑ေတြမွာ လိုတဲ့နိုင္ငံေတြသြားၿပီး ညွိတဲ့ကိစၥေတြမွာ ဦးေဆာင္ေပးရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ နိုင္ငံစီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ အမ်ားႀကီးေရွ႕ပိုေရာက္မယ္။ 

ဥပမာ – ဂ်ပန္ဆိုရင္ သူ႕စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ ရွင္ဇိုအာေဘး လာတယ္။ Cabinet တစ္ဖြဲ႕လုံးပါလာတဲ့အျပင္ သူ႕နိုင္ငံက ေကာ္ပိုေရးရွင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ ပါလာတယ္။

The Voice Journal – အစိုးရက နိုင္ငံျခားေတြ သြားရင္ ျပည္တြင္းက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြကို ေခၚၿပီး ဟိုဘက္က စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြနဲ႕ Business Matching ေတြ လုပ္တာမ်ိဳးရွိလား။  

UNLZ – ဂ်ပန္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သြားတုန္းက UMFCCI နဲ႕ ဒီဘက္က ေကာ္ပိုေရးရွင္းေတြ ပါသြားတာမ်ိဳးေတာ့ ရွိခဲ့ဖူးတယ္။

The Voice Journal – ဥပမာေပါ့။ ဒီ သုံးႏွစ္အတြင္းမွာ ခန႔္မွန္းဘယ္ေလာက္ေခၚသြားဖူးလဲ။  မၾကာခဏ ေခၚလား။

UNLZ – မၾကာခဏေတာ့ မေခၚဘူး။ သြားသမွ်ေတာ့ မေခၚဘူး။ မွတ္မွတ္ရရ ဂ်ပန္သြားတဲ့အခါမွာေတာ့  Business Matching လုပ္ဖို႔ ေခၚသြားဖူးတယ္။ နိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္သြားတဲ့ အခ်ိန္မွာ အဲဒါမ်ိဳး ရွိခဲ့ဖူးတယ္။ ဟိုတစ္ေလာက စစ္တမ္းတစ္ခု ဖတ္လိုက္  ရတယ္ ။ နိုင္ငံျခားကို အႀကိမ္ေရအတြက္ ဘယ္ေလာက္ေပါ့။ အမွန္တိုင္းေျပာရင္ အႀကိမ္ေရအတြက္လည္း နည္းတာေပါ့။ ျပည္တြင္းမွာလည္း ခက္တာက ခရီးေတြ ပတ္သြားေနရတယ္။ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ရွိေနတာေပါ့။ အခုဆိုရင္ နိုင္ငံေတာ္အတိုင္ပင္ခံအေနနဲ႕ ျပည္တြင္းမွာ ခရီးေတြ သြားေနရတယ္။

The Voice Journal – ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဆိုလိုတဲ့  ခရီးက အတိုင္ပင္ခံမွ ဟုတ္ဘူး။ ဝန္ႀကီးေတြ သြားရင္လည္း ေခၚလို႔ရတာေပါ့။

UNLZ – ခက္တာက ဒီဘက္အစိုးရလက္ထက္မွာ သြားတယ္ဆိုတာ ဒီတိုင္းသြားလို႔ မရဘူးျဖစ္ေနတယ္။ ဒီဘက္ေခတ္မွာ အဆင့္ဆင့္တင္ရတယ္။ Business နည္းနည္းဆန္ဖို႔ လိုတာေပါ့ ။ စီးပြားေရးပုံစံမ်ိဳးနဲ႕ သြားတာ ပိုလြယ္တာေပါ့။

The Voice Journal – ADB Report မွာ  ျမန္မာနိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးကို ၂၀၁၉ အတြက္ဆိုရင္  အေကာင္းဘက္က ျမင္ထားတယ္ေပါ့။ ပကတိအေျခအေနကို ႏွိုင္းယွဥ္ရင္ အေျခအေနဘယ္လိုရွိနိုင္လဲ။

UNLZ – ADB ကလည္း ေျပာတယ္။ စီးပြားေရးပညာရွင္ ေရွာင္တာနဲလ္ကလည္း ေျပာတယ္။ ၆ ဒသမ ၂ ကေန ၆ ဒသမ ၆ ေပါ့ေလ။ အာရွစီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈႏႈန္းက ၅ ဒသမ ၂ ပဲရွိတာေပါ့ေလ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ နိုင္ငံက ျပာပုံေလ။ဇီးရိုးကေန ၆ ဒသမ ၂ ဆိုတာက ဘာမွမရွိဘူး။ ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ထိုင္းက တစ္ႏွစ္ကို ၂၅၀ ဘီလီယံေလာက္ရွိတယ္။ သူတို႔ ကုန္သြယ္မႈပမာဏက။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ဘီလီယံ ၃၀၊ ၃၁ ေလာက္ပဲရွိတယ္။ ဒီဘက္ႏွစ္ေတြမွာျပန္ၾကည့္ရင္ကုန္သြယ္မႈပမာဏကအမ်ားႀကီးတက္ မလာဘူး။ ၃၀ကေန ၄၀၊ ၄၀ ကေန ၆၀ ျဖစ္လာတာ မရွိဘူး။ တက္လာတယ္ဆိုရင္ တက္လာတယ္ေျပာလို႔ ရတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ၃၀ ကေန ၆ ဒသမ ၂ ေလာက္နဲ႕ တက္မွာ။ ထိုင္းတို႔က ဘီလီယံ၂၅၀ ကေန ၅ ဒသမ ၂ ေလာက္နဲ႕ တက္မွာ။ ယွဥ္ၾကည့္လိုက္ရင္ ပမာဏက သူတို႔က မ်ားသြားတယ္။ ရာခိုင္ႏႈန္းနည္းေပမယ့္ ပမာဏက အရမ္းမ်ားသြားတာေလ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ထက္ ဆယ္ဆေလာက္မ်ားတယ္။

The Voice Journal – လက္ရွိ စီးပြားေရးအေျခအေနက လုပ္ငန္းရွင္ေတြၾကားထဲမွာေရာ  ဘယ္လိုျဖစ္ေနတယ္ ေျပာၾကလဲ။ ပကတိအေျခအေနေပါ့။

UNLZ – လုပ္ငန္းရွင္ေတြၾကားထဲမွာေတာ့ စီးပြားေရးသမားေတြက အခြန္ေတြ၊ အတိုးေတြေၾကာင့္ ဝန္ေတြ ပိေနၾကတယ္။ ေနာက္ ၁၀၀ မွာ ၉၉ ေယာက္က စီးပြားေရးမေကာင္းဘူး ေျပာၾကတယ္။ က်န္တဲ့ တစ္ေယာက္က ဘာမွမလုပ္ဘဲ ထိုင္ေနတဲ့ တစ္ေယာက္။ စီးပြားေရးအေပၚ ယုံၾကည္မႈကလည္း လူေတြ အကုန္လုံးက စီးပြားေရးျပန္ေကာင္းလာမလားလို႔ ေမးရင္ ဒီစီးပြားေရးျပန္ေကာင္းလာမယ္လို႔ ၁၀ ေယာက္မွာ ကိုးေယာက္က မယုံၾကဘူး။ အဲဒီလို အခက္အခဲကို ႀကဳံေတြ႕ေနရတယ္။

The Voice Journal – ဒါဆိုရင္ အစိုးရအဖြဲ႕က ဘာေတြျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔ လိုမလဲဗ်။

UNLZ – ဝန္ႀကီးဌာနက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရမယ့္ ေနရာမွာ အခြန္ကိုလည္း Reform လုပ္ရမယ္။ နိုင္ငံတကာမွာလည္း ရွိပါတယ္။ ဥပမာ – ဂက္စ္တို႔၊ တယ္လီကြန္းတို႔ ဒါေတြက ေကာင္းတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါေတြက နိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံမႈျဖစ္တဲ့အတြက္ နိုင္ငံကို ကိုယ္စားျပဳတာ မဟုတ္ဘူး။ ဆိုလိုတာက ဒါေတြက အခ်ိန္တန္ သူတို႔နိုင္ငံကို ျပန္စီးသြားမွာ။  GDP ကို သြားၾကည့္ရင္ေတာ့ ေကာင္းေနဦးမွာ။ ဒါေတြကို အစိုးရက သိဖို႔ လိုတယ္။ စီးပြားေရးမေကာင္းတာကို ေကာင္းဖို႔ဆိုရင္ အခြန္နဲ႕ ဘဏ္အတိုးကို ျပင္ေပးရမယ္။ စီးပြားေရးေကာင္းေစခ်င္ရင္ အခြန္ကို ေလွ်ာ့ေပးလိုက္။ အတိုးႏႈန္းေတြ ခ်ေပးလိုက္။ ၁၃ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ၁၄ ရာခိုင္ႏႈန္း အတိုးကို တြက္ၿပီး လုပ္ရတဲ့အခါ ႏွစ္က်ပ္တိုးမွမရရင္ မလုပ္နိုင္ဘူး။ အက်ိဳးအျမတ္ မေသခ်ာရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က အလုပ္မလုပ္ေတာ့ဘူး။ အလုပ္လုပ္တဲ့အခါမွာ Risk မယူဘူး။ ဒါဆို အလုပ္အကိုင္ အခြင့္အလမ္းမေပါဘူး။ ဘဏ္တိုးႏႈန္းခ်ရင္ အလုပ္ လုပ္ရဲတယ္။ နံပါတ္ ၁ က အတိုးမခ်ရင္ မလုပ္ရဲဘူး။ လူေတြက ဘဏ္ကိုပဲ အတိုးေတြ ဆပ္ေနရတဲ့အခါမွာ ဘဏ္တိုးေၾကာင့္မို႔ လုပ္ငန္းရွင္ေတြ အမ်ားႀကီး ႀကဳံေနရတယ္။

The Voice Journal – စီးပြားေရးလုပ္ရကိုင္ရတဲ့ အခင္းအက်င္းကေရာ ဘယ္လိုအေျခအေနရွိလဲ။  ဒီသုံးႏွစ္အတြင္းမွာေပါ့။

UNLZ – Ease of Doing Business က ကြၽန္ေတာ္တို႔ ၁၇၁ မွာပဲရွိေသးတယ္။ ၁၇၁ က ၁၅၀၊ ၁၅၀ ကေန ၁၂၀ ဒီလိုခုန္တက္သြားမွ ကြၽန္ေတာ္တို႔ နိုင္ငံစီးပြားေရးက အေျခအေနေကာင္းမွာ။

The Voice Journal – အစိုးရက ေျပာထားတဲ့ Two Digit ျဖစ္ဖို႔ဆိုတာကေရာ ျဖစ္လာနိုင္ပါ့မလား။

UNLZ – မျဖစ္နိုင္ဘူး ထင္တယ္။ Two Digit ျဖစ္ဖို႔ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔ Ease of Doing Business မွာ အခ်က္ ၁၀ ခ်က္ရွိတယ္။ ၁၀ ခ်က္ကို တကယ္လုပ္နိုင္ပါ့မလားဆိုတာ အစိုးရအတြက္ တကယ့္စိန္ေခၚမႈပဲ။

The Voice Journal – Ease of Doing Business ကေတာ့ အခ်က္အလက္အရ ေျပာတာေပါ့ဗ်ာ။ တကယ့္ေျမျပင္ကေရာ ဥပမာ ကိုေနလင္းဇင္ လုပ္ေနတဲ့ ဆန္စပါးမွာပဲဆိုပါေတာ့ အေျခအေန ဘယ္လိုရွိမလဲ။ စီးပြားေရး လုပ္ရကိုင္ရလြယ္ေနလား။

UNLZ – လက္ရွိေတာ့ ျဖစ္မလာေသးဘူး။ လက္ရွိမွာ ျဖစ္လာတယ္လို႔ မခံစားရေသးဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ကိုယ္တိုင္ တကယ္လည္း လုပ္ေနတယ္၊ တကယ္လည္း ေျမျပင္မွာ ရွိေနတဲ့အခါ စာ႐ြက္စာတမ္းကိစၥ၊ ႐ုံးဌာနကိစၥေတြမွာ အခက္အခဲေတြ အမ်ားႀကီးႀကဳံေနရတယ္။

The Voice Journal – အခု ဦးေအာင္နိုင္ဦး ေျပာင္းသြားတယ္ေပါ့။ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရအဖြဲ႕႐ုံး ဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕ အတြင္းဝန္ျဖစ္သြားတယ္။ ဘာေတြ ေမွ်ာ္လင့္လို႔ ရမလဲ။ လုပ္ငန္းရွင္ေတြက သူတို႔သေဘာက်တယ္လို႔ ကြၽန္ေတာ္ ထင္ပါတယ္။

UNLZ – ဟုတ္ပါတယ္။ လုပ္ငန္းရွင္ ၁၀၀ ဆို ၁၀၀ လုံးက သူ႕ကို ႀကိဳက္တယ္လို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ ေျပာခ်င္တာကေတာ့ ဌာနေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဦးေအာင္နိုင္ဦးလိုမ်ိဳး တကယ့္ Smart ျဖစ္တဲ့သူေတြ လိုတယ္။ သူနဲ႕ ခရီးသြားဖူးတယ္။ သူက ၫႊန္ခ်ဳပ္။ သူေျပာတာက ၫႊန္မႉးအဆင့္လုပ္ရမယ့္ ကိစၥေတြ သူ႕ဆီ တက္မလာနဲ႕။ တက္လာရင္ အေရးယူမယ္တဲ့။ ဆိုလိုတာက လူေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားက အေပၚကေန  Centralized ခ်ဳပ္ကိုင္ထားၾကတာ။ ေျပာရရင္ သူ႕ဌာနက လည္ပတ္ေနၿပီးသား။ တကယ္က် သူက နိုင္ငံတကာကို ပတ္ေနတာ။ ျမန္မာျပည္မွာ မရွိသေလာက္ပဲ ။ ႐ုံးေတာင္ အခ်ိန္ျပည့္မထိုင္နိုင္ဘဲ ေလွ်ာက္သြားေနေပမယ့္ သူ႕ဌာနက ေကာင္းေကာင္းလည္ပတ္ေနတာက မွန္ကန္တဲ့ Management ပဲ။ မွန္ကန္တဲ့ Management လုပ္ဖို႔ဆိုတာ တာဝန္ေတြ ေပးထားဖို႔လိုတယ္။ ဆုံးျဖတ္ပိုင္ခြင့္ေပးထားဖို႔ လိုတယ္။ တာဝန္ယူမႈ၊ တာဝန္ခံမႈေတြ ရွိရမယ္။ အဲလို ဆုံးျဖတ္ရဲဖို႔ ဆိုတာကလည္း အေပၚကေန Authority ေတြ ေပးထားဖို႔ လိုတယ္။ တိုးတက္ဖို႔ဆိုတာက ဝန္ႀကီးဌာနေတြမွာ ဒီလိုမ်ိဳးတာဝန္ယူမႈ၊ တာဝန္ခံမႈရွိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းေတြ ရွိလာဖို႔ လိုတယ္။ ဒီလိုပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးမ်ားမ်ားရွိဖို႔ လိုသလို ဒီလို ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးေတြ မ်ားမ်ားထြက္လာဖို႔ အခင္းအက်င္းေကာင္းေတြ ဖန္တီးေပးဖို႔လည္း လိုတယ္။ ရွိေနတဲ့ လူေတြက အေပၚက ဆုံးျဖတ္ၿပီးမွ ဆက္လုပ္ရဲတဲ့သူေတြ ျဖစ္ေနတယ္။ ေအာက္က ဆုံးျဖတ္လုပ္တာကိုလည္း အေပၚက ခြင့္ျပဳရဲဖို႔ လိုတယ္။ အခုက မလုပ္၊ မရႈပ္၊ မျပဳတ္ေတြမ်ားတဲ့အခါမွာ မလုပ္ေတာ့ဘူးေလ။ မလုပ္ရင္ မရႈပ္ဘူး။ မရႈပ္ရင္ မျပဳတ္ဘူးေပါ့။

The Voice Journal – စီးပြားေရးမွာ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရရဲ႕ ပထမသုံးႏွစ္နဲ႕ NLD အစိုးရရဲ႕ ပထမသုံးႏွစ္  ဘယ္လိုျမင္လဲဗ်။

UNLZ – ကြၽန္ေတာ္ ဘယ္အစိုးရေကာင္းတယ္လို႔ မေျပာလိုဘူးေနာ္။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္မွာ လုပ္ခဲ့တဲ့ Reform က ပထမသုံးႏွစ္မွာ အရမ္းအားရဖို႔ ေကာင္းတယ္။ ေနာက္ ၂ ႏွစ္မွာကေတာ့ အားရဖို႔ မေကာင္းဘူး။ ဒါကလည္း လူအေျပာင္းအလဲေတြနဲ႕ ဆိုင္တယ္။ သမၼတ႐ုံးဝန္ႀကီး ေျပာင္းသြားတယ္။ ပထမသုံးႏွစ္ အေျပာင္းအလဲက ဦးသိန္းစိန္လက္ထက္မွာ အမ်ားႀကီးထိေရာက္ခဲ့တယ္။ နိုင္ငံ့စီးပြားေရး အတြက္ေရာ၊ လူေတြယုံၾကည္မႈေတြေရာ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္တယ္။ ဒီဘက္သုံးႏွစ္ (NLD လက္ထက္) မွာေတာ့ ယုံၾကည္မႈက ထင္သေလာက္ တက္မလာဘူး။ ႏွစ္ခုယွဥ္လိုက္ရင္ ဒါက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတိုင္း ႀကဳံေနရတဲ့ အေနအထားမွာ ဒီအတိုင္းသြားေတြ႕ရတယ္။ အဓိကေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းပိုင္ဆိုင္ရာ ယုံၾကည္မႈေပါ့။

The Voice Journal – အခုNLD အစိုးရသက္တမ္းက တစ္ႏွစ္ ရွစ္လေက်ာ္ေလာက္က်န္တယ္။ ဒီကာလအတြင္း စီးပြားေရးဘာေတြေျပာင္းလဲသြားမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္လဲဗ်။

UNLZ – အမ်ားႀကီးေတာ့ မေမွ်ာ္လင့္ဘူးဗ်။ အမ်ားႀကီး ေျပာင္းလဲမယ္လည္း မထင္ဘူး။ ဒီအတိုင္း ဒုံရင္းပဲသြားမွာပဲ။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆို တကယ့္ကို Take Off ျဖစ္သြားေအာင္ လုပ္နိုင္တဲ့သူေတြလည္း မရွိဘူး။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ Bottleneck ေတြ ရွိတယ္။ Challenges ေတြရွိတယ္။ ဒါေတြကို အခ်ိန္တိုအတြင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေပးနိုင္မယ့္ Decision Maker ၊ Key Player မေတြ႕ရဘူး။ ဒီအတိုင္းပဲ ပိုေနၿမဲ က်ားေနၿမဲပဲ သြားမယ္။ အရင္ သုံးႏွစ္ကလည္း ဒီလိုပဲ။ အရင္သုံးႏွစ္ေတာင္ မတိုးတက္ရင္ လာမယ့္ ႏွစ္ေတြလည္း ဒီအတိုင္းပဲ သြားမွာပဲ။

ရဲနိုင္ဦး

Source The Voice Journal