ပန္းခင္းလမ္းႏွင္႔ ခေယာင္းလမ္း မ်ားကို ျဖတ္ရဦးမည့္ တ႐ုတ္-အေမရိကန္ ဆက္ဆံေရး

ယခုေဆာင္းပါးမွာ ကမၻာ့စီးပြားေရး အင္အားႀကီး ႏွစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေသာ အေမရိကန္ႏွင့္ တ႐ုတ္တို႔၏ ဆက္ဆံေရးတြင္ ႀကံဳေတြ႔လာႏိုင္ဖြယ္ ရွိေသာ အႏၲရာယ္မ်ား၊ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မည့္ နယ္ပယ္မ်ား အေၾကာင္းကို တ႐ုတ္လူမႈေရးသိပၸံ အကယ္ဒမီမွ ပညာရွင္ျဖစ္သူ Huang Ping ၏ အျမင္မ်ားကို ဘာသာျပန္ဆို ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။

မေဝးေတာ့တဲ့ အနာဂတ္ကာလ မွာ တ႐ုတ္-အေမရိကန္ ဆက္ဆံေရး ဘယ္လိုျဖစ္လာမယ္ ထင္ပါသလဲ။
တင္ေအးေက်ာ္ 

 အနာဂတ္ တ႐ုတ္-အေမရိကန္ ဆက္ဆံေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေျပာရရင္ တ႐ုတ္ေရာ၊ အေမရိကန္ အေနနဲ႔ေရာ ပိုၿပီး လက္ေတြ႔က်ဖို႔ လိုသလို ပိုၿပီး ေၾကာင္းက်ဳိးက်က် စဥ္းစားႏိုင္ဖို႔လည္း လိုပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုး အေနနဲ႔ စီးပြားေရး တိုးတက္ဖို႔၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈကို ျမႇင့္တင္ႏိုင္ဖို႔၊ လံုၿခံဳေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး နဲ႔ တည္ၿငိမ္ေရးတို႔ ရရွိဖို႔အတြက္ အမွန္ တကယ္ႀကံဳေတြ႔ ေနရတဲ့ စိန္ေခၚခ်က္ေတြ၊ ျပႆနာေတြ၊ အခြင့္အလမ္း ေတြကို အကဲျဖတ္ဖို႔လည္း လိုပါတယ္။

ဒီကိစၥက ခက္ေတာ့ခက္ခဲတဲ့ ကိစၥပါ။ ဒါေပမဲ့ တ႐ုတ္-အေမရိကန္ ႏွစ္ႏိုင္ငံ အနာဂတ္ ဆက္ဆံေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကြၽန္ေတာ့္အေနနဲ႕အေကာင္းျမင္ သေဘာထား ရွိပါတယ္။ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုး အေနနဲ႔ လက္ေတြ႔ က်တဲ့ မူဝါဒေတြ ေရးဆြဲႏိုင္ဖို႔၊ ၿပီးေတာ့ ဒီမူဝါဒေတြ ေအာက္ေျခအဆင့္ထိ ပ်ံ႕ႏွံ႔ ေရာက္ရွိသြားဖို႔ ဆိုတာကေတာ့ အခ်ိန္ ယူရလိမ့္မယ္ ထင္တယ္။

ဒီေနရာမွာ ေျပာစရာရွိတာက တ႐ုတ္-အေမရိကန္ ဆက္ဆံေရးဆိုင္ရာ ပညာရွင္ အေတာ္မ်ားမ်ား ေျပာေနၾကတဲ့ အေမရိကန္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဘယ္သူပဲ ႏိုင္ႏိုင္ အေမရိကန္ အေနနဲ႔ တ႐ုတ္နဲ႔ ပံုမွန္ဆက္ဆံေရး ျပန္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္မွာပဲ ဆိုတဲ့ အယူအဆကို ကြၽန္ေတာ္သေဘာ မတူပါဘူး။ အေမရိကန္ သမၼတေလာင္း မစ္ရြန္းနီ ေျပာဖူးတာက သူသမၼတ ျဖစ္ျဖစ္ခ်င္း တ႐ုတ္ကို ေငြေၾကးလဲလွယ္ ႏႈန္း ေဈးကစားသူလို႔ ေခၚေဝၚသံုးႏႈန္း သြားမယ္လို႔ ေျပာဖူးပါတယ္။ တကယ္လို႔ အိုဘားမားသာ ျပန္အေရြးမခံရဘူး ဆိုရင္ တ႐ုတ္-အေမရိကန္ ဆက္ဆံေရး ဟာ အရင္လို ေရွ႕ဆက္ႏိုင္မယ္လို႔ စိတ္ခ်လက္ခ် မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ ေျပာရ မယ္ဆိုရင္ တ႐ုတ္-အေမရိကန္ ဆက္ဆံေရးဟာ အခုအခါမွာ အလြန္ ႐ႈပ္ေထြးလာၿပီ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အရင္က နားလည္ထားတဲ့ ပံုမွန္ အေျခအေနဆို တာမ်ဳိး မရွိႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။

တ႐ုတ္ေခါင္းေဆာင္သစ္နဲ႔ အိုဘားမား အစိုးရတို႔ အေနနဲ႔ ဘယ္နယ္ ပယ္ေတြမွာ အတူတူတြဲ အလုပ္လုပ္ႏိုင္မယ့္ အခြင့္အလမ္းေတြ ရွိသလဲ။

တ႐ုတ္ေရာ အေမရိကန္ေရာ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ အဓိက စိန္ေခၚခ်က္က စီးပြားေရးပါ။ ဒီစီးပြားေရး နယ္ပယ္မွာပဲ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္ ႏွစ္ႏိုင္ငံပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့ နယ္ပယ္ပါပဲ။ အခု အခ်ိန္မွာ ဒီႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုးမွာ စီးပြားေရး အခက္အခဲေတြ ေတြ႔ေနပါတယ္။ ဒီအခက္ အခဲေတြကို တစ္ႏိုင္ငံတည္းနဲ႔ ေျဖရွင္းလို႔ မရႏိုင္ပါဘူး။ ဒီမွာ ေမးစရာ ရွိလာတာက တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္တို႔အေနနဲ႔ စီးပြားေရး တိုးတက္မႈနဲ႔ အလုပ္အကိုင္ ရရွိမႈကို ဆက္လက္ထိန္းထားဖို႔ သူတို႔ရဲ႕ စီးပြားေရး အေဆာက္အဦကို ဘယ္လိုျပန္လည္ တည္ေဆာက္မလဲ ဆိုတာပါပဲ။

ဒီေနရာမွာ သူ႔ႏိုင္ငံ ကိုယ့္ႏိုင္ငံ ဆိုတဲ့ အမ်ဳိးသားႏိုင္ငံ (Nation-State) ပံုစံနဲ႔ အဓိကထား စဥ္းစားလို႔ မရေတာ့ဘူး။ စီးပြားေရးဆိုတာ အားလံုးဆက္စပ္ ေပါင္းစည္းေနတယ္လို႔ စဥ္းစားရလိမ့္မယ္။ ကမၻာ့စီးပြားေရး ပံုစံဟာ အကူးအေျပာင္း အေျခအေနကို ေရာက္ေနပါၿပီ။ ဒီေတာ့ အေမရိကန္ အေနနဲ႔ တ႐ုတ္ကို “အေမရိကန္ ရဲ႕အလုပ္အကိုင္ေတြကို လုယူေနသူ” “ေငြေၾကး လဲလွယ္မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ေနသူ” ဆိုၿပီး အျပစ္ တင္မေနသင့္ပါဘူး။ ဒီစီးပြားေရး ျပႆနာ ေတြက ေစာေစာက ေျပာတာမ်ဳိးထက္ ပိုၿပီး နက္နဲပါတယ္။ ဒီေတာ့ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုး အေနနဲ႔ စီးပြားေရး အေဆာက္အဦနဲ႔ ဆိုင္ တဲ့ကိစၥ၊ လုပ္သားအင္အားတို႔ ႏွစ္ႏိုင္ငံ စလံုးရဲ႕ စည္းမ်ဥ္း စည္းကမ္းတို႔ ဆိုတဲ့ စီးပြားေရး အရင္းအျမစ္ေတြကို အဓိက အာ႐ံုစိုက္ ေျဖရွင္းသင့္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ကမၻာ့စီးပြားေရး ပံုစံ အကူးအေျပာင္းမွာ ႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ ဘ႑ာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စည္းမ်ဥ္းလို ဟာမ်ဳိးမွာ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုး ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္သင့္ပါတယ္။

ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဝါရွင္တန္ အစိုးရ ေရာ၊ ေဘဂ်င္းအစိုးရ အေနနဲ႔ေရာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး၊ ေဒသတြင္း တည္ၿငိမ္ေရး၊ ကမၻာ့အစီအစဥ္လိုမ်ဳိး ကိစၥေတြမွာ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ပါ တယ္။ ဒီကိစၥေတြဟာ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုး အတြက္ သူမနာ ကိုယ္မနာ အေျခအေန မ်ဳိး ျဖစ္ေစမွာပါ။ တကယ္ေတာ့ ေနာက္ လာမယ့္ ေလးႏွစ္အတြင္း ႀကံဳေတြ႔လာ ႏိုင္တဲ့ ေဒသတြင္းျပႆနာ၊ ကမၻာလံုး ဆိုင္ရာ ျပႆနာ၊ အစဥ္အလာ မဟုတ္တဲ့ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ႏွစ္ႏိုင္ငံ ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြ ကို ရွာေဖြသင့္ပါတယ္။ ေဒသတြင္း လံုၿခံဳေရး နဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ ေျမာက္ကိုရီးယားတို႔၊ ပါကစၥတန္တို႔၊ အာဖဂန္နစၥတန္ တို႔ပါသလို အေရွ႕အလယ္ပိုင္း လံုၿခံဳေရး ကိစၥေတြ ဟာလည္း ႏွစ္ႏိုင္ငံ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ ႏိုင္ဖို႔ အလားအလာရွိတဲ့ ကိစၥေတြပါပဲ။

ေနာက္ၿပီးေတာ့ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲ လာမႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ကိစၥမွာလည္း ႏွစ္ႏိုင္ငံ ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္ ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီျပႆနာ ဟာဆိုရင္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ၊ တုိင္းျပည္ တစ္ခု၊ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး၊ အစိုးရတစ္ရပ္ တည္းရဲ႕စိန္ေခၚခ်က္ မဟုတ္ပါဘူး။ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈရဲ႕ဒဏ္ကို လူတိုင္း ခံစား ေနရတာပါ။ ဒီျပႆနာကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္း ဖို႔ဟာက အမ်ဳိးသားေရး မူဝါဒတို႔၊ ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးတို႔ နဲ႔တင္ မလံုေလာက္ပါဘူး။

ဘယ္နယ္ပယ္ေတြ ဟာျဖင့္ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ရာမွာ အခက္အခဲ ျဖစ္ေစမယ္ ထင္ပါသလဲ။

သမိုင္းနဲ႔ခ်ီၿပီး ႏွစ္ႏိုင္ငံ ရင္ဆိုင္ ေနရတဲ့ ျပႆနာ နယ္ပယ္ကေတာ့ လူ႔ အခြင့္အေရး ကိစၥနဲ႔ စစ္ေရး တည္ေဆာက္ မႈကိစၥပါ။ ဒီျပႆနာေတြဟာ ဒုတိယ ကမၻာစစ္နဲ႔ စစ္ေအးကာလရဲ႕ အက်ဳိးဆက္ ေတြပါ။ ေနာက္ၿပီး မေျဖရွင္းရေသးတဲ့ ကိုရီးယား ကြၽန္းဆြယ္ ျပႆနာ၊ တ႐ုတ္ ျပည္မႀကီးနဲ႔ ထိုင္ဝမ္ျပႆနာ၊ တ႐ုတ္နဲ႔ ဂ်ပန္ ျပႆနာ ေတြလည္း ပါပါတယ္။

ဒီျပႆနာ ေတြဟာ မၾကာေသးတဲ့ ကာလေတြမွာ အေျခအေန ပိုဆိုး လာပါတယ္။ ၉/၁၁ ကိစၥျဖစ္ၿပီးတဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ အေမရိကန္ရဲ႕ အာ႐ံုဟာ အာရွထက္ အီရတ္နဲ႔ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ကို ေရာက္သြား ပါတယ္။ အခုေနာက္ ပိုင္းမွာ အေမရိကန္ဟာ အာရွေဒသကို ျပန္ၿပီး အာ႐ုံ စိုက္လာတဲ့ အခါမွာ အစဥ္ အလာအရ ဆက္ဆံခဲ့တဲ့ ထိုင္းတို႔၊ ဖိလစ္ပိုင္တို႔၊ ၾသစေၾတးလ်တို႔၊ ေတာင္ကိုရီးယားတို႔၊ ဂ်ပန္တို႔နဲ႔ ဆက္ဆံေရး ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ ခဲ့ သလို၊ အိႏၵိယတို႔၊ မြန္ဂိုလီးယားတို႔နဲ႔ လည္း ဆက္ဆံေရး အသစ္ တည္ေဆာက္ လာပါတယ္။ ဒီမွာတင္ တ႐ုတ္အေနနဲ႔ လံုၿခံဳမႈ မရွိသလို ခံစားလာရတာပါ။

အဲဒီကိစၥေတြ ကေတာ့ တ႐ုတ္ အေနနဲ႔ အေမရိကန္နဲ႔ ဆက္ဆံရာမွာ ႀကံဳေတြ႔ရမယ့္ အစဥ္အလာ လံုၿခံဳေရး ဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြပါ။ ေနာက္ၿပီး အေမရိကန္ အေနနဲ႔က ထိုင္ဝမ္တို႔၊ ဂ်ပန္တို႔၊ ဖိလစ္ပိုင္တို႔ အပါအဝင္ အာရွ ပစိဖိတ္ေဒသ မွာရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ စစ္ေရး သို႔မဟုတ္ မဟာဗ်ဴဟာ စာခ်ဳပ္ေတြ ကေနတစ္ဆင့္ ဆက္ဆံေရး ေႏွာင္ဖြဲ႕မႈေတြ လုပ္ေနပါ တယ္။ ဒီကိစၥေတြကေတာ့ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္ အၾကားမွာ ယံုၾကည္မႈ အနည္းဆံုး အေျခအေနကို ျဖစ္ေစမယ့္ နယ္ပယ္ ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ကမၻာႀကီးဟာ ေဒသတြင္း ျပႆနာအသစ္၊ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ျပႆနာ အသစ္ေတြ ႀကံဳေတြ႔ေနရတဲ့ ေခတ္သစ္ တစ္ခုကို ဝင္ေရာက္ ေနပါၿပီ။ အဲဒီေခတ္သစ္ ကမၻာႀကီးထဲမွာ အစဥ္ အလာပံုစံမ်ဳိး မဟုတ္တဲ့ လံုၿခံဳေရး ဆိုင္ရာ ျပႆနာေတြလည္း ရွိလာပါတယ္။ ဒီနယ္ပယ္ ဟာလည္း ႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကား တိုးမိ တိုက္မိႏိုင္တဲ့ နယ္ပယ္ေတြပါပဲ။ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းေၾကာင့္ ကမၻာႀကီး မွာ ေအဂ်င္စီ အသစ္ေတြ ႏိုင္ငံမဟုတ္ ေသာ သ႐ုပ္ေဆာင္သစ္ေတြ (အယ္လ္ေကဒါ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕အစည္း) စသည္ ေပၚထြက္လာသလို စီးပြားေရး ဟာလည္း ကမၻာ့စီးပြားေရး အကူးအေျပာင္း ျဖစ္စဥ္ ေတြကို ျဖစ္လာေစပါတယ္။

ဒီေတာ့ တ႐ုတ္နဲ႔အေမရိကန္ အပါအဝင္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံမ်ား အေနနဲ႔ သမား႐ိုးက် မဟုတ္တဲ့ လံုၿခံဳေရးျပႆနာ ေတြ၊ မီဒီယာ၊ နည္းပညာ၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး စတဲ့ မ်က္ႏွာစာ ေပါင္းစံုကေန ထြက္ေပၚ လာေနတဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြကို ေျဖရွင္းဖို႔ အတြက္ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

ဒီ လံုၿခံဳေရး ျပႆနာေတြကို ရည္ရြယ္ ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္တို႔ ဘာေတြ လုပ္ႏိုင္မယ္ ထင္ပါသလဲ။

တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္ၾကားမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ အဓိက အျငင္းပြားမႈေတြကို ေျဖရွင္းဖို႔ ဆိုရင္ တ႐ုတ္ေခါင္းေဆာင္ ေဟာင္း တိန္႔ေရွာင္ဖိန္ရဲ႕အဆိုျပဳခ်က္ ဟာ လက္ေတြ႔က်ဆဲပါပဲ။ သူေျပာတာ က "ထိုင္ဝမ္လို အေရွ႕တ႐ုတ္ပင္လယ္ ပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈ ကိစၥမ်ဳိးေတြဟာ သူ႔ထက္ပိုႀကီးတဲ့ အေရးကိစၥေတြ အတြက္ ေဘးဖယ္ ထားသင့္ပါတယ္" လို႔ ဆိုတာမ်ဳိးပါ။

ေနာက္ၿပီးေတာ့ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္က တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို အလည္အပတ္သြား ေရာက္ခဲ့တဲ့ အေမရိကန္သမၼတ ရစ္ခ်က္နစ္ဆင္က တ႐ုတ္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ေမာ္စီတုန္းနဲ႔ ေတြ႔တုန္း ထိုင္ဝမ္ကိစၥ ေဆြးေႏြးတဲ့ အခါ တ႐ုတ္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး ေမာ္စီတုန္းက "ထိုင္ဝမ္က ေသးေသး ေလးပါဗ်ာ။ ကမၻာႀကီးက အႀကီးႀကီး" ဟု ျပန္လည္ ေျပာၾကားခဲ့တာေတြက လက္ေတြ႔ က်တယ္ေျပာရမယ္။

တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္ၾကားမွာ ရွိေနတဲ့ အစဥ္အလာ လံုၿခံဳေရးျပႆနာ ဟာ အခုမွေပၚလာတဲ့ ျပႆနာအသစ္ မဟုတ္သလို ခ်က္ခ်င္း လက္ငင္းႀကီး ေျဖရွင္းလို႔လည္း မရႏိုင္ပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ စီးပြားေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ မႈတို႔၊ သံတမန္ေရး အျငင္းပြားမႈတို႔၊ တျခားအဓိကက်တဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္လိုက္ရင္ ဒီျပႆနာ ေတြဟာ အဲဒီေလာက္လည္း အေရးမႀကီးသလို၊ အဲဒီေလာက္လည္း အေဆာတလ်င္ ေျဖရွင္း ရမယ့္ျပႆနာေတြ မဟုတ္ပါဘူး။

ဒါေၾကာင့္မို႔ တ႐ုတ္၊ အေမရိကန္ နဲ႔ ဂ်ပန္တို႔ အေနနဲ႔က အစဥ္အလာ ပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈေတြကို ေဘးဖယ္ ထားသင့္ပါတယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ တ႐ုတ္နဲ႔ ဂ်ပန္ အျငင္းပြားေနတဲ့ ဒိုင္အိုယု သို႔မဟုတ္ ဆန္ကကူကြၽန္း ကိစၥလိုဟာမ်ဳိး၊ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ ပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈလို ဟာမ်ဳိးေပါ့။ ဒါမ်ဳိးေတြကို ခဏေဘးဖယ္ထားၿပီး လတ္တေလာ အေရးတႀကီး ေျဖရွင္းရ မယ့္ သမား႐ိုးက် မဟုတ္တဲ့ လံုၿခံဳေရး ျပႆနာေတြကိုပဲ ပူးေပါင္း ေျဖရွင္းသင့္ ပါတယ္။ ဒီလို ေျဖရွင္းျခင္း အားျဖင့္ တ႐ုတ္ေရာ၊ အေမရိကန္ေရာ တျခား ႏိုင္ငံေတြ အတြက္ပါ အက်ဳိးေက်းဇူး ရွိေစမွာပါ။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ တ႐ုတ္ေရာ၊ အေမရိကန္ေရာဟာ စစ္ေအးကာလ အျမင္မ်ဳိးနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ ေနတာေတြ၊ ႏိုင္ငံတခ်ဳိ႕နဲ႔ အထူးမဟာမိတ္ ဖြဲ႕ေနတာမ်ဳိးေတြကို ရပ္တန္းက ရပ္သင့္ပါတယ္။ အဲဒီလိုလုပ္ေနမယ့္ အစား ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုး အေနနဲ႔ ေဒသတြင္း လံုၿခံဳေရးလို ကိစၥမ်ဳိးေတြမွာ ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

အဲဒီလုိ ပိုင္နက္ အျငင္းပြားမႈလို သမား႐ိုးက် လံုၿခံဳေရး ျပႆနာေတြက ေနာက္ဆံုး မွာေတာ့ ေျဖရွင္းဖို႔ နည္းလမ္း ရွာေတြ႔လာမွာပါ။ စိတ္ရွည္ဖို႔ေတာ့ လိုတာေပါ့။ ေနာက္တက္လာမယ့္ မ်ဳိးဆက္ေတြ ကလည္း ပိုေတာ္ၾကမွာပဲ ေလ။ တ႐ုတ္-အေမရိကန္ ဆက္ဆံေရး ဟာ ကမၻာမွာ အေရးပါဆံုးေသာ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံေရး ျဖစ္မယ္ဆိုရင္ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အၾကား မွာရွိတဲ့ ယံုၾကည္မႈဟာ အလြန္ အေရးႀကီးတာေပါ့။ တကယ္လို႔ အေမရိကန္က တ႐ုတ္ကို ႀကိဳတင္ အသိမေပးဘဲ ထိုင္ဝမ္ ကို လက္နက္ေတြ ဆက္ေရာင္းေနရင္၊ တိဘက္ေခါင္းေဆာင္ ဒလိုင္းလားမားနဲ႔ ေတြ႔ေနမယ္ ဆိုရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ အေမရိကန္ အေနနဲ႔ သူ႔ရဲ႕စစ္ေအးေခတ္က မဟာမိတ္ ေတြနဲ႔ပဲ အေစးကပ္ေနမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ တ႐ုတ္အေနနဲ႔က အဲဒီအေျခအေနကို အဆိုး စာရင္းထဲ ထည့္မွာပဲ။ ဒီေတာ့ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ေခါင္းေဆာင္သစ္ေတြ အေနနဲ႔ တစ္ဖက္နဲ႔ တစ္ဖက္ နားလည္မႈ လြဲမယ့္ ကိစၥမ်ဳိး အဓိက ဦးတည္ ေျဖရွင္းသင့္တယ္။

ဒီေရးရာ နယ္ပယ္ေတြမွာလည္း တိုးတက္မႈေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ - ထိုင္ဝမ္ ကိစၥဟာ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္ၾကားမွာ အရင္က လံုးဝ အထိမခံတဲ့ ကိစၥမ်ဳိးပါ။ ဒါေပမဲ့ တျဖည္း ျဖည္းနဲ႔ ဒီကိစၥအေပၚ သေဘာထားတင္းမာ တာမ်ဳိးေတြ နည္းလာတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီလိုပဲတ႐ုတ္နဲ႔ ဂ်ပန္ၾကားမွာ အျငင္းပြား ေနတဲ့ ဒိုင္အိုယု သို႔မဟုတ္ ဆန္ကကူ ကြၽန္းစုအေရး ဆိုရင္လည္း တျဖည္းျဖည္း တင္းမာမႈေတြ ေလ်ာ့လာ ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီျပႆနာက ျပည္သူေတြနဲ႔ မီဒီယာ ေတြမွာ အထိမခံတဲ့ ကိစၥျဖစ္ေနေပမယ့္ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုး အေနနဲ႔က စီးပြားေရးျပန္လည္ ေကာင္းမြန္ဖို႔ ကိုသာ ဦးစားေပးၾကမွာပါ။

တ႐ုတ္ ေခါင္းေဆာင္သစ္ ရွီက်င္းပင္း နဲ႔ အေမရိကန္သမၼတ အိုဘာမားရဲ႕ ဒုတိယ ေျမာက္ သမၼတသက္တမ္းမွာ ႏွစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒအ ေျပာင္းအလဲက ဘာျဖစ္လာႏိုင္မယ္ ထင္သလဲဗ်။

ကြၽန္ေတာ့္ အထင္ေတာ့ အေမရိကန္ သမၼတ အိုဘားမားရဲ႕ ဒုတိယ သက္တမ္းက သူ႔ရဲ႕ပထမ သက္တမ္းထက္ ပိုၿပီး လြယ္ကူမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္တုန္းကေတာ့ သူက သမၼတသစ္လည္း ျဖစ္တယ္၊ ၿပီးေတာ့ ဒီလို အဆင့္ျမင့္တဲ့ ရာထူးမ်ဳိး၊ သူအရင္က တာဝန္မယူဖူး ေသးဘူးေလ။ ေနာက္ၿပီး သူအိမ္ျဖဴေတာ္ ကို ေရာက္ေတာ့ ဘ႑ာေရး အက်ပ္အတည္း ျပႆနာကိုပဲ အေရးတယူ ေျဖရွင္းခဲ့ရ တာေလ။ အခုအခ်ိန္ကေတာ့ သူ႔ရဲ႕ဒုတိယ သမၼတ သက္တမ္းလည္း ျဖစ္တယ္၊ ေလးႏွစ္ ေလာက္လည္း သမၼတ အေတြ႔အႀကံဳရွိ ထားၿပီးၿပီ ဆိုေတာ့ ျပႆနာေတြ၊ေရးရာ ကိစၥေတြကို တျခား ကမၻာ့ေခါင္းေဆာင္ ေတြလိုပဲ သိတဲ့သူတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာ ၿပီေလ။ သူ႔ရဲ႕အစီအစဥ္ ေတြဟာ အရင္ ကထက္ ပိုၿပီး လက္ေတြ႔က်မယ္၊ ပိုၿပီး ေၾကာင္းက်ဳိး ဆီေလ်ာ္မႈ ရွိပါလိမ့္မယ္။

ဒီေတာ့ တ႐ုတ္တို႔ အာရွတို႔နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အိုဘားမားရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒဟာ သိပ္ၿပီး အဆက္အစပ္မဲ့တာ မ်ဳိးေတြ မျဖစ္ေလာက္ပါဘူး။ အခု အခ်ိန္ကာလဟာ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္ အၾကားမွာ စစ္ေအးတိုက္ပြဲ အသစ္လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ျဖစ္ဖို႔လည္း မလိုပါဘူး။ လိုအပ္ေနတာက ခ်ိန္ညႇိမႈ ျပဳလုပ္ဖို႔ လိုတာပါ။ အိုဘားမား အေနနဲ႔ ႀကီးသည္ ငယ္သည္မေရြး အာရွႏိုင္ငံေတြနဲ႔ အဆက္အသြယ္ လုပ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

အိုဘားမားခ်ိန္ညႇိဖို႔ လိုတဲ့ကိစၥက အေမရိကန္ရဲ႕“အာရွမ႑ိဳင္” ဆိုတဲ့ကိစၥ ကို အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုတာပါ။ အေမရိကန္ က အာရွမ႑ိဳင္ ဆိုၿပီး ေၾကညာလိုက္တဲ့ အခါမွာ အာရွႏိုင္ငံဆီကို မွားယြင္းတဲ့ အခ်က္ျပ သေကၤတ ျပလိုက္သလို ျဖစ္သြား ပါတယ္။ အာရွႏိုင္ငံေတြ အေနနဲ႔ အေမရိကန္ ဘက္က ေနရမွာလား၊ တ႐ုတ္ဘက္က ေနရမွာလားဆိုတဲ့ အက်ပ္အတည္းမ်ဳိးကို ႀကံဳေတြ႔ခဲ့ရပါ တယ္။ အေမရိကန္သမၼတ အိုဘားမား အေနနဲ႔ သူ႔ရဲ႕သမၼတ ဒုတိယသက္တမ္း ေလးႏွစ္ အတြင္းမွာ ဒီကိစၥအေပၚ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းသင့္ပါတယ္။

တ႐ုတ္ ေခါင္းေဆာင္သစ္ အေနနဲ႔ လည္း သူ႔ရဲ႕အာရွေဒသမွာရွိတဲ့ ဂ်ပန္ လို၊ ႐ုရွားလို၊ အိႏၵိယလို အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံမ်ဳိးေတြ အေပၚမွာ အာ႐ံုစိုက္ပါ လိမ့္မယ္။ ကြၽန္ေတာ္ ခံစားမိတာက ေတာ့ တ႐ုတ္ဟာ အေမရိကန္နဲ႔ ဆက္ဆံေရးကို အေရးႀကီးမွန္းသေဘာ ေပါက္ေပမယ့္ သူ႔ရဲ႕အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံ ေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေရး ေကာင္းမြန္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းဖို႔ကိစၥမွာ သိပ္လုပ္တာ မေတြ႔ရဘူး။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒ ဟာ အာရွေဒသတြင္းမွာ ပိုၿပီးဟန္ခ်က္ ညီတဲ့၊ ပိုၿပီး ပူးေပါင္းမႈရွိတဲ့၊ ပိုၿပီး က်ယ္ျပန္႔တဲ့ မူဝါဒမ်ဳိး ျဖစ္သင့္ပါတယ္။

တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္တို႔ရဲ႕ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ကိစၥမွာ ဘယ္အရာေတြ က အတားအဆီး ျဖစ္ေနတာပါလဲ။

တ႐ုတ္မွာ အေမရိကန္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံ မႈေတြ တိုးၿပီး မလုပ္ေတာ့တာရဲ႕အေၾကာင္း အရင္း တစ္ခ်က္က အေမရိကန္ အေနနဲ႔ ျပည္တြင္းကို ပိုၿပီး အာ႐ံုက်လာတာ ကိုယ္က်ဳိးစီးပြား ကာကြယ္ေရးမ်ဳိး အထိ ျဖစ္လာတဲ့ တိမ္းၫြတ္ခ်က္ေတြ ေၾကာင့္ပါ။ အေမရိကန္ အေနနဲ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ နည္းပညာ ပူးေပါင္းမႈကိစၥ ဒီႏွစ္ခုစလံုး မွာ ပိုၿပီး လမ္းဖြင့္ထားတာမ်ဳိး လုပ္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒီလို ဖြင့္ေပးျခင္း အားျဖင့္ အေမရိကန္ စီးပြားေရးနဲ႔ အေမရိကန္မွာ အလုပ္အကိုင္ ရရွိမႈကိုေရာ ေထာက္ကူ ေပးႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္ၿပီး တ႐ုတ္ နဲ႔ နည္းပညာပူးေပါင္းမႈက ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုး ရဲ႕ကုန္သြယ္ေရး ညီမွ်မႈကို အားေပး ပါလိမ့္မယ္။

ဒီေနရာမွာ ထပ္ျဖည့္ေျပာရရင္ ေတာ့ ႏိုင္ငံျခား ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ တ႐ုတ္မွာ ဘယ္လို စီးပြားေရး လုပ္ရမယ္ ဆိုတာ ေလ့လာေနဆဲ အဆင့္မွာပဲ ရွိပါ ေသးတယ္။ တ႐ုတ္မွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံ ထားၾကတ့ဲ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ၊ ဂ်ပန္ ကုမၸဏီေတြ၊ ဂ်ာမနီကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ တခ်ဳိ႕ေအာင္ျမင္ၾကသလို၊ တခ်ဳိ႕ ေအာင္ျမင္မႈ မရၾကပါဘူး။

ဒီလို အခက္အခဲႀကံဳရတဲ့ အေၾကာင္းကေတာ့ တစ္ခါတစ္ရံမွာ နည္းပညာပိုင္း ေၾကာင့္ပါ။ ဒါတင္ မကေသးဘူး။ တ႐ုတ္ေဈးကြက္၊ တ႐ုတ္ယဥ္ေက်းမႈ၊ တ႐ုတ္လူမ်ဳိးေတြ ရဲ႕အႀကိဳက္ေတြ မတူၾကတာကလည္း အေၾကာင္းရင္း တစ္ရပ္ပါ။ တ႐ုတ္မွာ စီးပြားေရး ဘယ္လိုလုပ္မလဲ ဆိုတဲ့ ကိစၥ ဟာ ႏိုင္ငံျခား ကုမၸဏီေတြ ရင္ဆိုင္ေနရ တဲ့ျပႆနာ တစ္ခုပါ။

ဒီလိုပါပဲ တ႐ုတ္ ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔လည္း အေမရိကန္မွာ ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံရာမွာ အခက္ ေတြ႔ေနၾကပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ တ႐ုတ္ ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ ကမၻာ့ ေဈးကြက္မွာ ဝင္ေရာက္ လႈပ္ရွားႏိုင္ဖို႔ ရာမွာ အေတြ႔အႀကံဳနည္း ပါးေသးတာ ေၾကာင့္ပါ။ ဒီေတာ့ အေမရိကန္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ပတ္ဝန္းက်င္မွာ အသားက် ဖို႔ရာ အတြက္က တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ အခ်ိန္ပို လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလို အခ်ိန္ရဖို႔ အတြက္ အေမရိကန္ အစိုးရအေနနဲ႔ တ႐ုတ္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ေတြကို ျငင္းပယ္ တာမ်ဳိး မလုပ္သင့္ပါဘူး။

ဒီေတာ့ တ႐ုတ္ေရာ အေမရိကန္ပါ ခ်ိန္ညႇိမႈေတြ လုပ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ လက္ရွိ အခ်ိန္မွာေတာ့ တ႐ုတ္မွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမယ့္ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ အတြက္ေရာ၊ အေမရိကန္မွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမယ့္ တ႐ုတ္ ကုမၸဏီေတြ အတြက္ေရာ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္း ႏိုင္မယ့္ မူေဘာင္ မရွိေသးပါဘူး။ ႏွစ္ႏိုင္ငံ စလံုးမွာက အဲဒီရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ အတြက္ ျပႆနာ တစ္ခုခ်င္း စီကိုသာ သီးျခား ကိုင္တြယ္ ေနၾကတာပါ။ ဒီလိုျဖစ္ေနတာက ကမၻာ့အင္အားႀကီး ႏွစ္ႏိုင္ငံ အတြက္ ေကာင္းတယ္လို႔ မေျပာႏိုင္ ပါဘူး။

Ref: Promise and Pitfalls of the U.S.-China Relationship

Ref:thevoicemyanmar