အေမရိကန္ေရာက္ အမွန္ေတြေျပာေနတတ္တဲ့ ဇာဂနာ

ျမန္မာျပည္က မတရားမႈေတြကို ရင္ဆုိင္ဆန္႔က်င္မယ့္သူ

ဓာတ္ပုံ-ေအအက္ဖ္ပီ

စစ္အာဏာရွင္   လက္ေအာက္  ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ   ေနခဲ့ရစဥ္အတြင္း ဇာဂနာက ျပည္သူမ်ားကုိ စိတ္ႏွလုံးရႊင္ၿပံဳးေစသူတစ္ဦး ျဖစ္ ပါသည္။    ကုလသမဂၢအတြင္း ေရးမွဴးခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးသန္႔၏ ေျမး ျဖစ္သူဦးသန္႔ျမင့္ဦးက ဇာဂ နာသည္ စိတ္ပညာအရ အေရးပါေသာ က႑က ပါ၀င္ခဲ့သည္ဟုဆုိပါသည္။

‘‘၁၉၈၈ အစပုိင္းမွာလူေတြ က ႏုိင္ငံေရးအရ ေခါင္းေဆာင္ ေပးမယ့္သူေတြကို    ရွာတဲ့အခါ သူက ႐ုပ္ရွင္နယ္က ထြက္လာၿပီး အဲဒီလစ္ဟာေနတဲ့ ေနရာကို ျဖည့္ေပးခဲ့တယ္။ သူက တကယ့္ကို နာ မည္ႀကီးတယ္။ စစ္တပ္မဟုတ္တဲ့ ပရိသတ္ေတြတင္ မကဘူး။ သာ မန္လူေတြနဲ႔ စစ္တပ္ကလူေတြ ၾကားထဲမွာပါ သူ႔ကိုမႀကိဳက္ဘဲ ေနဖို႔ဆိုတာ အေတာ္ခက္တယ္’’ ျမန္မာနုိင္ငံဆုိင္ရာ ၿဗိတိသွ်သံအမတ္ေဟာင္း မစၥဗစ္ကီဘိုး မင္းက ေထာင္ထဲမွာ ဇာဂနာရွိေနစဥ္က ျဖစ္ပ်က္ခဲ့ေသာ ဇာတ္လမ္းမ်ားက ဒ႑ာရီပုံျပင္ဆန္လွသည္ဟု ဆိုသည္။

‘‘ေထာင္ထဲမွာေတာ့ သူက မင္းသားတစ္ပါးလိုပဲ။ သူကနာ မည္ႀကီးပဲ။ အေစာင့္ေတြကေတာင္ သူ႔ကိုသေဘာက်တယ္’’

လန္ဒန္တြင္ေနခဲ့သူ စီးပြား ေရးလုပ္ငန္းရွင္ ဦးမိုးေက်ာ္ကမူ

‘‘လူေတြက သူ႔ကိုတေလး တစား ေနရာေပးထားတယ္။ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြ    အေၾကာင္း မေကာင္းေျပာခ်င္ရင္ ဇာဂနာကို ကိုးကားေျပာၾကတယ္။ စစ္ဗိုလ္ ေတြကို ဟာသလုပ္ခ်င္ရင္ သူ႔ကို အသုံးခ်ၾကတယ္။ စစ္ဗိုလ္ေတြအ ေၾကာင္း ဟာသေျပာခ်င္ရင္ သူ လုပ္တာ မဟုတ္တာေတာင္ လူ ေတြက ဒါဇာဂနာလုပ္တဲ့ ဟာသ လို႔ ေျပာတယ္။ စစ္သားေတြက ေတာင္ အဲဒီလိုေျပာတယ္’’ဟု ေျပာခဲ့သည္။

ဦးမိုးေက်ာ္က ျမန္မာျပည္ မွာ ပထမဆုံး စီးပြားေရးလမ္း ၫႊန္ျဖစ္သည့္ အ၀ါေရာင္စာမ်က္ ႏွာမ်ားကို ထုတ္ေ၀ခဲ့သူ ျဖစ္ သည္။ သူက ေၾကာ္ျငာမ်ား ႐ုိက္ ကူးသည့္အခါ ႐ုပ္သံေၾကာ္ျငာ ေနာက္ခံစကားေျပာသူ  ဇာဂနာႏွင့္ တစ္ခါတစ္ရံ အတူအလုပ္ လုပ္ခဲ့ရသည္။

ဇာဂနာႏွင့္ ႐ုပ္ရွင္ႏွင့္ ေၾကာ္ျငာမ်ား  တဲြလုပ္ခဲ့ဖူးသည့္ မိတ္ေဆြႏွစ္ဦးႏွင့္အတူ ယခုႏွစ္ဇြန္ လမွာ ဦးမိုးေက်ာ္က ပဒုမၼာစားေသာက္ဆုိင္သို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို ေခၚသြားသည္။   ထုိအထဲတြင္ ဦးသန္းထုိက္က ဇာဂနာကို ၁၉၈၀ေလာက္ကတည္းက သိေနခဲ့သူ ျဖစ္သည္။

သူက အႀကံဉာဏ္ေကာင္း ေတြ ခ်က္ခ်င္းထြက္တတ္တယ္။ အဲ့ဒါသူ႔ရဲ႕ ေသြးဗီဇထဲမွာကို ရွိေန တာ။ သူက   ႏုိင္ငံေရးမွာေရာ ဟာသမွာေရာပဲ။

သည္ေနရာမွာ ဦးမိုးေက်ာ္ က ၾကားျဖတ္၀င္ေျပာလုိက္ပါ သည္။

‘‘သူက  ခင္ဗ်ားကို ၾသဇာ မေပးဘူး။ သူဘယ္ေလာက္ခံစား ခဲ့ရသလဲဆိုတာ ခင္ဗ်ာသိပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့ သူက ခင္ဗ်ားကို  ၿပံဳးပဲ ၿပံဳးျပတယ္’’

ဇာဂနာျပန္လြတ္လာသည့္ ၂၀၁၁ ေအာက္တိုဘာ ၀န္းက်င္သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံကို ေစာင့္ၾကည့္သူအားလုံး တအံ့တၾသ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ ဖိႏွိပ္မႈမ်ားအၿပီးမွာ ႏုိင္ငံေရးစနစ္က ႐ုတ္တရက္   အရွိန္အဟုန္   ျပင္းစြာ ပြင့္လင္းေျပာင္းလဲလာခဲ့သည္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ေႏြရာသီမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က သမၼတဦးသိန္းစိန္ႏွင့္    ေတြ႕ဆုံခဲ့၏။ သမၼတဦးသိန္းစိန္ကို ယုံၾကည္ရ ေသာသူဟု ေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္ကဆိုခဲ့သည္။

အာရပ္ႏုိင္ငံေတြမွာ ျဖစ္ခဲ့ ေသာ အာရပ္ေႏြဦးလႈပ္ရွားမႈေတြ ကဲ့သို႔ ျမန္မာ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ မ်ားက အေနာက္သို႔ ျပန္လွည့္ မသြားပါေခ်။ သို႔ေသာ္ ေတာက္ပ ေသာ အေရာင္ေတြကေတာ့ ကြာ က်လာၿပီျဖစ္သည္။ တုိင္းရင္းသား ႏွင့္ ဘာသာေရးအၾကမ္းဖက္မႈ မ်ား ဒဏ္ကို တုိင္းျပည္က ခံစား ေနရသည္။ အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ား၏ ပိတ္ဆို႔မႈမ်ား ႐ုပ္သိမ္းျခင္းေၾကာင့္ ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ား တိုး လာၿပီး တုိင္းျပည္၏ နည္းပညာ ခ်ဳိ႕တဲ့မႈမ်ား၊ အေျခခံအေဆာက္ အအုံမ်ား၊ ပညာတတ္လုပ္အား မ်ားေပးလာႏုိင္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ ရသည္။

အတုိက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ႏုိင္ငံ ျခားသားျဖစ္ေသာ သားမ်ား ေၾကာင့္ ၂၀၁၅ မွာ သမၼတအျဖစ္ ေရြးေကာက္၀င္ၿပိဳင္ခြင့္ကို ပိတ္ ဆုိ႔ထားျခင္းကလည္း အဆုိးျမင္မႈ ေတြကို တုိးလာေစသည္။ ထုိ႔အ တူ အေျခခံဥပေဒေျပာင္းလဲမႈကို ဟန္႔တားႏုိင္သည့္ လႊတ္ေတာ္အ တြင္း စစ္တပ္ကိုယ္စားလွယ္ ၂၅ ရာ ခုိင္ႏႈန္းကို စစ္တပ္ကစြန္႔လႊတ္ မည္ဟုလည္း အမ်ားစုက မထင္ ၾက။

ျမန္မာက အေတာက္ပဆုံး အေျခအေနဟု ေျပာလို႔ရသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားမွာ လည္း အမည္းေရာင္မ်ား စြန္း ထင္းလာၿပီး ဖုတ္လႈိက္ ဖုတ္လႈိက္ ျဖစ္လာပါၿပီ။ လက္နက္ကိုင္အုပ္ စု ဆယ့္ႏွစ္ခုေက်ာ္ကလည္း တဲတဲေလးရွိသည့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို လက္မွတ္ထိုးထားသည္က အမွန္ ပဲ ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ လက္နက္ကိုင္အုပ္စုအမ်ား စုက တစ္ႏုိင္ငံလုံးအႏွံ႔ အပစ္အ ခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္ က သူတုိ႔၏ ၾသဇာအာဏာလႊမ္း မိုးမႈကို အဆုံးသတ္လုိက္မွာ၊ ဗဟိုအစိုးရက သူတုိ႔ေဒသ၏ သဘာ၀သယံဇာတ အရင္းအျမစ္ ေတြ ရယူမွာကို စိုးရိမ္ၾကသည္။ စုိးရိမ္စရာေကာင္းတာက ေနာက္ဆုံးသေဘာတူညီခ်က္ကို မေရာက္ရွိပါက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ တစ္ခုလုံး ေနာက္ျပန္လွည့္သြား ႏုိင္သည္။ ၂၀၁၅တြင္ ေရြးေကာက္ခံရမည့္ အစုိးရက အားလုံးကို အစက ျပန္လုပ္ရမည့္ အေျခအေနသို႔ ေရာက္သြားႏုိင္သည္။

ဇာဂနာကေတာ့ ျမန္မာကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနသည့္ အစိုးရ၏ ဆင္ ေျခမ်ားကို မယုံၾကည္သူ ျဖစ္ သည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ ႏွင့္ ပတ္သက္၍သူက ယခုလုိ ေျပာသည္။

‘‘စစ္သားဆိုတာ သူတုိ႔ရဲ႕ ျပႆနာအားလုံးကို ေသနတ္နဲ႔ ပဲ ရွင္းတဲ့သူေတြ။ စားပဲြ၀ုိင္းထုိင္ ရွင္းသူေတြ မဟုတ္ဘူး’’

ထို႔အတူ အစိုးရအႀကံေတြ ကို လုိက္မီဖို႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္မွာလည္း အင္အားမရွိဟု ဆုိပါသည္။

‘‘သူတုိ႔က သ႐ုပ္ေဆာင္သိပ္ ေကာင္းတဲ့သူေတြ ဦးသိန္းစိန္က သူ႔ကိုယ္သူ ၾကားေနတဲ့၊  ေပ်ာ့ ေပ်ာင္းတဲ့ လူပုံမ်ဳိးျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားထားတယ္။ သူက အရမ္း ေတာ္တယ္။ အၿမဲတမ္းၿပံဳးေနၿပီး မိဘျပည္သူမ်ား ခင္ဗ်ာလို႔ေျပာ တယ္။ ဒါက ကစားပဲြႀကီးပါ။ ကြၽန္ေတာ္ အဲဒီကစားပဲြထဲမွာ ပါရမွာ သိပ္ေၾကာက္တယ္။ ဘယ္ေနရာကပဲျဖစ္ျဖစ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကလည္း ကစားသူတစ္ေယာက္ပဲ။ ဒါေပမဲ့ သူအကြက္ေရႊ႕ဖို႔ မလြယ္ဘူး။ သူကစား လုိ႔ မရႏုိင္ဘူး။ ဘယ္မွာလဲ အေျဖက။ သူကလူေတြကို ဘာအေျဖမွ မျပႏုိင္ဘူး’’

ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ တုိင္း ျပည္အႏွံ႔ျဖစ္ေပၚေနေသာ ျပႆ နာမ်ားကေန အက်ဳိးအျမတ္ေတြ ရေနၿပီဟု သူကဆိုပါသည္။

‘‘သူတုိ႔က ေကာင္းေကာင္း ထိန္းႏိုင္တယ္။ သည္ႏုိင္ငံအ ေၾကာင္းကို သူတုိ႔က ေကာင္း ေကာင္းသိတယ္။ သူတုိ႔မွာ ကစားစရာ ကတ္ေတြအမ်ားႀကီးရွိ တယ္’’

ထိုအရာေတြထဲမွာ ရခိုင္ ေဒသက ႐ိုဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္ မ်ားႏွင့္ပတ္သက္ေသာ အၾကမ္း ဖက္မႈမ်ားလည္း ပါပါသည္။

‘‘ဒီျပႆနာက ကြၽန္ေတာ္ တို႔ တုိင္းျပည္အတြက္ ခ်ိန္ကုိက္ ဗုံးပဲ’’

သူက အစိုးရအေနျဖင့္ သည္ျပႆနာကို ေနာက္ႏွစ္ ေရြး ေကာက္ပဲြနီးကပ္လာသည့္အခါ ျပည္သူမ်ား မုန္းတီးခံစားမႈမ်ား ႏႈိးဆြရန္အတြက္ အသုံးျပဳမွာကို စိုးရိမ္ေနသူ ျဖစ္သည္။ စစ္တပ္ ေနာက္ခံေပးထားေသာ ၾကံ႕ခိုင္ ေရးပါတီက ဗုဒၶဘာသာကို အျပင္းအထန္ကာကြယ္သူမ်ားအျဖစ္ မဲမ်ားရသြားႏုိင္သည္။ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တုိင္သည္ ျပႆနာႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး သတိထားႏႈတ္ဆိတ္ေနရသည္ဟု ဆုိသည္။

‘‘ဗုဒၶဘာသာက အရမ္းၿငိမ္း ခ်မ္းတဲ့ဘာသာတစ္ခုပါ။ ဒါေပမဲ့ တခ်ဳိ႕ ဘုန္းႀကီးေတြက အရမ္း အစြန္းေရာက္တယ္။ သူတုိ႔က မြတ္စလင္ေတြကို မုန္းတယ္။ သည္ဟာေတြေနာက္မွာ စစ္တပ္ က လူေတြက ႀကိဳးကိုင္ေနတယ္’’ ဟု ဇာဂနာက ေျပာသည္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္ သက္၍ သူကေ၀ဖန္ေသာ္လည္း ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ သေရြးေကာက္ပဲြ၀င္ တုန္းက ဇာဂနာက အနီးကပ္ရွိခဲ့သူ ျဖစ္သည္။

‘‘ကြၽန္ေတာ္တို႔ သူ႔ကိုခ်စ္ တယ္။ သူကကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ မိခင္လိုပါပဲ’’

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အ ေနျဖင့္ ေနာက္ႏွစ္ေရြးေကာက္ပဲြတြင္ သမၼတအျဖစ္ ၀င္ေရာက္ အေရြးခံရန္ မျဖစ္ႏုိင္ဟု သူကဆုိပါသည္။

‘‘၂၀၁၅ ေတာ့ မျဖစ္ႏုိင္ ေတာ့ဘူး။ ကြၽန္ေတာ့္မိတ္ေဆြ ေတြကို ေျပာထားတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ေတာ့ ၂၀၂၀ ကို ေမွ်ာ္ေနၿပီ။ ၂၀၁၅ မဟုတ္ဘူးလို႔။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က သူ႔ကိုခ်ည္းပဲ လုံး၀အားမကိုးခ်င္ေတာ့ဘူး။ သူက အသက္ႀကီးလာၿပီေလ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ တုိင္းျပည္အတြက္ မ်က္ႏွာသစ္ေတြ၊ ေခါင္းေဆာင္အသစ္ေတြ တင္ေပးရမယ္’’

ဇာဂနာအေနျဖင့္ ယခုအ ခ်ိန္မွာ သူ၏ဟာသပညာထက္ လႈပ္ရွားမႈေတြကိုေရာ ႏုိင္ငံေရးကို ပါ မ်ဳိးဆက္သစ္မ်ားအား သင္ၾကား ျပသဖို႔ အခ်ိန္ေပးအားထုတ္ေနပါ သည္။

သူ႔အတြက္ကေကာ ဆူးေလ ဘုရားက ငွက္ကေလးေတြလို သူ ကလည္း ဆက္လက္လႈပ္ရွားေန ဦးမွာလား။ ေထာင္ထဲ၀င္ခ်ည္ ထြက္ခ်ည္ လုပ္ေနဦးမွာလား။ သူက ယခုလိုအျပင္မွာ လြတ္ လြတ္လပ္လပ္ ဆက္လက္ေနခြင့္ ရဖို႔ အခြင့္အေရးက ၅၀-၅၀ ရာ ႏႈန္းပဲ ေမွ်ာ္မွန္းထားပါသည္။

တုိင္းျပည္ကို တုိးတက္ ေအာင္လုပ္သူ မည္သူမဆို တဲြလုပ္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း သူက တုိင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ေနသူ စစ္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ ေဟာင္းမ်ားကို ေျပာထားပါသည္။

‘‘ကြၽန္ေတာ္ႏုိင္ငံကို ခ်စ္ တယ္။ ခင္ဗ်ားလည္း ကြၽန္ေတာ့္ ႏုိင္ငံကို ခ်စ္တယ္။ ဒါကြၽန္ေတာ္ တုိ႔ရဲ႕ တူညီတဲ့ အေျခခံပဲ’’ဟု ဇာဂနာက သူတုိ႔ကိုေျပာၾကားခဲ့ သည္။

သည္အခ်က္က လုံေလာက္ ၿပီဟု သူေမွ်ာ္လင့္ထားသည္။ သို႔ မဟုတ္ပါက ဇာဂနာ၏ အသံ၀ါ ႀကီးႏွင့္ ဟာသျပက္လုံးမ်ားက ျပန္လည္တစ္ပတ္လည္လာပါ လိမ့္မည္။

  (ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသား ေဟာင္း လူရႊင္ေတာ္ ဇာဂနာႏွင့္ ေတြ႕ဆုံေရးသားထားသည့္ The Financial Times မွ အာရွေရး ရာအယ္ဒီတာ David Pilling: ၏  The Comedian Zarganar Stands up to Tyranny in Myanmar ေဆာင္းပါးကို ထားထားျမင့္ ဘာသာျပန္ဆုိသည္။)

စစ္ေဘးဒုုကၡသည္ေတြ ကခ်င္၊ကရင္တိုုင္းရင္းသားေတြကိုု ႏိုုင္ငံတကာက လ်စ္လ ွ်ဴ ရူထားက်တာ...

၀ဍ္ဆိုုတာျပန္လည္တတ္ပါတယ္..

ျပန္ရင္ေတာင္ ဘာျဖစ္မယ္မသိပါဘူးတဲ့...

Best Newcomer Director - The Art of Freedom Festival 2012 Directed by Aung Zaw Moe(19)

Best Documentary Film - The Art of Freedom Festival 2012 Directed by Sai Kyaw Khine

Best Short Film - The Art of Freedom Festival 2012 Directed by Minn Theik t

Credit @ Ko Nge