အဘယ္ေၾကာင့္ ျမစ္ဆုံ ( အပိုင္း ၁ မွ ၂၀ ထိ)
အစၥေရးကေတာ့ ဧရာဝတီ ျမစ္ၾကီးကို ၾကည့္ျပီး တအံ့တၾသေျပာလိုက္တာက “မင္းတို႕ ေတာ္ေတာ္ခ်မ္းသာတာပဲ” တဲ့…။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႕ ဒီအဓိပၸာယ္ကို မေဖာ္ႏိုင္ အသုံး မခ်ႏိုင္က်ေသးပါဘူး။
ျမန္မာျပည္စိတ္ဝင္စားတဲ့ စင္ကာပူကလုပ္ငန္းရွင္ တစ္ဦးကျမန္မာျပည္ ထုတ္ အေရာင္းသင့္ဆုံး သယံဇာတကေတာ့ေရသယံဇာတပါတဲ့ …။ ဒီ စကားရဲ႕ နက္နဲမႈကိုလည္း ေတြးေတာ ဆင္ျခင္ႏိုင္တဲ့သူနည္းေနေသးတယ္ ထင္ပါတယ္။
တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ေတြက ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုမူမခ်မွတ္ ႏိုင္ေသးခင္ ျပည္နယ္ေတြက သယံဇာတေတြ ထုတ္ယူမယ့္ စီမံကိန္းေတြ ရပ္ဆိုင္းထားသင့္တယ္လို႕ ဆိုတယ္။
အမွန္တကယ္ ရပ္ဆိုင္းထားသင့္တာက ကုန္ဆုံးသြားႏိုင္တဲ့သယံဇာတ ထုတ္ယူမႈမ်ဳိးကို ရပ္ထားသင့္တာပါ။သစ္ခုတ္ယူတာမ်ဳိး၊ ေက်ာက္စိမ္းထုတ္ယူတာ၊ ေရႊထုတ္ယူတာ၊သတၱဳ ထုတ္ယူတာမ်ဳိးေတြသာ ရပ္ဆိုင္းဖုိ႕ ေတာင္းဆိုသင့္တာပါ။ အစိုးရသစ္ကလည္းအေမွ်ာ္အျမင္ ၾကီးၾကီးနဲ႕ သစ္ထုတ္လုပ္မႈ ရပ္ဆိုင္းလိုက္ျပီ။
ေရသယံဇာတကို ထုတ္ယူ သုံးစြဲတာမ်ဳိးကေတာ့ မကုန္မခမ္းႏိုင္တဲ့ သယံဇာတပါ။ ေရသယံဇာတ ထုတ္ယူသုံးစြဲထားႏွင့္လဲဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုမူ ေပၚေပါက္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာ အဆင္သင့္ ခူးခပ္ျပီး စား႐ုံပါပဲ။ ထပ္တလဲလဲ ျပန္ျပန္ ျပည့္ျဖဳိးေနတာပါ။
သစ္ေတာထုတ္ယူမႈမ်ဳိးလို ေတာင္ကတုံးေတြျဖစ္က်န္မွာ မဟုတ္သလို ေက်ာက္စိမ္းထုတ္ယူမႈမ်ဳိးလို က်င္းနက္ၾကီးေတြပဲ က်န္ခဲ့မွာမ်ဳိး မဟုတ္ပါဘူး။
ဒီေတာ့ ျပဳန္းတီးမႈ မရွိဘဲ ထုတ္ယူႏိုင္တဲ့ သယံဇာတကိုသုံးျပီးLDC ထဲေရာက္ အဆင္းရဲဆုံးျဖစ္ေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုကယ္တင္ထုတ္ဖို႕ အစိုးရ၊ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ေတြနဲ႕ ျပည္သူေတြ နက္နက္နဲနဲ စဥ္းစားၾကဖို႕ လိုအပ္ေနပါျပီ…..။
၁။ ဧရာဝတီျမစ္ၾကီး ပ်က္သုန္းမယ္
---------------------------------------
ဧရာဝတီဟာ ပုံမွန္ မိုးတြင္းမွာ ၉၀% စီးဆင္းျပီး ေႏြမွာ ၁၀% ပဲ စီးဆင္းႏိုင္တယ္။ ဧရာဝတီနားမွာေနတဲ့သူဆို မိုးနဲ႕ေႏြ ေရအျမင့္ ကြာျခားခ်က္ အရမ္းမ်ားတာ သိသာတယ္။ မိုးတြင္း ဆိပ္ခံနဲ႕ ေႏြ ဆိပ္ခံ ၂ မိုင္ေလာက္ေဝးတာမ်ဳိးေတြ ရွိတယ္။ ျမစ္ဆုံေရကာတာက မိုးမွာ ေပါမ်ားစြာရြာသြန္းျပီး ေရၾကီးႏိုင္တဲ့့ ေရေတြကို ထိန္းေပးျပီး ေႏြမွာ ေရ ပိုလႊတ္တာေၾကာင့္ မိုးနဲ႕ ေႏြ ကြာျခားမႈ ေလ်ာ့နည္းလာမယ္။ ေႏြမွာ လွ်ပ္စစ္လိုအပ္ခ်က္အတြက္ အသားကုန္ ထုတ္ေပးေနရေတာ့ ယခင္ထက္ ၁၆% ေရ ပိုလႊတ္ေပးႏိုင္မယ္ဆိုတယ္။ ဒီေတာ့ မိုး မွာ ေရၾကီးတာကို ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား တားေပးႏိုင္ျပီး ေႏြမွာ သေဘၤာသြားလာဖို႕ ေရစူး ၄-၅ ေပ ပို ျမင့္လာမယ္။
စိုက္ပ်ဳိးေရးဆည္ၾကီးေတြလုိ ေလွာင္ထားတဲ့ေရကို စိုက္ခင္းေတြထဲ လႊဲေပးတာလည္းမရွိဘူး။ ေရအရမ္းျဖဳန္းတဲ့ ေက်ာက္မီးေသြး စက္မႈလုပ္ငန္းေတြ သုံးဖို႕လဲ မရွိဘူး။ ေလွာင္ထားသမွ်ေရဟာ လွ်ပ္စစ္ထုတ္ေတာ့ ဒီျမစ္ေၾကာင္းအတိုင္း အကုန္ ျပန္စီးဆင္းသြားမယ္။ မသိတဲ့သူေတြကို ျမစ္ဆုံေရကာတာဟာ အလုံပိတ္ ေရေလွာင္ထားမွာလိုလို ဝါဒ ျဖန္႕ခဲ့ၾကတယ္။
အမွန္တကယ္ကေတာ့ ျမစ္ၾကီးဧရာဝတီဟာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ နည္းပညာေတြနဲ႕ ျပဳျပင္ထိန္းသိမ္းမႈေဝးခဲ့ေတာ့ ေရတိုက္စား ကမ္းျပဳိျခင္း၊ ေသာင္ထြန္းျခင္း၊ ေရတိမ္ျခင္းတို႕ ျဖစ္ေပၚလာတာ ၾကာပါျပီ။ ေႏြဆို သေဘၤာေတြ ဝါးလုံး ေထာက္ ေရစူးစမ္း သြားေနခဲ့ရတယ္။ ဒါ့အျပင္ လြန္ခဲ့ေသာဆယ္စုႏွစ္ေတြအတြင္း စက္ယႏၱရားသုံး ေရႊက်င္မႈမ်ား၊ ေက်ာက္တူး သတၱဳတူးမႈမ်ားက ထြက္တဲ့ေျမအနည္မ်ား၊ သစ္ေတာျပဳန္းရာက ေရပိုမိုတိုက္စားခံရမႈတို႕ေၾကာင့္ ႏုန္းအမ်ားအျပား ပို႕ခ်ကာ ျမစ္ေၾကာင္းမ်ား တိမ္ေကာမႈ ျမန္လာခဲ့တယ္။ ေရၾကီးမႈဟာလည္း ႏွစ္ႏွစ္ဆက္တိုက္ျဖစ္ေစခဲ့ျပီး ပ်က္ဆီး ဆုံး႐ႈံးမႈမ်ားျပားခဲ့တယ္။
ဧရာဝတီကို ခ်စ္ၾကသူေတြဟာ ေလနဲ႕ ခ်စ္လို႕ေတာ့ မရပါဘူး။ ျမစ္ေကာျပီး ေသာင္ေတြ ထြန္းလာတာ၊ ေလွသေဘၤာေတြ သြားရခက္တာ၊ ျမိဳ႕တစ္ျမိဳ႕ေရာက္တိုင္း ကၽြမ္းက်င္ ေရေၾကာင္းျပ တစ္ေယာက္ ငွားလိုက္ လဲလိုက္ သြားရတာ၊ ညဘက္သြားလာလို႕ မရတာ၊ ျမစ္ကမ္းပါးေတြ ျပဳိတာ၊ အမႈိက္ေတြ ပစ္ခ်တာ၊ အိမ္ေတြက ေနာက္လွည့္ေဆာက္ ခ်ီးယုိဖို႕ အသုံးျပဳတာ (ႏိုင္ငံတကာမွာေတာ့ ျမစ္ဘက္ကို မ်က္ႏွာျပဳျပီး ျမစ္အလွၾကည့္ဖို႕ ေဆာက္) ဒါေတြ ျပဳျပင္ရမယ္။
ငါးေတြ မျပဳန္းေအာင္ ဥငါးေတြ ဖမ္းတာ (ကိုယ္တိုင္လဲ မစားဘဲ ေနသင့္တယ္) မႈိင္းခြဲ ဖမ္းတာ … ေရွာ့တိုက္ဖမ္းတာေတြ ပေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္ရမယ္။
ေဂဟစနစ္ပ်က္ယြင္းတယ္ေျပာေနသူမ်ား လက္ရိွအျခအေနနဲ႔ လြန္ခဲ့တဲ ႏွစ္ ၄၀ က ငါးမ်ဳိးစိတ္မ်ား အေျခအေနနဲ႕ ႏႈိင္းၾကည့္ပါ။ ဧရာဝတီ လင္းပိုင္အေရအတြက္ ေလ်ာ့နည္းလာတာ အေျဖရွာပါ။ ျမစ္ဆုံဆည္ မရွိပါဘဲလ်က္ ျမစ္ၾကီး တေျဖးေျဖး ပ်က္ဆီးလာတာ ဘယ္လိုကာကြယ္ခဲ့ပါလဲ။ အရင္က ဘာမွ ကာကြယ္မႈ မျပဳလုပ္ပါဘဲနဲ႕ အခုမွ ေဆာက္မယ္ၾကံတဲ့ ႏိုင္ငံတိုးတက္ေစမယ့္ ျမစ္ဆုံေရကာတာကို ထ, လက္ၫႈိးထိုး လူဆိုးၾကီးလို႕ စြပ္စြဲတာ ဘာ သေဘာပါလဲ။ တကယ္ခ်စ္တာေကာ ဟုတ္ပါရဲ႕လား။
ေရကာတာၾကီးေတြ ဆိုတာ ျမစ္ေၾကာင္းေတြကို ပိုေကာင္းေအာင္ ျပဳျပင္ေပးႏိုင္တာ ဘာေၾကာင့္ မ်က္ကြယ္ျပဳေနပါသလဲ။ အမွန္က ေသာင္ျပင္ေတြ ေပါျပီး ေရတိမ္တဲ့ ျမစ္ေၾကာင္းကို ေရကာတာေတြနဲ႕ သေဘၤာေတြ သြားလာလို႕ရေအာင္ ျပဳျပင္ေပးတာ ကမၻာၾကီး ရဲ႕ အသုံးဝင္တဲ့ နည္းပညာပါ။ ဒီနည္းပညာမရွိခဲ့ရင္ ႏိုင္ငံေတြ တိုးတက္ဖို႕ အလြန္ ေႏွးေကြးပါလိမ့္မယ္။
အေမရိကန္ မစၥစပီျမစ္ေပၚမွာ ကုန္းတြင္းေရေၾကာင္းသြားလာမႈ ျမႇင့္တင္ဖို႕ ေရကာတာ ၂၇ လုံးတည္ေဆာက္ျပီး ျပဳျပင္ခဲ့တယ္။ ေဟာ ေရမခန္းတဲ့ အျပင္... သေဘၤာၾကီးေတြေတာင္ သြားလာႏိုင္ျပီေကာ။ အျခားျမစ္ေတြေပၚလဲ ဒီအတိုင္းပဲ။ ေရကာတာ မေဆာက္ထားတဲ့ ျမစ္ၾကီးေတြဆိုတာ US မွာ မရွိဘူး။ ဥေရာပရဲ႕ သိပ္အသုံးဝင္ျပီး ၁၀ ႏိုင္ငံျဖတ္သြားတဲ့ ဒင္းညဳျမစ္ၾကီးေပၚမွာဆာဗီးယားႏိုင္ငံက ၂၂၅၅ မီဂါဝပ္ထုတ္ေပးႏိုင္တဲ့ Iron gate ေရကာတာၾကီးကို ေဆာက္ေတာ့ ျမစ္ပ်က္သုန္းမယ္ဆို က်န္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြ ဘာလို႕ မကန္႕ကြက္ခဲ့သလဲ…?
ေရေၾကာင္းသြားလာမႈ တိုးတက္ေစတဲ့ အျပင္ ေရကာတာၾကီးေတြက ေရလႊမ္းမိုးမႈေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္တယ္။ ေရတိုက္စားမႈနဲ႕ကမ္းျပဳိျပီး ျမစ္ၾကီး က်ယ္ျပန္႕လာမႈ ကာကြယ္တယ္။ ေျမေအာက္ေရကိုလည္း အားျဖည့္တည္ျငိမ္ေစတယ္။ ေရကာတာေတြေၾကာင့္ ျမစ္ၾကီးေတြဟာ ေရေၾကာင္းသြားလာမႈ ပိုမိုလြယ္ကူေစျပီး စီးပြားဖြံ႕ျဖဳိးတိုးတက္ေစတယ္ဆိုတာ တကမၻာလုံးလက္ခံတဲ့ အမွန္တရားပါ။ သုံးတတ္ရင္ ဧရာဝတီ မပ်က္သုန္း႐ုံမက သေဘၤာသြားလာဖို႕ ခက္ခဲတဲ့ သံလြင္၊ စစ္ေတာင္းကိုပါ ျပဳျပင္ယူႏိုင္ပါတယ္။
၂. ျမစ္ဝကၽြန္းေပၚကို ေရငံ ပိုမိုဝင္ေရာက္လာမယ္...
--------------------------------------------------------
ေရငံ ပိုမိုဝင္ေရာက္လာတဲ့ အေၾကာင္းေတြကို ေလ့လာၾကည့္ေတာ့..........
၁။ ဆည္ၾကီးျဖင့္ (သို႕) ျမစ္ေရတင္ျဖင့္ စိုက္ခင္းၾကီးမ်ားထဲသို႕ ေရသြယ္ယူျခင္း
၂။ ေရေၾကာင္းသြားလာေရးအတြက္ တူးေျမာင္းအမ်ားအျပား ေဖာက္လုပ္ျခင္း
၃။ ကုန္းတြင္းေရနံနဲ႕ gas တူးယူျခင္း
၄။ ေျမေအာက္ေရ သုံးစြဲမႈ မ်ားျပားျခင္း
၅။ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ ျမင့္တက္လာျခင္းတို႕ေၾကာင့္
ျမစ္ဝ ကၽြန္းေပၚေတြကို ေရငံ ပိုမိုဝင္ေရာက္လာၾကတယ္။ (wikipedia)
ေရငံတြန္းထုတ္မယ့္ ေရခ်ဳိေတြကို အျခားကိစၥမ်ားမွာ သုံးလိုက္တာေၾကာင့္ျဖစ္တာ ေတြ႕ရတယ္။
ျမစ္ဆုံဆည္ဟာေတာ့ လွ်ပ္စစ္သီးသန္႕ ထုတ္လုပ္ဖို႕ ေရစုေဆာင္းထားတဲ့ ဆည္ၾကီးသာျဖစ္တယ္။ သူ႕ဆီက ဆည္ေရကို အျခားသို႕ divert လႊဲေပးျခင္းမ်ဳိးမရွိဘူး။ ဒီျမစ္ေၾကာင္းအတိုင္းပဲ တစက္မွ မေလ်ာ့ ျပန္စီးဆင္းေစတယ္။ စိုက္ခင္းမ်ားကို ပုိ႕လႊတ္ျခင္း၊ ေရေၾကာင္းသြားလာေရး တူးေျမာင္းမ်ားအတြက္ ျမစ္ေရခြဲေပးရျခင္းတို႕မရွိဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေရငံ ပိုမို တိုးဝင္ ေရာက္လာႏိုင္တာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။
ပင္လယ္အနီး ေရနံ gas ထုတ္ျခင္း၊ ေျမေအာက္ေရထုတ္ျခင္းတို႕ေၾကာင့္ ေျမေအာက္မွာ လစ္ဟာသြားတဲ့ ေနရာမွာ ေရငံျဖည့္ဝင္လာျခင္းေၾကာင့္လဲ ေရငံဝင္တဲ့ ဧရိယာ ပိုက်ယ္လာမယ္။ တခ်ဳိ႕တြင္းေရေတြ ပထမ ေရခ်ဳိထြက္ေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္း ေရငံျဖစ္လာတာမ်ဳိးေတြ ရွိတယ္။
ျမစ္ဆုံဆည္ကေတာ့ ေရငံ မဝင္ေရာက္ႏိုင္တဲ့ ေရခ်ဳိေပါမ်ားတဲ့ မိုးတြင္းမွာ ေရေလွာင္ထားတယ္။ တကယ္ ေရငံ ဝင္ေရာက္လာႏိုင္တဲ့ ေႏြၾကေတာ့ လွ်ပ္စစ္ကို အသားကုန္ထုတ္ေနရေတာ့ နဂိုေရစီးႏႈန္းထက္ သာလြန္ျပီး ေရခ်ဳိလႊတ္ေပးတယ္ (နဂို က ေႏြမွာ ၁၀% ပဲ ေရခ်ဳိ ပင္လယ္ထဲ စီးဝင္တယ္၊ ျမစ္ဆုံဆည္ ရွိရင္ နဂိုထက္ ၁၆% ပိုလႊတ္ႏိုင္မယ္လို႕ဆုိတယ္) ဒါေၾကာင့္ ေရငံဝင္ေရာက္ႏိုင္စြမ္းလဲ ပိုေတာင္ ေလ်ာ့က်သြားမယ္။
ဒါေၾကာင့္ စြပ္စြဲထားသလို ျမစ္ဆုံဆည္ဟာ ေရငံဝင္ေရာက္ႏိုင္စြမ္း မက်ယ္ျပန္႕လာဘဲ ေရငံကို ပိုမိုတြန္းလႊတ္ေပးႏိုင္တာ ေတြ႕ရတယ္။
Photo - စင္ကာပူ ရွိ ေရငံတားေပးတဲ့ ဆည္ The Marina Barrage dam
၃။ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသ ႏုန္း ပို႔ခ်မႈနည္းပါးသြားျခင္း
-----------------------------------------------------------
ကခ်င္ျပည္နယ္ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားဟာ ႏုန္းနဲပါးျပီး ေအာက္ေျခ လွပတဲ့ ေက်ာက္စရစ္မ်ားကို ထြင္းေဖာက္ျမင္ႏိုင္တဲ့အထိ ၾကည္လင္ပါတယ္။ ဧျမတဲ့ ေရခဲေတာင္ေတြေပၚက ျဖတ္သန္းစီးဆင္းလာတာေၾကာင့္လဲ ပါပါတယ္။ ဆြစ္ဇာလန္ ေနာ္ေဝးတို႕လိုေအးတဲ့ႏိုင္ငံေတြက ျမစ္ေတြလို ႏုန္းပါဝင္မႈ နည္းၾကတယ္။
ေရတိုက္စားမႈ ထိန္းသိမ္းေပးႏိုင္တဲ့ ေတာေတြလည္း မ်ားစြာ က်န္ေနေသးတဲ့ ေဒသပါ။ Google က ၾကည့္ရင္ ပဲခူးရိုးမနဲ႕ မတူပဲ စိမ္းစိမ္းစိုစိုပါပဲ။ ေမခနဲ႕ မလိခကို ဆည္ပိတ္လိုက္လို႕ ေလ်ာ့ပါးသြားမယ့္ ႏႈန္းက အနည္းအပါးပါ။
သူ႕ထက္စာရင္ ေရေနာက္ျပီး ႏႈန္းတအားပို႕ခ်တဲ့ ခ်င္းတြင္းျမစ္လက္တက္ၾကီး၊ ေျမဆီထိန္းဖို႕ သစ္ပင္ရွားပါးတဲ့ အပူပိုင္းဇုန္မွ ျမစ္လက္တက္မ်ားစြာ က်န္ေနေသးတဲ့ အတြက္ ျမစ္ဝ ကၽြန္းေပၚ ႏႈန္းေလ်ာ့သြားမွာ ပူစရာမလိုပါဘူး။
ထို႕အတူ ဆည္အတြင္းပို႕ခ်တဲ့ ႏုန္းလဲ အျခားဆည္မ်ားထက္စာရင္ နည္းပါးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏုန္းေတြရွင္းလင္းေပးရမယ့္ အလုပ္လဲ သက္သာတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ဆည္ေတြမွာ ႏုန္းထြက္ေပါက္ထားျပီး ႏုန္းေတြပါ ေရဖိအားနဲ႕ လႊတ္ေပးႏိုင္ေနပါျပီ။
Photo - ႏုန္းမ်ား ဆည္ကို ေက်ာ္ျဖတ္သြားေစႏိုင္တဲ့ Check Dam တည္ေဆာက္ပုံ
၄. စစ္ကိုင္းျပတ္ေရြ႕နဲ႕နီးလို႕ ငလ်င္အႏၱရာယ္ရွိျခင္း
----------------------------------------------------------
ငလ်င္ေၾကာင့္ အႏၱရာယ္အျဖစ္ႏိုင္ဆုံး ႏိုင္ငံအျဖစ္ ေဖာ္ျပရမွာ ၁. အင္ဒိုနီးရွား ၂. ဂ်ပန္ ၃. နီေပါ ၄. အိႏၵိယ ၅. အီေကြေဒါ ၆. ဖိလစ္ပိုင္ ၇. မကၠဆီကို ၈. တြန္ဂါ ၉. တ႐ုတ္ ၁၀. အီရန္ ၁၁. တူရကီ တို႕ျဖစ္တယ္။
http://www.insidermonkey.com/…/the-11-countries-with-most-…/
ဂ်ပန္ဟာ ကမၻာမွာ ငလ်င္ အလႈပ္ခတ္ဆုံးေဒသျဖစ္ေပမယ့္ ေရကာတာကိုေတာ့ ကမၻာမွာ
စတုတၳ အမ်ားဆုံး ပိုင္ဆိုင္ထားျပီး စုစုေပါင္း ဆည္ၾကီး ၃၁၀၈ ဆည္ရွိတယ္။
၂၀၁၁ တစ္ႏွစ္တည္းမွာ ၇ ရစ္ခ်က္စတာစေကးရွိတဲ့ငလ်င္ ၅ ခုနဲ႕ ၉ ရစ္ခ်က္စတာစေကးရွိတဲ့ ငလ်င္တစ္ခု
လႈပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဆူနာမီေတာင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့တယ္။ န်ဴ ဓာတ္ေပါင္းဖိုတစ္ခု ဒုကၡေပးခဲ့ေပမယ့္ ျမန္မာေတြ အစိုးရိမ္ၾကီးၾကသလို ဆည္တစ္ခုမွေတာ့ မအက္ကြဲ မျပိဳက်ခဲ့ပါဘူး။
စစ္ကိုင္း ျပတ္ေရြ႕ဟာလည္း အပိုင္းပိုင္း ျဖစ္ေနလို႕ ဂ်ပန္ ငလ်င္လိုလဲ အင္အား သိပ္မၾကီးႏိုင္ဘူး။ စစ္ကိုင္းငလ်င္ျပတ္ေရြ႕ဟာ (ကမၻာ့ ငလ်င္ေၾကာ ေျမပုံမွာ အစိမ္းေရာင္သာျပ) ဂ်ပန္လို ငုတ္လွ်ိဳးတိုးဝင္တဲ့ Subduction မ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ ေဘးပြတ္ရွပ္ထြက္သြားတဲ့ side slip မ်ိဳးဆိုေတာ့ စြမ္းအင္သိပ္မၾကီးပါ။ ဒါေၾကာင့္ ရစ္ခ်တ္စတာ စေကး ၉ အထိ ခံႏိုင္ေအာင္ေဆာက္ထားတဲ့ ျမစ္ဆုံဟာ စိုးရိမ္စရာမရွိပါ။
ေရကာတာ အသင္းၾကီးရဲ့ထုတ္ျပန္ခ်က္ အရလည္း “အႏွစ္ တစ္ေသာင္းမွာ တၾကိမ္ျဖစ္တတ္တဲ့ ငလ်င္မ်ဳိးအထိ ခံႏိုင္ရည္ရွိေအာင္ ဆြဲထားတဲ့ ဒီဇိုင္းဆိုရင္ ငလ်င္ဒဏ္မွ လံုျခဳံတယ္လို႕ သတ္မွတ္တယ္။ ဒီသတ္မွတ္ခ်က္ကို ျမစ္ဆုံ ေရကာတာက ျပည့္မွီပါတယ္။
ေနာက္ ဝီကီပီဒီယားမွာ စစ္ကိုင္းျပတ္ေရြ႕မွလည္း မိုင္ ၆၀ ေက်ာ္ (CPI အဆိုအရေတာ့ မိုင္ ၈၀ ေက်ာ္) ကြာေဝးတယ္လို႕ ဆိုတယ္။ ေရႊေမာေဓာဘုရား ထီးေတာ္ခခဲ့တဲ့ ပဲခူးငလ်င္မွာ မိုင္ ၅၀ က ရန္ကုန္က ဘာမွမျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။
လတ္တေလာ ပုဂံဘုရားေတြ ျပဳိခဲ့တဲ့ ျမန္မာအလယ္ပိုင္း ငလ်င္မွာလည္း ပတ္လည္မွာ ရွိတဲ့ ဆည္ၾကီးေတြက မျဖဳံခဲ့ဘူး။
ဒါေၾကာင့္ ေပရာနဲ႕ ခ်ီ ကြန္ကရိ ထုရွိတဲ့ ဆည္ၾကီးေတြ စိုးရိမ္မယ့္အစား စစ္ကိုင္းျပတ္ေရြ႕နဲ႕မိုင္ ၂၀ ေက်ာ္သာေဝးတဲ့ ရန္ကုန္က ပိုေတာင္ စုိးရိမ္ရမွာေပါ့။ အထူးသျဖင့္ ကန္ထရိုက္ေခတ္ဦးမွာ ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ေက်ာက္ေျမာင္းမွ တိုက္မ်ားျဖစ္တယ္။ ၁ ေပပတ္လည္ မရွိတရွိ တိုင္ေလးေတြ နဲ႕ ေဆာက္ထားတဲ့ ၆ ထပ္တိုက္ ၈ ထပ္တိုက္ေတြ ပိုျပီးပူပန္သင့္တာပါ။
ေနာက္တမ်ဳိးေျပာျပန္ေသးတယ္။ ေရကာတာေၾကာင့္ ငလ်င္ လႈပ္ႏိုင္ေခ် ပိုမယ္တဲ့။
တ႐ုပ္မွာ လူ ၈ ေသာင္းေက်ာ္ေသခဲ့တဲ့ “စီခၽြန္” ငလ်င္ျဖစ္တုန္းက “ဇီပင္ပု” ဆည္ၾကီးေၾကာင့္ဆိုျပီး စြပ္စြဲတယ္။ ေျမငလ်င္ေက်ာ အနားမွာရွိတဲ့ ဆည္ၾကီးကို ပညာရွင္ေတြ ေလ့လာေတာ့ သိုေလွာင္ေရေၾကာင့္ ငလ်င္လႈပ္ရတယ္ဆိုတာ ခိုင္လံုတဲ့အေထာက္အထား မရွိပါဘူးတဲ့။ တရုတ္ဟာ ငလ်င္အလႈပ္ခတ္ဆုံးႏိုင္ငံမို႕ လႈပ္႐ိုး လႈပ္စဥ္လႈပ္တာပါ။ ဆည္ေဆာက္သည္ျဖစ္ေစ မေဆာက္သည္ျဖစ္ေစ လႈပ္မွာပဲ။
အၾကီးစားေရကာတာအသင္းၾကီးက ခ်ီလီႏိုင္ငံနဲ႕ တ႐ုပ္ႏိုင္ငံ ငလ်င္ၾကီးလႈပ္ရာ ေဒသေတြဆီ သြားေရာက္ေလ့လာေတာ့ေရေတြနဲ႕ငလ်င္ေက်ာ ၾကာရွည္ ထိေတြ႕ရင္ ေျမငလ်င္ျဖစ္ေစတယ္လို႕ သက္ေသမျပႏိုင္ပါေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ခဲ့တယ္။
ဆည္ weight ေၾကာင့္ ငလ်င္ ပိုလႈပ္လာႏိုင္ပါ့မလား။ စဥ္းစားၾကည့္ရင္ ေအာက္က ျပတ္ေရြ႕ေၾကာဟာ ေရဖိအားေၾကာင့္ေတာင္ ပိုအေရြ႕ေႏွးသြားမွာ။ ဒီလို ေရထုေၾကာင့္ ငလ်င္ပိုလႈပ္ရမယ္ဆို ပင္လယ္ျပင္ၾကီးေအာက္ ငလ်င္ လႈပ္လို႕ကို ျပီးမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ မိုးေမွ်ာ္တိုက္ဥယ်ာဥ္တည္ေဆာက္ထားတဲ့ မီဂါစီတီၾကီးေတြ ငလ်င္လႈပ္လို႕ ျပီးမွာမဟုတ္ဘူး။
သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္သမားေတြ တခုခု ဆိုးဝါးတာျဖစ္ျပီဆို အနီးအနားက ေရကာတာၾကီးေတြကို တန္းစြပ္စြဲတာ အထာျဖစ္ေနျပီ။ အေဖနဲ႕အေမရဲ႕ ကုတင္က်ဳိးသြားရင္ေတာင္ ေရကာတာ ၾကီးေတြ အျပစ္တင္ၾကေလမလားမသိ...
၅။ ဆည္ေတြေၾကာင့္ ေရၾကီးတယ္.. တဲ့ ...
--------------------------------------------
ဆည္ေၾကာင့္ ေရၾကီးတယ္ဆိုတာ ခပ္ညံ့ညံ့ ေလာ္ဘီ အေရးအသားမ်ဳိးပါ။ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ သိပၸံဆိုျပီး ဘြဲ႕ထားသူတစ္ဦးေတာင္ ဒါမ်ဳိးေျပာတာ ေတြ႕တယ္။ သိပၸံြလို႕ နာမည္ေရွ႕တပ္တိုင္းလဲ သိပၸံ ကၽြမ္းက်င္ျဖစ္မသြားပါဘူး။ Google မွာ River Flood Control လို႕ ႐ိုက္ရွာေဖြတိုင္း ထြက္လာတဲ့ စာတမ္း ေဆာင္းပါးမ်ားစြာေတြက ဆည္ေဆာက္ဖို႕ ဦးစားေပး ညႊန္းပါလိမ့္မယ္။
ဆည္ေတြက ျပီးျပည့္စုံေအာင္ ကာကြယ္ေပးႏိုင္မွာလား။ အနႏၱအထိ ေရေလွာင္ေပးႏိုင္တဲ့ ဆည္ဆိုလို႕ေတာ့ မရွိပါဘူး။ အေပၚက က်လာမယ့္ ေရထုထည္ကို တြက္ခ်က္ျပီး ဆည္က ေရၾကိဳလႊတ္ထားရမွာေပါ့။ အခုေတာ့ မိုးေလဝသ ခန္႕မွန္းခ်က္ေတြလဲ ပိုေကာင္းလာ ဆက္သြယ္ေရးလည္း လြယ္ကူလာေတာ့ ေရၾကိဳလႊတ္ထားဖို႕ မခက္ေတာ့ပါဘူး။
ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရအရင္းအျမစ္စီမံခန္႕ခြဲမႈ အဖြဲ႕ၾကီးလည္း ဖြဲ႕ျပီးျပီ။ ဒီအဖြဲ႕ၾကီးရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ခ်က္အတိုင္း ဆည္ေတြက ေရလႊတ္ျပီး ေရၾကီးမႈ ကာကြယ္ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
auto sensor ေတြလည္း ျမစ္တေလွ်ာက္တတ္ထားေတာ့ ဘယ္ေန႕ ေရပမာဏ ဘယ္ေလာက္ ဆည္ကိုဝင္မယ္ ထိန္းေပးႏိုင္မလား ေရၾကီးႏိုင္ မလား အတိ အက်သိေနတယ္။ ဒီေတာ့ မိုးေလဝသ ခန္႕မွန္းခ်က္ မွားယြင္းေစဦး ဆည္က ေရၾကီးတာကို ထိန္းဖို႕ လိုအပ္တဲ့ ေရပမာဏ ၾကိဳလႊတ္ထား ႏိုင္ပါတယ္။ ဆည္မွာလည္း အားအလြန္ေကာင္းတဲ့ ေရလႊတ္ျပြန္ေတြ တတ္ဆင္ထားပါေတာ့ အခ်ိန္ပိုင္းအတြင္း ေရပမာဏမ်ားစြာ ေရလႊတ္ႏိုင္တယ္။
ကမၻာမွာ ေရကာတာေတြကို ေဆာက္တာ စိုက္ပ်ဳိးေရးအတြက္ ၄၈%၊
ေရအားလွ်ပ္စစ္အတြက္ ၁၇%၊ သုံးေရအတြက္ ၁၃%၊
ေရၾကီးမႈ ကာကြယ္ဖို႕အတြက္ ၁၀%၊
အပန္းေျဖဖို႕သက္သက္ ၅% နဲ႕ ၁% ကေတာ့ ေရေၾကာင္းသြားလာမႈနဲ႕
ငါးေမြးျမဴဖို႕ အတြက္ ျဖစ္ၾကတယ္။
US မွာေတာ့ ေရၾကီးမႈ ကာကြယ္ဖို႕ ေဆာက္ထားတဲ့ ေရကာတာေတြဟာ ၁၇.၇% ရွိပါတယ္။
၆။ ျမစ္ၾကီးနား စကၠန္႕ ၂၀ အတြင္း ေရလႊမ္းသြားမယ္
------------------------------------------------------------
မႏၱေလး စစ္ကိုင္း အလယ္ပိုင္းေရလႊမ္းသြားမယ္။ ဧရာဝတီအထိေတာင္ ေရလႊမ္းမယ္ ဆိုျပီး ေျပာရဲတယ္။ ျမစ္ဆုံရဲ႕ ေရေလွာင္ မ်က္ႏွာျပင္က ၁၇၃ စတုရန္းမိုင္ရွိျပီး ကခ်င္ျပည္နယ္အက်ယ္ ၃၄၃၇၉ စတုရန္းမိုင္ ရွိတယ္။ အဆ ၂၀၀နီးပါး ကြာေနတယ္။ ျမစ္ဆုံထဲက ေရအကုန္ထုတ္ျပီး ျဖန္႕ခင္းလိုက္တာေတာင္ ကခ်င္ျပည္နယ္ တစ္ခုလုံး ၁ ေပေက်ာ္ပဲ တက္ႏိုင္မယ္။
ဒါေတာင္ နက္႐ႈိင္းလွတဲ့ ေဂ်ာက္ေတြထဲ ေရေတြ ေပ်ာက္သြားမွာ ထည့္မတြက္ထားသလို ျမစ္ဆုံဆည္ထဲက ေရလဲ အကုန္ မထြက္ႏိုင္ဘူး။ ေပရာခ်ီထုရွိတဲ့ ေအာက္ေျခပိုင္းကေတာ့ ေရထြက္ဖို႕ မလြယ္ဘူး။ (သက္တမ္းကုန္လို႕ ျပန္ဖ်က္တဲ့ ေရကာတာေတြေတာင္ ဆည္ေရ အကုန္ေဖာက္ထုတ္ဖို႕ မတတ္ႏိုင္ဘူး။ ေအာက္ေျခထုက အရမ္းၾကီးမား တာကိုး)
ဒါကို မႏၱေလးထိေရာက္မယ္ ျမစ္ဝကၽြန္းေပၚေရာက္မယ္ ဘယ္လို တြက္ၾကလဲေတာ့ မသိဘူး။
ျမစ္ၾကီးနားနဲ႕ ျမစ္ဆုံက ၂၈ မိုင္ကြာေဝးတယ္။ စကၠန္႕ ၂၀ အတြင္းဆိုေတာ့ တစကၠန္႕ ၁.၄ မိုင္ တနာရီ ၅၀၄၀ မိုင္ေတာင္ ေျပးေနတာပါ။ အသံရဲ႕ အလ်င္ေတာင္မွ တနာရီ ၇၆၈ မိုင္ပဲေျပးတယ္။ အသံထက္ ၅ ဆျမန္တဲ့ hypersonic တိုက္ေလယာဥ္ေတြထက္ေတာင္ ျမန္ေနတာပဲ။ ဒီလို ေၾကာက္မက္ဖြယ္ေကာင္းေအာင္ ေျခာက္ျပီး ဝါဒျဖန္႕ခ်က္မ်ဳိး ယုံေနတဲ့ သူေတြလဲ ရွိေနတယ္။
ျမစ္ၾကီးနားထက္ ပိုနီးတဲ့ IS ေတြ လက္ထဲက်ေရာက္ေနတဲ့ မိုဆူးလ္ဆည္ ေဖာက္ခြဲခဲ့ေတာင္ ၁၈ မိုင္ ေဝးျပီး လူ သန္းနဲ႕ခ်ီရွိတဲ့ မိုဆူးလ္ျမိဳ႕ကို တစ္နာရီ အတြင္း မေရာက္ႏိုင္ဘူးဆိုျပီး US Army က တြက္ထားတယ္။ ေရႊ႕ေျပာင္းခ်ိန္ ရွိတာေပါ့။ ဒီထက္ ပိုေဝးတဲ့ ျမစ္ၾကီးနားကို စကၠန္႕ ၂၀ အတြင္းေရာက္မယ္ေျပာတာ လူထုေျခာက္ျခားေအာင္ ေျခာက္လန္႕နည္းပဲေပါ့။
ေရကာတာျပဳိတယ္ဆို စစခ်င္း ေရစိမ့္ထြက္တာက စပါမယ္။ ျပီး တေျဖးေျဖး အရွိန္ေကာင္းလာမယ္။ ၁၇၃ စတုရန္းမိုင္ရွိတဲ့ ေရထုၾကီး အားလုံး ေဝါကနဲ ျမိဳ႕ေပၚျဗဳန္းကနဲ ေရာက္လာတာမဟုတ္ဘူး။ အရွိန္ဘယ္ေလာက္နဲ႕ ေပါက္ထြက္လဲ။ ေရွ႕ဆင့္ ေနာက္ဆင့္ ဆည္ေပါက္တဲ့ ေနရာကေန တိုးထြက္ၾကမယ္။ အလယ္ပိုင္းက ဆည္ေရေတြ ထြက္ခ်ိန္မွာ ေရွ႕ပိုင္းကဆည္ေရေတြ အရပ္ရွစ္မ်က္ႏွာ အေဝးေရာက္ေနျပီ။
အခုေနာက္ပိုင္း ေရကာတာၾကီးေတြမွာ ဆင္ဆာေပါင္းမ်ားစြာတပ္လာၾကျပီ။ အနည္းငယ္ေလာက္ ေရစိမ့္မႈမ်ား ရွိေနခ်ိန္ေတာင္ auto သတိေပးၾကတဲ့အတြက္ ေရႊ႕ေျပာင္းခ်ိန္ မ်ားစြာရျပီး အေသအေပ်ာက္ အရမ္းနည္းၾကပါတယ္။
ေရကာတာ အမ်ားဆုံးဒုကၡေပးခဲ့တာ ဘယ္လိုမွ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ မိုးေရခ်ိန္မ်ဳိးရြာခ်တဲ့ အခါမ်ဳိး ျဖစ္တတ္တယ္။ တစ္ႏွစ္လုံးရြာတဲ့ မိုးေရခ်ိန္ကို တရက္တည္း ရြာခ်လိုက္တာမ်ဳိးေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ ဒီဇိုင္းေတြကို အႏွစ္ တစ္ေသာင္းမွာ ရြာတတ္တဲ့ မိုးေရခ်ိန္မ်ဳိး ခံႏိုင္ရည္ရွိေအာင္၊ အႏွစ္ တေသာင္းမွာ ဒီေဒသရဲ႕ လႈပ္ႏိုင္တဲ့ အၾကီးဆုံးငလ်င္ ပမာဏကို ခံႏိုင္ရည္ရွိေအာင္ ထည့္သြင္း စဥ္းစားျပီး တည္ေဆာက္လာၾကတယ္။ (ငလ်င္ကို ဝါဒျဖန္႕သူေတြ ျခိမ္းေျခာက္တာ အမ်ားဆုံး ျဖစ္ေပမယ့္ ငလ်င္ေၾကာင့္ ဆည္ျပဳိ လူေသ ယေန႕ထိ တေယာက္မွ မရွိဘူးေသးပါဘူး)
ဝါဒျဖန္႕သူေတြကေတာ့ ေရကာတာၾကီးဟာ ေမွာ္တန္ခိုးနဲ႕ လုပ္သလိုမ်ဳိး “ဒန္႕ ဒန္ ဒန္” ဆိုျပီး ေပ်ာက္ကြယ္သြားျပီး ေပ ၄၅၀ ေက်ာ္ျမင့္တဲ့ ေရေတြ ေဝါကနဲ ကုိယ့္ဆီ တန္းေရာက္လာမယ္ပုံ ျခိမ္းေျခာက္ၾကတယ္။ ကိုယ့္ရည္ရြယ္ခ်က္ ေအာင္ျမင္ေအာင္ေပါ့။ တိုင္းျပည္ လွ်ပ္စစ္မီးမရ မတိုးတက္တာ သူတို႕ ဂ႐ုစိုက္စရာမလိုဘူးေလ... ကိုယ့္ တဘို႕ပဲ ၾကည့္ၾကတာကိုး...။
Photo - duhok dam ေအာက္ေျခမွာ တည္ရွိတဲ့ ျမိဳ႕ၾကီး
၇. ဆည္ တန္းစီေဆာက္ေတာ့ Domino အတိုင္း ဆက္တိုက္ျပဳိႏိုင္ ....
----------------------------------------------------------------------------
ဆည္တစ္လုံးျပဳိဖို႕ေတာင္ ေတာ္ေတာ္ခက္ခဲတာ ဆည္အကုန္ ေတာက္ေလွ်ာက္ျပိဳမယ္ဆိုေတာ့လဲ ျခိမ္းေျခာက္ခ်က္ ၾကမ္းတယ္ဆိုရမယ္။ ဆက္တိုက္ျပဳိမယ္ရေအာင္လည္း ဘီစကြတ္မုန္႕ေတြ ေထာင္ထားတာမွ မဟုတ္တာ။
ျမစ္လက္တက္ေတြ ရဲ႕ ေရစီးႏႈန္းထိန္းႏိုင္ဖို႕ရာ ျမစ္ေၾကာင္းရွည္ရင္ ေရစီးႏႈန္းမ်ားရင္ တစ္ခုတည္းနဲ႕ ေရပမာဏ မထိန္းႏိုင္လို႕ အဆင့္ဆင့္ေဆာက္ျပီး ထိန္းၾကရတယ္။ ဒီေတာ့ အေပၚက ဆည္မွာ လွ်ပ္စစ္ထုတ္ျပီးသား ေရ ဒုတိယဆည္မွာလဲ ထပ္ထုတ္ ... တတိယ ဆည္မွာလဲ ထပ္ထုတ္ႏို္င္တယ္။
ေရၾကီးကာကြယ္ဖို႕ ဆည္ေရလႊတ္ရင္လည္း ပထမဆည္မွာ ႏိုင္သေလာက္ထိန္း မႏိုင္တဲ့ ပမာဏကို ေအာက္ဆည္ကို ထိန္းဖို႕ အေၾကာင္းႏိုင္တယ္။ ဒီလို အဆင့္ဆင့္ ထိန္းႏိုင္ေတာ့ ေရၾကီးမႈကို ပိုေတာင္ ကာကြယ္ႏိုင္မယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
Photo - ဆြစ္ဇာလန္ အေပၚေအာက္တည္ေဆာက္ထားတဲ့ Émosson dam အတြဲ
၈။ ငါးေတြအတြက္ပိတ္ဆို႕မႈျဖစ္မယ္.. ငါးလုပ္ငန္းထိခိုက္မယ္ ...
--------------------------------------------------------------------------
ဧရာဝတီျမစ္ရဲ႕ ဗန္းေမာ္ျမိဳ႕အထက္ပိုင္းဟာ သမပိုင္းဇုန္ထဲ က်ျပီး အေအးပိုပါတယ္။ အထက္ပိုင္းေရာက္ေလ ေအးျမေလျဖစ္ျပီး ေရခဲေတာင္ေတြေတာင္ ေတြ႕ရပါမယ္။ ေအာက္ပိုင္းဧရာဝတီကေတာ့ အပူပိုင္းဇုန္ထဲမွာ၊ ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႕တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္းကို ျဖတ္စီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေအးၾကိဳက္တဲ့ ငါးဟာ အပူပိုင္းဇုန္ထဲ မဆင္းသလို အပူပိုင္းေဒသငါးမ်ားဟာလဲ ေအးတဲ့ ေဒသေတြ ဆီကို မတက္ပါဘူး။
အျခားႏိုင္ငံျမစ္ေတြလို ဌာေနျပန္တဲ့ ဆယ္လမြန္ငါးလဲ မရွိပါဘူး။ နာမည္ၾကီး ဧရာဝတီလင္းပိုင္ေတြဟာလည္း အပူပိုင္းမွာသာ ေပ်ာ္ေမြ႕ျပီး အေအးပိုင္း တက္ေရာက္ျခင္းမရွိပါ။ သဘာဝ တရားၾကီးဟာ ဆည္မေဆာက္ခင္ကတည္းက သူ႕အလိုလို ပိုင္းျခားထားျပီးျဖစ္ေနပါတယ္။
ျမစ္ဆုံေဒသမွာ စီးပြားျဖစ္ ငါးဖမ္းျခင္းမ်ဳိး မရွိပါဘူး။ မရွိတဲ့ ငါးလုပ္ငန္းကိုလဲ ထိခိုက္စရာမရွိပါဘူး။ ကခ်င္ျပည္နယ္မွ အဓိက လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းေတြ ထဲ မွာ ငါးလုပ္ငန္း မပါပါဘူး။
ဆည္အထက္နဲ႕ေအာက္ကိုလည္း ငါးေတြ ဆန္တက္ေစခ်င္ရင္လည္း အခုေခတ္မွာ Fish Ladder မ်ားလုပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
၉. ေရႊနဲ႕ rare earth ထြက္တယ္ ... တဲ့ ...
-----------------------------------------------
ကခ်င္ေျမက တန္ဖိုးရွိတယ္။ ဘယ္ေနရာတူးတူး ေရႊထြက္တယ္။ ျမစ္ဆုံမွာလည္း ေရႊ ထြက္လို႕ ကားေတြ နဲ႕ သယ္ယူ သြားတယ္ ... စသည္ျဖင့္ ေျပာၾကတယ္။
ရန္ကုန္မွာ ၃ ထပ္ထက္ အေဆာက္အဦး ေဆာက္မယ္ဆိုတာနဲ႕ soil test ေျမသား စစ္ေဆးရတယ္။ အေပၚဝိတ္ကုိ ေျမသား ခံႏိုင္ရည္ ရွိ မရွိနဲ႕ ေဖာင္ေဒးရွင္း ဘယ္ေလာက္နက္နက္ ခ်မလဲ တြက္ခ်က္ဖို႕ပါ။ အထပ္ျမင့္အေဆာက္အဦး ေတြထက္ မ်ားစြာ ၾကီးမားေလးလံျပီး အက်ယ္အဝန္းအမ်ားၾကီးယူတဲ့ ေရကာတာကေတာ့ ေျမသားစစ္ေဆးမႈ မ်ားစြာ လုပ္ရပါတယ္။ ေဆာက္လုပ္ရတဲ့ ေရကာတာေနရာတင္မကဘဲ ေရေလွာင္မယ့္ ဧရိယာပါ ေျမသားစစ္ေဆးမႈမ်ား လုပ္ရတယ္။ ေက်ာက္ေတြ loose ျဖစ္ေနတဲ့ ေအာက္ခံ ေျမသားမ်ဳိးမွာ ဆည္ေဆာက္မိရင္ အႏၱရာယ္မ်ားစြာ ရွိပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ soil test လုပ္ဖို႕အတြက္ ေျမၾကီးကားေတြ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အရည္အတြက္ သယ္ယူရတာပါ။ ဒီလို သယ္ယူရာမွာ သေဘာတူထားတဲ့အေရအတြက္ ဟုတ္ မဟုတ္ ကိုယ့္ဘက္က စစ္ေဆးပါ။
စီးပြားျဖစ္ ေရႊသန္႕စင္စက္ဆိုတာလည္း ဧရာမၾကီးပါ။ ခိုးဝွက္လုပ္လို႕ ရတဲ့ ကိစၥ မဟုတ္ပါဘူး။ စစ္တာနဲ႕ေပၚတာပါ။
ဝီကီလိခ္ ေပါက္ၾကားမႈ တစ္ခုမွာ ျမစ္ဆုံကို လူထု ကန္႕ကြက္ဖို႕ ဆြဲေဆာင္ရာမွာ US က ေနာက္ကေန ေငြေၾကး လွ်ိဳ႕ဝွက္ေထာက္ပံ့တယ္ဆိုတဲ့ သတင္းထြက္လာတယ္။
US ရဲ႕ တူညီတဲ့ ဝါဒျဖန္႕မႈမ်ဳိးေတြ သတိထား ျပန္ၾကည့္ပါ။
အီရတ္ကို ဝင္မတိုက္ခင္ ေထာက္လွမ္းေရးသတင္းအရ အီရတ္မွာ ဖ်က္အားျပင္းလက္နက္ေတြ ရွိတယ္။ အီရတ္ စစ္တပ္ဟာ ကမၻာ့အဆင့္ (၄) ရွိတယ္။ ခ်က္ခ်င္း အီရတ္ကို အင္အားၾကီးႏိုင္ငံျဖစ္ေအာင္ ဝါဒျဖန္႕ေတာ့တာပဲ။ ဒါမွလဲ အင္အားမမွ်တဲ့ ႏုိင္ငံ ဝင္တိုက္တယ္ မျဖစ္ရေအာင္ေပါ့ ...။ ကုလ ခြင့္ျပဳခ်က္မပါဘဲ ဝင္တိုက္တယ္။ တပတ္ေတာင္ မခံပါဘူး။ အီရတ္သမၼတ ဆက္ဒမ္ဟူစိန္ေတာင္ ေျမတြင္းေအာင္း ပုန္းရတဲ့ အထိပဲ။ အခု လတ္တေလာ အစီရင္ခံစာထြက္လာေတာ့လည္း ေထာက္လွမ္းေရးသတင္းေတြဟာ အမွားေတြ ဆိုတာ ေပၚလာတယ္။ CIA ညံ့တာေတာ့ မဟုတ္။ လုပ္ခ်င္တာလုပ္ခြင့္ရေအာင္ ဝါဒျဖန္႕ သက္သက္ျဖစ္တယ္။
ဖိလစ္ပိုင္မွာ အနီးမွာ ေက်ာက္ေဆာင္သာသာ ကၽြန္းသစ္ေတြ ေပၚတယ္။ လူစိတ္ဝင္စားလာေအာင္ ေရနံ၊ gas ေပါၾကြယ္တယ္။ ေရေအာက္က သတၱဳေတြ တန္ဖိုးရွိတယ္ ဝါဒျဖန္႕တယ္။ ဒါမွ ျပည္သူေတြ စိတ္ဝင္စားမယ္။ ကိုယ့္အစိုးရေတြကို လုၾကေအာင္ တြန္းအားေပးၾကမယ္။ အမွန္ေတာ့ ဒီလို ေရအရမ္းနက္တဲ့ ေနရာ ကုန္က်စရိတ္နဲ႕ ရွာေဖြတူးယူဖို႕ မလြယ္ပါဘူး။ ကမ္းလြန္ေလာက္မွာသာ ရွာၾကတာ။ ဖြံ႕ျဖဳိးဆဲ ႏိုင္ငံအဖို႕ မီးျပတိုက္ေဆာက္ဖို႕၊ ဒီ ကၽြန္းကို အျမဲ ေထာက္ပံ့ေနဖို႕ေတာင္ မလြယ္ပါဘူး။ ျမန္မာဆို ကိုးကိုးကၽြန္းကို အပတ္စဥ္ supply လုပ္ဖို႕ေတာင္ အႏိုင္ႏိုင္။
ကၽြန္းအသစ္ေတြကို တန္ဖိုးတက္ေအာင္ လုပ္လိုက္ေတာ့ တရုတ္နဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္အစိုးရ လုၾကျပီေပါ့။
ဖိလစ္ပိုင္လက္ထဲ ေရာက္လဲ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံကို စစ္စခန္းငွားမွာပဲ။ အခုလဲ ဖိလစ္ပိုင္ကၽြန္းမၾကီးေတာင္ US စစ္စခန္းေတြနဲ႕ပဲေလ။ ဒါကိုသိေတာ့ တရုတ္က ဦးေအာင္ယူလိုက္တယ္။ ဒူတာေတး သမၼတျဖစ္ေတာ့ US ရဲ႕ စစ္စခန္းေတြ ျပန္ေမာင္းထုတ္ေနတဲ့အျပင္ ရထားလမ္း ေဖာက္ေပးရင္ တရုတ္ကို ကၽြန္းေပးမယ္ဆိုပဲ။
US ဟာ လူထုအာ႐ုံစိုက္ေအာင္ မတန္တဆ တန္ဖိုးျမႇင့္ျပီး ဝါဒျဖန္႕တာ သိပ္ကၽြမ္းက်င္တယ္။ ျမစ္ဆုံကိုလဲ လူထု အာ႐ုံစိုက္ေအာင္ ေရႊထြက္တယ္ rare earth ထြက္တယ္ ယူေရနီယံထြက္တယ္ စတဲ့ ဝါဒ ျဖန္႕ခ်က္ဟာ ေအာင္ျမင္ တယ္လို႕ဆိုရမယ္။
မၾကာေသးခင္က တရုတ္ ဟန္နန္ျပည္နယ္ ေရႊတြင္းသစ္ေတြ႕တယ္။ တန္ ၁၀၀ ကို ႏွစ္ ၈၀ ေလာက္တူးယူရမယ္။ ထြက္မယ့္ တန္ဖိုးက ေဒၚလာ ၃.၅ ဘီလီယံတဲ့။ ေတြ႕ဖို႕ မေတြ႕ဖို႕ မေသခ်ာတဲ့ ဒီလိုေရႊတြင္းမ်ဳိးလိုက္ရွာတာထက္ ျမစ္ဆုံ ေရကာတာက ပိုျပီး ျမန္မာအတြက္ အက်ဳိးအျမတ္ ပိုရွိတာေသခ်ာတယ္။ ျမစ္ဆုံက တစ္ႏွစ္ ေဒၚလာ သန္း ၅၀၀ ဝင္မယ္။ ေရႊရွာလို႕ေတြ႕ရင္ ကုမၸဏီ တစ္ခုပဲ ခ်မ္းသာမွာ ေရကာတာက တစ္ႏိုင္ငံလုံး လွ်ပ္စစ္ရျပီး ဖြံ႕ျဖဳိးတိုးတက္လာမွာ ျဖစ္တယ္။
၁၀။ ျမန္မာျပည္ေျမာက္ပိုင္း ဇီဝမ်ဳိးစိတ္မ်ား ပ်က္ဆီးရျခင္း ….
-------------------------------------------------------------------
ကမၻာ့ဒုတိယအၾကီးဆုံး ဘရာဇီး အစ္ေတပူေရကာတာမွာ အပင္ မ်ဳိးစိတ္ တစ္သန္းေက်ာ္ကို ေရႊ႕ေျပာင္း စိုက္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ေရျမဳပ္ေဒသတြင္းမွာ ရွိတဲ့ တိရိစာၦန္မ်ားစြာကိုလည္း ဖမ္းဆီး ေမြးျမဴထားျပီး ေရကာတာျပီးမွ လႊတ္ေပးခဲ့တယ္။ ဘရာဇီးႏိုင္ငံဟာ ကမၻာမွာ ဇီဝမ်ဳိးစိတ္ အၾကြယ္ဝဆုံး ႏိုင္ငံျဖစ္တယ္။
ဒါေပမယ့္ ျမစ္ဆုံေဒသကေတာ့ ဇီဝ မ်ဳိးစိတ္ေတြ ၾကြယ္ဝတဲ့ေနရာလို႕ သတ္မွတ္ထားျခင္းမရွိလို႕ ျမစ္ဆုံေဒသဟာ ထိန္းသိမ္းရမယ့္ ဇီဝမ်ဳိးစိတ္ေတြ နည္းပါးပါတယ္။ ရွားပါး အပင္မ်ဳိးစိတ္ အခ်ဳိ႕ကိုလည္း ဆည္မတည္ေဆာက္မွီ ေရႊ႕ေျပာင္းစိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ တိရိစာၦန္မ်ားကိုလည္း ထိန္းသိမ္း ထားႏိုင္ပါတယ္။
photo - ျမစ္ဆုံ ႐ႈခင္း
၁၁။ စစ္ေရးအရ ျခိမ္းေျခာက္ႏိုင္တယ္... တဲ့...
----------------------------------------------
ေရကာတာၾကီးမ်ားဟာ ကြန္ကရိထုက ေပရာခ်ီ ရွိတာမို႕ ဖ်က္ရ အေတာ္ခက္ပါတယ္။ အေမရိကန္မွာ သက္တမ္းကုန္တဲ့ ဆည္ ၃၀၀ ေလာက္ကို ဖ်က္ဖို႕ အခက္အခဲေတြမ်ားလို႕ လက္မႈိင္ခ်ေနရပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ေရကာတာ မွာ ေရအားလွ်ပ္စစ္ တာဘိုင္ မထည့္မိလို႕ ျပန္ထည့္ဖို႕ ၾကိဳးစားရာမွာလည္း အခက္အခဲ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ US ဟာ ဆည္ ၇ ေသာင္းေက်ာ္က ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ေရအားလွ်ပ္စစ္နည္းပညာ မဖြံ႕ျဖဳိးခင္က ေဆာက္လိုက္မိေတာ့ ေရအားလွ်ပ္စစ္လိုတဲ့အခါ အခက္အခဲ ေတြ႕ေနတာပါ။
ျမန္မာ ပလာဇာေရွ႕ ကြန္ကရိ ကားမွတ္တိုင္ၾကမ္းခင္း လက္တဝါးစာထုေလးကို ေၾကြျပားျပန္ခင္းဖို႕ ဗီယက္နမ္ ၄ ေယာက္ vibration gun နဲ႕ ျဖဳိတာ ၄ ရက္ေတာင္ၾကာခဲ့တယ္။ လက္တဝါးစာ ထုေလး ဒီေလာက္ၾကာရင္ ထုထည္ၾကီးတဲ့ ေရကာတာ ဆို ဘယ္ေလာက္ခက္မလဲ ေတြးၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
ၾကမ္းလွပါတယ္ ဆိုတဲ့ IS လက္ထဲ အီရတ္က မိုဆူးလ္ဆည္ေရာက္ခဲ့တာေတာင္မွ မက်ဳိးခဲ့ပါဘူး။ စိမ္ေျပနေျပ ခ်ဳိးလို႕ရတာေတာင္ မက်ဳိးခဲ့တာ စစ္ဆင္ေရးေတြ ဆိုတာ လွ်ပ္တျပက္လုပ္ရတဲ့ အလုပ္။ ဘယ္လို ခ်ဳိးၾကမလဲ။
ကမၻာဖ်က္လက္နက္ပိုင္ဆိုင္ေနၾကသူေတြဟာ လြယ္ကူတဲ့ ျခိမ္းေျခာက္စရာ န်ဴ လက္နက္ရွိၾကပါတယ္။ တေလာကပဲ ဆီးရီယား အၾကပ္အတည္းမွာ အေမရိကန္နဲ႕ ႐ုရွ အျငင္းပြားၾကေတာ့ ႐ုရွက န်ဴစာခ်ဳပ္ ၃ ခု ရပ္စဲျပစ္တယ္။
န်ဴလက္နက္ေတြလဲ ပိုလန္ႏိုင္ငံအနီးခ်ထားျပီး ေျမထဲပင္လယ္ကို န်ဴလက္နက္တပ္ထားတဲ့ စစ္သေဘၤာ သုံးစင္း ေစလႊတ္လိုက္တယ္။ နယူးေယာက္ျပည္နယ္တစ္ခုလုံးကိုလည္း ၁၈ မိနစ္အတြင္း ဖ်က္ႏိုင္တယ္ ဆိုျပီး ဆိုတယ္။
အဲဒီေတာ့ စစ္ေရးအရ ျခိမ္းေျခာက္စရာရွိရင္ န်ဴလက္နက္ေတြနဲ႕ပဲ ျခိမ္းေျခာက္ၾကမွာပါ။ ေရကာတာ အၾကီးစားေတြ ရွိေပမယ့္ ခက္ခဲတဲ့ ေရကာတာျဖိဳခြဲမယ္လို႕ ဘယ္သူမွ မျခိမ္းေျခာက္ၾကဘူး။
ဒီလိုပဲ အိႏၵိယနဲ႕ ပါကစၥတန္ နယ္စပ္ ပစ္ခတ္မႈေတြျဖစ္ေတာ့ ပါကစၥတန္က န်ဴလက္နက္သုံးမယ္ ျခိမ္းေျခာက္ျပန္တယ္။ သူလဲ အိႏၵိယမွာ ေရကာတာေတြ အမ်ားၾကီးရွိေပမယ့္ ျဖဳိခြဲပစ္မယ္ မျခိမ္းေျခာက္ပါဘူး။
ဒီေတာ့ တရုတ္က ျမန္မာကို စစ္ေရး ျခိမ္းေျခာက္ဖို႕ ၾကဳံလာရင္ န်ဴလက္နက္နဲ႕ပဲ ျခိမ္းေျခာက္မွာပါ။ တိုက္ရင္လဲ ျမိဳ႕ေတာ္ေတြ ကိုပဲ ဦးတည္ တိုက္ၾကမွာပါ။ စစ္ေရးအတြက္ ျမိဳ႕ေတာ္နဲ႕ အရမ္းေဝးတဲ့ အစြန္အဖ်ားမွာရွိတဲ့ ေရကာတာ သုံး ျခိမ္းေျခာက္မယ္ ထင္ျမင္ေနၾကတာေတာ့ ရီစရာေပါ့။
Photo - ႐ုရွရဲ႕ ၁၈ မိနစ္အတြင္း နယူးေယာက္ျပည္နယ္ကို ဖ်က္ဆီးႏို္င္တယ္ဟု ျခိမ္းေျခာက္တဲ့ ICBMs
၁၂. မီဂါဆည္ၾကီးအစား ROR ေဆာက္သင့္တယ္.... တဲ့
--------------------------------------------------------------
ROR (run of river type) ဆိုတာ ျမစ္ေရစီးတာကို မပိတ္ပင္ဘဲ ေပ ၂၀ ေက်ာ္ကေန ေပ ၁၀၀ အျမင့္ေလာက္သာ ေဆာက္ၾကတဲ့ ေရကာတာ အမ်ဳိးအစားျဖစ္တယ္။ ေရကာတာၾကီးေနာက္မွာ ေရေလွာင္ကန္ၾကီး ေလွာင္စရာမလိုတဲ့ အတြက္ မီဂါ ဆည္ၾကီးေလာက္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္မထိခိုက္ႏိုင္ဘူးဆိုတယ္။ သိပ္ေကာင္းတာေပါ့။
ဘီလူးေခ်ာင္း ေရအားလွ်ပ္စစ္ (၁) နဲ႕ (၂) ဟာ ROR type လို႕ ေျပာႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ၁၂ ရာသီပတ္လုံး ေရတံခြန္ ေရမျပတ္ေအာင္ ေနာက္က မိုးျဗဲဆည္ၾကီးေဆာက္ ေရသိုေလွာင္ျပီး ပံ့ပိုးေပးရေတာ့ ဘာမွ မထူးျပန္ဘူး။
ROR ေရအားလွ်ပ္စစ္ေတြဟာ ဧရာဝတီျမစ္ေပၚမွာေတာ့ ေဆာက္လို႕ မျဖစ္ႏိုင္ေသးပါ။ ေႏြနဲ႕မိုး အျမင့္ေပ ကြာျခားခ်က္က ေပ ၄၀ ေလာက္ ရွိေနေတာ့ မိုးမွာဆို လွ်ပ္စစ္ထုတ္စက္႐ုံ ေရျမဳပ္သြားပါလိမ့္မယ္။ ေႏြမွာ လွ်ပ္စစ္ထုတ္လို႕ မရေအာင္ ေရနည္းသြားမယ္။
မိုးတြင္း ေရစီးအားေကာင္းတဲ့ ျမစ္လက္တက္ ေခ်ာင္းလက္တက္ေတြရဲ႕ ေရစီးအားကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖို႕ ဆည္ေတြ အရင္ေဆာက္ဖို႕လိုပါတယ္။ ေႏြနဲ႕မိုး အျမင့္ ကြာျခားခ်က္ကို ေပ ၂၀ ေလာက္ထိသာ ရွိေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ျပီဆိုရင္ေတ့ ROR ဆည္ေတြ ေဆာက္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ေရအား ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖို႕ ေရေလွာင္တဲ့ဆည္ေတြ ေရစီးအားေကာင္းတဲ့ ျမစ္လက္တက္တိုင္းမွာ အရင္ေဆာက္ဖို႕လိုပါတယ္။
Photo – US ျမစ္ၾကီးမ်ားေပၚ ရွိ ဆည္ၾကီးမ်ား၊ ျမစ္လက္တက္မ်ားမွ စီးဆင္းလာတဲ့ ေရအားကို ထိန္းခ်ဳပ္ျပီးမွ ျမစ္မၾကီးေပၚ ROR မ်ား ေဆာက္ပါတယ္။
၁၃. ေရကာတာ အေသးစားေတြ ေဆာက္သင့္တယ္ တဲ့...
-----------------------------------------------------------
ေရကာတာ အေသးစားေတြဟာ ၂၀ MW ေအာက္သာ ထုတ္ႏိုင္တဲ့ ေရကာတာမ်ားကို ဆိုလိုပါတယ္။ ေရကာတာ အေသးစားေတြဟာ စီးပြားျဖစ္ မထုတ္ႏုိင္ပါဘူး။ ဓာတ္အားနည္းတဲ့ အတြက္ မဟာဓာတ္အားထဲထည့္သုံးရင္ ဆုံး႐ႈံးမႈ မ်ားမွာျဖစ္တယ္။ အနီးအနား ေက်းရြာ၊ ရပ္ကြက္ ေလာက္တင္ေပးႏိုင္ပါတယ္။
ဓာတ္အားသုံးမ်ားလာရင္လည္း ပါဝါ ထပ္တိုးခ်ဲ႕ ထုတ္ဖို႕ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ ေနာက္ ROR လိုပဲ ေႏြရာသီ လွ်ပ္စစ္ မထုတ္ႏိုင္ေလာက္တဲ့ အခက္အခဲ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
ေနာက္ဆည္ၾကီးေတြနဲ႕ စာရင္ ျပဳိပ်က္ဖို႕ လြယ္ကူပါတယ္။ စီးပြားမျဖစ္ေတာ့ ေငြအရင္းအႏွီး သိပ္မသုံးႏိုင္ၾကလို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ထိပ္သီးသုေတသီေတြရဲ့ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္အရ ေရကာတာအေသးစား ခပ္မ်ားမ်ား က ငလ်င္ၾကီးေတြရဲ့ဒဏ္ရာ ဒဏ္ခ်က္ေတြကို ခံၾကရသတဲ့။
ျမန္မာႏိုင္ငံလာ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြရဲ႕ စက္႐ုံၾကီးေတြ run ဖို႕ ဘယ္လိုမွ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အေသးစား ေရအား လွ်ပ္စစ္ေတြပဲ ေဆာက္သင့္တယ္ ေျပာတာဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို တသက္လုံး တိုးတက္မလာဖို႕ ေျပာလိုက္တာပဲ။ ဆုံး႐ႈံးမႈမ်ားေနတဲ့ ျမန္မာ့လွ်ပ္စစ္ဟာ ေဆးျမီးတိုေတြ ကုသရင္းပဲ အခ်ိန္ကုန္ ေငြကုန္ လုံးပါးပါးသြားပါလိမ့္မယ္။
ေရစီးအား အလြန္ေကာင္းတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေရကာတာအေသးေတြ သြားေဆာက္ခိုင္းတာေတာ့ အျမင္မေတာ္ ဆင္ေတာ္နဲ႕ ခေလာက္ပါပဲ။ လွ်ပ္စစ္ မထုတ္ ႏိုင္ဘဲ မၾကာခန ျပိဳပ်က္လို႕ ျပန္ျပင္ေနရတာနဲ႕ပဲ အခ်ိန္ကုန္ လူပန္း ေငြခန္းပါပဲ။
ပုံ ကို ႐ႈ….
၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ကနဦးေလ့လာ ခ်က္မ်ားအရ ေမချမစ္ေပၚတြင္ ေရြးခ်ယ္ထားေသာ စီမံကိန္းမ်ား မွာ
- ေရနမ္ ၁,၂၀၀ မဂၢါ၀ပ္၊
- ေခါင္လံဖူး ၂,၇၀၀ မဂၢါ၀ပ္၊
- ပီေဇာ၂,၀၀၀ မဂၢါ၀ပ္၊
- ၀ူစုပ္ ၁,၈၀၀မဂၢါ၀ပ္ႏွင့္
- ခ်ီေဗြ ၃,၄၀၀ မဂၢါ ၀ပ္တို႔ျဖစ္၍
- မလိချမစ္ေပၚတြင္ လာဇာ ၁,၉၀၀ မဂၢါ၀ပ္ႏွင့္
- ျမစ္ဆံု ၄,၁၀၀ မဂၢါ၀ပ္တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။
၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းမွ ၂၀၀၉ခုုႏွစ္အထိျမစ္ဆံု၊ ခ်ီေဗြႏွင့္ လာဇာစီမံကိန္း သံုးခု၏ စူးစမ္းေလ့လာမႈမ်ားကို အဓိကထားေဆာင္ရြက္ ၍ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ မတ္လအတြင္းမွ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံ အမ်ိဳး သားစြမ္းအင္ အုပ္ခ်ဳပ္္ေရးဌာနႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အမွတ္(၁) လွ်ပ္စစ္ စြမ္းအား ၀န္ႀကီးဌာနတို႔အၾကား ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ေရအားလွ်ပ္စစ္အရင္းအျမစ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္ အေျခခံမူမ်ားဆိုင္ ရာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (Frame-work Agreement on Develop-ment of Hydropower Re-source in Union of Myanmar) ကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ပါသည္။
ယင္းသေဘာတူစာခ်ဳပ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ေမခ-မလိချမစ္၀ွမ္းက ေရအားလွ်ပ္စစ္စီမံ ကိန္းမ်ားအျပင္ အျခားေသာေရ အားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းမ်ားကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအစိုးရ၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ ျဖင့္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီမ်ားက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံတည္ေဆာက္ၿပီး လွ်ပ္စစ္ ဓာတ္အားကို ၀ယ္ယူမည္ဆိုသည့္ အာမခံခ်က္ မူေဘာင္သေဘာ တူညီခ်က္ျဖစ္သည္။
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ က ၀ယ္ယူရမည့္ တစ္ယူနစ္ေစ်း ႏႈန္းသည္ ေစ်းႏႈန္းသင့္တင့္ပါက ကီလို၀ပ္ နာရီသန္းေပါင္း ၁၀၀,၀၀၀ အထိ ၀ယ္ယူမည္ဟုဆိုပါသည္။ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္အရ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားေပးစက္႐ံု၏ တပ္ဆင္စက္အင္အား မွာ ၆,၀၀၀ မဂၢါ၀ပ္ျဖစ္၍ ႏွစ္စဥ္ ထုတ္လုပ္မည့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား ပမာဏမွာ ၃၀,၈၀၀ ကီလို၀ပ္ နာရီသန္းေပါင္းျဖစ္သည္။ (ေရအားလွ်ပ္စစ္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေရး ဦးစီးဌာန၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ၂၉,၄၀၀ ကီလို၀ပ္ နာရီသန္းေပါင္းျဖစ္သည္။)
သို႔ျဖစ္၍ တစ္ႏွစ္အတြင္း၃၀,၈၀၀ ကီလို၀ပ္နာရီသန္း ေပါင္းထြက္ရန္ စက္႐ံုအား တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး လည္ပတ္မည္ဆိုပါ က ၃,၅၁၆ မဂၢါ၀ပ္သာလိုေပမည္ျဖစ္၍ တပ္ဆင္စက္အင္အား ၆,၀၀၀ မဂၢါ၀ပ္တပ္ဆင္ထားသျဖင့္ တစ္ႏွစ္လွ်င္နာရီေပါင္း ၅,၁၃၃ နာရီသာေမာင္းႏွင္၍ က်န္အခ်ိန္မ်ားတြင္ ရပ္နားထားရမည္ ဟု အဓိပၸာယ္ရပါသည္။
ျမစ္ဆံုကမဂၢဝပ္ ၄,၁၀၀ လ်ွပ္စစ္ထြက္ႏိုုင္သမ ွ်ေရာင္းႏိုုင္ဖိုု႔၊ လ ွ်ပ္စစ္ပိုုလ ွ်ံတဲ့ကာလ ျဖစ္ေစ ၊ လ ွ်ပ္စစ္အေရးတၾကီးလိုုအပ္တဲ့ကာလျဖစ္ေစ ၊ တယူနစ္လ ွ်င္ ေဒၚလာ ၂.၄ျပား(က်ပ္ ၃၇ႏႈန္း) ျဖင့္စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုုခဲ့တယ္။
၁၄။ ၁၀% ေဝစု အခ်ဳိး
---------------------
ျမစ္ဆုံဆည္ကို လူထုၾကီးကန္႕ကြက္လာေအာင္ မီဒီယာေတြရဲ႕ ဝါဒမိႈ္င္းကေတာ့ ျမန္မာ ၁၀% ပဲရမယ္ ဆိုတာပဲ။ လူထုၾကီးမွာ ကိုယ့္ႏိုင္ငံမွာ လာလုပ္ျပီး ၁၀% ရမွာလားဟု ေဒါသေတြ ေပါက္ကြဲ ကုန္ၾကေတာ့တယ္။
ဒီကိစၥကို အစုိးရ သတင္းစာေတြနဲ႕ CPI တို႕က ေသခ်ာ ရွင္းျပတာေတြ မွတ္သားမိတယ္။
- ၁၀% ဆိုတာ အလကားရမယ့္ လွ်ပ္စစ္ ပမာဏျဖစ္တယ္။
- ၁၅% က ေျမငွားခ အေနနဲ႕ ေရာင္းရေငြထဲက ရွယ္ယာရမယ္။
- ၂၀% က အခြန္အခအေနနဲ႕ ရမယ္။ အားလုံး ၄၅% ရွိပါတယ္။
- ၅%က ျမန္မာကုမၸဏီ ရမယ္။ အကယ္၍ တစ္ႏွစ္ ေဒၚလာ သန္း ၁၀၀၀ ဝင္ရင္ ျမန္မာအစိုးရ ၄၅၀ သန္း ရျပီး CPI က သန္း ၅၀၀ ရမယ္။ CPI ပိုမ်ား တယ္ထင္ရေပမယ့္ သူတို႕ ရင္းထားတဲ့ ၃.၆ ဘီလီယံ အရင္းကို ႏႈတ္ရဦးမယ္။ ႏွစ္ ၅၀ ဆိုေတာ့ တႏွစ္ ၇၂ သန္း ႏႈတ္ရမွာ။ ဒီေတာ့ CPI ရတာ ၄၂၈ သန္းပဲ ရွိမယ္။
- ဆည္ ၇ လုံး ေဆာက္ျဖစ္ရင္ေတာ့ ႏွစ္ ၅၀ မွာ ျမန္မာက ၅၄ ဘီလီယံ ဝင္ျပီး တရုတ္က ၃၅ ဘီလီယံ ဝင္မယ္ ဆိုတယ္။
ဒီလို အျဖစ္မွန္ကို ဂဃ နဏ ရွင္းခဲ့တာေတာင္ တခ်ဳိ႕ မီဒီယာေတြက အျပည့္အစုံမေျပာဘဲ ၁၀% ဆိုတာၾကီးနဲ႕ ဆက္သုံးေနတယ္။ သတင္းမွန္ ေဖာ္ျပရမယ္ဆိုတဲ့ မီဒီယာ က်င့္ဝတ္ကို ေက်ာ္လြန္ျပီး ဝါဒျဖန္႕ေနတာကေတာ့ ဘာရည္ရြယ္ခ်က္လဲဆိုတာ စဥ္းစားစရာၾကီးေပါ့.....။
၁၅။ အရင္ ဦးသိန္းစိန္ လက္ထက္က ဘာလို႕ မေျပာလဲ ...
-------------------------------------------------------------
ဦးသိန္းစိန္ကိုပဲ အျပစ္တင္ရမယ္။ သူ စတက္ကတည္းက ဆင္းကတ္ ၁၅၀၀ နဲ႕ လုပ္လို႕ရတယ္။ ေရႊျပည္တံခြန္က အၾကံေပးရက္နဲ႕ ဂ႐ုမစိုက္ခဲ့ဘူး။ ျမစ္ဆုံ ကိစၥ ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလုံး မီးရဖို႕ ဝင္ေျပာခ်င္ေပမယ့္ ဖုန္းမကိုင္ႏိုင္ခဲ့ေသးဘူး။
ေဘာ္နီယိုက ေျမြ ၾကီး ကို ျမစ္ဆုံေျမြဆိုျပီး မဟုတ္တာ ဝါဒျဖန္႕ေတာ့ သိပ္ဝင္ေျပာခ်င္တာေပါ့။ ဖုန္းေစ်းေပါရင္ေတာ့ ဝင္ေျပာလို႕ရတာေပါ့။၂၀၁၁ ခု ျမစ္ဆုံကို ပိတ္လိုက္တုန္းက ဖုန္းေစ်းေတြက သိန္းခ်ီေနတယ္။
ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလုံး လွ်ပ္စစ္ရဖို႕က ပါတီစြဲ ပုဂၢိဳလ္စြဲေတြ ထားေနစရာမလိုပါဘူး။ အားလုံး ဝိုင္းဝန္း ေထာက္ခံေပးရမွာ။
ကိုယ္မီးရျပီဆိုျပီးလည္း က်န္တဲ့ သူေတြ ဖေယာင္းတိုင္ထြန္း ေနၾကဖို႕ စကားလုံး လွလွေတြနဲ႕ မဆြဲေဆာင္သင့္ဘူး ထင္ပါတယ္။
၁၆။ တ႐ုတ္ရဲ႕နည္းပညာ ညံ့တယ္
--------------------------------------
လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ေတြအတြင္း တရုတ္ဟာ သိပၸံနဲ႕ နည္းပညာမွာ အလ်င္အျမန္ တိုးတက္လာတယ္။ ပညာေရးျမင့္လာတယ္။ အေျခခံ အေဆာက္အဦးတည္ေဆာက္ေရး၊ high-tech ကုန္ပစၥည္းမ်ားထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ပညာေရးဆိုင္ရာ ပုံႏွိပ္ထုတ္ေဝျခင္း၊ မူပိုင္ခြင့္၊ စီးပြားေရး က႑မ်ားရဲ႕ အခ်ဳိ႕ေနရာေတြမွာ ကမၻာ့ေရွ႕ေဆာင္ ျဖစ္လာတယ္။
ဒီလိုျဖစ္လာတာဟာ research and development (R&D) မွာ ေငြမ်ားစြာ သုံးခဲ့တာေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ Gross Domestic Expenditures on Research and Development (GERD) ကို ႏွစ္စဥ္ ၂၂.၈% တိုးတက္ သုံးစြဲခဲ့တယ္။ မႏွစ္က ၄၀၉ ဘီလီယံသုံးစြဲျပီး ကမၻာမွာ US ျပီးရင္ ဒုတိယအမ်ားဆုံး သုံးစြဲခဲ့တယ္။ (ျမန္မာေတာ့ R&D အတြက္ ဘယ္ေလာက္သုံးလဲ မသိ)
ဟာေဝးလ္ဆိုရင္လည္း research မွာ ျပိဳင္ဘက္ samsung နဲ႕ Iphone ေတြ ထက္ပို သုံးထားတယ္။ အခု ဆမ္ေဆာင္းကို ေသေသခ်ာခ်ာ စစ္ေဆးျပီးမွထုတ္ဖို႕ ျပန္ေတာင္ ဆရာလုပ္ေနျပီ။
- အေမရိကန္၊ ျဗိတိန္ ႏိုင္ငံေတြမွာ တရုတ္ bullet train ေတြ သြားေဆာက္ေပးေနရတယ္။
ကမၻာ့အၾကီးဆုံး ေရဒီယို တယ္လီစကုပ္ၾကီး တည္ေဆာက္ျပီး လို႕ စတင္အသုံးျပဳေနတယ္။ shanghai tower ဟာ ကမၻာ့ ဒုတိယ အျမင့္ဆုံးျဖစ္တယ္။ Jiaozhou Bay Bridge ဟာ ကမၻာအၾကီးဆုံး ပင္လယ္ျဖတ္ တံတားၾကီးျဖစ္တယ္။ ကမၻာ့အၾကီးဆုံး ေရအားလွ်ပ္စစ္ ရွိသလို ကမၻာ့အၾကီးဆုံး wind farm နဲ႕ solar farm ေတြ တည္ေဆာက္ေနတယ္။ reactor အလုံး အမ်ားဆုံးပါဝင္တဲ့ န်ဴ ဓာတ္အားေပးစက္႐ုံလည္း တည္ေဆာက္ေနတယ္။
သန္႕စင္စြမ္းအင္ျဖစ္တဲ့ ေရအားသုံးစြဲတာ အမ်ားဆုံး အျဖစ္ လူသိမ်ားေပမယ့္ ေလအားလွ်ပ္စစ္နဲ႕ ေနေရာင္ျခည္ စြမ္းအင္ကိုလဲ ကမၻာ့အမ်ားဆုံး ထုတ္လုပ္သုံးစြဲတယ္။ ေသာရီရမ္ န်ဴဓာတ္ေပါင္းဖိုေတြ ၂၃ လုံး တည္ေဆာက္ဆဲျဖစ္တယ္။
လက္ရွိ ေဆာက္လက္စ ကမၻာ့အၾကီးဆုံးစာရင္းဝင္ ေရကာတာ တဝက္ေက်ာ္ဟာ တရုတ္ေဆာက္ေနတာျဖစ္တယ္။ အေမရိကန္ ဆည္ေတြ ပိတ္ထားခ်ိန္ တရုတ္က အာဖရိကမွာ ဆည္ေတြ ေဆာက္ေပးတယ္။ အိႏၵိယ၊ ဘရာဇီး၊ ရုရွ၊ ေတာင္အာဖရိက တို႕နဲ႕ ေပါင္းျပီး ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံေတြ infrastructure ေတြ တည္ေဆာက္ရန္အတြက္ ကူညီဖုိ႕ AIIB ဘဏ္ တည္ေထာင္ေပးတယ္။
CPI ဟာလည္း မေလးရွားရွိ အေရွ႕ေတာင္အာရွအၾကီးဆုံးဆည္ Bakun Dam ကို တည္ေဆာက္ေပးခဲ့တယ္။ ကမၻာမွာ အျမင့္ဆုံး Rockfill CFRD ေရကာတာ ေပ ၇၆၄ ရွိ Shuibuya (china) ႐ႈဘုရ ကို တည္ေဆာက္ေပးခဲ့တယ္။ အျမင့္ ေပ ၇၆၄ ရွိျပီး၊ ၂၀၀၂ ကစ လုပ္တာ ၂၀၀၈ မွာျပီးစီးခဲ့တယ္။ (ျမစ္ဆုံလဲ CFRD ေရကာတာအမ်ဳိးအစားျဖစ္တယ္)
၁၇. သူ႕ႏိုင္ငံမွာ ကန္႕ကြက္မႈေတြရွိလို႕ ျမန္မာလာေဆာက္တယ္... တဲ့...
---------------------------------------------------------------
ဒါလဲ တကယ့္ လြဲမွားတဲ့ ဝါဒျဖန္႕ခ်က္ပဲ။ မသိတဲ့သူေတြေတာ့ ယုံခ်င္ယုံၾကမွာေပါ့။ ကြန္ျမဴနစ္ႏိုင္ငံေတြမွာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံလို မဟုတ္ .. ကန္႕ကြက္မႈေတြဟာ ရွားမွ ရွားပါ။
မီဂါဝပ္ ၂၀၀၀ အထက္ ကမၻာ့ ေဆာက္လုပ္ဆဲ ေရကာတာၾကီးေတြရဲ႕ တဝက္ေလာက္က တရုတ္ျပည္မွာေဆာက္ေနတာ။ ယန္စီ ျမစ္ၾကီးရဲ႕ ျမစ္လက္တက္ Jinsha ေပၚမွာ ကမၻာ့ဒုတိယအၾကီးဆုံးေရကာတာၾကီး Baihetan ကို ယူနန္ျပည္နယ္မွာ ေဆာက္ေနတယ္။ ၂၀၂၀ ျပီးမွာျဖစ္ျပီး မီဂါဝပ္ ၁၆,၀၀၀ ထုတ္ေပးႏိုင္မွာျဖစ္တယ္။ ျမစ္ဆုံဆည္ရဲ႕ ၃ ဆ နီးပါးေပါ့။ အမွန္က ယူနန္က လွ်ပ္စစ္ေတြပိုလို႕ အေရွ႕ဘက္ စက္မႈထြန္းကားတဲ့ ကမ္းေျခေဒသကို ပို႕ေပးေနတာ...။ ပိုတာကို ဗီယက္နမ္ နဲ႕ ကိုရီးယား ပို႕တာျဖစ္တယ္။
အခုေရအားလွ်ပ္စစ္ဆည္ၾကီးေတြ ထပ္ေဆာက္ျပီး ထြက္လာတဲ့ လွ်ပ္စစ္ကို ႏိုင္ငံျခားတိုင္းျပည္ေတြ တင္ပို႕ဦးမွာျဖစ္တယ္။ ေရအားလွ်ပ္စစ္တင္မကပါဘူး အန်ဴျမဴဓာတ္ေပါင္းဖိုေတြလဲေဆာက္ေနပါတယ္။ ေသာရီရမ္ဓာတ္ေပါင္းဖို ၂၃ လုံး တည္ေဆာက္ေနတာရွိပါတယ္။ ဂ်ပန္ ေတာင္ကိုးရီးယားကို တင္ပို႕ဖို႕ UHV grid line ေတြဆြဲေနသလို အေရွ႕ဥေရာပ ႏိုင္ငံေတြပို႕ဖို႕လဲ ပိုးလမ္းမ ရထားလမ္းနဲ႕ အျပိဳင္ grid line ဆြဲေနပါတယ္။
တရုတ္မွာ ေဆာက္လုပ္ဆဲဆည္ေပါင္း ၁၃၀ ေလာက္ရွိပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း ေက်ာက္မီးေသြးစက္႐ုံဟာ paris agreement ေၾကာင့္ ေစ်းေပါမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ carbon tax ေပးရေတာ့မွာျဖစ္တယ္။ တရုတ္ ျမိဳ႕ၾကီးေတြမွာ ေလထု ညစ္ညမ္းမႈ အေျခအေနဆိုးေနတယ္။ ဆင္းရဲတုန္းက ေက်ာက္မီးေသြးသုံးခဲ့ေပမယ့္ ယခုေတာ့ သန္႕စင္စြမ္းအင္ အတြက္ အမ်ားဆုံး ေငြသုံးတဲ့ ႏိုင္ငံျဖစ္ေနျပီ။ သန္႕စင္ျပီးေစ်းေပါတဲ့ ေရအားကို ေျပာင္းလဲ အသုံးျပဳလာတာ အဆန္းေတာ့ မဟုတ္ဘူး။
ေရအား ထုတ္လုပ္ႏိုင္တဲ့ ကမၻာ့အသီးသီးဟာ သူတို႕ရဲ႕ ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္းကို တိုးျမႇင့္ဖို႕ပဲ ရွိၾကတယ္။ ေလ်ာ့ခ်ၾကမယ္ဆိုတာ ယုံတမ္းစကားမ်ားသာျဖစ္ပါတယ္။ ဘရာဇီး တရုတ္ ေရအားလွ်ပ္စစ္ ေရွ႕ေဆာင္ႏိုင္ငံမ်ား လွ်ပ္စစ္ ၁၀၀% သုံးႏိုင္ျပီးျဖစ္ေပမယ့္ အစြမ္းကုန္ တိုးခ်ဲ႕တည္ေဆာက္ေနတာ ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။
ျမစ္ဆုံဆည္ရပ္လို႕ တ႐ုတ္ဒုကၡေရာက္ျပီဟု ျမန္မာေတြ ရီေမာဂုဏ္ယူေနခ်ိန္ ျမစ္ဆုံထက္၁၀ ဆ ေလာက္မ်ားတဲ့ Hydro power dams မ်ား တရုတ္က တည္ေဆာက္ျပီးစီးသြားခဲ့ပါျပီ...။ ကမၻာၾကီးအလယ္မွာ ကိုယ္ဟာရပ္တန္႕ေနလို႕ မရပါဆိုတာ သေဘာေပါက္သင့္ျပီ။ ကိုယ္ရပ္ေနေပမယ့္ အျခားႏိုင္ငံမ်ား ကိုယ့္ကို ရပ္ေစာင့္ေနမယ္မဟုတ္။ အေဝးၾကီး အေဝးၾကီး ေရာက္သြားၾကမွာ....။
photo - တရုတ္ရဲ႕ ဒုတိယအၾကီးဆုံး xiluodu dam July 2013 ျပီးစီးခဲ့ျပီး 6.2 billion USD ကုန္က်ခဲ့တယ္။
၁၈။ 3 George Dam ႏွစ္ ၅၀၊ ျမစ္ဆုံ ၂ ႏွစ္အတြင္း စေဆာက္
--------------------------------------------------------------------
၁၉၃၁ ခု ယန္စီနဲ႕ ဟန္ ျမစ္ဝွမ္းၾကား ေရၾကီးမႈမွာေတာ့ လူ ၂ သိန္းေက်ာ္ ေမ်ာပါေသဆုံးခဲ့ျပီး ငတ္မြတ္မႈနဲ႕ ေရာဂါ ကတ္ေဘးေၾကာင့္ေနာက္ထပ္ ၄ သန္းအထိ ေသဆုံးခဲ့ရျပီး ၂၅ သန္း အထိ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ ကမၻာ့အၾကီးမားဆုံး ကပ္ေဘးဒုကၡၾကီးျဖစ္ခဲ့တယ္။ ၁၉၃၅ မွာထပ္မံ ေရၾကီးခဲ့ျပန္ျပီး လူ ၁၄၅,၀၀၀ အထိ ေသဆုံးခဲ့ရတယ္။ ကမၻာ့ နံပါတ္ ၅ အၾကီးမားဆုံး ေရေဘးဒုကၡၾကီးျဖစ္ျပန္တယ္။
တရုတ္ႏိုင္ငံက ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္က တိုင္ဖြန္းမုန္တိုင္းမ်ား အမ်ားဆုံး ဝင္ေရာက္တဲ့ ဒဏ္ကိုခံရတယ္။ ကုန္းတြင္းပိုင္းရွိ အေအးလႈိင္း ( Cold Front ) မ်ားနဲ႕ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေတြ႕တိုင္း ပါသမွ် ေရခိုးေရေငြ႕မ်ား အကုန္ရြာခ်တတ္တာျဖစ္တယ္။ တခါတရံ တစ္ႏွစ္လုံး ရြာခ်မယ့္ မိုးေရခ်ိန္ တရက္တည္း ရြာခ်တဲ့ အထိ ျဖစ္တယ္။
ေနာက္ထပ္ ၁၉၅၄ ခု ယန္စီျမစ္ေရၾကီးမႈ မွာ လူ ၃၃,၀၀၀ ေသဆုံးခဲ့တဲ့ ျမင္ကြင္းကို ဥကၠဌၾကီး ေမာ္စီတုန္းက စိတ္မေကာင္းစြာ ျမင္ေတြခဲ့ျပီး swimming ဆိုတဲ့ ကဗ်ာတစ္ခု ေရးသားခဲ့တယ္။ ယန္စီျမစ္ၾကီးထဲမွာ ေရထဲေမ်ာပါကူးၾကည့္ေနစဥ္ ေရနစ္သူမ်ားကို စာနာျပီး ေရးခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ယန္စီျမစ္ေပၚမွာလည္း ေရၾကီးမႈကို တာဆီးႏိုင္ဖို႕ ဆည္တစ္ခု ေဆာက္ဖို႕ စိတ္ကူးခဲ့တယ္။
ဒါေပမယ့္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွာမွ စေဆာက္ႏိုင္ျပီး ၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွာေတာ့ အျပည့္ အဝ လည္ပတ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ကုန္က်ေငြက ေဒၚလာ ၃၇ ဘီလီယံျဖစ္ျပီး လူေပါင္း ၁.၃ သန္းကို ေရႊ႕ေျပာင္းခဲ့ရတယ္။
တခ်ဳိ႕ကေျပာတယ္..။ ယန္စီျမစ္ေဆာက္ဖို႕ ႏွစ္ ၅၀ ေလာက္ယူတယ္ ျမစ္ဆုံၾကေတာ့ အခ်ိန္တိုတယ္တဲ့ ...
► ေမာ္စီတုန္းက ဒီေလာက္ၾကီးတဲ့ ျမစ္ၾကီးကို ပိတ္ျပီး ဆည္တည္ဖို႕ စိတ္ကူးသာယဥ္ခဲ့တာ နည္းပညာ မရွိေသးဘူး။ အေမရိကန္က နည္းပညာ ရယူခဲ့ျပီး ဆည္အေသးေတြ ေဆာက္ျပီး အေတြ႕အၾကဳံမ်ားစြာရမွ Three George Dam ဆည္ၾကီးကို ေဆာက္တာျဖစ္တယ္။ ျမစ္ဆုံဆည္ေဆာက္ခ်ိန္မွာေတာ့ ဒီနည္းပညာကို ကၽြမ္းက်င္ ပိုင္ႏိုင္ေနျပီ။
► ယန္စီျမစ္ဟာ ကမၻာ့ နံပါတ္ (၄) အရွည္ဆုံး နဲ႕ အာရွ နံပါတ္ (၁) အရွည္ဆုံးျဖစ္ေပမယ့္... ဧရာဝတီက သူရဲ႕ ၃ ပုံ ၁ ပုံသာ ရွည္ျပီး ကမၻာ့ အဆင့္ (၅၅) ျဖစ္တယ္။
► ယန္စီျမစ္မၾကီးေပၚမွာ three George dam ဆည္ၾကီးေဆာက္မွာျဖစ္ေပမယ့္ ဧရာဝတီ ျမစ္ဆုံဆည္ကေတာ့ ထိပ္ဆုံးက ျမစ္ဖ်ားခံတဲ့ ျမစ္လက္တက္ ၂ ခုေပၚမွာ ေဆာက္မွာျဖစ္တယ္။
► three George dam ဆည္ၾကီးေအာက္မွာ သန္း ၂၀ ေက်ာ္ လူဦးေရေနထိုင္တဲ့ လူေနထူထပ္ေနရာ ျဖစ္တယ္။ ျမစ္ဆုံဆည္ေအာက္မွာေတာ့ လူဦးေရသိန္းဂဏန္းသာ ရွိေတာ့ emergency မွာ ေျပာင္းေရႊ႕ရ လြယ္တယ္။
► ျမန္မာႏိုင္ငံက လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား အေရးတၾကီးလိုေနလို႕ အျမန္ေဆာက္ေပးဖို႕ ဖိအားေပးခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ ဦးစိုးဝင္း ကြယ္လြန္ျပီးခ်ိန္ေနာက္ပိုင္း ဦးသိန္းစိန္က သစ္သီးျခင္းလက္ေဆာင္ေပးရင္ အျမန္ဆုံး လုပ္ေပးဖို႕ တိုက္တြန္းခဲ့ျပန္တယ္....။
ယခုလည္း ကမၻာ့ ဒုတိယအၾကီးဆုံးျဖစ္လာမယ့္ Baihetan Dam (၁၆,၀၀၀ mw) ကို ဂ်င္ဆာျမစ္ေပၚမွာ ၁၁ ႏွစ္ အတြင္း အျပီး ေဆာက္မွာျဖစ္တယ္။ ေနာက္ထပ္ ထိုျမစ္ေပၚမွာပဲ ျမစ္ဆုံထက္ၾကီးတဲ့ Wudongde ေရကာတာၾကီး (၈၇၀၀ မီဂါဝပ္) ကို ၆ ႏွစ္အတြင္း အျပီးေဆာက္မွာျဖစ္တယ္။ ဆည္ေဆာက္တဲ့ နည္းပညာမွာ ကၽြမ္းက်င္ပိုင္ႏိုင္လာျပီး ကမၻာ့ထိပ္တန္း ေရာက္လာတာမို႕ ျမန္ျမန္ ဆန္ဆန္ ေဆာက္လာႏိုင္တာျဖစ္တယ္။
photo - တရုတ္ႏိုင္ငံ ကမၻာ့အၾကီးဆုံး ေရကာတာၾကီး Three George Dam
၁၉။ တ႐ုတ္ေဆာက္မွာ မို႕လို႕ ... တဲ့
---------------------------------------
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အမ်ားဆုံး ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံေနတဲ့ ႏိုင္ငံျဖစ္တယ္။ အျခား ေအဆီယံႏိုင္ငံေတြလဲ အလုအယက္ေခၚေနၾကတာျဖစ္တယ္။ တရုတ္ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈမ်ားစြာရွိတဲ့ အနက္မွ ဒီျမစ္ဆုံကိုပဲ တရုတ္ေဆာက္လို႕ ကန္႕ကြက္ေန တယ္ဆိုတာ ေထာက္ပံမႈေတြရၾကလို႕လား ေတြးထင္စရာျဖစ္လာတယ္။
ဝီကီလိခ္ ေပါက္ၾကားမႈမွလည္း ျမစ္ဆုံကန္႕ကြက္မႈေတြေနာက္မွာ အေမရိကန္ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ေနတယ္ဆိုတာ ေဖာ္ထုတ္ထားတယ္။ တကယ္ တရုတ္နဲ႕ မလုပ္ခ်င္ဘူးဆို နယ္စပ္ပိတ္ဖို႕ ဆႏၵျပပါလား။ ကုန္သြယ္မႈေတြ ရပ္စဲဖို႕ ဆႏၵျပရမွာ မဟုတ္ပါလား။ တရုတ္က အနီးအနားက ႏိုင္ငံမို႕ လုပ္ေပးႏိုင္တဲ့ ေစ်းဟာ အေဝးက အျခားႏိုင္ငံေတြကေတာ့ လုပ္ေပးႏိုင္ဖို႕ မလြယ္ပါဘူး။
တရုတ္နဲ႕ မလုပ္နဲ႕ က်န္တဲ့သူေတြ လက္ခံတယ္ဆိုတာ လူမ်ဳိးေရးမုန္းတီးစကား Hate Speech ျဖစ္တယ္။ Hate speech ကို မ်ဳိးခ်စ္ဆိုေတြက ကုလားမုန္းတီးဖို႕ ဝါဒျဖန္႕ၾကတယ္။ ျမစ္ဆုံကန္႕ကြက္သူေတြက တရုတ္မုန္းတီးဖို႕ ဝါဒျဖန္႕ၾကတယ္။ ကမၻာ့ဥာဏ္ၾကီးရွင္ၾကီး လီကြမ္ယုကေတာ့ ကမၻာ့တိုးတက္မႈ အျမန္ဆုံး တရုတ္နဲ႕ အိႏၵိယၾကားမွာ ေနျပီး တိုးတက္ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ရင္ ႐ူးလို႕ပါပဲတဲ့။ ဟုတ္တယ္ေလ ... လူဦးေရ သန္းေထာင္ခ်ီ ရွိတဲ့ ေစ်းကြက္ၾကီး ၂ ခုကို စိုက္ပ်ဳိေရးထုတ္ကုန္ စက္မႈလက္မႈ ထုတ္ကုန္ ၾကိဳက္တာ quality ေကာင္းေကာင္းတာထုတ္ .. အသားကုန္ျဖဳန္းမယ္ ေစ်းကြက္ၾကီး ၂ ခုက ရွိျပီးသားေလ။
အေမရိကန္ရဲ႕ ခိုင္မာတဲ့ မဟာမိတ္ ဖိလစ္ပိုင္လည္း အေမရိကန္က ခြာျပဲျပီး တရုတ္နဲ႕ ေရႊလမ္း ေငြလမ္း ခင္းေနျပီ။ ေဒၚလာ ၁၃.၅ ဘီလီယံ ေလာက္တန္တဲ့ စီမံကိန္းေတြ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ျပီ။ ျမန္မာ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ တႏွစ္စာရဲ႕ ၂ ဆပဲေနာ္၊ ဒီႏွစ္ေတာ့ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေတြ ဝင္မလာလို႕ ေအာ္ေနၾကရတယ္။ ေဒၚလာေစ်းေတြလဲ အဆမတန္တက္နဲ႕။ ဒါေတာင္ ကုလား တရုတ္ ဘာ ညာနဲ႕ ေအာ္ေနၾကေသးတယ္။
အစြန္းေရာက္တယ္ဆိုတာ တစ္ဦးမေကာင္းတာနဲ႕ ဝါးလုံးရွည္နဲ႕ သိမ္း႐ိုက္တတ္တာမ်ဳိးေတြဆုိလိုတာ ... ဥပမာ ... ဟစ္တလာက ဂ်ဴးေတြ အကုန္လုံး ရန္သူအေနနဲ႕သတ္မွတ္တာမ်ဳိး ...။ တိုင္းျပည္တည္ေဆာက္ရာမွာ အစြန္းေရာက္ စိတ္ေတြ ေလ်ာ့ရမွာျဖစ္တယ္။ ဗုဒၶက လူတစ္ေယာက္ ေကာင္းတယ္ မေကာင္းတယ္ ဆိုတာ ထိုသူရဲ႕ ကိုယ္က်င့္တရားနဲ႕ပဲ ဆုံးျဖတ္ရမယ္ဆိုတယ္၊ လူတစ္ေယာက္ မေကာင္းတာနဲ႕ သူ႕အမ်ဳိး သန္းေပါင္း ၁၅၀၀ ပါ မုန္းရမယ္ ဆိုတာ ဗုဒၶရဲ႕ အလိုေတာ္ မဟုတ္ဘူး ... အစြန္းေရာက္စိတ္ေတြ ျဖစ္ေနျပီ။
အေမရိကန္အေနနဲ႕ တရုတ္နဲ႕ ျပဳိင္ခ်င္ရင္ တရုတ္ေထာက္ပံ့သလိုမ်ဳိး ကူညီမႈေတြ လက္မေႏွးဖို႕လိုတယ္။ ဒါကို မျပိဳင္ဆိုင္ဘဲ ေနာက္ကြယ္ကဖြံ႕ျဖဳိးလာေတာ့မယ့္ ႏိုင္ငံေတြ အခြင့္အေရး လိုက္ပိတ္ပင္ေနရင္ ဖိလစ္ပိုင္လို ဆန္႕က်င္မႈေတြနဲ႕ ေတြ႕ေနရဦးမွာပဲ။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ US သြားေတာ့ကူညီတာ ေဒၚလာ ၁၀ သန္းတဲ့။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ US ဦးေဆာင္ျပီး စီးပြားေရး အပိတ္ခံထားရတဲ့ ႏိုင္ငံငယ္ေလး အတြက္ ရီစရာေတာင္ျဖစ္ေနခဲ့တယ္။
Photo - CPI တည္ေဆာက္ေပးခဲ့တဲ့မေလးရွားႏိုင္ငံ အၾကီးဆုံး ဆည္ Bakun Dam
၂၀။ ေရကာတာေတြဟာ သန္႕စင္စြမ္းအင္မဟုတ္ဟု... ဆိုျခင္း
------------------------------------------------------
ဘာေၾကာင့္ စြပ္စြဲၾကလဲ။ အခ်က္ ၂ ခ်က္ ေပၚမူတည္ျပီး ေျပာတာျဖစ္တယ္။ ၁. အခ်က္က GHG gas ျဖစ္တဲ့ မီသိန္းထြက္ႏိုင္လို႕၊ ၂. အခ်က္က လူေပါင္းမ်ားစြာ ေရႊ႕ေျပာင္းေပးၾကရလို႕ပါတဲ့။
သစ္ပင္၊ ခ်ဳံပုတ္ေတြ ဆည္ေရေအာက္ျမဳပ္ ေဆြးေျမ႕ရာက မီသိန္းထြက္ႏို္င္တယ္ ဆိုေပမယ့္ ျဖစ္စဥ္က ေႏွးျပီး မေျပာပေလာက္ေအာင္ နည္းပါးပါတယ္။ သူ႕နဲ႕ ဧရိယာတူ စပါးခင္း ေလာက္ေတာင္ မထြက္ပါဘူး။ ေရတိမ္ျပီး ေနေရာင္နဲ႕ ေတြ႕ထိမႈမ်ားရင္ ပူေႏြးျပီး ေဆြးေျမ႕တာ လ်င္ျမန္တဲ့အတြက္ စပါးခင္းက မီသိန္း ပိုထြက္တာပါ။
ဆည္ေရကေတာ့ ေရနက္ျပီး ေအးစိမ့္ကာ ေရျမဳပ္ ခ်ဳံပုတ္ သစ္ပင္ေတြဟာ ေနေရာင္ ထိေတြ႕မႈ နည္းပါတယ္။ ျမစ္ဆုံဟာ အေအးပိုင္းေဒသမွာရွိေတာ့ ေဆြးေျမ႕မႈ ပို ခက္ခဲတယ္ဆိုရမယ္။ ထမင္းၾကမ္း အျပင္ထားတာထက္ ေရခဲေသတၱာထဲ ထားရင္ ပ်က္ဆီးယိုယြင္းဖို႕ ပို ခက္သလိုေပါ့။
မီသိန္းအေၾကာင္း အရင္ ၂ ပို႕စ္ တင္ဘူးတယ္။ အရွည္ဖတ္ခ်င္သူအတြက္ link ေပးထားပါတယ္။
မီသိန္း ဘာလဲ ဘယ္လဲ
https://www.facebook.com/moe.hein.129794/posts/1114131378669209
ဆည္ေတြလႊတ္တဲ့ မီသိန္းဓာတ္ေငြ႕ဆိုတာ
https://www.facebook.com/moe.hein.129794/posts/1079051732177174
ကမၻာ့အၾကီးဆုံး တရုတ္ရဲ႕ 3 george ေရကာတာၾကီးေဆာက္စဥ္ လူေပါင္း ၁.၃ သန္းကို ေရႊ႕ေျပာင္းေပးခဲ့ရတယ္။ သူတို႕ေနခဲ့တဲ့ အိမ္ယာ တိုက္တန္းေပါင္းမ်ားစြာ ေရေအာက္ေရာက္သြားတယ္။ အသစ္ေတြ ျပန္ေဆာက္ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၂ ခါျပန္ေဆာက္ေတာ့ ေနေရးအတြက္ သဘာဝ တရားၾကီးဆီက ၂ ခါ ျပန္ ထုတ္သုံးရသလို ျဖစ္သြားခဲ့တယ္။
ျမစ္ဆုံမွာကေတာ့ ေျပာင္းေရႊ႕စရာ လူ ၂၀၀၀ ပဲ ရွိသလို တိုက္တန္းၾကီးေတြနဲ႕ ေနၾကသူေတြလည္း မဟုတ္ဘူး။ ေဒသထြက္ ပစၥည္းမ်ားနဲ႕ အိမ္ေဆာက္ေနၾကသူ။ ဒါေတြကိုလည္း ယခုဆို ၂ ထပ္အိမ္ေတြေပၚ ေရႊ႕ျပီး ေနျပီ။
ျမစ္ဆုံလို မီဂါဝပ္ ၆၀၀၀ ေက်ာ္ထြက္တဲ့ US အၾကီးဆုံးေရကာတာၾကီး (Grand Coulee) ေဆာက္စဥ္ လူေပါင္း ၁၀၀၀၀ ေလာက္ ေရြ႕ေျပာင္းခဲ့ရေတာ့ ၁ မီဂါဝပ္ထြက္ဖို႕အတြက္ လူ ၂ ေယာက္ႏႈန္းေလာက္ ေရြ႕ေျပာင္းရတာျဖစ္တယ္။
ျမန္မာကေတာ့ မီဂါဝပ္ ၆၀၀၀ ထြက္ဖို႕ လူ ၂၀၀၀ ပဲ ေရႊ႕ေျပာင္းရလို႕ ၁ မီဂါဝပ္ကို လူတစ္ေယာက္ႏႈန္းထက္ေတာင္ နဲျပီး ၀.၃၃ သာ ရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမစ္ဆုံဟာ မီသိန္းအထြက္နည္းသလို ေရႊ႕ေျပာင္းေပးရတဲ့ လူလည္း အရမ္းနဲတဲ့အတြက္ ေရကာတာထဲ မွာ အလြန္ကို သန္႕စင္ေကာင္းမြန္တဲ့ ေရကာတာအမ်ဳိးအစားျဖစ္ေနတယ္။
ကမၻာ့ဘဏ္က ထုတ္ေဝတဲ့ Good Dams and Bad Dams စာအုပ္မွာ.....
၁. ေရဖုံးလႊမ္း ဧရိယာ မ်ားရင္
၂. ေဒသခံလူမ်ဳိးမ်ားနဲ႕ သဘာဝ ေတာ႐ိုင္းတိရိစာၦန္မ်ား ဆုံး႐ႈံးမႈမ်ားရင္
၃. ဇီဝ မ်ဳိးစိတ္ေတြ ေရလႊမ္းမႈမ်ားရင္
၄. ဆည္ေရတိမ္ျပီး ႏႈန္းပို႕ခ်မႈ ျမန္ရင္
၅. ေအာက္ပိုင္းမွာ ျမစ္လက္တက္ၾကီးမ်ား ထပ္မရွိေတာ့ရင္
၆. ေရျမဳပ္သစ္ေတာ ေဆြးေျမ႕ပ်က္ဆီးမႈျမန္ျပီး ညစ္ညမ္းျဖစ္ေစရင္
၇. ကူးစက္ေရာဂါမ်ား ျပန္႕ပြားေစမည္ဆိုရင္
၈. ေရေမွာ္မ်ား ေပါက္ဖြားမႈ မ်ားျပားလာမယ္ဆုိရင္ Bad Dams ေတြလို႕ ကမၻာ့ဘဏ္က ဆိုတယ္။
ျမစ္ဆုံကေတာ့ ဒီ (၈) ခ်က္အနက္ ပထမဆုံး ၁ ခ်က္သာ ျငိစြန္း ေနတာေတြ႕ရတယ္။ ရမွတ္အေနနဲ႕ ၁၀၀ ေပးတာ ၉၀ နီးပါး ရရွိတယ္။ ကမၻာ့အရွည္ဆုံးျမစ္ၾကီးေတြေပၚက ဆည္ၾကီးေတြ မရႏိုင္တဲ့ အမွတ္မ်ဳိးျဖစ္ျပီး သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္နဲ႕ လိုက္ေလ်ာညီေထြအရွိဆုံးဆိုတဲ့ ဆည္ၾကီးဆိုတာ ေတြ႕ရတယ္။
အရင္က US က ေရကာတာၾကီးေတြဟာ သန္႕စင္စြမ္းအင္ မဟုတ္ဘူး အျငင္းပြားလို႕ world bank ကေတာင္ ကူညီတာ ဆယ္စုႏွစ္ တခုေက်ာ္ ရပ္လိုက္ေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ Paris agreement မွာေတာ့ ဆည္ေတြကို သန္႕စင္စြမ္းအင္ထဲ ျပန္ထည့္ျပီး ကူညီဖို႕ သေဘာတူလိုက္ျပီ။ အေမရိကန္ကိုယ္တိုင္လည္း agreement ကို လက္မွတ္ထိုးထား လိုက္ျပီ။
ကမၻာ့ဘဏ္ကလည္း အာဖရိက ကြန္ဂုိႏိုင္ငံမွာ ကြန္ဂိုျမစ္ေပၚမွာ ေဒၚလာ ဘီလီယံ ၈၀ တန္ ဆည္ၾကီးေဆာက္ဖို႕ ကူညီေနျပီ။ မႏွစ္က ပထမဆုံးအေနနဲ႕ ေလထုထဲက ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ကို ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ရာမွာ ဆည္ၾကီးေတြက ၄၀% ေလာက္ ေလ်ာ့ခ်ဖို႕ ကူညီခဲ့တယ္လို႕ ဆိုတယ္။ ဆည္ၾကီးေတြဟာေက်ာက္မီးေသြးစက္႐ုံမ်ားစြာကို အစားထိုးေပးႏိုင္တာေၾကာင့္ ေလထုထဲ မႈတ္ထုတ္ေနတဲ့ CO2 ေလ်ာ့က်ေစတာ ျဖစ္တယ္။
ကမၻာမွာ ဧရာဝတီက နံပါတ္ ၅၅ ခုေျမာက္ အရွည္ဆုံးျမစ္။ သူ႕ထက္ရွည္တဲ့ ျမစ္ေပါင္း ၅၂ ျမစ္ဟာ ေရကာတာ ေဆာက္ျပီး ဖြံ႕ျဖိဳးေရးအတြက္ အသုံးခ်ေနၾကျပီ။ တခ်ဳိ႕ ေရခဲေနတတ္တဲ့ ျမစ္ ၂ ခုေလာက္ကလြဲျပီး ေဆာက္ျပီးၾကျပီ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာသာ မဆလလက္ထက္ ပညာေရးနိမ့္ပါးျပီး ဗဟုသုတနည္းပါးခဲ့ရာမွ ေရကာတာ ေဆာက္သင့္ မေဆာက္သင့္ အသားကုန္ ျငင္းေနရတုန္း ျဖစ္တယ္။
ေရအားလွ်ပ္စစ္ေတြဟာ ျမန္မာေတြအတြက္ လွ်ပ္စစ္လဲရ Export Earning လဲရ ေရၾကီးတာလည္း ကာကြယ္မို႕ သားေရႊအိုး ထမ္းလာသလိုပါပဲ။ ကုန္သြယ္ေရး လိုေငြျပေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ လိုေငြျပမႈ ေလ်ာ့နည္းလာမွာ ျဖစ္တယ္။ အခ်ဳိ႕တိုင္းျပည္ေတြမွာ Export ဝင္ေငြ ကို ေရအားလွ်ပ္စစ္က ၅၀% အထက္ျဖည့္ေပးေနတာေတြ ရွိတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေရအား potential ရဲ႕ တဝက္ေလာက္ကိုပဲ ထုတ္ယူ သုံးစြဲခဲ့ရင္ေတာင္ တႏွစ္စာ လွ်ပ္စစ္ Export ရေငြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေၾကြး ေဒၚလာ ၉ ဘီလီယံ ကို တႏွစ္ထဲ ဆပ္ႏိုင္တဲ့အျပင္ ပိုလွ်ံေနပါတယ္။
အရင္က ေငြရျပီးေရာဆိုတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ တဘက္ပိတ္ျဖစ္ေစတဲ့ ဝါဒျဖန္႕မႈမ်ဳိးေတြသာ လႊမ္းမိုးေနတယ္။ တိုင္းျပည္တိုးတက္ဖို႕ အေရးၾကီးတဲ့
လွ်ပ္စစ္ရဖို႕ ေဝးခဲ့တယ္။ ဒီ ဝါဒမႈိင္းေတြက ေဖာက္ထြက္ျပီး အက်ဳိးအေၾကာင္း အဆုိးအေကာင္းကို မွန္ကန္စြာ သိနားလည္ေစဖို႕ အဘယ္ေၾကာင့္ျမစ္ဆုံ ေဆာင္းပါးမ်ားနဲ႕ ေရးသား ေခ်ဖ်က္ေပးလိုက္ပါေတာ့တယ္။
photo - ေဒၚလာ ၇ ဘီလီယံ ကုန္က်မည့္ကေ နဒါႏိုင္ငံရဲ႕ ေဆာက္လုပ္ဆဲ Site C ေရအားလွ်ပ္စစ္ (British Columbia ျပည္နယ္)
- Ref:https://www.facebook.com/100004218618699/posts/731324653684815/
၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ကနဦးေလ့လာ ခ်က္မ်ားအရ ေမချမစ္ေပၚတြင္ ေရြးခ်ယ္ထားေသာ စီမံကိန္းမ်ား မွာ
- ေရနမ္ ၁,၂၀၀ မဂၢါ၀ပ္၊
- ေခါင္လံဖူး ၂,၇၀၀ မဂၢါ၀ပ္၊
- ပီေဇာ၂,၀၀၀ မဂၢါ၀ပ္၊
- ၀ူစုပ္ ၁,၈၀၀မဂၢါ၀ပ္ႏွင့္
- ခ်ီေဗြ ၃,၄၀၀ မဂၢါ ၀ပ္တို႔ျဖစ္၍
- မလိချမစ္ေပၚတြင္ လာဇာ ၁,၉၀၀ မဂၢါ၀ပ္ႏွင့္
- ျမစ္ဆံု ၄,၁၀၀ မဂၢါ၀ပ္တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။
၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းမွ ၂၀၀၉ခုုႏွစ္အထိျမစ္ဆံု၊ ခ်ီေဗြႏွင့္ လာဇာစီမံကိန္း သံုးခု၏ စူးစမ္းေလ့လာမႈမ်ားကို အဓိကထားေဆာင္ရြက္ ၍ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ မတ္လအတြင္းမွ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံ အမ်ိဳး သားစြမ္းအင္ အုပ္ခ်ဳပ္္ေရးဌာနႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အမွတ္(၁) လွ်ပ္စစ္ စြမ္းအား ၀န္ႀကီးဌာနတို႔အၾကား ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ေရအားလွ်ပ္စစ္အရင္းအျမစ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္ အေျခခံမူမ်ားဆိုင္ ရာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (Frame-work Agreement on Develop-ment of Hydropower Re-source in Union of Myanmar) ကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ပါသည္။
ယင္းသေဘာတူစာခ်ဳပ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ေမခ-မလိချမစ္၀ွမ္းက ေရအားလွ်ပ္စစ္စီမံ ကိန္းမ်ားအျပင္ အျခားေသာေရ အားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းမ်ားကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအစိုးရ၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ ျဖင့္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီမ်ားက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံတည္ေဆာက္ၿပီး လွ်ပ္စစ္ ဓာတ္အားကို ၀ယ္ယူမည္ဆိုသည့္ အာမခံခ်က္ မူေဘာင္သေဘာ တူညီခ်က္ျဖစ္သည္။
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ က ၀ယ္ယူရမည့္ တစ္ယူနစ္ေစ်း ႏႈန္းသည္ ေစ်းႏႈန္းသင့္တင့္ပါက ကီလို၀ပ္ နာရီသန္းေပါင္း ၁၀၀,၀၀၀ အထိ ၀ယ္ယူမည္ဟုဆိုပါသည္။ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္အရ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားေပးစက္႐ံု၏ တပ္ဆင္စက္အင္အား မွာ ၆,၀၀၀ မဂၢါ၀ပ္ျဖစ္၍ ႏွစ္စဥ္ ထုတ္လုပ္မည့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား ပမာဏမွာ ၃၀,၈၀၀ ကီလို၀ပ္ နာရီသန္းေပါင္းျဖစ္သည္။ (ေရအားလွ်ပ္စစ္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေရး ဦးစီးဌာန၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ၂၉,၄၀၀ ကီလို၀ပ္ နာရီသန္းေပါင္းျဖစ္သည္။)
သို႔ျဖစ္၍ တစ္ႏွစ္အတြင္း၃၀,၈၀၀ ကီလို၀ပ္နာရီသန္း ေပါင္းထြက္ရန္ စက္႐ံုအား တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး လည္ပတ္မည္ဆိုပါ က ၃,၅၁၆ မဂၢါ၀ပ္သာလိုေပမည္ျဖစ္၍ တပ္ဆင္စက္အင္အား ၆,၀၀၀ မဂၢါ၀ပ္တပ္ဆင္ထားသျဖင့္ တစ္ႏွစ္လွ်င္နာရီေပါင္း ၅,၁၃၃ နာရီသာေမာင္းႏွင္၍ က်န္အခ်ိန္မ်ားတြင္ ရပ္နားထားရမည္ ဟု အဓိပၸာယ္ရပါသည္။
- ျမစ္ဆံုကမဂၢဝပ္ ၄,၁၀၀ လ်ွပ္စစ္ထြက္ႏိုုင္သမ ွ်ေရာင္းႏိုုင္ဖိုု႔၊ လ ွ်ပ္စစ္ပိုုလ ွ်ံတဲ့ကာလ ျဖစ္ေစ ၊ လ ွ်ပ္စစ္အေရးတၾကီးလိုုအပ္တဲ့ကာလျဖစ္ေစ ၊ တယူနစ္လ ွ်င္ ေဒၚလာ ၂.၄ျပား(က်ပ္ ၃၇ႏႈန္း) ျဖင့္စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုုခဲ့တယ္။
ဒီကိစၥကို အစုိးရ သတင္းစာေတြနဲ႕ CPI တို႕က ေသခ်ာ ရွင္းျပတာေတြ မွတ္သားမိတယ္။
- ၁၀% ဆိုတာ အလကားရမယ့္ လွ်ပ္စစ္ ပမာဏျဖစ္တယ္။
- ၁၅% က ေျမငွားခ အေနနဲ႕ ေရာင္းရေငြထဲက ရွယ္ယာရမယ္။
- ၂၀% က အခြန္အခအေနနဲ႕ ရမယ္။ အားလုံး ၄၅% ရွိပါတယ္။
- ၅%က ျမန္မာကုမၸဏီ ရမယ္။ အကယ္၍ တစ္ႏွစ္ ေဒၚလာ သန္း ၁၀၀၀ ဝင္ရင္ ျမန္မာအစိုးရ ၄၅၀ သန္း ရျပီး CPI က သန္း ၅၀၀ ရမယ္။ CPI ပိုမ်ား တယ္ထင္ရေပမယ့္ သူတို႕ ရင္းထားတဲ့ ၃.၆ ဘီလီယံ အရင္းကို ႏႈတ္ရဦးမယ္။ ႏွစ္ ၅၀ ဆိုေတာ့ တႏွစ္ ၇၂ သန္း ႏႈတ္ရမွာ။ ဒီေတာ့ CPI ရတာ ၄၂၈ သန္းပဲ ရွိမယ္။
- ဆည္ ၇ လုံး ေဆာက္ျဖစ္ရင္ေတာ့ ႏွစ္ ၅၀ မွာ ျမန္မာက ၅၄ ဘီလီယံ ဝင္ျပီး တရုတ္က ၃၅ ဘီလီယံ ဝင္မယ္ ဆိုတယ္။
Myanmar Hydropower & Dams
Myanmar project formulation Survey micro hydropower Generation
BASELINE ASSESSMENT REPORT HYDROPOWER
Strategic Environmental Assessment of the Hydropower Sector in Myanmar
.................
The Role of hydropower in Myanmar
ျမစ္ဆံုေရကာတာဟာ တရုတ္CPI ကုမၸဏီအေနနဲ ့့ ကခ်င္ျပည္နယ္တဝိုက္မွာ တည္ေဆာက္ေသာေရကာတာစီမံကိန္း ၁၈ ခု ထဲက ေနာက္ဆံုး က်န္ရွိေသာေရကာတာ၃ခု အနက္တစ္ခုပါ...
၁၅ခုကတည္ေဆာက္ၿပီး၍ လ်ပ္စစ္ဓာတ္ျဖန္ျဖဴခဲ့တာဟာ (၁၀)ႏွစ္ဝန္းက်င္ရွိခဲ့ပါၿပီ..ျမစ္ဆံုက်မွျပည္သူေတြသိၾကရတာပါ....ျမစ္ဆံုစာခ်ဴပ္ဆက္လက္တည္ေဆာက္ခြင့္ျပဳမလား၊ဖ်က္သိမ္းမလားဆိုတာအားလံုးေခါင္းခဲပါတယ္...
အထင္ႀကီးေနတဲ့ အေနာက္အုပ္စုကကမၻာ့ႏိုင္ငံႀကီးေတြ ႏိုင္ငံတကာဘဏ္ေတြကမကူညီလို႔ အနီးကပ္ ေဆြမ်ိဳးေပါက္ေဖာ္ ကူညီေပးခါမွ....
- ၁၉၅၀ ေက်ာ္ကစျပီး ၾကိဳးစားခဲ့တဲ့ ကခ်င္ျပည္နယ္က ေရကာတာစီမံကိန္း ၁၈ခုထဲက ၃ုက်န္တဲ့ ျမစ္ဆံုစီမံကိန္းပါ။ အေနာက္ႏုုိင္ငံမ်ားနဲ႔ ကမာၻ႕ဘဏ္က ထြက္လာတဲ့လ ွ်ပ္စစ္အတြက္ ခိုုင္မာတဲ့ေစ်းကြက္ မရွိရင္ မေဆာက္သင့္ပါဆိုုျပီးျငင္းလုုိက္တယ္။
- ၁၉၈၀ ေက်ာ္က ဂ်ပန္ဘက္က ေဒသခံ လက္နက္ကိုုင္အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ ျငိမ္္းခ်မ္းေရး မရမခ်င္းေဆာက္လိုု႔မရဘူးဆိုုျပီး ျငင္းခဲ့တယ္။
- ၂၀၀၉ မွ တရုုတ္ၾကီးက်ေတာ့ ေစ်းကြက္လဲရွိတယ္ ၊ ေပါက္ေဖာ္ျဖစ္တဲ့ ဒီဘက္အာဏာပိုုင္နဲ႔ ေဒသလက္နက္ကိုုင္ကိုု ယံုုၾကည္လိုု႔ အခုုလိုုအမွားျဖစ္ခဲ့တာ။
၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ကနဦးေလ့လာ ခ်က္မ်ားအရ ေမချမစ္ေပၚတြင္ ေရြးခ်ယ္ထားေသာ စီမံကိန္းမ်ား မွာ
- ေရနမ္ ၁,၂၀၀ မဂၢါ၀ပ္၊
- ေခါင္လံဖူး ၂,၇၀၀ မဂၢါ၀ပ္၊
- ပီေဇာ၂,၀၀၀ မဂၢါ၀ပ္၊
- ၀ူစုပ္ ၁,၈၀၀မဂၢါ၀ပ္ႏွင့္
- ခ်ီေဗြ ၃,၄၀၀ မဂၢါ ၀ပ္တို႔ျဖစ္၍
- မလိချမစ္ေပၚတြင္ လာဇာ ၁,၉၀၀ မဂၢါ၀ပ္ႏွင့္
- ျမစ္ဆံု ၄,၁၀၀ မဂၢါ၀ပ္တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။
၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းမွ ၂၀၀၉ခုုႏွစ္အထိျမစ္ဆံု၊ ခ်ီေဗြႏွင့္ လာဇာစီမံကိန္း သံုးခု၏ စူးစမ္းေလ့လာမႈမ်ားကို အဓိကထားေဆာင္ရြက္ ၍ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ မတ္လအတြင္းမွ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံ အမ်ိဳး သားစြမ္းအင္ အုပ္ခ်ဳပ္္ေရးဌာနႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အမွတ္(၁) လွ်ပ္စစ္ စြမ္းအား ၀န္ႀကီးဌာနတို႔အၾကား ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ေရအားလွ်ပ္စစ္အရင္းအျမစ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္ အေျခခံမူမ်ားဆိုင္ ရာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (Frame-work Agreement on Develop-ment of Hydropower Re-source in Union of Myanmar) ကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ပါသည္။
ယင္းသေဘာတူစာခ်ဳပ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ေမခ-မလိချမစ္၀ွမ္းက ေရအားလွ်ပ္စစ္စီမံ ကိန္းမ်ားအျပင္ အျခားေသာေရ အားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းမ်ားကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအစိုးရ၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ ျဖင့္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီမ်ားက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံတည္ေဆာက္ၿပီး လွ်ပ္စစ္ ဓာတ္အားကို ၀ယ္ယူမည္ဆိုသည့္ အာမခံခ်က္ မူေဘာင္သေဘာ တူညီခ်က္ျဖစ္သည္။
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ က ၀ယ္ယူရမည့္ တစ္ယူနစ္ေစ်း ႏႈန္းသည္ ေစ်းႏႈန္းသင့္တင့္ပါက ကီလို၀ပ္ နာရီသန္းေပါင္း ၁၀၀,၀၀၀ အထိ ၀ယ္ယူမည္ဟုဆိုပါသည္။ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္အရ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားေပးစက္႐ံု၏ တပ္ဆင္စက္အင္အား မွာ ၆,၀၀၀ မဂၢါ၀ပ္ျဖစ္၍ ႏွစ္စဥ္ ထုတ္လုပ္မည့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား ပမာဏမွာ ၃၀,၈၀၀ ကီလို၀ပ္ နာရီသန္းေပါင္းျဖစ္သည္။ (ေရအားလွ်ပ္စစ္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေရး ဦးစီးဌာန၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ၂၉,၄၀၀ ကီလို၀ပ္ နာရီသန္းေပါင္းျဖစ္သည္။)
သို႔ျဖစ္၍ တစ္ႏွစ္အတြင္း၃၀,၈၀၀ ကီလို၀ပ္နာရီသန္း ေပါင္းထြက္ရန္ စက္႐ံုအား တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး လည္ပတ္မည္ဆိုပါ က ၃,၅၁၆ မဂၢါ၀ပ္သာလိုေပမည္ျဖစ္၍ တပ္ဆင္စက္အင္အား ၆,၀၀၀ မဂၢါ၀ပ္တပ္ဆင္ထားသျဖင့္ တစ္ႏွစ္လွ်င္နာရီေပါင္း ၅,၁၃၃ နာရီသာေမာင္းႏွင္၍ က်န္အခ်ိန္မ်ားတြင္ ရပ္နားထားရမည္ ဟု အဓိပၸာယ္ရပါသည္။
- ျမစ္ဆံုကမဂၢဝပ္ ၄,၁၀၀ လ်ွပ္စစ္ထြက္ႏိုုင္သမ ွ်ေရာင္းႏိုုင္ဖိုု႔၊ လ ွ်ပ္စစ္ပိုုလ ွ်ံတဲ့ကာလ ျဖစ္ေစ ၊ လ ွ်ပ္စစ္အေရးတၾကီးလိုုအပ္တဲ့ကာလျဖစ္ေစ ၊ တယူနစ္လ ွ်င္ ေဒၚလာ ၂.၄ျပား(က်ပ္ ၃၇ႏႈန္း) ျဖင့္စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုုခဲ့တယ္။
ဒီကိစၥကို အစုိးရ သတင္းစာေတြနဲ႕ CPI တို႕က ေသခ်ာ ရွင္းျပတာေတြ မွတ္သားမိတယ္။
- ၁၀% ဆိုတာ အလကားရမယ့္ လွ်ပ္စစ္ ပမာဏျဖစ္တယ္။
- ၁၅% က ေျမငွားခ အေနနဲ႕ ေရာင္းရေငြထဲက ရွယ္ယာရမယ္။
- ၂၀% က အခြန္အခအေနနဲ႕ ရမယ္။ အားလုံး ၄၅% ရွိပါတယ္။
- ၅%က ျမန္မာကုမၸဏီ ရမယ္။ အကယ္၍ တစ္ႏွစ္ ေဒၚလာ သန္း ၁၀၀၀ ဝင္ရင္ ျမန္မာအစိုးရ ၄၅၀ သန္း ရျပီး CPI က သန္း ၅၀၀ ရမယ္။ CPI ပိုမ်ား တယ္ထင္ရေပမယ့္ သူတို႕ ရင္းထားတဲ့ ၃.၆ ဘီလီယံ အရင္းကို ႏႈတ္ရဦးမယ္။ ႏွစ္ ၅၀ ဆိုေတာ့ တႏွစ္ ၇၂ သန္း ႏႈတ္ရမွာ။ ဒီေတာ့ CPI ရတာ ၄၂၈ သန္းပဲ ရွိမယ္။
- ဆည္ ၇ လုံး ေဆာက္ျဖစ္ရင္ေတာ့ ႏွစ္ ၅၀ မွာ ျမန္မာက ၅၄ ဘီလီယံ ဝင္ျပီး တရုတ္က ၃၅ ဘီလီယံ ဝင္မယ္ ဆိုတယ္။
Myanmar Hydropower & Dams
Myanmar project formulation Survey micro hydropower Generation
BASELINE ASSESSMENT REPORT HYDROPOWER
Strategic Environmental Assessment of the Hydropower Sector in Myanmar
The Myitsone Dam on the Irrawaddy River: A Briefing
1. Background
The Myitsone Hydroelectric Project is located at the confluence of the Mali and N'Mai rivers and is the largest of seven dams (total capacity 13,360 MW) planned along the Irrawaddy, Mali Hka, and N'Mai Hka rivers in Burma. Scheduled for completion in 2019, Myitsone will become the 15th largest hydropower station in the world, with installed capacity at 6,000 MW.
The dam project is expected to costs USD $3.6 billion dollars and is being developed by Myanmar Ministry of Electric Power-1, China Power Investment Corporation, and Asia World Company of Burma.
Region
Myitsone Dam is located 37 kilometers away from Myitkyina, the capital of Kachin State. The area is widely recognized for its ecological value and is described by prominent conservation organizations as one of the world's eight hotspots of biodiversity.
The dam site is less than 100 kilometers from the earthquake prone Sagaing fault line. The dam will submerge important historical and cultural sites at the Mali and N'mai Hka rivers, as well as what is widely recognized as the birthplace of Burma. In addition to submerging a number of historical churches and temples, the sacred banyan tree at the Mali Hka and N'Mai Hka rivers' confluence will be submerged.
The state newspaper New Light of Myanmar reported that 2,146 people from 410 households and five villages will move into in model villages, which are equipped with wooden houses, schools, a police station, a hospital, a post office, and religious buildings, and will be supplied with water and electric power.
However, Aung San Suu Kyi explained in her Irrawaddy Appeal that 12,000 people from 63 villages have already been relocated and it is not clear whether they will ever receive compensation. A total of 20,000 people are to be affected by the dam cascade overall.
2. Stakeholders and Actors
Dam builders
A joint venture agreement between the China Power Investment (CPI) and Asia World Company (AWC) enables CPI to build and operate Myitsone in partnership with Burma's AWC and Myanmar Electric Power Enterprise.
The three entities established the Irrawaddy Myitsone-Myintnya-MyintWan Hydropower Company Limited in 2009 to build and operate the dams:
(1) China Power Investment Corporation
CPI is one of the big five power producers of China, with nuclear, thermal, hydropower and coal power generation assets in China. Within the CPI Group, Yunnan Power Investment Co Ltd was created in December 2008 for the primary purpose of the development, construction and operation of the hydropower projects on the Irrawaddy River. This company is a holding company, wholly owned by China Power Investment.
(2) Asia World Company
AWC is controlled by Stephen Law (Tun Myint Naing) and his family. Law's father, Lo Sit Han, the chairman of Asia World, has been labeled a "drug warlord" and linked to money laundering by the US government. The Law family is also very close to the current regime's Vice President, Thiha Thura Tin Aung Myint Oo.
(3) Sub-contractors
- China Gezhouba Group Corporation won a contract for the "discharge structure" valued at USD $153 million (978 million RMB) - a task that will take 46 months to complete (SASAC, 7 January 2011).
- China Power Investment Corporation Materials and Equipment Co Ltd (in the CPI group) has a $75 million (480 million RMB) contract for concrete construction.
- Sinohydro's Number 4 and 11 bureaus have contracts for road building and some civil engineering works.
Chinese-Burma government cooperation
China's role in Burma's hydropower development projects was sealed in an agreementbetween Burma's Ministry of Electric Power and China's National Energy Administration in March 2009.
Burma's Electric Power 1 Minister Zaw Min on September 11, 2011 in a press meeting said that the Myitsone project will continue to be built despite protests from domestic and international civil and environmental groups.
Kachin Independence Organization
The Kachin Independence Organization (KIO) is a political organization that effectively controlled the Kachin state from the 1960s to the 1990s. Even after the 1994 Ceasefire Agreement, the key issues between Burmese government and KIO were not resolved and tensions remain. The KIO has its own army, the Kachin Independence Army, which still controls much of Kachin State.
3. Environmental and Social Impacts
The Irrawaddy has been under the ecological threats of rapid deforestation and erosion, unregulated gold mining, and industrialization. Sandbank formation, saline intrusion, as well as water pollution has severely impacted the ecosystem around the river. Dams along the Irrawaddy will exacerbate many of the existing problems and the ability of the system to respond to climate change.
The Myitsone project will not only influence the ecosystem around the dam site but will also influence downstream flows of the Irrawaddy, upon which downstream communities rely for rice production. The dam will prevent the seasonal migration of fish to their upstream spawning areas. Altered hydrology will disrupt the natural replenishment of nutrients.
In the early stages of construction there have been many geological problems including a tunnel collapse and seismic issues.
4. Environmental Impact Assessment Process
CPI funded and commissioned Changjiang Institute of Survey, Planning, Design and Research (CISPDR) from China, to conduct the Environmental Impact Assessment (EIA) with Burmese experts from the Biodiversity and Nature Conservation Association (BANCA). CISPDR was in charge of technology and the overall quality of environmental assessment; BANCA was responsible for environmental baseline and biological impact assessment (finalized in October 2009).
In March 2010, CISPDR finalized the full EIA, which was published in September 2011. The Biological Impact Assessment and environmental baseline report by BANCA was leaked to NGOs and other interested groups earlier.
There are no legal obligations to conduct EIAs in Burma. However the EIA's recommendations have been published by CPI on its Myitsone website, some of which are contradictory to the BANCA findings.
BANCA's Chairman, Dr. Htin Hla, said that BANCA's environmental base line assessment report and the broader EIA could not be regarded as a perfect observation document. He revealed that the survey period normally takes seven months to finish. However, due to other demands on Chinese experts, the study was concluded within five months.
The BANCA report recommends building two smaller hydropower dams to substitute the Myitsone Dam, and establishing two national parks and additional measures to ensure that dam workers do not impact and destroy forests during construction.
CPI also did not wait for the EIA to be finalized before commencing construction and resettlement. Construction began in December 2009, three months before the final EIA was reportedly available to CPI from CISPDR in March 2010.
5. Security and Political Interests
There has been long-standing conflict between the ethnic Kachin people and the military government. The tension and violence has worsened since construction began on the Myitsone Dam. Upstream areas and north of the confluence are the locations where Kachin Independent Organization (KIO) military centers are stationed. KIO believes that the dam constructions threaten the traditional livelihoods of the Kachin people. They believe that the resettlement and relocation plans also serve the government's interest to control the Kachin military forces. Despite correspondence between KIO leaders and Burmese government, no resettlement agreement has been achieved. Failure to reach agreement has led to a series of explosions since April 2010 and fighting erupted in June 2011, breaking a 17-year ceasefire and spreading to ten townships.
Widespread bombings, including on the main supply route to the site, and clashes near the Myitsone Dam have caused over 20,000 Kachin state residents to flee to the Chinese border and to towns, including the Kachin capital of Myitkyina, 40 kilometers south of the dam site. The Kachin Women's Association of Thailand has documented 32 cases of rape by Burma Army troops since the fighting began.
As late as September 20, 2011, the Kachin Independence Army was blocking construction materials from reaching the dam site at the Lahpai tollgate located near Laiza close to the Burma-China border.
6. Energy and Economic Interests
Chinese investment in the project is USD $3.6 billion and the profit is to be shared between China and Burma. CPI has reported that about 90 percent of the electricity generated from the project will go to China. When the electricity is eventually transmitted to China, the Burmese regime will receive about 20 percent of the revenue, or USD $500 million annually. China will receive 70 precent of the annual profits, and the remaining 10 percent will be distributed as brokerage fees. Despite this, CPI anticipates that Burma's income within the first 50 years will be as high as USD $54 billion from the total cascade of dams.
Top benefactors are alleged to include Snr-Gen Than Shwe, First Vice-President ex-Gen Tin Aung Myint Oo, and Electric Power 1 Minister Zaw Min.
7. Disagreement within the Government
On September 17, 2011, the Burmese government hosted a workshop in Naypyidaw, with ministers, Chinese investors and NGOs to discuss the hydropower projects on the Irrawaddy. Government ministers differed on whether to continue or suspend the Myitsone project, and the issue may be brought before government.
At the workshop, Minister for Industry-1 and Industry-2 ex-vice admiral, Burma's industrial development committee chairman Soe Thein, openly called for a review of the terms of the contract, and spoke about reviewing the project from a social, economic and defensive standpoint. He said, "CPI currently has control over the EIA-this is not the right way to proceed."
Sources said an ongoing internal disagreement has evolved over Myitsone and other issues between so-called hardliners led by First Vice-President ex-Gen Tin Aung Myint Oo alongside Information and Culture Minister ex Brig-Gen Kyaw Hsan, Finance Minister ex Maj-Gen Hla Tun, Upper House speaker ex Maj-Gen Khin Aung Myint, against the "reformers": Thein Sein, Lower House speaker ex-Gen Shwe Mann, Commander-in-Chief Min Aung Hlaing and a few others.
8. Major Events Timeline
2005 | CPI and Asia World establish joint venture to build hydropower projects in seven locations along Mali Hka and Nmai Hka rivers. |
2006 | On December 28th, The Ministry of Electric Power-1 and China Power Investment Corporation sign an MoU. |
2007 | In May, agreement to build the 7 dams is signed. In June and July, KIO chairman approaches Yunnan Province State Council (6/11), Head of State Senior General Than Shwe (7/6) and Head OF Myanmar Military Northern Command in Kachin State (letter of Tanghpre villagers, 7/6). In December, Changjiang Survey, Planning, Design and Research (CSPDR) completes planning report for the feasibility of the hydropower projects. |
2008 | In March, terms of reference for the EIA is completed, and subsequently approved. In December, Yunnan Power Investment Co Ltd is created for the primary purpose of the development, construction and operation of hydropower projects on the Irrawaddy. On December 24th, BANCA and CPI sign an agreement to conduct an EIA special investigation. |
2009 | From January to July, Chinese and Burmese experts from the Changjiang Survey, Planning, Design and Research Co Ltd, Chinese Academy of Sciences, Ministry of Water Resources, South China Botanical Garden of the Chinese Academy of Sciences, South China Institute of Endangered Animals, and Burma's Biodiversity and Nature Conservation Association conduct a special investigation on the upper Irrawaddy. In August, notes on the CPI website reflect that site management was concerned about an outbreak in armed conflict in parts of Burma. Instead of withdrawing the 1,000 or so Chinese workers, they instigate a range of safety measures. In October, the baseline environmental impact assessment by BANCA is finalized. In December, stage 1 (out of a total of 5 construction stages) begins on the Myitsone Dam site. The resettlement of people begins. |
2010 | In March, CISPDR finalizes the EIA Report. In April, four explosions occur at the Myitsone Dam site - three at the worksite and one at the workers housing area (as reported by Xinhua, April 17). Other media reports that the blasts killed three people and injured 20. In September, Government declares that despite the 1994 Ceasefire Agreement with the KIO, communications and cooperation would be halted. KIO invites CPI to discussion and received no response. |
2011 | In January, developers finalize the overall EIA for hydropower projects on the upper Irrawaddy. In March, security measures tighten at the dam site, KIO declares itself not responsible for civil war if the military government invades KIO area. The Chairman of KIO also sends a letter to the Chairman of Chinese Communist Party (3/16). On June 9th, fighting erupts, affecting the construction site. In July, full scale construction resumes. Electric Power 1 Minister Zaw Min, under a pen name, describes in the New Light of Myanmar the benefits of the dam and dismisses any environmental impacts. In August, Daw Aung San Suu Kyi publishes letter: Appeal to Save the Irrawaddy. On September 17th, the Burmese government hosts a workshop in Naypyidaw to discuss impact of hydropower projects on the Irrawaddy River. |
2018 | Target date for project completion. |
Overview of hydropower sector
BASELINE ASSESSMENT REPORT HYDROPOWER
Strategic Environmental Assessment of the Hydropower Sector in Myanmar
No comments:
Post a Comment