တရုပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႕ျမန္မာႏိုင္ငံ

တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ဟာ ၁၉၇၆ ေမာ္စီတုန္း ကြယ္လြန္ခ်ိန္မွာ ရာထူးၾကီးမားမရွိပါဘူး။ ေမာ္စီတုန္းရဲ့ ဇနီးနဲ႕ ေလးဦးဂိုဏ္း က လႊမ္းမိုးေပမဲ့ ေမာ္စီတုန္းက ဟြကိုဖုန္းကို ပါတီဥကၠဌအျဖစ္ တာ၀န္ေပးခဲ့ျပီး ကြယ္လြန္ခဲ့ပါတယ္။ ေမာ္စီတုန္း ကြယ္လြန္ျပီး လအနည္းငယ္အတြင္ အုပ္စုႏွစ္ခု အာဏာျပိဳင္ဆိုင္ပြဲမွာ ေလးဦးဂိုဏ္း ရံႈးႏွိမ့္ ဖမ္းဆီးခံလိုက္ရပါတယ္။ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္း အုပ္စုနဲ႕ ဟြကိုဖုန္း အုပ္စု ဆက္လက္အာဏာျပိဳင္ဆိုင္ရာမွာ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ ၁၉၇၈ မွာ အႏိုင္ရရွိျပီး၊ တရုပ္ျပည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို အရွိန္အဟုတ္ျမွင့္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ရံႈးႏိုမ့္သြားတဲ့ ဟြကိုဖုန္းကို ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ဗဟိုေကာ္မတီ၀င္အျဖစ္ ဆက္လက္ခန္႕ထားျခင္းျဖင့္ ရံႈးသူမ်ားကို ေထာင္ခ်၊ ေခ်ာင္ထိုးမႈစနစ္ကို ေခ်ဖ်က္ခဲ့ပါတယ္။ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ကို အရင္းရွင္၀ါဒ ျပန္အသက္သြင္းလိုသူအျဖစ္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီမွာ ရာထူးၾကီးမ်ားက ဖယ္ရွားထားေပမဲ့၊ မထုတ္ပယ္ခဲ့ပါဘူး။  ေမာ္စီတုန္းက အကာကြယ္ေပးထားျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားမွ်တစြာ ႏိုင္ငံေရးအာဏာ ယွဥ္ျပိဳင္မႈစနစ္ကို ကြန္ျမဴနစ္ပါတီတြင္း မရွိေသးပါဘူး။ ေခါင္းေဆာင္ ျပဳတ္ရင္ လက္ေအာက္ငယ္သားအားလံုး ျပဳတ္တဲ့ စနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ကိုလဲ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕က ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ အခုအခါ အုပ္စုတစ္ခုက ၁၀ႏွစ္ေခါင္းေဆာင္တဲ့ တရုပ္ႏိုင္ငံေရးစနစ္ကို က်င့္သံုးေနၾကပါတယ္။ 

.

ပထမအဆင့္ 1978–84 

တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ ေခါင္းေဆာင္ျပီး ပထမဆံုး လယ္ယာက႑ကို စတင္ပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ့ မွားယြင္းခဲ့တဲ့ လယ္ယာက႑ပါ။ ၁၉၇၀ ေနာက္ပိုင္းမွာ အစားေသာက္ျဖန္႕ျဖဴးမႈနဲ႕ အစားအစာထုတ္လုပ္ျခင္းမွာ ေတာ္ေတာ္ဆိုး၀ါးလာတဲ့အတြက္ အစိုးရအရာရွိၾကီးမ်ားကို တရုပ္ျပည္ ၁၉၅၉ အငတ္ေဘးအတိုင္း ျဖစ္လာႏိုင္တယ္လို႕ သတိေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ အငတ္ေဘးမွာ လူေပါင္း ၁၀သန္းေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ရပါတယ္။ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕က စုေပါင္းလယ္ယာစနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းျခင္းနဲ႕ မိမိအိမ္ေထာင္ မိမိတာ၀န္ယူတဲ့ စနစ္ကို ေျပာင္းလဲေစပါတယ္။ စုေပါင္းလယ္ယာေျမမ်ားကို လယ္သမားမ်ားပိုင္ လယ္ကြက္ငယ္ကေလးမ်ားအျဖစ္ ခြဲေ၀ေပးျပီး၊ ေျပာင္းလဲေစပါတယ္။ လယ္သမားမ်ားက လယ္ေျမမ်ားကို ရရွိျပီး အစိုးရထံ သီးႏွံအခ်ိဳးက် ေရာင္းခ် ေပးသြင္းေစတဲ့ နည္းကို အသံုးျပဳပါတယ္။ လယ္ယာကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းက ၁၉၇၅ မွာ ၁၉၈၅ ၁၀ႏွစ္အတြင္း ပုဂၢလိက က႑ေျပာင္းလဲျခင္းကေန လယ္ယာက႑ ၂၅% တိုးတက္လာပါတယ္။ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕က ေအာက္ေျခအဆင့္ကေန အထက္ကိုတင္ျပတဲ့စနစ္ အသံုးျပဳျပီး၊ ရုရွားႏိုင္ငံက ဂိုဘာခ်က္ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ပြင့္လင္းၾက Perestroika ဆိုတဲ့ စနစ္ကလည္း တရုပ္ျပည္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအတြက္ အဓိကက်တဲ့ ေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္ပါတယ္။ အေျခခံက်တဲ့ ေအာင္ျမင္မႈနဲ႕ စတင္ခဲ့ပါတယ္။ 

.

ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားဟာ ျမိဳ႕ျပစက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားကိုလဲ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ တိုးတက္လာေစပါတယ္။ ကုန္ေစ်းႏႈန္း၂မ်ိဳး စနစ္ကို က်င့္သံုးေစပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က တရုပ္ျပည္မွာ ျပည္သူပိုင္စက္ရံုခ်ည္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၇၉ ေနာက္ပိုင္းမွာ ျပည္သူပိုင္ စက္ရံုမ်ားက သူတို႕ထုတ္လုပ္ကုန္မ်ားရဲ့ သတ္မွတ္ရာႏႈန္း ကိုတာတစ္ကို ျပင္ပေပါက္ေစ်းနဲ႕ ေရာင္းခ်ခြင့္ ေပးထားပါတယ္။ အဲဒီ နည္းနဲ႕ ေမာ္စီတုန္းလက္ထက္က ျဖစ္ေလ့ရွိတဲ့ ..တရုပ္ျပည္တြင္း ကုန္ပစၥည္း ျပက္လပ္မႈမ်ားကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၀ ေနာက္ပိုင္းမွာ ႏိုင္ငံပိုင္ စက္ရံုမ်ားကို တစ္ဦးခ်င္းျဖစ္ေစ အုပ္စုလိုက္ျဖစ္ေစ ကန္ထရိုက္စနစ္နဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ကိုင္တြယ္ေစခဲ့ပါတယ္။ ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းမ်ားကိုလည္း တရား၀င္ခြင့္ျပဳ လုပ္ခြင့္ ဖြင့္ေပးလာပါတယ္။ ပုဂၢလိက က႑ပိုင္ဆိုင္ ထုတ္လုပ္မႈမ်ားကို တေျဖးေျဖး တိုးျမင့္လာေစျပီး၊ ကုန္ေစ်းႏႈန္းမ်ားကို အစိုးရက ကန္႕သတ္မႈနည္းပါးလာပါတယ္။ ၀န္ေဆာင္မႈ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းမ်ားလည္း က်ယ္၀န္းလာပါတယ္။ 

.

ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွတ္ႏွံမႈမ်ားကိုလည္း ဖြင့္ေပးလိုက္ပါတယ္။ ပထမဆံုး စက္မႈဇံုမ်ား SEZ Special Economic Zones မ်ားစြာကို ေဖာ္ထုတ္ပါတယ္။ အဲဒီ ဇံုမ်ားမွာ တရုပ္ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ရဲ့ ျဗဴရိုကရက္တစ္ ဗဟိုထိန္းခ်ဳပ္မႈမ်ား လြတ္ကင္းေအာင္ လုပ္ေပးပါတယ္။ အစိုးရ အရာရွိမ်ား၊ ဌာနမ်ား တိုက္ရိုက္၀င္မစြတ္ႏိုင္ေအာင္ ကန္႕သတ္ေပးလိုက္ပါတယ္။ ဌာနဆိုင္ရာမ်ား ပါ၀င္မႈက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေႏွာင့္ေႏွး ထိခိုက္ေစတာေၾကာင့္ စက္မႈဇံုမ်ားမွာ တရုပ္ျပည္ဥပေဒမ်ားနဲ႕ ကင္းလြတ္ေစပါတယ္။ သီးျခား စက္မႈဇံု ဥပေဒမ်ားနဲ႕ တည္ေထာင္ေပးပါတယ္။ စက္မႈဇံု (၃)ခု ေပၚေပါက္လာျပီး တရုပ္ျပည္ရဲ့ ေရွ႕ေဆာင္စီးပြားတိုးတက္မႈရဲ့ ေရွ႕ေဆာင္ စက္မႈဇံုမ်ား ျဖစ္လာပါတယ္။ (ျမန္မာျပည္လဲ ၁၉၉၂ ေနာက္ပိုင္း တရုပ္စတိုင္ စက္မႈဇံု ၅၂ခု တည္ေဆာက္ခဲ့ေပမဲ့ သီလ၀ါစက္မႈဇံုတခုပဲ အေျခအေနေကာင္းပါတယ္။ 

.

.

ဒုတိယအဆင့္ 1984–93

တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ရဲ့ ေပၚလစီမ်ားက ပထမအဆင့္ထက္ မ်ားစြာေျပာင္းလဲသြားပါတယ္။ ပုဂၢလိက က႑ကိုအစိုးရထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း နဲ႕ အစိုးရက ၀င္ေရာက္စြတ္ဖက္ျခင္းမ်ား ဆက္လက္နည္းပါးေစပါတယ္။ သိပ္ၾကီးတဲ့ ႏိုင္ငံပိုင္ စီးပြားလုပ္ငန္းမ်ားကို ပုဂၢလိက အေသးစား၊ အလတ္စားမ်ားအျဖစ္ ခြဲေ၀ျပဌာန္း လုပ္ကိုင္ေစပါတယ္။ အစိုးရပိုင္ လုပ္ငန္းမ်ားကို ဗဟိုဦးစီးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ျပီး ႏိုင္ငံပိုင္စက္ရံုလုပ္ငန္းမ်ား မွာ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းရွင္မ်ား ပါ၀င္ေစျခင္းနဲ႕ စမ္းသပ္လုပ္ကိုင္ရင္း တိုးတက္လာေစပါတယ္။ ျမိဳ႕နယ္နဲ႕ ေက်းရြာအဆင့္ မွာေတာ့ လယ္ယာကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ား ပုဂၢလိကကို လံုး၀ေျပာင္းလဲ လုပ္ကိုင္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေက်းလက္ေဒသမ်ားမွာ အစိုးရဌာနဆိုင္ရာမ်ားကပိုင္ေပမဲ့ ပုဂၢလိကအုပ္ခ်ဳပ္မႈ ျဖစ္သြားၾကပါတယ္။ သက္ၾကီးအုပ္စုတစ္ခု တည္ေဆာင္ေပးျခင္းအားျဖင့္ .. ေက်းလက္လယ္ယာလုပ္ငန္းမ်ားမွာ အစိုးရဌာနဆိုင္ရာ အုပ္စုမ်ားက အျမတ္ထုတ္ယူေနျခင္းမ်ားကို လံုး၀ရပ္တန္႕ေစခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္း တျပည္လံုးမွာ အဂတိ၊ လာပ္ေပးလာပ္ယူမႈမ်ားစြာ တိုးပြားလာျပီး၊ ကုန္ေစ်းႏႈန္းမ်ား တက္လာျခင္း၊ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ အဆမတန္ တိုးပြားလာပါတယ္။ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ အလြန္ကြာျခားလာျပီး ဂီနီအညြန္းမွတ္ Gini Index  ၆၀ေက်ာ္အထိ တက္လာပါတယ္။ တရုပ္တစ္ႏိုင္ငံလံုး မေၾကနပ္မႈမ်ားစြာျဖစ္လာျပီး.  တိုင္နမင္အေရးအခင္း Tianamen Square Protest ၁၉၈၉ မွာေပၚေပါက္လာျပီး တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕အစိုးရက ႏွိမ္နင္းျပီး၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲသူမ်ားစြာ ဖယ္ရွားခံရပါတယ္။ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ စီးပြားေရးေပၚလစီ ေနာက္ျပန္ဆြဲလုနီးပါး ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ ျပန္လည္ထိန္းေက်ာင္း၊ ဦးေဆာင္ႏိုင္ျပီး ၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွာ သူ႕ရဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ လမ္းေၾကာင္းကို ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ေမာ္စီတုန္း ပိတ္ပင္ခဲ့တဲ့ ရွန္ဟိုင္းစေတာ့ ေစ်းကြက္ကို အႏွစ္၄၀အၾကာမွာ ျပန္လည္ဖြင့္ေပးခဲ့ပါတယ္။ တရုပ္ျပည္ Tiannamen Protest အေရးအခင္းၾကီးကို အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္နင္းဖို႕ ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့ လီပင္း Li Peng ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္တစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။ 

.

.

တရုပ္ႏိုင္ငံ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အား

 ေနာက္ပိုင္း ကြန္ကရက္ဥကၠဌ ၁၀ႏွစ္လုပ္ကိုင္စဥ္ တရုပ္ျပည္ၾကီးရဲ့ လွ်ပ္စစ္လုပ္ငန္း ၇၂%ကို သူ႕မိသားစုပံုစံ  State Power Corp က အုပ္စီးခဲ့ပါတယ္။ Li Power Company လို႕လဲ ေခၚၾကပါတယ္။  လီပင္း ဟာ ျမိဳ႕ျပအင္ဂ်င္နီယာတစ္ဦး ျဖစ္ျပီး နာမည္ေက်ာ္ ္ေရအားလွ်ပ္စစ္ Three Geoges’ Dam (22,500 MW, hight 594ft) ကိုဦးေဆာင္ တည္ေဆာက္ခဲ့ပါတယ္။ ယန္စီျမစ္ၾကီးကို ပိတ္ျပီး ေရအားလွ်ပ္စစ္တာတမံ ၉ခု တည္ေဆာက္ခဲ့ျပီး၊ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ တရုပ္ႏုိင္ငံကြန္ကရက္ဥကၠဌ တာ၀န္က အနားယူသြားျပီးမွာ တရုပ္အစိုးရက State Power Corp ကို ကုမဏီၾကီး (၅)ခု ခြဲထုတ္ျပီး၊ လက္၀ါးၾကီးအုပ္လွ်ပ္စစ္လုပ္ငန္းၾကီး ရပ္ဆိုင္းသြားခဲ့ပါတယ္။ တရုပ္ျပည္လွ်ပ္စစ္လုပ္ငန္းမ်ားကို ပုဂၢလိကပံုစံ လုပ္ကိုင္မႈက တရုပ္စီးပြားေရးစနစ္ တိုးတက္မႈမွာ အဓိကေနရာက ပါ၀င္ေနပါတယ္။ တရုပ္ႏိုင္ငံ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားကို အမ်ားပိုင္(ပုဂၢလိကပိုင္) တိုးတက္လာပံုကို သီးသန္႕ ေရးသားထားပါတယ္။ တင္ျပပါဦးမယ္။ 

ကိုးကား။  https://en.wikipedia.org/wiki/Three_Gorges_Dam

.

၁၉၈၈ခုႏွစ္ ရွစ္ေလးလံုး တတိုင္းျပည္လံုး အံုၾကြမႈကို စစ္အစိုးရက ႏွိမ္နင္းျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ (အားလံုးျပည္သူပိုင္စနစ္) ကေန ပုဂၢလိကပိုင္စနစ္ကို တရုပ္စတိုင္ ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ စီးပြားေျပာင္းလဲမႈမ်ားစြာ တိုးတက္လာျပီး၊ ၁၉၉၇ အေရွ႕ေတာင္အာရွ စီးပြားေရးျပိဳလဲခ်ိန္ ျမန္မာစစ္အစိုးရက တံခါးပိတ္၀ါဒ ျပန္က်င့္သံုးျခင္းအားျဖင့္ အနက္ဆံုးေသာ စီးပြားကပ္ကို ျမန္မာျပည္ေရာက္ရွိသြားခဲ့ပါတယ္။ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား ၁၉၈၈ အေရးခင္းလို ျပည္သူအံုၾကြမႈ ျဖစ္လာမွာ စိုးရိမ္ၾကပါတယ္။ ၂၀၀၇ သံဃာအေရးအခင္း မျပီးမွာေတာ့ စစ္ေခါင္းေဆာင္ ဦးသန္းေရႊ အာဏာလႊဲေျပာင္းဖို႕ စနစ္တက် လုပ္ေဆာင္ျပီး ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားလုပ္ေဆာင္ ျပိဳင္ဆိုင္ေစခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးက စစ္အာဏာရွင္ ဦးသန္းေရႊ အာဏာလႊဲေပးတဲ့ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ကပဲ စတင္ခဲ့ျပီး၊ ယခု ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ နဲ႕ အင္အယ္ဒီ ပါတီကို စစ္အုပ္စုနဲ႕ တြဲဖက္ ႏိုင္ငံကိုအုပ္ခ်ဳပ္ေစတဲ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျဖစ္ပါတယ္။ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈက တရုပ္ျပည္စတိုင္ ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ရမယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ား နဲ႕ လက္၀ါးၾကီးအုပ္အရင္းရွင္စနစ္ ေပၚထြန္းလာတာကို ယခု ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အစိုးရက အေမြခံျပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေနပါတယ္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ တရုပ္ျပည္ အေရးအခင္းက ျမန္မာျပည္ ၂၀၀၇ သံဃာအေရးအခင္းနဲ႕ တူတယ္လို႕ ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ 

.

.

တတိယအဆင့္ 1993–2005

ဒီအခ်ိန္မွာေတာ့ တရုပ္ျပည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ေခါင္းေဆာင္ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ အနားယူသြားျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၇၈ ကေန ၁၉၉၂ အထိ ၁၄ႏွစ္ အေကာင္အထည္ေဖၚမႈ လက္ေျပာင္းလႊဲ ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ အလြန္ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အရွိန္အဟုန္ ေကာင္းေနျပီျဖစ္လို႕ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ ၁၉၉၈ မွာ ကြယ္လြန္သြားေပမဲ့ သူေရြးခ်ယ္ခဲ့တဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက (eg. Jiang Zemin and Zhu Rongji ) တရုပ္ျပည္စီးပြားေရးကို အဟုန္ထိုး တိုးတက္သြားေစတဲ့ အခ်ိန္ကာလျဖစ္ပါတယ္။ 

.

တရုပ္ႏိုင္ငံ စီးပြားေရးဟာ ဒုတိယအဆင့္မွာ တဟုန္ထိုး တိုးတက္ေျပာင္းလဲလာေပမဲ့ ႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားမွာ တိုးတက္မႈေႏွးေကြးမႈ အခက္ခဲၾကီး ျဖစ္ရပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ဆိုင္မႈ မ်ားစြာ၊ ၾကီးမားစြာ ဆံုးရံႈးခဲ့ရပါတယ္။ ႏိုင္ငံပိုင္စီးပြားလုပ္ငန္းမ်ားဟာ အရံႈးျပတာမ်ားေနျပီး ေငြယိုေပါက္ၾကီးမ်ား ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈဟာ အလြန္ျမင့္မားျပီး ၁၉၈၅ ခုႏွစ္ ေငြေဖာင္းပြမႈဟာ အဆိုး၀ါးဆံုး ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ ကုန္ေစ်းႏႈန္း အဆမတန္ တက္လာျပီး၊ အဂတိလိုက္စားမႈ၊ လာပ္ေပးလာပ္ယူမႈ ထူေျပာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၈ မွာ ၾကီးစြာ ေငြေဖာင္းပြမႈျဖစ္ခဲ့ျပီး ၁၉၉၂ခုႏွစ္အထိ ၾကာရွည္ခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ လူအေျပာင္းအလဲမ်ား လုပ္ေဆာင္ျပီး ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွာ ပုဂၢလိက ပိုင္ဆိုင္မႈလႊဲေျပာင္းျခင္းကို အရွိန္အဟုန္ ျမွင့္တင္ပါေတာ့တယ္။ ႏိုင္ငံရဲ့ ဂ်ီဒီပီ အမ်ိဳးသား ထုတ္ကုန္မွာ ပုဂၢလိကပိုင္ ရာခိုင္ႏႈန္း သိသိသာသာ ပါ၀င္လာပါတယ္။ ၁၉၉၇၊ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္မ်ားမွာ အလြန္ၾကီးမားတဲ့ ျပည္သူပိုင္ကေန ပုဂၢလိကပိုင္ ေျပာင္းလဲျခင္း ၊ အမ်ားပိုင္ကုမဏီအျဖစ္ ေျပာင္းလဲျခင္း၊ ရွယ္ရာမ်ား ျပည္သူလူထုထံ ေရာင္းခ်ျခင္းမ်ားစြာ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၁-၂၀၀၄ ကာလမ်ားမွာ အစိုးရပိုင္ အၾကီးစားလုပ္ငန္းၾကီး အနည္းငယ္ပဲ  (ဥပမာ..ေရနံလုပ္ငန္း၊ ဘဏ္လုပ္ငန္း) ခ်န္ထားျပီး ပုဂၢလိကအျဖစ္ ေျပာင္းလဲခဲ့ပါတယ္။ ပုဂၢလ္ိက ပိုင္အခန္းက႑က ႏိုင္ငံပိုင္ထက္ ပိုမိုမ်ားျပားျပီး ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ ေအာင္ျမင္လာခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာ ပုဂၢလိကပိုင္ (အမ်ားပိုင္) က႑က ၅၂% အထိ ရွိလာပါတယ္။ တရုပ္ႏိုင္ငံတပ္မေတာ္ၾကီးကို စီးပြားလုပ္ငန္းမ်ား စြန္႕လႊတ္ျပီး၊ ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားသာ လုပ္ေဆာင္ေစပါတယ္။ အခြန္အခမ်ား၊ ကုန္သြယ္မႈအတားအဆီးမ်ား၊ ဥပေဒနည္းဥပေဒျပဌာန္းျခင္းမ်ား နဲ႕အတူ ကမၻာကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ World Trade Organization အဖြဲ႕၀င္ျဖစ္လာပါတယ္။ အလုပ္အနားေပးခံရတဲ့အတြက္ အစိုးရ၀န္ထမ္းမ်ားစြာရဲ့ မေၾကနပ္မႈမ်ားစြာ ထပ္မံျဖစ္ေပၚေစခဲ့ပါတယ္။ ေငြေဖါင္းပြမႈ က်ဆင္းသြားပါတယ္။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ အာရွစီးပြားေရးမွာ ဂ်ပန္ကို ေက်ာ္တက္ျပီး အာရွ ပထမျဖစ္လာပါတယ္။ ဂ်ီဒီပီမွာေတာ့ ကမၻာမွာ အေမရိကန္ျပီးရင္ ဒုတိယျဖစ္ေနပါတယ္။ 

.

.

ေနာက္ဆံုးစတၱဳထအဆင့္ 2005 – Present (2018) ..ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္။ 

တရုပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႕ျမန္မာႏိုင္ငံ (၁): https://goo.gl/ye61Wo

ေဇာ္ေအာင္ FB :https://www.facebook.com/755653471/posts/10155523280918472?sfns=mo

တရုပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႕ျမန္မာႏိုင္ငံ (၂)

တရုပ္ထိပ္တန္း စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးတစ္ဦး အဂတိလိုက္စားမႈ အေရးယူခံရျပီး မိမိကိုယ္ကို သတ္ေသတဲ့ သတင္း ၂၀၁၇ မွာ ေတာ္ေတာ္တုန္လႈပ္သြားရပါတယ္။ Chinese General Commits Suicide as Xi’s Corruption Crackdown. ဒီသတင္းအားျဖင့္ တရုပ္ႏိုင္ငံမွာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ား ေတာ္ေတာ္အာဏာရွိေၾကာင္း ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တရုပ္ႏိုင္ငံ စစ္ေကာ္မရွင္ဥကၠဌ ရာထူးကို တရုပ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ခ်ဳပ္ကိုင္ထားေပမဲ့၊ တရုပ္စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားရဲ့ ၾသဇာအာဏာၾကီးမားပါတယ္။ အာဏာဟာ ေသနပ္ေျပာင္း၀မွာ ရွိတယ္ဆိုတဲ့ ေမာ္စီတုန္း စကားက ေခတ္အဆက္ဆက္ မွန္ကန္ေနဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စစ္တပ္က ႏိုင္ငံေရးမွာ ၂၅% ပါ၀င္ေနျခင္းက မထူးဆန္းပါဘူး။ အင္ဒိုနီးရွား၊ ထိုင္း ႏိုင္ငံမ်ားရဲ့ လႊတ္ေတာ္ေတြမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံလို စစ္တပ္ကိုယ္စားလွယ္ မပါေပမဲ့ သူတို႕ႏိုင္ငံမ်ားမွာလဲ စစ္တပ္ရဲ့ ၾသဇာအာဏာ အလြန္ၾကီးမားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တရုပ္ျပည္ စီးပြားေရးမွာ တရုပ္စစ္တပ္က က႑တစ္ခုက ပါ၀င္သလို ျမန္မာစစ္တပ္ကလည္း တရား၀င္ျဖစ္ေစ၊ တရားမ၀င္ျဖစ္ေစ က႑တရပ္က ပါ၀င္ေနမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဂ်ီဒီပီ ရဲ့ ၂.၅% ရွိေနပါတယ္။ တရုပ္ႏိုင္ငံကေတာ့ စစ္အသံုးစရိတ္က ဂ်ီဒီပီရဲ့ ၁.၅% ပဲဆိုေပမဲ့ ကမၻာမွာ အေမရိကန္၊ ရုရွားျပီးရင္ တတိယအၾကီးဆံုး စစ္အသံုးစရိတ္ျဖစ္ေနပါတယ္။ စီးပြားအင္အား နဲ႕ ႏိုင္ငံၾသဇာၾကီးေအာင္ လုပ္တဲ့ ေခတ္ကာလ ျဖစ္ေသာ္လည္း ကမၻာေပၚမွာ စစ္လက္နက္က နံပါတ္(၁) စီးပြားေရးလုပ္ငန္းၾကီးပဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။  ဒါေၾကာင့္ တရုပ္ႏိုင္ငံ စီးပြားေရးမွာလဲ စစ္လက္နက္ထုတ္လုပ္ေရး၊ ၀ယ္ယူတည္ေဆာက္ေရးေတြက အလြန္ၾကီးမားတဲ့ လုပ္ငန္းၾကီးျဖစ္ပါတယ္။  

ေနာက္ဆံုးစတၱဳထအဆင့္ 2005 – Present (2018)

၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္က တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ စီးပြားေရးေပၚလစီကို ေနာက္ျပန္ဆြဲသလို ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ က်န္းမာေရးက႑ကို ပိုမိုအားစိုက္ ေငြေၾကးအသံုးျပဳလာပါတယ္။ ေငြေၾကးစနစ္ ေလ်ာ့ရဲလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ စီးပြားေရးနဲ႕ ေငြေၾကးအၾကပ္အတည္း ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ကလိုပဲ အိမ္ျခံေျမေစ်း ၃ဆေလာက္ ေဖာင္းပြလာမႈ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခား ဧရာမ ကုမဏီၾကီးမ်ားကို ျပိဳင္ဆိုင္ဖို႕ တရုပ္ကုမဏီၾကီးမ်ားကို National Champion မ်ားအျဖစ္ ျမွင့္တင္ ေျမေတာင္ေျမွာက္ေပးရပါတယ္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းမွာ တရုပ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီက တရုပ္ အစိုးရနဲ႕ ပုဂၢလိကပိုင္ ကုမဏီၾကီးမ်ား စုစုေပါင္း ၂၈၈ခု ကို ထိန္းခ်ဳပ္လာပါတယ္။ ေဟာင္ေကာင္ ကုမဏီမ်ားလည္း  တရုပ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ့ ထိန္းခ်ဳပ္ခံရပါတယ္။ ကမၻာ ့စီးပြားေရး အခက္အခဲမ်ားမွာ တရုပ္ကုမဏီမ်ား တရုပ္အစိုးရရဲ့ စီးပြားေရးေပၚလစီနဲ႕ အတူလိုက္နာႏိုင္ေအာင္ .. ကူညီပံ့ပိုးပါတယ္။ တရုပ္ႏိုင္ငံအစိုးရဟာ တရုပ္ကုမဏီမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးအားျဖင့္လဲ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ပါတယ္။

.

.

တရုပ္စီးပြားေရးေအာင္ျမင္မႈအေၾကာင္းရင္းမ်ား

လူေတြ အလုပ္လုပ္လာေလေလ တိုင္းျပည္စီးပြားတိုးတက္ေလေလ ျဖစ္ပါတယ္။ လူေတြ အလုပ္လုပ္ခ်င္လာေအာင္ လမ္းတံတား၊ လွ်ပ္စစ္၊ ေလယာဥ္၊ သေဘၤာ၊ ကား စတဲ့လုပ္ငန္းမ်ား တိုးတက္ေအာင္ အစိုးရက တည္ေဆာက္ေပးရပါတယ္။ အလုပ္လုပ္ေလေလ ပိုက္ဆံရေလေလ ျဖစ္ေတာ့ လူ႕သဘာ၀အရ လူေနမႈအဆင့္အတန္း ပိုေကာင္းဖို႕ အလုပ္ပိုလုပ္လာရတယ္၊ ပညာပိုတတ္ေအာင္ သင္ရတယ္။ ၾကိဳးစားရပါတယ္။ တရုပ္ႏိုင္ငံက ကြန္ျမဴနစ္စနစ္ဆိုးၾကိဳးနဲ႕ ကမၻာ ့အဆင္းရဲဆံုးႏိုင္ငံဘ၀ကေန အခ်ိန္တိုအတြင္း စီးပြားေရး ကမၻာထိတ္တန္းႏိုင္ငံျဖစ္လာရျခင္းအတြက္ စီးပြားပညာရွင္မ်ားက ေအာက္ပါသီအိုရီမ်ားကို မွတ္တမ္းတင္ၾကပါတယ္။ 

* ပထမသီအိုရီကေတာ့ ဗဟိုဦးစီးစနစ္ကို ဖ်က္သိမ္းျပီး နည္းလမ္းမ်ိဳးစံုကို ေဒသအာဏာပိုင္မ်ားက စမ္းသပ္က်င့္သံုးခြင့္ေပးျပီ၊ ႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားကို ပုဂၢလိကပိုင္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲေပးျခင္းဆိုတဲ့ သီအိုရီျဖစ္ပါတယ္။ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕က အဓိက ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ေနပါတယ္။ 

* ဒုတိယသီအိုရီက အစိုးရေခါင္းေဆာင္မ်ား မိမိေဒသ၊ မိမိလုပ္ငန္းမွာ စီးပြားတိုးတက္လာရင္ ရာထူးျမန္ျမန္တက္တဲ့ ရာထူးတိုးစနစ္ေၾကာင့္ လို႕ဆိုပါတယ္။ ေဒသဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္မ်ားက မိမိေဒသအတြက္ ရင္းႏွီးျမွတ္ႏွံသူမ်ား လာေရာက္ေရးကို အလြန္ဆာငတ္ၾကပါတယ္။ စီးပြားေရးဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ၊ ၾကိဳးနီစနစ္မ်ား၊ အတားအဆီးမ်ားကို ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးၾကပါတယ္။ စီးပြားတက္ေအာင္လုပ္ျပရင္ ရာထူးတိုးေပးတဲ့ စနစ္ေၾကာင့္လို႕ ဆိုပါတယ္။ 

* တတိယ သီအိုရီကေတာ့ ေခါင္းေဆာင္တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္၊ ေရြးခ်ယ္တဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးသမာမ်ား ေၾကာင့္လို႕ဆိုပါတယ္။ အနာဂါတ္ေခါင္းေဆာင္ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေရးစီမံကိန္း ေၾကာင့္လို႕ဆိုရင္ အဓိကလူက အဲဒီစနစ္ကို စတင္ေပးတဲ့ တိန္ေရွာင္ဖိန္႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ 

* ေနာက္ထပ္ သီအိုရီ တစ္ခုကလည္း ကြန္ျဖဴးရွင္အယူ၀ါဒ ကို ျပန္လည္က်င့္သံုးျခင္းေၾကာင့္ လို႕ဆိုပါတယ္။ အဂၤလိပ္နဲ႕ဂ်ပန္မ်ား တရုပ္ျပည္ကို ၀င္ေရာက္လာျပီး ကြန္ျဖဴးရွယ္ အယူ၀ါဒ အႏွစ္၂၅၀၀ ၾကီးစိုးခဲ့တဲ့ တရုပ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ ပ်က္စီးသြားခဲ့ပါတယ္။ ေမာ္စီတုန္းေခါင္းေဆာင္တဲ့ ကြန္ျမဴနစ္မ်ားလက္ထက္မွာလဲ ကြန္ျဖဴးရွပ္၀ါဒီမ်ားကို ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့ပါတယ္။ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ လက္ထက္မွာ ျပန္လည္သင္ၾကားပို႕ခ်ေစခဲ့ပါတယ္။ 

* ျပည္ပပို႕ကုန္ တိုးျမွင့္ေရး မဟာျဗဴဟာကို ဂ်ပန္ႏိုင္ငံက ၁၉၆၀-၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ားက ေအာင္ျမင္စြာက်င့္သံုးႏိုင္သလို လုပ္ေဆာင္ႏိုင္လို႕၊ က်ား၄ေကာင္ ဆိုတဲ့ ေတာင္ကိုးရီးယား၊ တိုင္၀မ္၊ ေဟာင္ေကာင္၊ စင္ကာပူ တို႕ကိုအတုယူႏိုင္လို႕ ဆိုတဲ့ သီအိုရီလည္း ရွိပါတယ္။  

.

.

လက္ရွိ ျမန္မာ့စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ တိုးတက္ေအာင္ျမင္ဖို႕

 ျပည္သူလူထို အလုပ္အကိုင္ေပးတဲ့ ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ားမွာ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွတ္ႏွံၾကဖို႕ အေရးတၾကီးလိုအပ္ေနပါတယ္။ Ease of Doing Business မွာ အလြန္ရႈပ္ေထြး ခက္ခဲေနေတာ့ ႏိုင္ငံျခားကုမဏီမ်ား မလာႏိုင္ေသးပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံက ကုန္ထုတ္လုပ္ငန္းမ်ားစြာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၀င္ေရာက္လာဖို႕ ေစာင့္ေနပါတယ္။ ျမန္မာလည္ယာထုတ္ကုန္မ်ားလဲ စိုက္သမွ်၊ ေမြးသမွ် တရုပ္ႏိုင္ငံၾကီးက ၀ယ္ယူဖို႕ အသင့္ရွိေနပါတယ္။  စစ္အာဏာရွင္စနစ္က လက္၀ါးၾကီးအုပ္ လက္မဲၾကီးမ်ားရဲ့ ကုမဏီမ်ားကပဲ ဥပေဒမဲ့ မတရားအႏိုင္ယူထားဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ 

.

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို အားမရတာနဲ႕ တပ္မေတာ္က ၂၅% ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာနဲ႕ အားမရျဖစ္မိၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္၊ ျပည္နယ္တိုင္းအဆင့္ နဲ႕ ျမိဳ႕နယ္အဆင့္၊ ေနာက္ဆံုး ေက်းလက္ရက္ကြက္ အဆင့္ေတာင္မွ အားမရျဖစ္ရတယ္။ လူေတြရဲ့ စရိုက္ေတြက စစ္အာဏာရွင္စရိုက္မ်ား ျဖစ္ေနပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေထြအုပ္ နဲ႕.. ရဲတပ္ဖြဲ႕နဲ႕ေဆးရံု၊ လယ္စိုက္ရွင္း၊ လ.၀.က၊ က.ည.န၊ အခြန္ဌာန၊ စည္ပင္ စတဲ့ အစိုးရဌာနေတြက ပိုခက္ခဲေနသလို ျဖစ္ရပါတယ္။ အရင္လက ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေရြးပြဲလုပ္ၾကတယ္။ အိမ္ေထာင္စု ၁၀% ေလာက္ပဲ လာမဲေပးျပီး ျပိဳင္တဲ့လူ(၄)ဦးကေတာ့ ၉တန္းေအာင္ (၃)ေယာက္၊ ၇တန္းေအာင္ တစ္ေယာက္ .. ဆိုေတာ့ လူေပါင္း ၂ေသာင္းရွိတဲ့ ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ရသူက ပညာတတ္ေတြ မလုပ္ခ်င္ဘူး ဆိုတာ ထင္ရွားေနပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ပညာတတ္ေတြ၊ အရည္ခ်င္းရွိသူေတြ ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈး မလုပ္ခ်င္ရသလဲ ဆိုေတာ့ ... လစာက ၇ေသာင္းက်ပ္.. အရပ္ထဲမွာ မူးရမ္း၊ ဆိုးသြမ္း၊ ရန္ျဖစ္မႈေတြ .. ခိုးဆိုးလုယက္ျပသနာေတြခ်ည္း ကိုင္တြယ္ေနရေတာ့ ..ဘယ္သူမွ မလုပ္ခ်င္တာ မထူးဆန္းပါဘူး။ ရပ္ကြက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈးကို ကန္ေတာ့ ပိုက္ဆံေပးၾကတဲ့ အသိသက္ေသလက္မွတ္ထိုးေပးတဲ့ အိမ္ျခံေျမ ေရာင္း၀ယ္မႈေတြ ဆိုတာ ရွိေပမဲ့ .. လူဆိုးထိန္း လုပ္ရတာမ်ားပါတယ္။ ပညာတတ္ေတြကေတာ့ တတ္ႏိုင္ရင္  ႏိုင္ငံျခားထြက္အလုပ္လုပ္ဖို႕.. ကုမဏီေကာင္းမွာအလုပ္ရဖို႕.. ကုိယ္ပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းလုပ္ဖို႕ .. ေတြပဲ  အဓိကထားေနၾကတဲ့ ရပ္ထဲ၊ ရြာထဲက အေျခအေနပါ။ မတရားမႈေတြ႕ရင္ လူမႈကြန္ယက္ထဲမွာပဲ တင္ၾကပါတယ္။ တိုင္ဖို႕ကေတာ့ ဥပေဒမစိုးမိုးလို႕ အလုပ္ရႈပ္လို႕ အလြန္မတတ္သာမွ တိုင္တန္းၾကပါတယ္။

.

ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရက ၂၀၁၅ ေနာက္ပိုင္းမွာ တရုပ္ျပည္ ၁၉၈၉ ေျပာင္းလဲမႈစတိုင္ လုပ္ဖို႕အထူးလုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။ ဗဟိုဘဏ္နဲ႕ေငြေၾကးစနစ္၊ စက္မႈဇံု (သီလ၀ါ)၊ စေတာ့ရွယ္ယာေစ်းကြက္မ်ား၊ သြင္းကုန္ထုတ္ကုန္နဲ႕ ရင္းႏွီးျမွတ္ႏွံမႈ ဥပေဒမ်ား၊ ကုမဏီမ်ားဥပေဒမ်ား၊ နည္းဥပေဒမ်ားလည္း တရားမွ်တဖို႕ ျပဳျပင္ ျပဌာန္းထားျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ 

.

.

ျမန္မာစီးပြားေရး ၂၀၂၀ ေနာက္ပိုင္း (အေကာင္းျမင္ျခင္း)

တရုပ္စတိုင္လဲ လုပ္ေသးတယ္၊ တရုပ္ျပည္လို အဂတိကို ေသဒဏ္အထိ အေရးယူမႈေတြလဲ မရွိေသးေတာ့ ျပည္သူမ်ားနဲ႕မီဒီယာမ်ားက အားမလိုအားမရ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အဂတိနည္းပါးမွ တိုင္းျပည္စီးပြား တိုးတက္မွာမို႕ တရုပ္ျပည္၊ စင္ကာပူ၊ ေတာင္ကိုးရီးယား ႏိုင္ငံေတြမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ အဂတိနည္းပါးေအာင္ ၾကိဳးစားပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ အဂတိ အက်င့္ပ်က္၀န္ထမ္းမ်ား နက္ရိႈင္းစြာ အျမစ္တြယ္ေနပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္း အစိုးရသစ္ရဲ့ ၀န္ထမ္းေလ့က်င့္ေရး ေပၚလစီ၊ အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရး အစီစဥ္သစ္မ်ားအရ ယခင္က အဂတိနာမည္ေက်ာ္မ်ားစြာ ရပ္တံ့သြားဖို႕၊ ဆက္မလုပ္ေတာ့ဖို႕ ညင္သာစြာ သတိေပးထားပါတယ္။  ဆက္လုပ္ အက်င့္ပ်က္ေနရင္ေတာ့ အလုပ္ထုတ္ပယ္ျခင္း၊ ပင္စင္ေပးျခင္း စတဲ့..အေရးယူမႈမ်ားျဖစ္လာဖို႕ (ေျပးမလြတ္ႏိုင္) ေသခ်ာသေလာက္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ တပ္မေတာ္ အရာရွိၾကီးမ်ားရဲ့ ပူးေပါင္းကူညီမႈလည္း ရရွိလာေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းဦးစီးမႈးမ်ား၊ ညြန္မႈး၊ ညြန္ခ်ဳပ္မ်ားရဲ့ ေရွ႕ေရးပူစရာမလိုတဲ့ လစာ၊ စရိတ္၊ ပင္စင္ စနစ္တစ္ခု အေကာင္ထည္ေပၚလာဖို႕ ရွိပါတယ္။ ဒါဆို လာပ္စားစရာ မလိုေတာ့၊ မလုပ္ၾကရင္ ေအာင္ျမင္လာမွာပါ။  

.

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အခုခ်ိန္ထိ အခက္ခဲမ်ားစြာရွိေနေသာ္လဲ၊ လူထုၾကားမွာ ေရပန္းစားေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႕ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားၾကားမွာ တည္ျငိမ္ေနပါတယ္။ ၂၀၂၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာလဲ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ပုဂၢိဳလ္ေရးအရွိန္အ၀ါနဲ႕ အင္အယ္ဒီပါတီ အႏိူင္ရျပီး၊ အနည္းဆံုး ညြန္႕ေပါင္းအစိုးရကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ပဲ ေခါင္းေဆာင္ရဖို႕ မ်ားပါတယ္။ အကယ္၍ ခိုင္ခန္႕တည္ျငိမ္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၊ ရာထူးဆက္ခံေရးေပၚလစီမ်ား အသက္၀င္လာရင္ေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ၂၀၂၀ လြန္ကာလမွာ အစိုးရရဲ့ အေရးပါတဲ့ ရာထူး ယူစရာမလိုေတာ့ပါ။ ဒါေပမဲ့ တိန္ေရွာင္ဖိန္႕လို ေခါင္းေဆာင္သစ္ ျပဳစုေမြးျမဴေရး နဲ႕ အနာဂါတ္ေခါင္းေဆာင္အသစ္မ်ား ထြက္ေပၚလာဖို႕ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ 

.

တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ားနဲ႕ တပ္မေတာ္တို႕ စစ္မတိုက္ပဲ၊ အပစ္ခတ္ရပ္စဲထားရပါမယ္။  

.

စီးပြားေရး စနစ္ေကာင္းဖို႕ဆိုတာ ပုဂၢလိက ပံုမွန္စီးပြားလုပ္ငန္းမ်ားမွာ အစိုးရက ပါ၀င္စြတ္ဖက္ျခင္း လံုး၀ (လံုး၀) မရွိေအာင္ လုုပ္ေပးဖို႕ တရုပ္ႏိုင္ငံစီးပြားတိုးတက္ပံုကို နမူနာယူေနပါတယ္။ တရုပ္စတိုင္ ဆိုေပမဲ့ ျမန္မာစတိုင္က လႊမ္းမိုးမယ္ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိကေတာ့ စာရိတၱေကာင္းရံုမကပဲ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၾကြမ္းက်င္တဲ့ ၀န္ၾကီး၊ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္မ်ား၊ ဌာနဆိုင္ရာအၾကီးအကဲမ်ား၊ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ အရာရွိၾကီးမ်ားစြာ ေဖာ္ထုတ္ ေနရာေပးျခင္း လုပ္ရပ္မ်ား . အျမန္ဆံုးေအာင္ျမင္လာဖို႕ ေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္။ 

.

.

တရုပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႕ျမန္မာႏိုင္ငံ (၃)

အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရး နဲ႕ စစ္အုပ္စုအေရးပါပံုမ်ား ဆက္လက္တင္ျပပါမယ္။ 

.တရုပ္လွ်ပ္စစ္ တိုးတက္ႏွဳန္း ဂရပ္. . GDP တိုးတက္ႏွဳန္းထက္ အမ်ားျကီးျမင့္ေအာက္ တရုပ္အစိုးရက ျကိဳးစားပါတယ္။ ပုဂလိကပိုင္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ျပီး အျပိဳင္ဆိုင္ လုပ္ကိုင္ေစပါတယ္။ တရုပ္မဟာဓါတ္အားလိုင္းကုမဏီျကီး State Grid Corporate of China ကမ႓ာဒုတိယအျကီးဆံုးကုမၸဏီျကီး ျဖစ္ေနပါျပီ။

တရုပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႕ျမန္မာႏိုင္ငံ (၂): https://goo.gl/kBx59r

(အဂတိ) တရုပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႕ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ျမန္မာ (၃)

၁။ လက္ရွိ ျမန္မာအဂတိတိုက္ဖ်က္ေရး

ဦးၿပဳံးခ်ိဳ ကရင္ျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး အဂတိဖမ္းဆီးခံရျခင္းႏွင့္ အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရး၀က္ဆိုဒ္  ဇူလိုင္-၂၀၁၇ သတင္းနဲ႕အတူ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ့ အစိုးရ၀န္ထမ္းေကာင္း မဟာျဗဴဟာမ်ား ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ အေရးယူတဲ့ လာပ္စားသူေတြ အေျမာက္အမ်ား  တင္ထားတာကို ငါ့ျမိဳ႕နယ္၊ ငါ့ေဆြမ်ိဳးပါသလား လူေပါင္းသိန္းနဲ႕ခ်ီ အေရးယူကုန္ျပီ ဆိုျပီး ၾကည့္ၾကတယ္။ ၆လအၾကာ အခုေတာ့ စာရင္းေတြ ရွာမေတြ႕ေတာ့ျပန္ဘူး။ သမၼတဦးသိန္းစိန္ ေခတ္တုန္းကလည္း အစိုးရအရာရွိၾကီးေတြ အမည္ေဖာ္ျပအေရးယူ ခဲ့ပါတယ္။ အခုေတာ့ အဲဒီအမည္ေတြ ရွာမရေတာ့ပါဘူး။ အဂတိနဲ႕ျပဳတ္သြားတဲ့ ၀န္ၾကီး စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္တစ္ေယာက္ဆို ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ႏြဲခြင့္ ရပါတယ္။ ရံႈးသြားလို႕ ေတာ္ေသးတယ္။ ေတာင္ကိုးရီးယား နဲ႕ တရုပ္ႏိုင္ငံမွာေတာ့ လာပ္စားအေရးယူခံရသူမ်ား လူတကာၾကည့္လို႕ရေအာင္ ထိပ္တန္းရာထူး အရာရွိၾကီးေတြလဲ ၀က္ဆိုဒ္မွာ လူတကာအလြယ္တကူ ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ တရုပ္ျပည္မွာေတာ့ ကြန္ျဖဴးရွပ္ ျပည္သူ႕နီတိ ၀န္ထမ္းက်င့္၀တ္သင္တန္းမ်ား ၀န္ထမ္းတိုင္း သင္ၾကားပို႕ခ်ေပးျပီး၊ အဂတိလိုက္စားမႈကို မူးရစ္ေဆးလို.. ေသဒဏ္အထိ အျပစ္ေပးျပီး အဂတိေရာ့နည္းေစပါတယ္။  ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ့ ေမတၱာ၊သစၥာ နဲ႕ ကိုယ့္အသိနဲ႕ကိုယ္ ရပ္ဆိုင္း က်ဆင္းသြားေစခ်င္ေပမဲ့ ..ေပၚလစီျဖစ္ေနပါတယ္။ ဗဟို၀န္ထမ္းတကၠသိုလ္ (ေဖာင္ၾကီး) နဲ႕ ေနျပည္ေတာ္ မွာ သင္ၾကားေနပါတယ္။ 

.

ႏိုင္ငံတခု တိုးတက္ၾကီးပြားဖို႕ ဆိုတာ ဆင္းရဲခ်မ္းသာကြာျခားမႈ နည္းပါးျပီး၊ အလယ္လတ္လူတန္းစား မ်ားျပားေစရပါတယ္။ ဒီလိုနည္းနဲ႕ တစ္ဦးခ်င္း၀င္ေငြ ပိုမိုတိုးတက္ေစပါတယ္။ ပညာတတ္ေပါမ်ားေစျပီး ဆင္းရဲမြဲေတလူတန္းစား နည္းပါးေစပါတယ္။ ဆင္းရဲတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားက အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ႏို္င္ငံသားတစ္ဦးခ်င္း GDP per capital ၀င္ေငြမ်ားရင္ အဂတိလိုက္စားမႈနည္းပါတယ္။

..

ဒါေၾကာင့္ အဂတိတိုက္ျဖက္ေရးလုပ္ငန္းကို အစိုးရတိုင္းက အထူးၾကိဳးစားလုပ္ေဆာင္ရပါတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္တရုပ္ႏိုင္ငံ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ ၁၉၇၈ မတိုင္မွီကာလ အာဏာအလြဲသံုးသူမ်ားျပားတဲ့အတြက္ အခုေခတ္ ေျမာက္ကိုးရီးယားႏိုင္ငံလို အဂတိလိုက္စားမႈ အျမင့္မားဆံုး CPI Corruption Index ႏိုင္ငံ ဘိတ္ဆံုး၊ ကမၻာ ့အဆင္းရဲဆံုး  ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ သကၠရာဇ္၂၀၀၀မွာ အဆင့္ေတာ္ေတာ္တက္လာျပီး အခု အဆင့္၇၉ ထိတက္လာပါတယ္။ ျမန္မာကေတာ့ ၂၀၁၁ မွာ အဆင့္၁၇၀ ကေန အခု ၂၀၁၆မွာ အဆင့္၁၃၆ အထိ တက္လာပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ အဆင့္၁၈ ကေတာ့ အဂတိကင္းရွင္းေရးမွာ စံျပျဖစ္ေနဆဲပါ။. (ကိုးကား ၁)

.

.

၂။ တိန္႕ေရွာင္ဖိန္႕ စီးပြားေရးမူ၀ါဒမွာ 

ပထမပိုင္း တိုင္းျပည္ ဂ်ီဒီပီ တိုးတက္ဖို႕ ပုဂၢလိက က႑ကို လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားစြာ ေပးအပ္ခဲ့ရာမွာ၊ ယခု ၁၀ႏွစ္အၾကာ  ျမန္မာျပည္မွာ ယခု ျဖစ္ပ်က္ေနသလို တမဟုတ္ခ်င္း ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာသြားသူ (ခရိုနီ) မ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ပါတယ္။ အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရးကို အထူးအဖြဲ႕မ်ားနဲ႕ ေက်းလက္ေဒသအထိ အဆင့္ဆင့္လုပ္ေဆာင္ရင္း ဖမ္းဆီးထိမ္းသိမ္း အျပစ္ေပးျခင္းမ်ားစြာ လုပ္ပါတယ္။ ေဒသဆိုင္ရာ အစိုးရအဖြဲ႕ ေခါင္းေဆာင္အေျပာင္းလဲ ျဖစ္တိုင္း အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရး အရွိန္ျမွင့္ေလ့ရွိပါတယ္။ ၁၉၈၂၊ ၁၉၈၆၊ ၁၉၈၉ မ်ားမွာ အဂတိအမႈေပါင္း ၇၇၄၀၀ စစ္ေဆး အျပစ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၇ မွာေတာ့ ေရာ့နည္းသြားျပီး အမႈ ၃၂၀၀၀ ေက်ာ္အထိ က်ဆင္းလာပါတယ္။ ပါတီစည္းကမ္းထိန္းသိမ္းေရးက ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ ၀န္ထမ္း၁ေသာင္းေက်ာ္ ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္ေပးျပီး၊ သာမန္ဒဏ္ေပးျခင္း ၂ေသာင္းေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ ႏွစ္ရွည္ ေထာင္တသက္တကြ်န္း ၅ေထာင္ေက်ာ္ နဲ႕ ေသဒဏ္အျပစ္ေပးခံရသူ ၂၄၀ဦး ရွိပါတယ္။ 

.

ဥပမာ  ျမန္မာျပည္က..ျမစ္ဆံုလွ်ပ္စစ္စီမံကိန္း၊ ေရႊဓါတ္ေငြ႕နဲ႕ေရနံပိုက္လိုင္း၊ လက္ပေတာင္းေၾကးနီ၊ တေကာင္းနီကယ္ စတဲ့စီမံကိန္းမ်ားကို တရုပ္အမ်ိဳးသားစီမံကိန္းတစ္ခုလို သေဘာထားျပီး၊ လုပ္တဲ့ တရုပ္ကုမဏီမ်ားကို အထူးပံ့ပိုးေပးပါတယ္။  ျမန္မာအစိုးရ စစ္အာဏာရွင္မ်ားကို လာပ္ေပးျပီး စီးပြားေရးနဲ႕အႏိုင္က်င့္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူ႕ႏိုင္ငံ တရုပ္ျပည္တြင္းမွာေတာ့ လာပ္ေပးလာပ္ယူမႈကို ေသဒဏ္အထိ အထူးေစာင့္ၾကည့္ ထိန္းခ်ဳပ္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္း တရုပ္ျပည္မွာ အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႕ခက္ခဲေနဆဲပါ။ ေသဒဏ္ အျပစ္ေပးေသာ္လည္း အာဏာပိုင္မ်ားက အခြင့္ရရင္ ရသလို အဂတိလိုက္စား မတရားၾကြယ္၀ျခင္းမ်ား ရွိေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ အံ့ၾသစရာတစ္ခုကေတာ့ တရုပ္ျပည္မွာ ထိပ္ပိုင္းအရာရွိၾကီးေတြက မတရားရယူတဲ့ေငြေတြကို တရုပ္ႏိုင္ငံတြင္းမွာပဲ အမ်ားပိုင္ကုမဏီအျဖစ္ ျပန္လည္ရင္းႏွီးျမွတ္ႏွံပါတယ္။ တခ်ိန္မွာ အဲဒီထိတ္တန္း အရာရွိၾကီး အဂတိမႈနဲ႕ ဖယ္ရွားခံရခ်ိန္ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြ ႏိုင္ငံပိုင္သိမ္းယူပါတယ္။ ပိုင္ဆိုင္မွဳ ျပည္ပထုတ္ဖို႕ အခ်ိန္မရလိုက္ပဲ အစိုးရသိမ္းယူျပီး. . တရုပ္အစိုးရဟာ ခ်မ္းသာသထက္ခ်မ္းသာလာျပီး ေငြပို ေရႊပို ဘ႑ာေငြ အေျမာက္အမ်ား ျကြယ္ဝေနပါတယ္။ 

.

.

၃။ Xi Jinping ဇီဂ်င္ပင္း ႏွင့္၂၀၁၂ ေနာက္ပိုင္း

ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာျပီးေနာက္မွာ ..အရင္အစိုးရလက္ထက္က အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားကို ျပင္းထန္စြာ ေဖာ္ထုတ္၊ ျပစ္ဒဏ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ယခင္အၾကိမ္မ်ားနည္းတူ တႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္အၾကာမွာ  ရပ္နားသြားမယ္ေမွ်ာ္လင့္ေပမဲ့  ယခု ၂၀၁၈ အထိ ဆက္တိုက္ အဂတိတိုက္ဖ်က္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ပထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္သူ အခ်ိဳ႕မွာ အင္တာပိုသေဘာတူညီခ်က္နဲ႕ တရုပ္ျပည္ကို ျပန္ပို႕ေစျပီး အေရးယူ၊ အျပစ္ေပးေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး အယူအဆမတူသူ အခ်ိဳ႕လည္း အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရး နဲ႕ ဖယ္ရွားခံရမႈ ရွိမွာပါ။ ၂၀၁၂ အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရးစတင္ကတည္းက ၂၀၁၆ အခ်ိန္ထိ  ထိပ္တန္းအစိုးရအရာရွိၾကီး ၁၂၀ေက်ာ္ အေရးယူဖမ္းဆီးခဲ့ရာမွာ စစ္ဖက္ဆိုင္ရာထိပ္တန္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ၁၂ေယာက္ပါရွိပါတယ္။ အစိုးရပိုင္ လုပ္ငန္းၾကီးမ်ားက စီနီယာအရာရွိမ်ားစြာလဲ အေရးယူခံရပါတယ္။ ျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈး ၅ဦးပါ၀င္ပါတယ္။ လူ၁သိန္းေက်ာ္ ရာထူးအဆင့္အမ်ိဳးမ်ိဳးကို အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ ေခၚယူစစ္ေဆး အျပစ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဇီဂ်င္ပင္း ရဲ့ ႏိုင္ငံေရး သန္႕စင္ေရးလုပ္ငန္းျဖစ္ပါတယ္။ တရုပ္အစိုးရ ဗဟိုစည္းကမ္းထိန္းသိမ္း စစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္ Central Commission for Discipline Inspection ရဲ့ ၀က္ဆိုဒ္မ်ားမွာ အေရးယူခံရသူမ်ားကို ျပည္သူလူထုကို ေဖာ္ထုတ္တင္ျပထားပါတယ္။ 

.

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ အဂတိလိုက္စားမႈ ဥပေဒနဲ႕ နည္းဥပေဒ အခိုင္အမာရွိေသာ္လည္း အေရးယူမႈ နည္းပါးလွပါတယ္။ အစိုးရရဲ့ အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရး ၀က္ဆိုဒ္မွာ အေရးယူမႈအနည္းငယ္ကို ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ 

Anti-Corruption Commission Website: http://www.accm.gov.mm (ျမန္မာ)

.

.

.

၄။ တရုပ္ႏိုင္ငံ အဂတိလိုက္စားမႈ အမ်ိဳးအစား

* ပထမပိုင္းမွာ ေဒသအာဏာပိုင္မ်ားက ေက်းလက္ေခ်းေငြမ်ား၊ စီမံကိန္းမ်ားမွာ လယ္ယာသိမ္း၊ ဓါတ္ေျမၾသဇာ၊ ပိုးသတ္ေဆး၊ ေလာင္စာဆီ စတဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၀န္ထမ္းမ်ား ပါ၀င္ အဂတိလိုက္စားၾကပါတယ္။ အစိုးရနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ဖြံ႕ျဖိဳေရး ေခ်းေငြမ်ားကို (ဥပမာ SME, Agriculture..etc) ဘဏ္မ်ားကတဆင့္ အတိုးႏႈန္းခ်ိဳသာစြာရယူျပီး ဖြံ႕ျဖိဳးေရးလုပ္ငန္းမွာအသံုးမျပဳပဲ အလြဲသံုးျခင္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အက်င့္ပ်က္၀န္ထမ္းမ်ားရဲ့ က႑စံုမွာ ျပည္သူလူထုနဲ႕ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားထံက လာပ္ေငြရယူတဲ့ အဂတိမ်ား ပါ၀င္ပါတယ္။ 

.

*  စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ား ဖြံ႕ျဖိဳးလာခ်ိန္ ၁၉၉၀ ေနာက္ပိုင္းမွာ စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ အာဏာပိုင္မ်ားက ေျမအက်ယ္ၾကီး ရယူၾကပါတယ္။  ပိုတဲ့ေျမမ်ားကို ေျမငွားခေစ်းႏႈန္းခ်ိဳသာစြာနဲ႕ ကုမဏီမ်ားကို ငွားရမ္းေပးျပီး ကြန္ဒို၊ ေရွာ့ပင္စင္တာ၊ ဟိုတယ္မ်ား ေဆာက္လုပ္တဲ့ ႏွစ္ရွည္ အဂတိစာခ်ဳပ္မ်ားျဖစ္ပါတယ္။ ေဒသဆိုင္ရာ လိုင္စင္၊ ပါမစ္မ်ား ပြင့္လင္းမႈမရွိပဲ ခ်ေပးျခင္းမ်ားပါ၀င္ပါတယ္။ 

.

*  ေနာက္ဆံုးအဂတိ အမ်ိဳးအစားကေတာ ့ ႏိုင္ငံဘ႑ာအၾကီးက်ယ္ ဆံုးရံႈးပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားကုမဏီၾကီးမ်ား၊ ျပည္တြင္း ဧရာမကုမဏီၾကီးမ်ားက အေျခခံအေဆာက္အဦ လို႕ေခၚတဲ့ အင္ဖရာစထရပ္ခ်ာ Infrastructure လမ္းတံတား၊ အေ၀းေျပးလမ္း၊ ရထားလမ္း၊ ေလယာဥ္ကြင္း၊ ဆိပ္ကမ္း၊ ျမိဳ႕ျပ၊ ျမိဳ႕သစ္စီမံကိန္းမ်ား၊ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားစီမံကိန္းၾကီးမ်ား စတဲ့ အလြန္တန္ဖိုးၾကီးစီမံကိန္းမ်ားမွာ အဂတိလိုက္စားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ေဒၚလာ သန္းေပါင္းရာနဲ႕ခ်ီရံု မကပဲ ၊ ေဒၚလာဘီလ်ံနဲ႕ခ်ီတဲ့ စီမံကိန္းၾကီးမ်ားကို အစိုးရက ပုဂလိကလႊဲေပးစာခ်ဳပ္မ်ားနဲ႕ လႊဲေျပာင္းေပးနည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အလြန္မ်ားျပားလွတဲ့ အဂတိေငြမ်ားကို ထိပ္တန္းအာဏာပိုင္မ်ားက ရယူၾကတဲ့ အမႈမ်ားျဖစ္ပါတယ္။ 

.

ဥပမာ တစ္ခုကေတာ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ အျမန္ရထားလမ္းစီမံကိန္းၾကီးကို ေဒၚလာ ၅၂၃ဘီလ်ံ အသံုးျပဳျပီးခ်ိန္မွာ ရထားပို႕ေဆာင္ေရး၀န္ၾကီးက ကန္ေဒၚလာ ၁၂၂သန္း လက္ခံယူျခင္း (Liu Zhijun, BBC 2011), ဒုအင္ဂ်င္နီယာခ်ဳပ္ရဲ့ ႏိုင္ငံျခားဘဏ္အေကာင့္မွာ ေဒၚလာ ၂.၈ဘီလ်ံ ထည့္သြင္းေပးတာ ေပၚေပါက္သြားျခင္း .. စတဲ့ ဧရာမ အဂတိအမႈၾကီးမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ 

.

* အဂတိလိုက္စားမႈ အမ်ိဳးမ်ိုး ရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအဖို႕ တရုပ္ႏိုင္ငံနဲ႕ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့အတြက္ ပံုစံစတိုင္ခ်င္းလဲ တူမွာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ထူးျခားခ်က္ကေတာ့ .. မ်က္ႏွာနာရျခင္း၊ အားနာရျခင္း စတဲ့ လာပ္ေငြမရေပမဲ့ လက္မွတ္ထိုးေပး.. ခြင့္ျပဳေပးရျခင္းမ်ားကလည္း ..တျပားမွမရတဲ့ အဂတိ Corruption ျဖစ္ပါတယ္။ 

.

.

၅။ ျမန္မာ့စီးပြားေရး တရုပ္စတိုင္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ စစ္တပ္

၂၀၁၈ ခုႏွစ္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ အင္အယ္ဒီအစိုးရက စီးပြားေရးအေျခအေနက ၁၉၈၉ တရုပ္ျပည္အေျခအေန ျဖစ္ေနပါတယ္။ တရုပ္စစ္တပ္ရဲ့ စီးပြားေရးပါ၀င္စြတ္ဖက္မႈက ရွိေနဆဲျဖစ္ျပီး ၂၀၀၄ ခုႏွစ္က်မွ  တရုပ္စစ္တပ္က စီးပြားေရးနဲ႕ႏိုင္ငံေရးကို စြန္႕လႊတ္သြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ယခုအခ်ိန္ထိ စစ္တပ္က ပါ၀င္စြတ္ဖက္မႈကို စိတ္ပ်က္ေနစရာ မရွိပါဘူး။ တရုပ္ျပည၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ ဗီယက္နမ္ စတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားမွာ စစ္တပ္ပါ၀င္မႈက ရွိေနမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး ယခုအခ်ိန္အထိ တရုပ္ျပည္မွာလဲ စစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ေနရာေပးေနရဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏို၀င္ဘာ ၂၀၁၇ မွာ တရုပ္စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး General Zhang Yang, 66 အဂတိလိုက္စားမႈ အေရးယူခံရစဥ္ မိမိကိုယ္ကို သတ္ေသသြားပါတယ္။ ဒါက တရုပ္ႏိုင္ငံမွာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးမ်ားလဲ အေရးပါေနဆဲ ျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသျဖစ္ပါတယ္။ တရုပ္အစိုးရ ၀က္ဆိုဒ္မွာလဲ တရုပ္စစ္တပ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးမ်ားစြာ အေရးယူ၊ အျပစ္ေပးစာရင္းမ်ား လူထုၾကည့္ႏိုင္ေအာင္ တင္ျပထားပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကေတာ့ အေရးယူခံရသူမ်ားကို အားနာလို႕လားမသိ အားရစရာမရွိေသးပါ။ 

.

.

၆။ ျမန္မာ၀န္ထမ္းမ်ား အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရးမဟာဗ်ဴဟာ စီမံခ်က္မ်ား

* အဂတိလိုက္စားမႈ (လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈ) က်ဆင္းရန္အတြက္ လႊတ္ေတာ္မွာ အဆို၊ ေမးခြန္း၊ လိုအပ္ေသာ အေရးယူမႈ၊ အမိန္႔၊ ဥပေဒမ်ား ခ်မွတ္ဖို႕ ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ အစိုးရအဖြဲ႕ကို တိုက္တြန္းေနပါတယ္။

.

* ၂၀၁၆ ဇူလိုင္လမွာ အဂတိတိုက္ျဖတ္ေရးဥပေဒကို အသက္၇၅ႏွစ္အထိ အသက္တိုးျမွင့္သတ္မွတ္ျပီး ၀န္ၾကီးေဟာင္း ဦးေအာင္ၾကည္၊ ရဲခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးေဇာ္၀င္း စတဲ့ ေကာ္မရွင္ဥကၠဌ အသစ္ ကလဲ အေကာင္ၾကီးၾကီးေတြ ဖမ္းဆီး အေရးယူႏိုင္စြမ္း မရွိေသးပါဘူး။ စင္ကာပူမွာ CBIP နဲ႕သ႑န္တူတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလဲ စသံုးလံုး အထူးစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးဦးစီးဌာန အၾကီးအကဲ အသစ္ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္အျဖစ္ ဦးေမာင္ေမာင္ေက်ာ္ ..စတဲ့ လူသစ္မ်ား၊ ရဲခ်ဳပ္၊ ဒုရဲခ်ဳပ္အသစ္မ်ား နဲ႕ျပည္တဲေရး၀န္ၾကီး ဌာန အၾကီးတန္းအရာရွိမ်ားကို လဲလွယ္ပါတယ္။ အျမင့္ဆံုး တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္အဖြဲ႕ကိုလဲ လူသစ္မ်ားနဲ႕ ျဖည့္ဆည္းပါတယ္။ အဂတိဥပေဒမွာ ဌာနဆိုင္ရာ၀န္ထမ္းတစ္ဦး ရာထူးလစာနဲ႕မမွ် အလြန္ၾကြယ္၀ေနျခင္းကိုလဲ ဖမ္းဆီးေမးျမန္းႏိုင္ပါတယ္။ 

.

* ႏိုင္ငံ့၀န္ထမ္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာစီမံခ်က္ထုတ္ျပန္စဥ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က အဂတိလိုက္စားမႈသည္ အယံုအၾကည္ရွိမႈ၊ ေကာင္းမြန္သည့္အုပ္ခ်ဳပ္မႈႏွင့္ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္း ယႏၲရားႀကီးတစ္ခုလံုး၏ ဂုဏ္ရွိမႈအားတိုက္စားဖ်က္ဆီးေၾကာင္း၊ အဆင့္ျမင့္ရာထူးရာခံရွိသူမ်ား၏ ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားအား ထုတ္ေဖာ္ေၾကညာရန္၊ နည္းပညာအသစ္မ်ားႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအား ပံ့ပိုးေဆာင္ရြက္ျခင္းသည္ အဂတိလိုက္စားႏုိင္မႈ အခြင့္အလမ္းအား နည္းပါးေစသည့္ အစီအစဥ္မ်ား ထည့္သြင္းထားေၾကာင္း ျပက္သားစြာ ေျပာၾကားခဲ့ျပီးျဖစ္ပါတယ္။.

.

.

၇။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္၊ သံုးသပ္ခ်က္ (အေကာင္းျမင္)

အထက္ပါ အေရးယူမႈ၊ ဥပေဒျပဳမႈ၊ တရားသူၾကီး ရာထူးသစ္ခန္႕မႈမ်ားဟာ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ (လက္ရွိ) ေခါင္းေဆာင္မ်ားသေဘာတူညီမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ ရင္ၾကားေစစပ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ အက်င့္ပ်က္၀န္ထမ္း နဲ႕ အက်င့္ပ်က္တပ္မေတာ္အရာရွိေဟာင္းအခ်ိဳ႕ကို ဖမ္းဆီး အေရးယူႏိုင္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ တပ္မေတာ္ ဆက္လက္ ပူးေပါင္းကူညီျခင္းနဲ႕ ေအာင္ျမင္ တိုးတက္လာမယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားစီရင္ေရးစနစ္ အားနည္းလို႕ အဖမ္းမခံပဲ ထြက္ေျပးျခင္းမ်ားလာပါတယ္။ အဂတိနဲ႕  နည္းမ်ားနဲ႕ ေျဖရွင္းေနၾကဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ 

.

ေဖာ္ေဖာ္၀ါရီ ၂၀၁၈ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္တစ္ခုကေတာ့ e-government စနစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ က်င့္သံုးဖို႕ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကိုယ္တိုင္ ေခါင္းေဆာင္မယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ အလြန္ေကာင္းတဲ့ အဂတိ လာပ္ေပးလာပ္ယူ ပေပ်ာက္ေရး စီမံကိန္းျဖစ္ပါတယ္။ အင္တာနက္ေခတ္မွာ လူနဲ ့ေဆာင္ရြက္ျခင္း Manual system ဇြတ္က်င့္သံုးေနျခင္းက အဂတိမ်ားစြာ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဟာ လာပ္ေပးလာပ္ယူမႈကို အင္မတန္မလိုလားေၾကာင္း၊ ဘဏ္မွာတန္းမစီပဲ လာပ္ေပးျခင္းကို စိတ္ဆိုးေၾကာင္း၊ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈကို နက္ရိႈင္းစြာ ေရာက္ေနေပမဲ့ ျပည္သူလူထုက မႏွစ္သက္လို႕ အားမေရွာ ့ေၾကာင္း၊ လာပ္မေပးဖို႕ ေတာင့္ခံထားေစလိုေၾကာင္း ေျပာခဲ့ပါတယ္ (စင္ကာပူ ၂၀၁၃)။ ဒီလိုေခါင္းေဆာင္မ်ိဳး ျမန္မာအစိုးရကို ေခါင္းေဆာင္ေနျပီျဖစ္လို႕ ပထမဆံုး ပညာေရးဌာနမွာ ေက်ာင္းသားမိဘမ်ား လံုး၀ေငြမေပး၊ ေငြလက္မခံ၊ မေအာင္မေနရစနစ္ ႏိုင္ငံတကာအတိုင္း ကူးေျပာင္းေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။ Corruption Index ကလည္း သမၼတဦးသိန္းစိန္ေခတ္ ပထမႏွစ္မွာပဲ တိုးတက္ခဲ့ျပီး၊ ေနာက္ ၄ႏွစ္မွာ ၇မွတ္ တက္သာ တက္လွမ္းခဲ့ပါတယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ၁ႏွစ္သက္တမ္းမွာ ၆မွတ္ တက္လာျပီး၊ ရမွတ္ ၂၈၊ ကမၻာ ့ အဆင့္၁၃၆ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီအခ်က္အလက္ကို ၾကည့္ျပီး အဂတိနည္းပါးလာမဲ့ အေျခခံအေဆာက္အဦ (လူေဟာင္းမ်ား လဲလွယ္ျခင္းနဲ႕ ၀န္ထမ္းမ်ားမလုပ္ရဲျခင္း) တေျဖးေျဖးအရွိန္ရလာပါတယ္။ စီးပြားေရး နဲ႕ ရင္းႏွီးျမွတ္ႏွံမႈ ေႏွးေကြးေပမဲ့ တိုးတက္တဲ့ အေျခအေနရွိပါတယ္။ 

.

ျမန္မာတပ္မေတာ္ ၂၅% ဆက္လက္ပါ၀င္ေနျခင္းက ဘာမွလုပ္လို႕မရေသးပါဘူး။  အနာဂါတ္ စံျပ အင္စတီၾကဴးရွင္း အျဖစ္ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ေတြ ျဖစ္လာရင္၊  အစိုးရအဖြဲ႕လဲ သန္႕ရွင္းေကာင္းမြန္တဲ့ အစိုးရျဖစ္လာမွာပါ။ ေငြေၾကးကိစၥမွာ အစိုးရနဲ႕ဌာနဆိုင္ရာမ်ား ပြင့္လင္းျမင္သာလာၾကပါတယ္။ 

.

အဂတိနည္းပါးလာဖို႕ အလြန္က်ယ္ျပန္႕တဲ့ အခက္ခဲၾကီးျဖစ္ျပီး၊ အဂတိနည္းပါးမွာ စီးပြားတိုးတက္ပါမယ္။ စီးပြားတိုးတက္ဖို႕ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ားနဲ႕ တပ္မေတာ္တို႕ စစ္မတိုက္ပဲ၊ အပစ္ခတ္ရပ္စဲထားရပါမယ္။ ျင္မ္းခ်မ္းေရးက ရွည္ၾကာပါဥိးမယ္။ ေဒၚလာသန္းေပါင္းမ်ားစြာ စီမံကိန္းၾကီးမ်ားမွာ ျပည္တြင္းျပည္ပ ကုမဏီၾကီးမ်ား ပရိုဂ်က္ရေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ေနသလဲ မိမိမသိႏိုင္ပါ။ ဒါေပမဲ့ ျမိဳ႕နယ္လမ္းတံတာ၊ ေက်ာင္းေဆာက္၊ ေက်းလက္ေခ်းေငြ၊ SME ေခ်းေငြ၊ လုပ္ငန္းလိုင္စင္ စတဲ့ စီးပြားေရးမ်ားမွာေတာ့ ေပးကမ္းေနရဆဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တစ္ဦးခ်င္းျပသနာမ်ား ရဲတပ္ဖြဲ႕၊ စည္ပင္၊ အခြန္ စတဲ့ေဒသ ၀န္ထမ္းမ်ားရဲ့ အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားကေတာ့ ေရာ့ပါးလာပါတယ္။ ထံုးစံအတိုင္း ျပည္သူလူထုကေတာ့ လာပ္ေပးရတာမ်ားလို႕ မေၾကမနပ္ျဖစ္ေနဆဲပါ ခင္ဗ်ား။ 

.

.

(လွ်ပ္စစ္က႑) တရုပ္ႏိုင္ငံျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ျမန္မာ (၄)  ေက်ာက္မီးေသြး ၇၉% အသံုးျပဳေနေသာ တရု့ပ္ႏိုင္ငံလွ်ပ္စစ္ႏွင့္ Three Geoges' ေရအားလွ်ပ္စစ္ (၂၂၅၀၀ မဂၢါ၀ပ္) အေၾကာင္း.. တင္ျပပါဦးမည္။ 

.

(အဂတိ) တရုပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႕ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ျမန္မာ (၃) : https://goo.gl/mTLTcL

...............................................

Credit.M Zaw Aung

ကိုးကား

၁။ CPI Corruption Index , International Transperancy Website

https://en.wikipedia.org/wiki/Corruption_Perceptions_Index

၂။ ဦးျပံဳးခ်ိဳ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈးႏွင့္ အဂတိအေရးယူမႈ စာရင္း

http://engrmyanmar.blogspot.com/2017/07/blog-post_29.html

၃။ ၂၀၁၂ ေနာက္ပိုင္း ျပစ္ဒဏ္ေပးခံရေသာ ထိပ္တန္းအရာရွိ ၁၂၀ေက်ာ္ႏွင့္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးမ်ား စာရင္း ..

https://en.wikipedia.org/wiki/Officials_implicated_by_the_anti-corruption_campaign_in_China_(2012%E2%80%932017)

၄။ ၂၀၁၂ ဇီဂ်င္ပင္း ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ျပီး အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ 

https://en.wikipedia.org/wiki/Anti-corruption_campaign_under_Xi_Jinping

၅။ တရုပ္ျပည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရး ၊ 

https://en.wikipedia.org/wiki/Corruption_in_China